Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

wat, in vergelyking met sy moderne mededingers onderontwikkel was. Dit was gebaseer
op ʼn regeringsfilosofie so verskillend van ons eie regering, dat behalwe vir sekere gevalle
waar basiese beginsels na vore getree het, dit bykans geen bydrae gelewer het nie. 55 .
Betreffende die ontwikkeling van geregtelike hersiening van administratiewe optrede kan
die howe hulle nie beroep op die Romeins-Hollandse Reg nie, aangesien daar maar skrale
leiding te vinde is. Hierdie onvermoë en leemte vloei voort uit die praktiese realiteit dat die
Nederlandse howe van die voor-negentiende eeu op baie terreine wat vandag beskou
word as die gebied van die Administratiefreg by wyse van wetgewing, jurisdiksie geweier
is. Die politieke en die ekonomiese bestel in die Kaap, veral in die tydperk voor Engelse
besetting, het dit onmoontlik gemaak vir Administratiefreg om te ontwikkel, grootliks omdat
die politieke en regterlike gesag stewig in die hande van die Hollands-Oos-Indiese
Kompanje geplaas was.
3. DIE ONTWIKKELING VAN ADMINISTRATIEWE GEREGTIGHEID AAN DIE
HAND VAN DIE ENGELSE REG
Dit is dus duidelik dat die regsisteem aan die Kaap, vóór die Engelse besetting, in ʼn staat
van verwarring verkeer het. 56 Die howe het wel gebruik gemaak van goed toegeruste
biblioteke van gevestigde Romeins-Hollandse skrywers en hulle ampsgenote elders in
Europa, maar hulle is nie deur professionele regsgeleerdes van advies bedien nie. Die
howe het agter geslote deure gefunksioneer, en die redes vir uitsprake is nooit genotuleer
nie. 57 Wetgewing wat gedurende hierdie tyd die lig gesien het, was nie effektief nie en het
nooit ʼn blywende indruk gelaat nie. Dit was verder aanvaarde Engelse Reg en gebruik dat
die siviele en private reg van ʼn verowerde of gesedeerde kolonie in plek gebly het, totdat
dit vervang is deur wetgewing wat die nuwe regering opgelê het. Op dié wyse het die
Romeins-Hollandse Reg bly voortbestaan en selfs daarin geslaag om te oorleef,
nieteenstaande sterk kritiek van die nuwe Engelse Regering wat ʼn voorstaander van
Engelse Reg was.
ʼn Kommissie wat in 1823 aangestel is, het aanbeveel dat Engelse Reg die plaaslike reg
gou moes vervang, maar dit is slegs gedeeltelik ten uitvoering gebring. Regshervorming
was slegs beperk tot die inleiding, deur die Charter of Justice van 1827, wat gehandel het
met Engelsregtelike prosedure en bewysreg in straf- en siviele sake, terwyl die 1832
Charter of Justice bepaal het dat die huidige reg sou voorbestaan.
55 Skrywers, soos Van der Keesel, wat geskryf het aan die einde van die 19de Eeu, het nie veel bygedra tot die onderwerp nie. Dié skrywers het geen
kennis gehad van die uitgebreide regulerende en welsynsfunksies, wat hedendaags uitgevoer word deur moderne state. Hulle het ook geen benul gehad
oor die sosiale probleme wat voor die deur van 'n moderne staat soos Suid-Afrika gelê word nie.
56 Sien Diemont, 1971:6 “Who describes the then law at the Cape as no more than the ailing child of a robust Dutch parent.”
57 Botha, 1923:397.
27