Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

518
van Toegang tot Inligting nie gesien moet word om ʼn geheel met Artikels 32 en 33 te vorm
nie.
Sekere bepalings van die twee wette is ook krities beskou. Dit word geoordeel dat van die
artikels onkonstitusioneel in effek is.
Ernstige beperkings word byvoorbeeld op ʼn individu se Handvesregte gemaak. ʼn
Sprekende voorbeeld word, onder andere, gevind in Artikel 5(4)(b), wat bepaal dat die
amptenaar in sekere omstandighede kan afwyk van die verpligting om voldoende redes te
verskaf, mits dit volgens sy of haar mening redelik en regverdigbaar is.
Die uitwerking hiervan is dat die benadeelde persoon hom/haar wel op Artikel 33(2) as ʼn
grondwetlike reg sal beroep, wat hom/haar teen owerheidsoptrede moet beskerm. In die
toekoms is dit dan ook nie uitgesluit nie, dat indien die Konstitusionele Hof Artikel 5 nie as
grondwetlik verklaar nie, die Wet op die Bevordering van Administratiewe Geregtigheid
totaal en al nutteloos sal word. Dit moet gevolglik gesien word as argument waarom
Artikel 33 van die Grondwet los van die Wet op die Bevordering van Administratiewe
Geregtigheid beskou moet word.
ʼn Verdere argument wat aangevoer kan word rakende die ongrondwetlikheid van Artikel
5(4)(b) van die Wet op die Bevordering van Administratiewe Geregtigheid, is daarin geleë
dat ʼn fundamentele reg slegs ingevolge ʼn algemeen geldende regsvoorskrif beperk mag
word. In die geval van Artikel 5(4)(b) is daar nie sprake van ʼn algemeen geldende
regsvoorskrif nie, maar eerder ʼn administratiewe handeling. Artikel 36 van die Grondwet
maak nie voorsiening vir ʼn administratiewe handeling om ʼn reg in die Handves van Regte
te beperk nie, maar slegs vir ʼn algemeen geldende regsvoorskrif. ʼn Administratiewe
handeling is nie ʼn algemeen geldende regsvoorskrif nie en dit is debatteerbaar of sodanige
handeling ʼn fundamentele reg sal beperk. Artikel 5(4)(b) kan maar gerus deur die
Konstitusionele Hof vir grondwetlikheid getoets word.
Hieruit behoort dit duidelik te wees dat, deur die toevoeging van Artikel 5(4)(b) van die
Wet, ʼn deur oopgemaak word vir die amptenaar om deur sy administratiewe optrede, die
Grondwet en gevolglik ook die idee van die regstaat te ondermyn.
Daar is ook kortliks gekyk na die Grondwetlikheid van sekere Artikels in die Wet op
Bevordering van Toegang tot Inligting, Wet 2 van 2000. Die volgende aspekte is onder
die loep geneem :
(i) Is daar ʼn mate van terugwerkendheid in die Wet te bespeur?
(ii) Verleen die Wet aan die staat ʼn reg om toegang tot inligting te bekom van ʼn
privaatliggaam en wat is die gevolge van sodanige “reg”?
(iii) Waarom is die Wet nie op sekere liggame van toepassing nie?