Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

395
hof het bevind dat, hoewel daar nie van ʼn administratiewe liggaam verwag word om ʼn
gegriefde party wat redes verlang, met die lepel te voer nie, die liggaam ook nie kan
verwag dat die party self die redes uit ʼn groot aantal dokumente moet vind, as dit nie
sonder moeite uit daardie dokumente vasgestel kan word nie. Daar word ook nie van ʼn
administratiewe liggaam verwag om die ekwivalent van ʼn konsep-uitspraak deur ʼn hof aan
die partye voor te lê nie. Die redes moet verstaanbaar en omvattend wees, wanneer dit
teen die agtergrondomstandighede beskou word. Wanneer ʼn gegriefde party egter redes
aanvra, is dit nie vir hom of haar geoorloof om ʼn onregverdigbare versoek om meer
besonderhede te rig, of om ʼn administratiewe liggaam te ondervra nie.
In Moletsane v The Premier of the Free State790 bevind die hof die volgende, (Bladsy 1888
van die hofverslag) : “.... the more drastic the action taken, the more detailed the reasons
which are advanced should be. The degree of seriousness of the administrative act should
therefore determine the particularity of the reasons furnished.” (Sien die negatiewe
opmerking oor die hof se siening hierbo bespreek).
In hierdie saak is ʼn onderwyser wat van wangedrag aangekla is, geskors. ʼn Brief wat aan
die applikant gerig is, het verklaar dat sy onmiddellik met behoud van salaris uit diens
geskors is, hangende ʼn departementele ondersoek na haar beweerde wangedrag. Die
enigste kwessie waaraan die hof aandag geskenk het, is die vraag of redes vir die
administratiewe besluit om haar te skors, aan haar verskaf is. Die respondent het
aangevoer dat dit wel in die brief aan haar gedoen is. Die hof het bevind dat die redes
voldoende was.
In Xu v Minister van Binnelandse Sake791 het die applikante aansoek gedoen om ʼn bevel
om die Minister te dwing om redes te verskaf vir sy weiering om hulle aansoeke om ʼn
tydelike verblyfpermit en verlenging van ʼn tydelike permit goed te keur. Die Minister het
aangevoer dat hy nie onder ʼn wetlike verpligting was om redes te verskaf nie, aangesien
die weiering van permitte op generlei wyse hulle belange of regte geraak het nie. Die hof
het beslis dat die applikante nie verblyfregte gehad het, wat deur die weiering om redes te
verskaf, geraak is nie. Voorts het die applikante ook nie ʼn regmatige verwagting van
verblyf of voortgesette verblyf gehad nie, aangesien hulle van die begin af ingelig is dat
enige permitte tydelik was en dat dit by verstryking sou verval. Die XU-saak is ook hierna
met goedkeuring aangehaal in Naidenov v Minister of Home Affairs, 792 waarin appèlregter
Spoelstra bevind het dat ʼn “belang” in die vorm van ʼn begeerte om in die Republiek van
Suid-Afrika aan te bly, of om nie na ʼn mens se land van herkoms teruggestuur te word nie,
nie ʼn “belang” soos beoog in Artikel 24(c) is nie.
790 1995(9) BCLR 1885(O).
791 1995(1) SA 185 (T).
792 1995(7) BCLR 891 (T).