Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

265
In Kanada het die howe die houding ingeslaan dat ʼn groter mate van aanspreeklikheid
toegedig word aan die Polisie, wat versuim het om hulle pligte getrou uit te voer. ʼn Goeie
voorbeeld hiervan is die saak van Doe v Metropolitan Toronto (Municipality) Commissioner
of Police. 578 Die feite was soos volg : Die eiser was ʼn slagoffer van ʼn reeksverkragter, wie
se fokus ingestel was op enkellopende wit vroue met donker hare, wat in ʼn spesifieke
gebied woonagtig was en in 2de- of 3de-verdieping eenhede wat deur balkonne toeganklik
was, gebly het. Die Polisie het hierdie profiel van die verkragter saamgestel, maar versuim
om die inligting deur te gee aan potensiële slagoffers. Die hof bevind dat die Polisie ʼn
regsplig gehad het om lewens te beskerm en eiendom op te pas, asook misdaad te
voorkom en dat die Polisiebeamptes gefaal het om hul plig as ondersoekbeamptes om
sodoende die vroue, wat gevaar geloop het, te waarsku. Die Polisie kon nie die verweer
opper dat daar ʼn inherente verkragtingsgevaar bestaan het in die gebied nie, en dat die
vroue voorkomende maatreëls moes tref nie. In hierdie geval was die Polisie bewus van ʼn
spesifieke gevaar/risiko ten opsigte van ʼn spesifieke groep vroue en het hulle ʼn regsplig
gehad om ʼn waarskuwing aan die eiser te rig dat sy ʼn potensiële slagoffer mag gewees
het en welke voorsorgmaatreëls sy moes tref. Die Doe-saak was maar een van baie
beslissings oor die afgelope 10 tot 15 jaar in Kanada waar die Polisie deliktueel
aanspreeklik gehou is vir ʼn versuim om hulle regsplig na te kom. 579
ʼn Ander dimensie wat na vore kom, is die aanspreeklikheid van openbare gesagsorgane
rakende die nie-fisieke belange van diegene met wie hulle in ʼn gesagsverhouding te staan
kom. In Premier Western Cape v Fair Cape Property Developers (Pty) Limited580 het ʼn
eiendomsontwikkelaar pogings toegepas om skade te verhaal vir finansiële verliese gely,
wat veroorsaak is deur die nalatige besluitneming van die beplanningsafdeling. Alhoewel
die Hoogste Hof van Appèl die eis afgewys het, is daar besluit dat die Grondwet wel ʼn
belangrike rolspeler was in die bepaling van onregmatigheid van die owerhede se optrede :
“the duties imposed on all organs of government by the Constitution, and in particular
in the light of the positive obligations imposed by Section 7 (the state must ‘respect,
protect, promote and fulfil the rights in the Bill of Rights’) and Section 41(1) (‘all
spheres of government and organs of state must provide’ effective, transparent,
accountable and coherent government’)”. 581
Dit is egter nie duidelik in watter mate hierdie aanroeping van die Grondwet in hierdie saak
enigiets van waarde bygevoeg het tot die beredenasie voor die hof nie.
be factual situations where it is not fair, just or reasonable to impose a duty of care, but each case will fall to be determined on its individual facts. In
reaching this decision we do not suggest that the common-law duty of care will replicate the duty not to violate Articles 3 and 8. Liability for breach of the
latter duty and entitlement to compensation can arise in circumstances where the tort of negligence is not made out. The area of factual enquiry where
brunches of the two duties are alleged are, however, likely to be the same.”
578 1998(39) or (3 RD ) 487 (Gen Div).
579 1998(39) or (3 RD ) 487 (Gen Div) paragraaf 37 per Lewis AJA.
580 2003(6) SA 13 (SCA).
581 Premier, Western Cape v Fair Cape Property Developers (Pty) Limited 2003(6) SA 13 (SCA) op 29 pragraaf 37(E)