Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

OPSOMMING
544
Suid-Afrika beskik oor ʼn groot bevolking, waarvan die heterogene samestelling opvallende verskille met
betrekking tot gemeenskapswaardes en aanvaarbaarheidsnorme vertoon. Hierdie verskille word beklemtoon
deur ernstige sosio-ekonomiese wanbalanse.
Die laat daarstelling van ʼn demokrasie vir Suid-Afrika is voorafgegaan deur ʼn periode van intense lyding en
trauma vir ʼn groot deel van die bevolking. Die voordeel hiervan is die feit dat daar geleer kon word uit ander
lande se politieke en grondwetlike suksesse en mislukkings om ʼn nuwe bedeling daar te stel, om sodoende
geregtigheid en stabiliteit vir alle inwoners in die land te verseker.
Die finale grondwet het na vyf jaar van intense onderhandelinge ontstaan. Om wanbalanse van die verlede aan
te spreek, het die Wetgewer dit goed gedink om die administratiefregtelike geregtigheidsbegrip in Artikel 33 van
die Grondwet op te neem . Dit is tans ʼn fundamentele mensereg, wat elke landsburger toekom.
Die administratiewe geregtigheidsbegrip vervat in Artikel 33 van die Grondwet en die konkretisering daarvan in
die Wet op die Bevordering van Administratiewe Geregtigheid, is sekerlik nie in alle opsigte perfek nie, maar dit
is nogtans ʼn besondere poging van die Wetgewer om ʼn basis vir vrede, geregtigheid, politieke
verdraagsaamheid en voorspoed in Suid-Afrika te skep. Die platform is daargestel, waarvolgens die
administratiewe geregtigheidsbegrip verder kan ontwikkel.
Die grondwetlike vergestalting van administratiewe geregtigheid is in hierdie proefskrif vanuit verskillende
invalshoeke benader. ʼn Kritiese analise is gemaak met spesifieke verwysing na hofsake en wetgewing. Klem
word geplaas op hersieningsaspekte soos vermeld in die Wet op die Bevordering van Administratiewe
Geregtigheid, terwyl die ontwikkelingsaspekte van die begrip verder ondersoek word.
Aandag is geskenk aan die historiese aanloop van die geregtigheidsbegrip, waardeur dit duidelik sou word dat
sowel die essensie as die problematiek daaraan verbonde jare reeds bekend is. Verder word die praktiese
toepassing en invloed van administratiewe geregtigheid op die privaatregtelike gebiede van die kontrakte en
deliktereg van nader beskou.
Die administratiefregtelike geregtigheidsbegrip hoort nie slegs tuis by die staat-onderdaanverhouding, met
ander woorde vertikale toepassing van die begrip nie, maar het ook ʼn impak op die verhoudinge tussen
individue of instansies, die sogenaamde horisontale toepassing.
Die praktiese toepassing van administratiewe geregtigheid in die werksituasie geniet nie die nodige aandag nie.
Daar word in die bespreking en toepassing van die verskillende hersieningsgronde in menige hofuitsprake
hierna verwys.
Die vergestalting van die administratiefregtelike geregtigheidsbegrip in wetgewing het ʼn drastiese verandering
in die howe se benadering tot die toepassing van geregtigheid teweeg gebring. Die toepassing deur die howe