Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

389
Die redegewende vereiste in PAJA vervat, bevorder die regverdigingsvereiste, om
sodoende aan die benadeelde publiek en in besonder die benadeelde party te verduidelik
hoekom ʼn spesifieke handeling juis geneem is. ʼn Verklaring van redes is voldoende,
wanneer dit verstaanbaar is vir persone wat die redes verlang en die redes van die nodige
omvang is om aan die publiek/party ʼn helder begrip te verleen waarom ʼn spesifieke
handeling geneem is.
Regter Woodward verduidelik laasgenoemde duidelik in die Australiese beslissing van
Ansett Transport Industries (Operations) (Pty) Limited v Wraith783 waar hy verklaar :
“The duty to give reasons, requires the decision maker to explain his decision in a way
which will enable a person aggrieved to say in effect : ‘Even though I may not agree
with it, I now understand why the decision went against me. I am now in a position to
decide whether that decision has involved an unwarranted finding of fact, or an error
of law, which is worth challenging”.
Onder andere kan die volgende kernelemente aan die hand gedoen word, wat in die
verklaring vir die verskaffing van redes vervat moet word :
• Die besluit moet uiteengesit word,
• dit moet die bevindings rakende deurslaggewende feitevrae bevat,
• die verklaring moet verwys na die bewyse of ander materiaal waarop hierdie besluite
gebaseer is en
• die verskaffing van die werklike redes vir die besluit.
Om verduidelikende waarde te hê, moet ʼn verklaring van redes meer bevat as slegs die
afleidings of gevolgtrekkings wat bereik is. Die feite en die gevolgtrekking na aanleiding
van die feite hoe tot hierdie besluite gekom is, moet ook verskaf word. Volgens PAJA en
die Grondwet is “redes verskaf” meer as net die blote besluite wat geneem is. Die lengte
en omvang van die redes vir ʼn besluit word ook nie in Artikel 5 nie bepaal. Die redes
verskaf hoef egter nie lank en uitgerek te wees nie, behalwe waar die onderwerp dit as
sodanig verlang. Dit moet voldoende wees om ʼn persoon in staat te stel om te bepaal of ʼn
besluit vir ʼn spesifieke doel geneem is, of die besluit ʼn regsdwaling bevat, of die party wat
die besluit geneem het, gereageer het op relevante oorwegings en of die besluitnemers
sekere belangrike en relevante oorwegings buite rekening gelaat het.
Daar word aangevoer dat bogemelde benadering eerder gevolg moet word, as die
benadering wat die hof in die saak van Moletsane v Premier of the Free State784 uitgespel
783 1983(48) ALR 500.
784 1996(2) SA 95 (O).