Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

“Indien dit in enige stadium nadat ʼn geskil na die kommissie verwys is,
blyk dat die geskil oor die interpretasie of toepassing van ʼn kollektiewe
ooreenkoms handel, kan die kommissie –
(i) die geskil verwys vir beslegting ....
(ii) ʼn kommissaris aanstel ....”
416
In hierdie voorbeeld het die jurisdiksiebepalende feite of jurisdiksiebepalende
(voorafgaande) voorwaardes betrekking op ʼn geskil rakende die interpretasie
of toepassing van ʼn kollektiewe ooreenkoms. Indien daar bepaal word dat
die geskil handel oor die interpretasie of toepassing van die kollektiewe
ooreenkoms, kan die kommissie sy diskresionêre bevoegdheid uitoefen : Die
kommissie kan ʼn sekere optrede beveel, of die geskil vir beslegting verwys, of
ʼn kommissaris aanstel.
(iii) ʼn Laaste voorbeeld is dié van ʼn bepaling wat lui dat die minister die
regulasies kan uitvaardig wat hy of sy nodig ag om gesondheid te beheer.
Hier word wye diskresionêre bevoegdheid verleen, wat aan die minister die
uitsluitlike diskresie gee om te besluit wanneer en in watter omstandighede
die regulasies uitgevaardig kan word. Die opskortende voorwaardes waarop
die diskresionêre bevoegdheid uitgeoefen kan word, is dus onomskrewe.
Ondanks hierdie wye en onomskrewe diskresie is die minister se
bevoegdheid altyd onderworpe aan regsbeperkings in die sin dat hy of sy
altyd binne die bestek van die Grondwet en ander toepaslike wetgewing moet
handel en ag moet slaan op die regeringsbeleid deur ekonomiese,
maatskaplike, politieke en kulturele kwessies en so meer te oorweeg.
Bogenoemde voorbeelde toon dat die jurisdiksiebepalende feite wat met die
uitoefening van ʼn diskresie saamhang, duidelik, of minder duidelik omskryf kan
wees. In sommige gevalle word die jurisdiksiebepalende feite glad nie omskryf nie.
Daar word algemeen aanvaar dat jurisdiksiebepalende feite in twee kategorieë
verdeel word : Objektiewe jurisdiksionele feite en subjektiewe jurisdiksionele feite.
Objektiewe jurisdiksionele feite is dié wat in ʼn objektiewe sin moet bestaan, voordat
die wetgewende bevoegdheid uitgeoefen kan word. ʼn Hof van hersiening sal
bepaal of hierdie feite aanwesig was, voordat die diskresie uitgeoefen is.
Subjektiewe jurisdiksionele feite is dié wat na die mening van die administrateur
bestaan of nie. In hierdie geval sal die hersieningshof nietemin bepaal of die
mening van die administrateur vir objektiewe stawing vatbaar is.
Dit word aan die hand gedoen dat die volgende prosedure deur administratiewe
owerhede gevolg moet word, voordat ʼn diskresionêre bevoegdheid uitgeoefen
word :