Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

437
van die Transvaalse Provinsiale Afdeling het bevind dat die weiering “arbitrary”;
capricious and grossly unreasonable” was en het die raad gelas om die sertifikaat uit
te reik.
4.11 DIE BEPALING VAN ARTIKELS 6(2)(f) EN (g) VAN PAJA : REDELIKHEID EN
PROPORSIONALITEIT
4.11.1 OPTREDE WAT IN STRYD IS MET ʼn REGSVOORSKRIF, OF NIE DEUR
ʼn MAGTIGENDE BEPALING GEMAGTIG IS NIE
In Artikel 6(2)(f) word ʼn aantal gronde vir geregtelike hersiening gegee, wat
op die optrede as sodanig betrekking het. Paragraaf (f) het nóg met die
bevoegdhede en kwalifikasies van die administrateur, nóg met die
besluitnemingsproses te doen – dit handel oor die toepassing van die
optrede self, dit wil sê, met die laaste fase van die administratiewe proses.
Volgens Artikel 6(2)(f)(i) is die vereiste dat die optrede nie in stryd met ʼn
regsvoorskrif mag wees nie, die beliggaming van die grondwetlike reg op
regmatige administratiewe optrede. Die administrateur se besluit mag nie in
stryd wees met grondwetlike bepalings, die magtigende wet, ondergeskikte
of enige ander toepaslike wetgewing, of die gemenereg nie.
Administratiewe optrede moet gemagtig wees en na die een of ander
magtigende wetgewing herlei kan word. Gevolglik ontstaan administratiewe
bevoegdhede en funksies nie deur gebruik nie; dit moet ʼn konkrete statutêre
basis hê. Enige administrateur wat sonder die nodige magtiging handel,
tree ultra vires op en dié optrede kan by hersiening tersyde gestel word. 889
4.11.2 DIE OPTREDE AS SODANIG HOU NIE RASIONEEL VERBAND NIE
Dit word aanbeveel dat Subparagraaf (f)(ii) sal verseker dat die besluit ʼn
gegronde en rasionele basis het, wat gewoonlik die “rasionaliteitshersiening”
genoem word.
Voordat die verskillende items van rasionaliteit/redelikheid as
hersieningsgrond bespreek word, moet eers vasgestel word wat met
irrasionaliteit/onredelikheid bedoel word.
ʼn Irrasionele besluit is vanselfsprekend ʼn besluit wat nie op rede kan berus
nie. Dit staan gewoonlik in verband met ʼn misbruik van diskresionêre
bevoegdheid, of met versuim van die liggaam of amptenaar om sy of haar
aandag aan die saak te wy.
889 Sien in die verband Minister of Environmental Affairs and Tourism and Another v Scenematic Fourteen (Pty) Limited 2005(2) ALL 239 (SCA).