Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

can have legal validity – which has the effect of making the Constitution a system of
objective, normative values for legal purposes.” 565
262
Met ʼn byvoeging en ʼn herhaling van bogemelde het die hof die volgende te sê gehad in
Van Eeden v Minister of Safety and Security :
“The Constitution cannot, however, be regarded as the exclusive embodiment of the
delictual criterion of the legal convictions of the community, nor does it mean that this
criterion will lose its status as an agent in shaping and improving the law of delict to
deal with new challenges …..” 566
Uit bogemelde wil dit dus voorkom of die Hoogste Hof van Appèl, op die spesifieke gebied
van die deliktereg, ten volle aanvaar het dat die Grondwet hier ʼn rol speel in die
ontwikkeling van die deliktereg, sonder om grootskaals afstand te doen van die suiwer
gemeenregtelike omvang van die toets vir onregmatigheid. Daar moet verder in gedagte
gehou word dat die gemeenregtelike toets vir onregmatigheid ʼn dinamiese en goed
ontwikkelde toets is, wat wel vir moontlike ontwikkeling in die toekoms voorsiening sal
maak. Die howe se plig is egter eers om die gemenereg te oorweeg, alvorens hulle sal
oorgaan om die versoenbaarheid met die Grondwet op teweeg. Waar daar egter twyfel of
konflik bestaan, sal die Grondwet voorrang geniet bo enige ander faktor in die toets vir
onregmatigheid.
In Saaiman and Others v Minister of Safety and Security and Another 567 word dit duidelik
gestel dat bogemelde nou nie beteken dat die polisie outomaties aanspreeklik is vir elke
geval waar ʼn slagoffer deur misdaad getref word nie. In die gewysde is geen
aanspreeklikheid bevind toe persone beseer is, nadat skote afgevuur is tydens ʼn
transitoroof nie.
Wat is die stand van sake rakende polisie-sake in die Verenigde Koninkryk? Die
toonaangewende saak is Hill v Chief Constable of West Yorkshire568 Die moeder van die
laaste slagoffer toe baie vroue deur die berugte reeksmoordenaar, Peter Sutcliffe (ook
beter bekend as die Yorkshire Ripper), vermoor is, het ʼn eis ingestel. Hier is beslis dat die
Polisie nie aanspreeklik gehou kan word vir die gevolge van hul onvermoë om die verdagte
moordenaar te identifiseer en aan te keer, voordat die laaste moord gepleeg is nie,
alhoewel hul ondersoekwerk veel te wense oorgelaat het. Die House of Lords was die
mening toegedaan dat dit nie billik, regverdig en redelik sou wees om so ʼn swaar las op
die Polisie te plaas nie, aangesien hulle nie verhinder moes word deur siviele eise vir
aanspreeklikheid, om sodoende hul plig in die oplos en bekamping van misdaad te kan
nakom nie.
565 2002(6) SA 431 (SCA), op Paragraaf 17.
566 2001(4) SA 646 (T) Voetnoot 16, Paragraaf 12.
567 2003(3) SA 496 (O).
568 1989 AC 53.