Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

452
ongeldigheid, soos mala fides, en verwerp die idee dat optrede ongeldig verklaar
word op grond van slegs die onredelike uitwerking daarvan.
In Union Government (Minister of Mines and Industries) v Union Steel Corp (SA)
Limited917 het die hof die volgende gesê :
“There is no authority that I know of, and nor has been cited, for the proposition
that a court of law will interfere with the exercise of a discretion on the mere
ground of its unreasonableness. It is true the word is often used in the cases
on the subject, but nowhere has it been held that unreasonableness is
sufficient grond for interference : emphasis is always laid upon the necessity of
the unreasonableness being so gross that nothing else can be inferred from it,
either that it is ‘inexplicable except in the assumption of mala fides or ulterior
motive’, or that it amounts to proof that the person on whom the discretion is
conferred, has not applied his mind to the matter.”
In die verlede (veral voor 1994) het die Suid-Afrikaanse howe die benadering gevolg
dat hulle rol in die hersiening van administratiewe optrede beperk was tot die manier
waarop die besluite geneem is en nie die kern van die saak of die meriete van die
besluite, dit wil sê, of dit reg of verkeerd is, omvat het nie. Gevolglik het die howe
dikwels besluite ter syde gestel, waarin die reëls van natuurlike geregtigheid
verontagsaam, of onbehoorlik toegepas is (prosedurele kwessies). Hulle het egter
oor die algemeen geweier om besluite wat onredelik was, te hersien, of daarin
tussenbeide te tree, byvoorbeeld wanneer die uitwerking van die besluit
diskriminerend onregverdig of kwellend was, op grond daarvan dat redelikheid
betrekking het op die meriete van die saak.
Dit kan aangevoer word dat die uitwerking van hierdie benadering tot onredelikheid
is dat dit nie die onredelike uitwerking van die administratiewe handeling op die
individu is wat oorweeg word nie, maar die onredelike ingesteldheid (die subjektiewe
gesindheid) van die outeur. Die toets is dus nie objektief (daarop gemik om die
gevolge of uitwerking van die administratiewe optrede te toets) nie, maar subjektief
(dit ondersoek die gemoedstoestand, sielkundige benadering en moraliteit van die
outeur van die handeling).
In National Transport Commission v Chetty’s Motor Transport (Pty) Limited918 het
appèlregter Holmes beslis dat die hof slegs tussenbeide sal tree in sake waar die
administratiewe besluit so grof onredelik was, dat dit die afleiding regverdig dat die
owerheid versuim het om die saak grondig te oorweeg. 919 Daar was egter al ʼn
917 1928 AD 220 op 236.
918 1972(3) SA 726 (A).
919 Sien ook die beslissing deur appèlregter Botha in Theron v Ring van Wellington N G Sendingkerk in Suid-Afrika 1976(2) SA 1 (A), wat by die tradisionele
benadering gebly het, naamlik dat onredelikheid so grof moet wees, dat iets anders daaruit afgelei kan word, soos mala fides, onbehoorlike beweegredes of
versuim van die amptenaar om die saak te oorweeg. Hy het met ander woorde die subjektiewe benadering gevolg.