Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

965 1996(4) SA 1120 (T).
479
In Nel v Suid-Afrikaanse Geneeskundige en Tandheelkundige Raad965 het die hof
bevind dat die wetgewer die raad aangestel het as die finale arbiter van wat as
onbetaamlike of skandelike gedrag deur praktisyns beskou word en dat die lede van
die raad die nodige kundigheid gebied het om te weet wat as onbetaamlik en
skandelik beskou kan word. ʼn Hof sal dus nie ligtelik teen die raad se beslissing
ingryp, of self ʼn straf oplê nie. Die applikant het bona fide opgetree, maar was
nalatig in die toepassing van die toepaslike tariewe. Die hof het bevind dat die straf
wat opgelê is, skokkend onvanpas was, en wel in die mate dat die raad óf nie die
feite voor kom ten volle aanvaar het nie, óf binne-inligting gebruik het, wat nie aan
die applikant bekendgemaak is nie en waaraan sy dus nie aandag kon skenk nie.
Hoewel ʼn hof nie sy oordeel met betrekking tot straf in die plek van dié van die raad
moet stel nie, tensy daar dwingende redes is om dit te doen, het die omstandighede
van die saak die hof gedwing om ʼn straf op te lê.
Normaalweg sal die hof ʼn besluit deur die administrateur in die omstandighede
uiteengesit in Artikel 8(1)(c) van PAJA, wat soos volg lui, tersyde stel :
“8(1) In verrigtinge vir geregtelike hersiening kragtens Artikel 6(1) kan die hof,
of tribunaal, ʼn bevel gee wat regverdig en billik is, met inbegrip van ʼn
bevel –
(c) wat die administratiewe optrede tersyde stel en –
(i) die aangeleentheid vir heroorweging deur die administrateur
terug verwys, met of sonder lasgewings; of
(ii) in uitsonderlike gevalle –
(aa) die administratiewe optrede vervang of wysig of ʼn
gebrek regstel wat uit die administratiewe optrede
voortspruit; of
(bb) die administrateur of enige ander party by die
verrigtinge gelas om vergoeding te betaal.”
Hierdie paragraaf van Subartikel (1) verleen duidelik aan ʼn hof of tribunaal die
bevoegdheid om administratiewe optrede in uitsonderlike gevalle tersyde te stel.
In die Suid-Afrikaanse Konstitusionele Reg kan ʼn billike en regverdige bevel ook
potensieel ʼn toekenning vir konstitusionele skade insluit. Daar moet egter op gewys
word dat die howe nie graag ʼn bevel vir konstitusionele skade toestaan nie. Die
Grondwetlike Hof en die Hoogste Hof van Appèl het albei eise vir konstitusionele
skade van die hand gewys. Die gewysdes wat hier as gesag aangevoer kan word,