Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

360
nakom. Terwyl Artikel 3(2)(b)(b) verlang dat ʼn geleentheid aan ʼn potensiële
benadeelde gegee moet word om voorleggings/voorstelle in te dien, alvorens die
administratiewe handeling tot uitvoer gebring word, kan daar nadat optrede
ingevolge Artikel 8(5) plaasgevind het, aan die benadeelde die geleentheid gebied
word om voorstelle vir oorweging ter tafel te plaas.
4.2 ARTIKEL 3(5) – BILLIK MAAR VERSKILLEND
Artikel 3(5) van PAJA maak daarvoor voorsiening dat administrateurs steeds kan
voldoen aan prosedurele billikheid, deur gebruik te maak van ʼn alternatiewe
prosedure wat by wyse van ander wetgewing gemagtig is, maar verskillend van die
bepalings van PAJA. PAJA se voorskrifte en bepalings kan derhalwe geïgnoreer
word, mits die ander wetgewing se prosedures en bepalings voldoen aan die
vereistes van billikheid.
Kritiek kan uitgespreek word teenoor hierdie bepaling in PAJA. Hierdie en
soortgelyke bepalings waarvan die fokus ingestel is op “billik maar verskillend”, is
kontroversieel, aangesien daar vir die amptenaar die geleentheid geskep word om
te ontkom aan die bepalings en vereistes van PAJA. Wat vir die een amptenaar
blyk “billik maar verskillend” te wees, sal nie vir ʼn ander amptenaar, of die
benadeelde “billik maar verskillend” wees nie. PAJA kan hierdeur geïgnoreer word,
solank daar slegs aangevoer kan word dat die vereistes van PAJA ingevolge ander
wetgewing nagekom is.
Konstitusionele uitleg sal weer gegee moet word rakende die woorde “fair but
different”. Slegs prosedures in alternatiewe wetgewing kan aan die bewoording “fair
but different” voldoen.
ʼn Magtigende bepaling kan omskryf word as ʼn wet, ʼn gemeenregtelike reël,
inheemse reg, ʼn ooreenkoms, ʼn instrument of dokument, ingevolge waarvan
administratiewe optrede aanvanklik geneem word. ʼn Magtigende bepaling moet vir
die publiek vrylik toeganklik wees om te voldoen aan die “fair but different”-vereiste.
Gesien in die lig van die grondwetlike status wat daar aan PAJA verleen word,
beteken dit dat die woord “billik” (fair) voorrang sal geniet ten opsigte van die
taalgebruik in ander magtigende bepalings en wetgewing. Wanneer daar beoordeel
moet word of ʼn prosedure in ander wetgewing “fair but different” is en sodoende
voldoen aan prosedurele billikheid, sal ʼn hof voorrang verleen aan die begrip
“billikheid” (fairness) soos dit in PAJA voorkom, en nie soos in ander wetgewing
(magtigende bepaling) nie.