Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat
Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat
Hoofstuk 7 PROSEDURES VIR GEREGTELIKE HERSIENING 463 Die prosedures vir geregtelike hersiening wat nagekom moet word wanneer ʼn verontregte party wil ageer, word in Artikel 7 van PAJA omskryf. Dit bepaal soos volg : “1. Any proceedings for judicial review in terms of section 6(1) must be instituted without unreasonable delay and not later than 180 days after the date : (a) Subject to subsection 2(c) on which any proceedings instituted in terms of internal remedies as contemplated in subsection 2(a) have been conducted; or (b) where no such remedies exist, on which the person concerned was informed of the administrative action, became aware of the action and the reasons. 2. (a) Subject to paragraph (c), no Court or tribunal shall review an administrative action in terms of this Act unless any internal remedy provided for in any other law has first been exhausted. (b) Subject to paragraph (c), a court or tribunal must, if it is not satisfied that any internal remedy referred to in paragraph (a) has been exhausted, direct that the person concerned must first exhaust such remedy before instituting (c) proceedings in a court or tribunal for judicial review in terms of this Act. A Court or tribunal may, in exceptional circumstances and on application by the person concerned, exempt such person from the obligation to exhaust any internal remedy if the Court or tribunal deems it in the interest of justice. 3. The Rules Board for Courts of Law established by Section 2 of the Rules Board for Courts of Law Act, 1985 (Act No 107 of 1985), must within one year after the date of the commencement of this Act, make and implement rules of procedure for judicial review. 4. Before the implementation of the rules of procedure referred to in subsection (3), all proceedings for judicial review must be instituted in a High Court or the Constitutional Court. 5. Any rule made under subsection (3) must, before publication in the Gazette, be approved by Parliament.” Dit sal gepas wees om by die bespreking van Artikel 7 ook na die inhoud van Artikel 9 te verwys, waarna ook in Artikel 5 verwys was. Artikel 9 handel oor die verandering van die tydperke (“Variation of Time”) en lui soos volg : “9(1) The period of – (a) 90 days referred to in section 5 may be reduced; or
(b) 90 days or 180 days referred to in sections 5 and 7 may be extended for a fixed period, by agreement between the parties or, failing such agreement, by a Court or tribunal on application by the person or administrator concerned. (2) The court or tribunal may grant an application in terms of subsection (1) where the interests of justice so require.” 464 Geregtelike kontrole oor administratiewe optrede is ʼn owerheidsmetode om administratiewe geskille by te lê. Die geskiedenis het getoon dat dit die doeltreffende metode is om oor administratiewe optrede kontrole uit te oefen. In die vorige bestel, m.a.w. voor 1994, kon die howe die geldigheid van alle administratiewe handelinge toets, met inbegrip van ondergeskikte wetgewing. Die howe het byvoorbeeld die bevoegdheid gehad om die proklamasies van die Staatspresident, provinsiale wetgewing, regulasies en enige ander verordening van ondergeskikte wetgewers te toets en ongeldig te verklaar. Hou hier egter in gedagte dat munisipale verordeninge deesdae van die omskrywing van administratiewe optrede uitgesluit word. Oor die jare heen het die Suid-Afrikaanse Regsprekende gesag ʼn substansiële aantal gewysdes tot stand gebring, waarin die belangrikste en gesaghebbendste regsbeginsels met betrekking tot administratiewe organisasie, bevoegdhede en optrede vervat is. Hierdie beginsels, wat algemene toepassing en geldigheid verwerf het, het via die stare decisis-leer in ons regstelsel verskans geraak en die grondslag gevorm waarop die beginsels van administratiewe legaliteit berus. Hierdie gemeenregtelike reëls van die administratiefreg is nou in Artikel 33 van die Finale- Grondwet vervat, wat ʼn aansienlike uitwerking op die ontwikkeling van die administratiefreg gehad het. So, byvoorbeeld, mag die reël wat prosedurele billikheid (met inbegrip van die reëls van natuurlike geregtigheid) vereis, nie meer by Wet van die parlement uitgesluit word nie. Die rede is dat die reg op prosedureel billike behandeling nou die status van ʼn fundamentele reg het. Met die aanneming van die Interim- en die Finale-Grondwet het die rol wat die howe met betrekking tot ander regeringstakke gespeel het, fundamenteel verander. Vir die eerste maal het Suid-Afrika nou ʼn Grondwet wat die hoogste reg is en wat ʼn beregbare Handves van Menseregte bevat. Die Konstitusionele Hof en die Hoë Howe het die bevoegdheid om wetgewing (ook wette van die parlement) en administratiewe handelinge ongeldig te verklaar, indien dit ongrondwetlik is. Die soewereiniteit van die parlement, wat uit die Westminsterstelsel oorgeërf is, is vervang deur die oppergesag van die reg. Die aanskyn van geregtelike hersiening (die toetsingsbevoegdheid van die howe ten opsigte van administratiewe optrede en/of wetgewing) het ook dramaties verander. In ʼn regstaat moet elke owerheidshandeling óf by die Grondwet, óf by ʼn wet wat sy geldigheid aan die Grondwet ontleen, gemagtig wees. Daar word van die regsprekende gesag verwag om die Grondwet te beskerm; om as waghond op te tree oor die alomteenwoordige en potensieel verdrukkende bevoegdhede van die ander twee regeringstakke (die wetgewende en die uitvoerende gesag) en om toe te sien dat die uitoefening van hierdie bevoegdhede aan die gevestigde reg voldoen.
- Page 423 and 424: 412 4 van die Wet op die Raad op Ta
- Page 425 and 426: 414 Die toepassing van Artikel 6(2)
- Page 427 and 428: “Indien dit in enige stadium nada
- Page 429 and 430: 841 2004(1) SA 396 (SCA). 842 2004(
- Page 431 and 432: Hoe vertolk die howe die grondwetli
- Page 433 and 434: 422 (c) Die reg op prosedureel bill
- Page 435 and 436: 858 2003(4) SA 160 (T). 424 dit die
- Page 437 and 438: 426 Die hof het PAJA nie hier oorwe
- Page 439 and 440: 428 Ongeoorloofde doel sal nie ter
- Page 441 and 442: 430 In Pretoria City Council v Meer
- Page 443 and 444: Rugby Football Union and Others (su
- Page 445 and 446: 434 Die lisensie is nie geweier omd
- Page 447 and 448: 436 • Wanneer mala fides bewys wo
- Page 449 and 450: 438 Wanneer ʼn amptenaar byvoorbeel
- Page 451 and 452: 899 1996(3) BCLR 417 (T). 900 1999(
- Page 453 and 454: 442 Ministers of Education and Cult
- Page 455 and 456: 444 NO905-saak goed te keur, die be
- Page 457 and 458: 446 die sluitingstye te verander, m
- Page 459 and 460: 448 Artikel 36 bepaal dat die beper
- Page 461 and 462: 450 In laasgenoemde geval, waar daa
- Page 463 and 464: 452 ongeldigheid, soos mala fides,
- Page 465 and 466: 454 Regter Friedman het bevind dat
- Page 467 and 468: 456 In die Roman v Williams NO-saak
- Page 469 and 470: 458 Daar kan geredeneer word dat di
- Page 471 and 472: presence of a rational connection b
- Page 473: 941 Currie en Klaaren, 2001:174. 46
- Page 477 and 478: 466 In Pharmaceutical Manufactures
- Page 479 and 480: 468 In Ferreira v Levin NO and Othe
- Page 481 and 482: 470 magtiging verleen om aan ʼn app
- Page 483 and 484: 472 verleen aan die hof die diskres
- Page 485 and 486: 957 2002(2) BCLR 171 (C). 958 2005(
- Page 487 and 488: Hoofstuk 8 ARTIKEL 8 VAN PAJA - REM
- Page 489 and 490: 478 artikel laat die hof/tribunaal
- Page 491 and 492: 480 is onder andere Fose v Minister
- Page 493 and 494: 482 (3) Waar die aanvanklike beslui
- Page 495 and 496: 1.5 ARTIKEL 8(1)(e) : TYDELIKE INTE
- Page 497 and 498: “ ...... one should be cautious i
- Page 499 and 500: 488 diskresionêre magte, sal die h
- Page 501 and 502: Hoofstuk 9 DIE REGULASIES INGEVOLGE
- Page 503 and 504: 492 2. Die regulasies na verwys in
- Page 505 and 506: 5. KODE VIR GOEIE ADMINISTRATIEWE O
- Page 507 and 508: 496 en “right” bestempel kan wo
- Page 509 and 510: 498 wetgewer nie onbillike regsgevo
- Page 511 and 512: (e) Die begrip “reasonableness”
- Page 513 and 514: 502 klousule in Artikel 33 vervat w
- Page 515 and 516: 504 Rugby Football Union, 1009 Pres
- Page 517 and 518: 506 Die invloed van die Handves van
- Page 519 and 520: 508 In antwoord op die vraag in wel
- Page 521 and 522: 510 die bestaande reg vervang nie.
- Page 523 and 524: 512 geskied het. Die Grondwet wys d
Hoofstuk 7<br />
PROSEDURES VIR GEREGTELIKE HERSIENING<br />
463<br />
Die prosedures vir geregtelike hersiening wat nagekom moet word wanneer ʼn verontregte party<br />
wil ageer, word in Artikel 7 <strong>van</strong> PAJA omskryf. Dit bepaal soos volg :<br />
“1. Any proceedings for judicial review in terms of section 6(1) must be instituted without<br />
unreasonable delay and not later than 180 days after the date :<br />
(a) Subject to subsection 2(c) on which any proceedings instituted in terms of<br />
internal reme<strong>die</strong>s as contemplated in subsection 2(a) have been conducted; or<br />
(b) where no such reme<strong>die</strong>s exist, on which the person concerned was informed of<br />
the administrative action, became aware of the action and the reasons.<br />
2. (a) Subject to paragraph (c), no Court or tribunal shall review an administrative<br />
action in terms of this Act unless any internal remedy provided for in any other<br />
law has first been exhausted.<br />
(b) Subject to paragraph (c), a court or tribunal must, if it is not satisfied that any<br />
internal remedy referred to in paragraph (a) has been exhausted, direct that the<br />
person concerned must first exhaust such remedy before instituting<br />
(c)<br />
proceedings in a court or tribunal for judicial review in terms of this Act.<br />
A Court or tribunal may, in exceptional circumstances and on application by the<br />
person concerned, exempt such person from the obligation to exhaust any<br />
internal remedy if the Court or tribunal deems it in the interest of justice.<br />
3. The Rules Board for Courts of Law established by Section 2 of the Rules Board for<br />
Courts of Law Act, 1985 (Act No 107 of 1985), must within one year after the date of<br />
the commencement of this Act, make and implement rules of procedure for judicial<br />
review.<br />
4. Before the implementation of the rules of procedure referred to in subsection (3), all<br />
proceedings for judicial review must be instituted in a High Court or the Constitutional<br />
Court.<br />
5. Any rule made under subsection (3) must, before publication in the Gazette, be<br />
approved by Parliament.”<br />
Dit sal gepas wees om by <strong>die</strong> bespreking <strong>van</strong> Artikel 7 ook na <strong>die</strong> inhoud <strong>van</strong> Artikel 9 te verwys,<br />
waarna ook in Artikel 5 verwys was.<br />
Artikel 9 handel oor <strong>die</strong> verandering <strong>van</strong> <strong>die</strong> tydperke (“Variation of Time”) en lui soos volg :<br />
“9(1) The period of –<br />
(a) 90 days referred to in section 5 may be reduced; or