Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

4.3 DIT MOET GEMAAK WORD INGEVOLGE ʼn MAGTIGENDE BEPALING
322
Ingevolge Artikel 1 van die Wet beteken “magtigende bepaling” (empowering
provision) ʼn wetsvoorskrif, ʼn gemeenregtelike of gewoonteregtelike reël, of ʼn
ooreenkoms, stuk, of ander dokument waarkragtens ʼn administratiewe handeling
verrig word (“a law, a rule of common law, customary law of which an administrative
action was properly taken”).
Dit is ʼn bekende administratiefregtelike beginsel dat die uitoefening van die
administratiewe gesag ʼn magtigingsbasis moet hê. In die hedendaagse staat spruit
hierdie owerheidsgesag feitlik uitsluitlik voort uit statute soos parlementêre,
provinsiale en plaaslike-owerheidswetgewing, en uit ondergeskikte wetgewing. So,
byvoorbeeld, kan die bevoegdheid van ʼn beampte van die Department van
Binnelandse Sake om ʼn tydelike of permanente verblyfpermit uit te reik, na die
magtigende Wet teruggevoer word.
Die omskrywing van ʼn “magtigende bepaling” is wyd en strek verder as ʼn
wetsbepaling en gemeenregtelike of gewoonteregtelike reëls. Dit sluit ook ʼn
ooreenkoms, stuk of ander dokument in waarkragtens administratiewe optrede sou
geskied het. ʼn Voorbeeld van administratiewe optrede kragtens ʼn ooreenkoms sal
na alle waarskynlikheid ʼn uitbestedingsooreenkoms “outsourcing agreement” wees,
soos die ooreenkoms tussen ʼn plaaslike owerheid en ʼn private maatskappy om ʼn
openbare diens soos elektrisiteitsvoorsiening of vullisverwydering te lewer. Die
insluiting van die woord purportedly (‘heet te ..”) het betrekking op ʼn ooreenkoms,
stuk, of ander dokument en sal verseker dat die beginsels van administratiewe
geregtigheid vir handelinge verrig deur staatsorgane geld, selfs wanneer sodanige
ooreenkoms, stuk, of dokument op grond van ongeldigheid, betwis kan word, omdat
dit byvoorbeeld in stryd is met die Grondwet of ʼn magtigende wet.
Om as administratiewe optrede aangemerk te kan word, moet die besluite ingevolge
ʼn magtigende bepaling geneem word. Artikel 1(vi) beskryf ʼn magtigende bepaling
as ʼn wet, ʼn gemeenregtelike reël, inheemse reg of ʼn ooreenkoms of ʼn instrument,
of dokument waarvolgens administratiewe optrede na bewering geneem is. Hierdie
element van die definisie van administratiewe optrede verwys na die aard van die
administratiewe optrede en nie na die persoon wat die handeling uitgevoer het, of
die gevolge of effek van die handeling nie.
Die wetgewer het dus aan die definisie ʼn wye betekenis verleen. Dit word nie
uitsluitlik beperk tot wetgewing nie, maar sluit ook ooreenkomste, instrumente en
dokumente in. Dit is duidelik dat die wetgewer die net so wyd as moontlik wou span
oor die daaglikse bedrywighede van die regering, om sodoende ook die optrede van
privaat individue en entiteite in te sluit wanneer laasgenoemde publieke gesag
uitvoer.