Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

445
In die Kanadese regstelsel word ook ʼn vorm van eweredigheid erken. Ten
einde die beperking van ʼn reg wat deur die Kanadese Grondwet beskerm
word, te regverdig, moet daar aangetoon word dat die beperking in ʼn vry en
demokratiese samelewing redelikerwys en aantoonbaar geregverdig is.
In R v Oakes909 en R v Edward Books & Arts Limited910 het die hof bevind
dat daar aan twee maatstawwe voldoen moet word :
• Die oogmerk wat die maatreël wil bereik, moet belangrik genoeg wees
om ʼn grondwetlik beskermde reg of vryheid te beperk.
• Sodra dit erken is, moet die party bewys dat die middele redelikerwys
en aantoonbaar geregverdig is – ʼn vorm van die eweredigheidstoets.
Die volgende moet in ag geneem word :
- Die middele wat toegepas word, moet nie arbitrêr of onbillik wees, of op
irrasionele oorwegings berus nie – dit moet rasioneel verband hou met
die oogmerk.
- Die middele moet die reg, of vryheid, so min moontlik inperk.
- Daar moet eweredigheid wees tussen die uitwerking van die maatreëls
wat verantwoordelik is vir die beperking van die reg of vryheid, en die
oogmerk wat as “belangrik genoeg” geïdentifiseer is. 911
In die Duitse Reg moet alle administratiewe bevoegdhede ooreenkomstig
die beginsel van Verhältmässigkeit (relatiwiteit, eweredigheid,
proporsionaliteit) uitgeoefen word. Hierdie beginsel vereis dat
administratiewe optrede in die eng sin van die woord voldoen aan die
beginsels van gepastheid, nodigheid en eweredigheid.
Gepastheid vereis dat openbare owerhede metodes gebruik wat gepas is vir
die toepassing van ʼn wet. Dit moet toegepas kan word en nie onregmatig
wees nie. ʼn Administratiewe opdrag wat die oprigting van ʼn gebou op ʼn
perseel waar dit onmoontlik is vereis (bv vanweë die gehalte van die grond),
is onregmatig.
Die beginsel van nodigheid vereis dat die mins skadelike van die beskikbare
metodes gebruik moet word om ʼn bepaalde doel te bereik, dit wil sê, die
regulatoriese maatreëls wat die minste benadeling vir die individu of die
gemeenskap sal veroorsaak, moet getref word. As geraas, wat van ʼn
herbergier se perseel kom, byvoorbeeld doeltreffend beheer kan word deur
909 (1986) 26 DLR 4 th 200.
910 1986(2) SCR 713.
911 Die beginsel van eweredigheid is ook in die bekende Talidomied-saak as 'n algemene regsbeginsel gebruik om die Europese Konvensie oor Menseregte
te vertolk. Sien The Sunday Times-saak, EKMR-uitspraak van 26 April 1979, Reeks A No 3. Die vraag was na die nodigheid van die interdik van die Britse
Hoërhuis teen die publikasie en verspreiding van inligting oor die hangende talidomide-litigasie. Die Europese Geregshof moes beslis of die inmenging
waaroor gekla is, ooreengestem het met 'n dringende maatskaplike behoefte en of dit eweredig was aan die legitieme doelwit waarna gestreef is.