Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat
Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat
the shape of administrative law in England and in those countries including South Africa, which followed the English tradition.” 59 3.1 DICEY EN REGSOEWEREINITEIT (RULE OF LAW) Dicey kan sekerlik beskuldig word vir die onvoldoende ontwikkeling van die Engelse Administratiefreg, en so ook indirek vir die treurige ontwikkeling van die Suid- Afrikaanse Administratiefreg. 60 Hy was van oordeel dat publieke mag gekanaliseer is deur die parlement, en aangesien die parlement die wil van die mense weergee, sou hierdie wil (deur die parlement) effektief verantwoordelik wees om die uitvoerende gesag te kontroleer. Hy het geglo dat die parlement nie wetgewing teenstrydig met die wense van die kieserskorps sou goedkeur nie. As gevolg van die uitslag van hierdie eenvoudige paradigma, het Dicey se model van demokrasie die administratiewe komponente van die staat met groot agterdog bejeën, aangesien hulle regulering en optrede beskou is as ʼn verwatering van die oppergesag en die gewone wetgewing daargestel deur ʼn demokratiese parlement. Regters wat geskool was in bogemelde Engelse tradisie, het die geneigdheid gehad om die gewone howe en wette te beskou as verhewe bo enige ander vorm van regskepping. Die vernaamste taak van hierdie regters was om die wetgewende monopolie van die parlement te koester en te bewaar. 61 As gevolg hiervan, het regters oorgebuig om voorkeur te verleen aan hulle eie opinie, eerder as dié van die administratiewe verteenwoordiger. Dicey se model van die administratiefreg het nie die beginsel van verantwoordelikheid van die administratiewe komponente geïgnoreer nie, maar die werk het egter die beginsel van parlementêre kontrole oor die uitvoerende gesag beperk. Regverdiging vir hierdie sisteem word gevind in die feit dat die parlement gekontroleer word deur die kieserskorps. 59 Baxter, 1984:21. 60 Wiechers, 1984:15. Wiechers stel dit soos volg : “Ongetwyfeld die belangrikste negatiewe uitwerking wat Dicey se denke gehad het, is dat dit enersyds 'n klimaat van wantroue en misnoeë jeens die ontwikkeling van die administratiefreg by sowel regsgeleerdes soos akademici as regters en praktisyns gekweek het en andersyds dat die bestudering van dié regsvertakking óf totaal geïgnoreer óf skromelik verwaarloos is. Die negatiewe nalatenskap van Dicey se beskouings jeens die administratiefreg het horn ook in Suid-Afrika kenbaar gemaak: vir jare is die studie van die regsvertakking geïgnoreer en het die howe en regsgeleerdes eenvoudig die ontwikkeling van administratiewe bevoegdhede as 'n proses van staatsinmenging en selfs regsongebondendheid gesien. Trouens, die Suid-Afrikaanse proses van geregtelike hersiening van administratiewe handelinge is nog in sommige opsigte gebrekkig en onvolmaak omdat die howe nog tot onlangs te gemaklik die uitoefening van veral diskresionêre administratiewe bevoegdhede as magtiging tot optrede in 'n nie-beregbare, regsvrye gebied gesien het. Die ironie van die saak is dat terwyl die administratiefreg met apatie en misnoeë deur regsgeleerdes bejeën is, die regsvertakking in omvang en belangrikheid met rasse skrede toegeneem het. Terwyl regsgeleerdes nog steeds met nimmereindigende geredekawel oor die bestaan en wesenlikheid van die administratiefreg besig was, het die staatsadministrasie in omvang en bevoegdhede eenvoudig net groter en kragtiger geword.” 61 Dicey, 1967:CXCV. In sy inleiding tot dié werk van Dicey, laat E.C.S. Wade hom as volg uit : "The changed conception of liberty narrows the field for the application of the rule of law in the sense of affording the protection of the common law against the Crown, its Ministers and the other organs of administrative government, central, local or independent. The courts still restrict excesses of the prerogative so far as illegal arbitrary action against the individual subject is concerned. But it is the political control exercised through the House of Commons which grows more important as the enacted law extends the legal powers of government. The courts may not declare illegal why parliament has said is law, however much it may restrict the freedom of individuals.” 29
ʼn Reeks probleme kom na vore met hierdie tradisionele siening van kontrole. Eerstens is hierdie judisiële model nie in staat om verantwoording aan die publiek te doen rakende privaat mag, wat dan openbare funksies moet vorm nie. Tweedens oorvereenvoudig hierdie model die doeltreffendheid van wetgewende kontrole oor die uitvoerende gesag. Die uitsluitlike wettiging van administratiewe mag, volgens Dicey se model, lê opgesluit in die kieserskorps. Die parlement word egter aangewend as mediator tussen die uitvoerende gesag en die publiek. So word die publiek ʼn armlengte weggehou, en afhanklik gestel aan kwynende wetgewende kontrolemaatreëls oor die administrasie. Anders as die tradisionele sisteem van parlementêre kontrole, is die taak wat opgelê word aan ʼn moderne sisteem van Administratiefreg in Suid-Afrika, wat bevorder sal word deur ʼn Handves van Menseregte, nie om ʼn gewilde vorm van verantwoording uit te roei nie, maar eerder om dit te versterk om te verseker dat groter publieke deelname en beheer oor die uitvoering van openbare mag daargestel word. Geregtelike hersiening en administratiewe toesig van staats- en semistaatsinstellings, wat poog om die sosiale beleid te implementeer, moet só ontwerp word dat dit die drie beginsels van demokrasie, naamlik deelname, die gelykheid van almal voor die reg en onafhanklikheid kan bevorder. Administratiewe geregtigheid sal bevorder word deur die toepassing van Artikel 195 van die Finale-Grondwet, tesame met die Wet op die Bevordering van Administratiewe Geregtigheid (PAJA). In die laaste gedeelte van die proefskrif word daar gekyk na die regulasies en word dit duidelik gestel dat die Parlement dit nie sal goedkeur, indien die Staatsdienskommissie nie gekonsulteer is nie. Hier word ook verwys na die hoofdoelstellings van Artikel 195 en die deelname van die publiek deur kommentaar te kan lewer op die konsepregulasies, alvorens die regulasies goedgekeur word. Publieke Administrasie moet, in ooreenstemming met Artikel 195 van die Finale- Grondwet, in die uitvoering van hul pligte, voldoen aan die demokratiese waardes en beginsels vervat in die Grondwet, wat onder andere die volgende omvat : (1) ʼn Hoë standaard van beroepsetiek moet bevorder en gehandhaaf word. (2) Die voordelige, ekonomiese en doeltreffende toepassing van hulpbronne moet bevorder word. (3) Openbare administrasie moet ontwikkelingsgerig wees. (4) Dienste moet onpartydig, regverdig, op billike grondslag en sonder vooroordeel gelewer word. 30
- Page 1 and 2: ʼn Kritiese analise van die begrip
- Page 3 and 4: SERTIFIKAAT Ek verklaar dat die pro
- Page 5 and 6: INHOUDSOPGAWE Afdeling A ..........
- Page 7 and 8: 2.1 KONTRAKTEERVRYHEID EN OPENBARE
- Page 9 and 10: 1. ARTIKEL 4 - ADMINISTRATIEWE OPTR
- Page 11 and 12: 1. REGULASIES WAT HANDEL OOR DIE DA
- Page 13 and 14: publieke administrasie. In die huid
- Page 15 and 16: eskermde reg die omskrywing, bestek
- Page 17 and 18: Afdeling B GRONDWETLIKE GRONDWAARDE
- Page 19 and 20: 12 Van Zyl, 1995:3. character and i
- Page 21 and 22: Aristoteles se werkswyse bestaan ui
- Page 23 and 24: "Disposition which urges that each
- Page 25 and 26: In die na-klassieke Romeinse Reg he
- Page 27 and 28: geregtigheid as voortspruitend uit
- Page 29 and 30: woordeboekdefinisies dat “billikh
- Page 31 and 32: daarnaas ʼn reeks reëls (“maxims
- Page 33 and 34: Die beïnvloeding van die aequitas-
- Page 35 and 36: Afdeling C Hoofstuk 1 GEMEENREGTELI
- Page 37 and 38: Een van die voordele van die tweele
- Page 39: Baxter maak in sy werk "Administrat
- Page 43 and 44: teweeggebring en veral die aandag o
- Page 45 and 46: So ʼn toedrag van sake kan nie byge
- Page 47 and 48: (4) ʼn Klerk behoort tot tribunale
- Page 49 and 50: Die belangrikste aanbevelings van d
- Page 51 and 52: die kantoor (pos) vrye besit was of
- Page 53 and 54: gegee het dat die regter in Chester
- Page 55 and 56: 90 1898(2) QB 91. 91 Rubenfield, 19
- Page 57 and 58: 2. DIE ONTWIKKELING VAN DIE BEGRIP
- Page 59 and 60: 97 1964(3) SA 402 (A) 410-411. “B
- Page 61 and 62: Die algemene probleem van geregtigh
- Page 63 and 64: 103 Robson, 1951:391. oogmerke en u
- Page 65 and 66: 107 Matzukis, 1986:53. 108 1953(3)
- Page 67 and 68: 117 Baxter, 1984:312. sal toegelig
- Page 69 and 70: 119 Wiechers, 1967:313. 120 Mitchel
- Page 71 and 72: 60 vertakkinge van die regering, en
- Page 73 and 74: egstaatbeginsels betref, verklaar D
- Page 75 and 76: “Lord Reid cleared away the ticke
- Page 77 and 78: verband met die prosedureel regverd
- Page 79 and 80: Binne Suid-Afrikaanse konteks stel
- Page 81 and 82: 154 Carpenter, 1990:59. 155 Grogan,
- Page 83 and 84: 158 Raath, 1993:99. 159 Grogan, 199
- Page 85 and 86: English Dictionary lists seven majo
- Page 87 and 88: onredelik genoeg was om op gronde v
- Page 89 and 90: esondere verdeeldheid tot gevolg ge
the shape of administrative law in England and in those countries including<br />
South Africa, which followed the English tradition.” 59<br />
3.1 DICEY EN REGSOEWEREINITEIT (RULE OF LAW)<br />
Dicey kan sekerlik beskuldig word vir <strong>die</strong> onvoldoende ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>die</strong> Engelse<br />
Administratiefreg, en so ook indirek vir <strong>die</strong> treurige ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>die</strong> Suid-<br />
Afrikaanse Administratiefreg. 60 Hy was <strong>van</strong> oordeel dat publieke mag gekanaliseer<br />
is deur <strong>die</strong> parlement, en aangesien <strong>die</strong> parlement <strong>die</strong> wil <strong>van</strong> <strong>die</strong> mense weergee,<br />
sou hier<strong>die</strong> wil (deur <strong>die</strong> parlement) effektief verantwoordelik wees om <strong>die</strong><br />
uitvoerende gesag te kontroleer. Hy het geglo dat <strong>die</strong> parlement nie wetgewing<br />
teenstrydig met <strong>die</strong> wense <strong>van</strong> <strong>die</strong> kieserskorps sou goedkeur nie. As gevolg <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />
uitslag <strong>van</strong> hier<strong>die</strong> eenvoudige paradigma, het Dicey se model <strong>van</strong> demokrasie <strong>die</strong><br />
administratiewe komponente <strong>van</strong> <strong>die</strong> staat met groot agterdog bejeën, aangesien<br />
hulle regulering en optrede beskou is as ʼn verwatering <strong>van</strong> <strong>die</strong> oppergesag en <strong>die</strong><br />
gewone wetgewing daargestel deur ʼn demokratiese parlement.<br />
Regters wat geskool was in bogemelde Engelse tradisie, het <strong>die</strong> geneigdheid gehad<br />
om <strong>die</strong> gewone howe en wette te beskou as verhewe bo enige ander vorm <strong>van</strong><br />
regskepping. Die vernaamste taak <strong>van</strong> hier<strong>die</strong> regters was om <strong>die</strong> wetgewende<br />
monopolie <strong>van</strong> <strong>die</strong> parlement te koester en te bewaar. 61 As gevolg hier<strong>van</strong>, het<br />
regters oorgebuig om voorkeur te verleen aan hulle eie opinie, eerder as dié <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />
administratiewe verteenwoordiger.<br />
Dicey se model <strong>van</strong> <strong>die</strong> administratiefreg het nie <strong>die</strong> beginsel <strong>van</strong><br />
verantwoordelikheid <strong>van</strong> <strong>die</strong> administratiewe komponente geïgnoreer nie, maar <strong>die</strong><br />
werk het egter <strong>die</strong> beginsel <strong>van</strong> parlementêre kontrole oor <strong>die</strong> uitvoerende gesag<br />
beperk. Regverdiging vir hier<strong>die</strong> sisteem word gevind in <strong>die</strong> feit dat <strong>die</strong> parlement<br />
gekontroleer word deur <strong>die</strong> kieserskorps.<br />
59 Baxter, 1984:21.<br />
60 Wiechers, 1984:15. Wiechers stel dit soos volg : “Ongetwyfeld <strong>die</strong> belangrikste negatiewe uitwerking wat Dicey se denke gehad het, is dat dit enersyds 'n<br />
klimaat <strong>van</strong> wantroue en misnoeë jeens <strong>die</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>die</strong> administratiefreg by sowel regsgeleerdes soos akademici as regters en praktisyns<br />
gekweek het en andersyds dat <strong>die</strong> bestudering <strong>van</strong> dié regsvertakking óf totaal geïgnoreer óf skromelik verwaarloos is. Die negatiewe nalatenskap <strong>van</strong><br />
Dicey se beskouings jeens <strong>die</strong> administratiefreg het horn ook in Suid-Afrika kenbaar gemaak: vir jare is <strong>die</strong> stu<strong>die</strong> <strong>van</strong> <strong>die</strong> regsvertakking geïgnoreer en het<br />
<strong>die</strong> howe en regsgeleerdes eenvoudig <strong>die</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> administratiewe bevoegdhede as 'n proses <strong>van</strong> staatsinmenging en selfs regsongebondendheid<br />
gesien. Trouens, <strong>die</strong> Suid-Afrikaanse proses <strong>van</strong> geregtelike hersiening <strong>van</strong> administratiewe handelinge is nog in sommige opsigte gebrekkig en<br />
onvolmaak omdat <strong>die</strong> howe nog tot onlangs te gemaklik <strong>die</strong> uitoefening <strong>van</strong> veral diskresionêre administratiewe bevoegdhede as magtiging tot optrede in 'n<br />
nie-beregbare, regsvrye gebied gesien het. Die ironie <strong>van</strong> <strong>die</strong> saak is dat terwyl <strong>die</strong> administratiefreg met apatie en misnoeë deur regsgeleerdes bejeën is,<br />
<strong>die</strong> regsvertakking in om<strong>van</strong>g en belangrikheid met rasse skrede toegeneem het. Terwyl regsgeleerdes nog steeds met nimmereindigende geredekawel oor<br />
<strong>die</strong> bestaan en wesenlikheid <strong>van</strong> <strong>die</strong> administratiefreg besig was, het <strong>die</strong> staatsadministrasie in om<strong>van</strong>g en bevoegdhede eenvoudig net groter en kragtiger<br />
geword.”<br />
61 Dicey, 1967:CXCV. In sy inleiding tot dié werk <strong>van</strong> Dicey, laat E.C.S. Wade hom as volg uit : "The changed conception of liberty narrows the field for the<br />
application of the rule of law in the sense of affording the protection of the common law against the Crown, its Ministers and the other organs of<br />
administrative government, central, local or independent. The courts still restrict excesses of the prerogative so far as illegal arbitrary action against the<br />
individual subject is concerned. But it is the political control exercised through the House of Commons which grows more important as the enacted law<br />
extends the legal powers of government. The courts may not declare illegal why parliament has said is law, however much it may restrict the freedom of<br />
individuals.”<br />
29