Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

520
hoogste reg van die Republiek te erken nie. So is die Wet in stryd met die
regstaatbeginsel. Dit sal derhalwe ook vir die individu, waar sy/haar regte deur
owerheidsoptrede benadeel word, en waar die funksionaris nie korrek opgetree het nie,
beter wees om slegs op Artikel 32 van die Grondwet te steun, as om enigsins gebruik te
probeer maak van enige bepalings van die Wet op die Bevordering van Toegang tot
Inligting.
Ingevolge Artikel 12 van die Wet op die Bevordering van Toegang tot Inligting, is die Wet
nie van toepassing op sekere staatsorgane nie. Dit is kommerwekkend en kontroversieel.
Dit is onverklaarbaar waarom die wetgewer sekere organe van die staat uitgesluit het van
die werking van die Wet. ʼn Moontlike rede is dat die regering nie die onderliggende
waardes van ʼn oop demokrasie wil aanvaar nie en vir hul ʼn agterdeur wil ooplaat om op
arbitrêre wyse te kan optree.
Administratiewe geregtigheid is die sleutel tot die bepaling van die omvang van die Wet op
die Bevordering van Administratiewe Geregtigheid. Hierdie begrip van administratiewe
optrede word in sowel die Finale-Grondwet en die Wet op die Bevordering van
Administratiewe Geregtigheid hanteer. Die opskrif van Artikel 33 verwys eerstens na
“regverdige” administratiewe optrede, en nie slegs na administratiewe optrede nie. Die
optrede moet dus eerstens van ʼn sekere aard wees, naamlik regverdig. Die wetgewer gee
in Artikel 33 van die Grondwet ook geen definisie van administratiewe optrede nie.
Dit is tog jammer dat die definisie van administratiewe optrede in die Wet op die
Bevordering van Administratiewe Geregtigheid uiters gekompliseerd is. Daar word
indringend gekyk na die definisie van administratiewe optrede, met spesifieke gesag wat
daarop van toepassing is. In elke hofsaak oor hersieningsgronde, word die
administratiewe optrede van die administratiewe orgaan eerstens gemeet aan die definisie
van administratiewe geregtigheid.
Die definisie omskryf nie net wat onder administratiewe optrede verstaan word nie, maar
sluit ook ʼn hele aantal handelinge uit, wat nie as administratiewe optrede beskou kan word
nie.
Artikel 33(1) van die Grondwet gebruik slegs 14 woorde om ʼn grondwetlike reg op
administratiewe optrede, bestaande uit die kernelemente van regmatigheid, redelikheid en
prosedurele billikheid, aan elkeen toe te staan. Die woordomskrywing in Artikel 1 van die
Wet op die Bevordering van Administratiewe Geregtigheid bevat egter so baie vereistes,
uitsluitings en beperkings wat op administratiewe optrede geplaas word, dat ʼn mens
wonder of daar enigsins sprake is van ʼn grondwetlike reg vervat in Artikel 33.
In hulle werk “Understanding South African Transitional Bill of Rights” huldig Du Plessis en
Venter die mening dat administratiewe optrede in sowel Artikel 24 van die Interim-
Grondwet as Artikel 33 van die Finale-Grondwet toegepas word om uitdrukking te gee aan