Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

87 1948(1) KB 223.
88 1961 AC 636.
89 1981 AC 578.
was die reël geredelik aangeneem as administratiewe optrede. Hiervolgens is daar
in die agtiende en negentiende eeu, gedurende die tydperk toe plaaslike regering
meestal in die hande van regters beland het, is baie van die beslissings van die
plaaslike owerheid tersyde gestel as gevolg van bevooroordeeldheid in sake soos
hoofwegadministrasie, swak regsadministrasie en dranklisensiëring.
3.4 GEREGTELIKE HERSIENING: REDELIKHEID / PROPORSIONALITEIT
(EWEREDIGHEID)
Die uitspraak van Lord Greene M.R. in Associated Picture House Limited v
Wednesbury Corporation87 is ʼn gesaghebbende uiteensetting van die algemene
beginsels betreffende regterlike hersiening vir die misbruik van ʼn diskresie reël.
Hierdie algemene beginsels het bekend gestaan as die "Wednesbury Principles" en
Lord Greene M.R. se uiteensetting daarvan is goedgekeur deur die House of Lords
in onder andere Fawcett Properties Limited v Buckingham County Council88 en in
Newbury District Council v Secretary of State for the Environment . 89
Die term “growwe onbillikheid/onredelikheid” ("gross unreasonableness") word nie
net in die Engelse Reg as grond vir geregtelike hersiening gebruik nie. Ook sonder
die identifisering "gross" verg die begrip van “onredelikheid” ʼn hoë mate van
verdediging aan die kant van die regters teenoor die optrede van die administrasie.
Na aanleiding van die Wednesbury-saak in 1947 is na die begrip “onredelikheid”
verwys as "Wednesbury-onredelikheid” (“Wednesbury unreasonableness”). Die
hofsaak het ʼn formule na vore gebring, dat regters nie goedsmoeds kan inmeng in ʼn
uitspraak slegs op grond van die meriete daarvan nie, behalwe waar die beslissing
so "onredelik" is, dat geen redelike gesagsliggaam ooit tot so ʼn besluit sou kom nie
Dit is nie ʼn eenvoudige definisie nie, maar dit poog om die boodskap oor te dra dat
regters nie maklik mag inmeng in die wesensaard of kern van ʼn administratiewe
beslissing nie. Hulle moet dit nie doen bloot op grond van die feit dat hulle self tot ʼn
ander gevolgtrekking of beslissing sou kom nie. Geregtelike hersiening verskil hier
van appèl op grond van die meriete van die saak. Maar Wednesbury-onredelikheid
het drastiese beperkings as praktiese toets. Behalwe vir die onduidelikheid wat aan
die beginsel gekoppel is as toutologiese definisie, blyk dit dat howe slegs sal inmeng
indien die besluitnemer verhard of eiewys opgetree het, of totaal van sy/haar sinne
beroof is. Die nadeel aan die reël verbonde, is dat dit maklik die geleentheid skep vir
regters om hulle eie voordeel toe te pas en om redes van beleid onder die sambreel
van Wednesbury in te meng.
43