Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

107 Matzukis, 1986:53.
108 1953(3) SA 1 (A).
109 1987(4) SA 795 (A).
110 Forsyth, 1990:387.
111 1989(4) SA 731 (A).
“It cannot be doubted that the distinction causes confusion and gives
rise to anomalous results, yet our courts at times exhibit a mystifying
attraction to it.” 107
Hoekom het die howe dit egter so moeilik gevind om die klassifiseringsproses
finaal te laat vaar?
In die bekende hofsaak van Pretoria North Town Council v A1 Electric Ice
Cream Factory108 is duidelike tekens te vinde dat die hof met verloop van tyd
wel daarin sou slaag om finaal af te sien van die gebruik van kwasie-judisiële
kategorieë. In hierdie saak het die regter in stede daarvan om die verpligte
toepassing van die reëls van natuurlike geregtigheid te toets aan die hand
van die teenwoordigheid van ʼn kwasie-judisiële handeling gesê dat,
aangesien ʼn diskresie uitgeoefen is waardeur die onderdaan se regte
aangetas is en die magtigende bepaling nie die toepassing van die reëls van
natuurlike geregtigheid insluit nie, die reëls inderdaad toegepas moes word.
Die Regskommissie het egter ʼn poging aangewend om die onsekerheid met
betrekking tot die kategorisering van administratiewe handelinge uit die weg
te ruim. In hul ondersoek na geregtelike kontrole van administratiewe
optredes skenk hul ook hieraan aandag en beveel aan dat die kategorisering
van administratiewe handelinge as kwasie-judisieel, of suiwer administratief,
verwerp moes word.
Gedurende dieselfde jaar waarin die werksdokument van die Suid-Afrikaanse
Regskommissie verskyn het, is in Castel v Metal and Allied Workers Union109 beslis dat waar daar geen regte geaffekteer is nie, daar geen reg bestaan om
aangehoor te word nie.
Forsyth spreek tereg sy teleurstelling uit met hierdie beslissing en skryf dat,
aangesien geen bestaande regte aangetas was nie, dit nie beskou was as ʼn
kwasie-judisiële handeling nie en dat die reëls van natuurlike geregtigheid nie
toegepas was nie. 110 Dit sou waarskynlik tot ʼn totale ander standpunt
aanleiding gegee het, indien die toets soos omskryf in die Pretoria North
Town Council-saak, toegepas is.
Die Appèlhof het uiteindelik finaal ingegryp in die saak van Administrator,
Transvaal v Traub en die gebruik van die kwasie-judisiële kategorisering
verwerp. 111 In hierdie beslissing is vermeld dat die kategorisering en die
54