Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

411
liggaam of persoon gedelegeer mag word nie, behalwe wanneer daar uitdruklike of
implisiete statutêre magtiging daarvoor is.
PAJA bepaal dat daar geregtelike hersiening mag wees, wanneer ʼn administrateur
gehandel het kragtens ʼn delegasie van bevoegdhede wat nie deur die magtigende
bepaling gemagtig is nie. Hierdie statutêre verbod stem ooreen met die
gemeenregtelike verbod op delegering van bevoegdheid, vervat in die reël
delegatus delegare non potest . 831
Die reël behels die volgende :
• Wanneer ʼn administratiewe orgaan gemagtig is om ʼn handeling te verrig en
die verrigting van daardie handeling gepaard gaan met ʼn diskresionêre
bevoegdheid, mag die funksie of taak nie aan ʼn ander orgaan gedelegeer
word nie, tensy eersbedoelde orgaan uitdruklik gemagtig is om dit te doen. In
G v Superintendent, Groote Schuur Hospital832 bevind die hof dat die
gelyktydige delegering aan vier gedelegeerdes geldig was, aangesien
uitdruklike statutêre voorsiening daarvoor gemaak is.
• ʼn Administratiewe orgaan kan sy diskresie uitoefen en ʼn ondergeskikte
liggaam of amptenaar gelas om sy (eersgenoemde orgaan se) besluit uit te
voer. Sodanige optrede is nie strydig met die reël nie.
• Die verbod op die verdere delegering van ʼn reeds gedelegeerde bevoegdheid
impliseer dat die administratiewe orgaan hom nie in die posisie mag stel dat
hy lasgewings of opdragte van ʼn ander liggaam aanvaar nie. 833
• Die gesagsliggaam beklee met ʼn diskresionêre bevoegdheid kan ʼn komitee
of groep aanstel om sekere feite vas te stel of te ondersoek, maar moet self
die diskresionêre bevoegdheid uitoefen.
• Implisiet in die reël teen die herdelegering van bevoegdheid is die reël dat die
houer van ʼn diskresionêre bevoegdheid hom nie mag onderwerp aan die
lasgewings/opdragte van ʼn ander liggaam of amptenaar nie en nie ʼn streng
beleid mag volg waardeur hy weier om elke geval op meriete te beoordeel
nie. 834
In Chairman, Board on Tariffs and Trade v Teltron (Pty) Limited835 het die hof bevind
dat, hoewel die raad daarop geregtig was om die bevoegdheid wat ingevolge Artikel
831 Sien Foster v Chairman, Commission for Administration 1991(4) SA 403 (K).
832 1993(2) SA 255 (K) op 635. Sien ook Transvaal Agricultural Union v Minister of Land Affairs 1997(2) SA 621 (CC).
833 Veldsman v Overberg Regional Services Council 1991(2) SA 651 (K).
834 Opperman v Uitvoerende Komitee van die Verteenwoordigende Owerheid van die Blankes en andere 1991(1) SA 372 (SWA); Government of the
Province of Kwa Zulu-Natal v Ngwane 1996(4)SA 943 (A). Southern Metropolitan Substructure v Thompson 1997(2) SA 799 (W). Die beperking van 'n
diskresionêre bevoegdheid het voor die hof gekom in Yenuico Limited v Minister of Trade and Industries 1995(11) BCLR 1453 (T) waar aangevoer is dat die
Minister, toe hy oor die uitwerking van permitte besluit het, sy bevoegdheid beperk het deur hom aan 'n kabinetsbesluit en 'n “tee-ooreenkoms” te hou. Daar
is aangevoer dat die frase “whenever he deems it necessary or expedient in the public interest” 'n onbeperkte diskresie aan die Minister verleen, wat
onaanvaarbaar is in 'n demokratiese, konstitusionele staat. Regter Van Dijkhost het bevind dat “the public interest “ 'n konsep is wat met verloop van tyd
verander. Die parlement kan nie besluit wat in die onafsienbare toekoms in die openbare belang sal wees nie en “that decision will have to be delegated to
the man on the spot – the Minister or his delegate”. Soos ons sal sien in Artikel 6(2)(e)(iv) kan 'n hof administratiewe optrede hersien wanneer die optrede
verrig is vanweë die ongemagtigde of ongeregverdigde voorskrifte van 'n ander persoon of liggaam.
835 1997(2) SA 25 (A).