Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat
Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat
537 New South Wales v Bardolph 1934(52) CLR 455, 509. 249 privaat instansie aangestel word om funksies van die staat te verrig, moet die staat toesien dat die funksies beter geskied as wat dit sou plaasvind indien hy dit self sou verrig. Indien daar enige waarde in Seddon se bogemelde argument steek dat staatskontrakte beter beheer en reguleer moet word as ander kommersiële kontrakte, moet ons van die standpunt uitgaan dat die beginsels van publiekreg tesame met die beginsels van die kontraktereg, sal voldoen aan die taak om algemene staatskontrakte en uitgekontrakteerde kontrakte in die besonder te reguleer. Indien kontrakte geklassifiseer kan word as ʼn administratiewe handeling, sal dit onderhewig wees aan regterlike hersiening. 3.2.5.1 STATUTÊRE MAGTIGING Die algemene reël bestaan dat alle administratiewe magtiging en bevoegdheid uitgeoefen en uitgevoer moet word binne die grense van die relevante statutêre wetgewing, met ander woorde die magtigende wet of statuut. Hiervolgens word die kwalifikasies neergelê van die party wat mag optree en die omvang van die statutêre magtiging. Tree staatsinstansies buite hierdie kader op, is die handeling(e) ultra vires en vatbaar vir hersiening. In die praktyk is dit soms moeilik om te bepaal welke Wet die magtigende een is. ʼn Vraag wat beantwoord moet word, is of administratiewe gebruik, met ander woorde, die praktyk om kontrakte met diensverskaffers te sluit, die bron van administratiewe bevoegdheid geword het. In Australië vind ons drie bronne wat staatsbevoegdheid om te kontrakteer daarstel, te wete gemenereg, statute en die uitvoerende gesag. Aanvanklik is die houding ingeslaan dat die regering nie kontrakte kan sluit nie, behalwe wanneer die bevoegdheid eksplisiet deur statutêre wetgewing verleen is. Australiese akademici het hierdie siening egter verwerp, aangesien hulle die uitvoerende gesag beskou het as die bron wat bevoegdheid verleen het om kontrakte te kan sluit. Tans word die uitvoerende gesag ingevolge Artikel 6(1) van die Grondwet aanvaar as die bron wat bevoegdheid verleen om kontrakte te sluit, indien dit nie in wetgewing vervat is nie. 537
538 Ayr Harbour Trustees v Oswald 1883(8) AC 623. 539 Triggs v Staines Urban District Council 1969(1) CH 10. 540 1997(2) SA 799 (W) 803. 250 3.2.5.2 ʼn STAATSORGAAN MAG NIE SY TOEKOMSTIGE DISKRESIONÊRE BEVOEGDHEID AAN BANDE LÊ NIE. Dit is ʼn algemene beginsel in die Suid-Afrikaanse administratiefreg dat ʼn administratiewe gesagsorgaan nie sy diskresionêre bevoegdheid aan bande mag lê nie, maar wel die vryheid moet behou om sy diskresionêre bevoegdheid uit te oefen. Dit bring mee dat die administratiewe liggaam nie ʼn rigiede houding kan inslaan hoe sy diskresie uitgeoefen moet word nie, aangesien dit sou meebring dat die liggaam nie sy aandag aan die saak bestee het nie. Hierdie algemene beginsel is ook op kontrakte van toepassing. ʼn Owerheidsorgaan mag nie ʼn kontrak aangaan wat nie versoenbaar is met die behoorlike uitvoering van die owerheidsorgaan se bevoegdheid en verpligtinge nie. Die orgaan mag nie sy bevoegdheid aan bande lê nie, want dié moet altyd in openbare belang optree. Wat is die uitwerking indien die staat wel sy diskresionêre bevoegdheid aan bande gelê het? Die Engelse Reg stel dit duidelik : “where a substantial part of the consideration provided by a public body under a contract is a promise which is an unlawful fetter on its discretion, in case of statutory authorities the whole contract is void. It is unenforceable against the authority 538 and it is unenforceable by the authority .”539 Ons howe het ook bevind dat ʼn gesagsorgaan nie kontraktueel sy diskresionêre bevoegdheid aan bande mag lê nie. In Southern Metropolitan Substructure v Thompson 540 is beslis dat ʼn plaaslike owerheid homself nie kontraktueel aan bande mag lê nie, om te verhoed dat sy diskresie uitgeoefen word soos deur wetgewing bepaal. Die uitsluitlike doel van ʼn plaaslike owerheid is om sy eie vryheid te bewaar om in elke saak te beslis soos die openbare belang dit vereis. Alhoewel die algemene reël is dat staatsinstansies nie bevoeg is om hul diskresionêre bevoegdhede aan bande te lê nie, is daar geen twyfel dat daar wel staatskontrakte aangegaan word wat die staat se diskresionêre bevoegdheid aan bande lê. Daar kan egter ook
- Page 209 and 210: 3. DIE ONTWIKKELING VAN DIE KONTRAK
- Page 211 and 212: 200 gelaat vir sogenaamde “simple
- Page 213 and 214: 424 1987(2) ALL ER 620 (CA) 628. 20
- Page 215 and 216: (e) ʼn minder beperkende wyse om di
- Page 217 and 218: ”Contractual autonomy is part of
- Page 219 and 220: 208 om die sogenaamde “restraint
- Page 221 and 222: 444 Johnston, 1999:113. 210 Die taa
- Page 223 and 224: 2.2.2 DIE MIDDELEEUSE TYDPERK 212 K
- Page 225 and 226: 214 Die Glossators kon nie ʼn teori
- Page 227 and 228: 216 gaan die howe toepas om inbreuk
- Page 229 and 230: 459 Van der Ginten, 1978; Van der W
- Page 231 and 232: 220 menseregtehandves geïnkorporee
- Page 233 and 234: 222 Dit beteken geensins dat billik
- Page 235 and 236: 224 bedanking vir ʼn tydperk van 12
- Page 237 and 238: 226 mag gebruik maak van openbare b
- Page 239 and 240: 228 toepassing gemaak is deur die v
- Page 241 and 242: 230 kontraktereg op sigself is nie,
- Page 243 and 244: 511 2000(1) SA 315 (C). 512 1972(2)
- Page 245 and 246: 234 Dit wil egter voorkom of die ri
- Page 247 and 248: 236 dienste te verskaf. Laasgenoemd
- Page 249 and 250: 238 moet verwelkom word. Die result
- Page 251 and 252: 240 Ten slotte kan daarop gewys wor
- Page 253 and 254: 3.1.2 UITKONTRAKTERING 242 Nog ʼn w
- Page 255 and 256: 244 Artikel 239 van die Grondwet va
- Page 257 and 258: 246 die onderskeid tussen publiek e
- Page 259: 3.2.5 DIE VERSKIL TUSSEN STAATSKONT
- Page 263 and 264: 252 Ons howe bevestig hierdie stand
- Page 265 and 266: Hoofstuk 7 DIE IMPAK VAN DIE GRONDW
- Page 267 and 268: 256 Appèlregter Olivier meld dat d
- Page 269 and 270: 258 Feenstra verwys byvoorbeeld na
- Page 271 and 272: “Stop, vrind, wag, stop!” seg t
- Page 273 and 274: can have legal validity - which has
- Page 275 and 276: 264 Laasgenoemde benadering is soor
- Page 277 and 278: 266 ʼn Goeie waarneming van bogemel
- Page 279 and 280: when they were acting in the course
- Page 281 and 282: 270 Daar moet egter ʼn balans gehan
- Page 283 and 284: 272 In Faircape Property Developers
- Page 285 and 286: 274 vrug toegepas kan word, aangesi
- Page 287 and 288: Afdeling E DIE WET OP DIE BEVORDERI
- Page 289 and 290: Hoofstuk 1 DIE VERHOUDING TUSSEN DI
- Page 291 and 292: 280 onderdaan verkeerdelik uitgeoef
- Page 293 and 294: intervene only when and to the exte
- Page 295 and 296: 284 kader van Artikel 38 val nie. D
- Page 297 and 298: 286 die Wet op Bevordering van Toeg
- Page 299 and 300: 288 Hieruit is dit dus duidelik dat
- Page 301 and 302: 290 Die benadeelde onderdaan sal ge
- Page 303 and 304: 292 Word die meeste hofuitsprake be
- Page 305 and 306: 3.2 DIE WET OP DIE BEVORDERING VAN
- Page 307 and 308: Artikel 2(3) van die Wet bepaal soo
- Page 309 and 310: 298 verkry nie. Dit bring mee dat d
537 New South Wales v Bardolph 1934(52) CLR 455, 509.<br />
249<br />
privaat instansie aangestel word om funksies <strong>van</strong> <strong>die</strong> staat te verrig, moet <strong>die</strong><br />
staat toesien dat <strong>die</strong> funksies beter geskied as wat dit sou plaasvind in<strong>die</strong>n hy<br />
dit self sou verrig.<br />
In<strong>die</strong>n daar enige waarde in Seddon se bogemelde argument steek dat<br />
staatskontrakte beter beheer en reguleer moet word as ander kommersiële<br />
kontrakte, moet ons <strong>van</strong> <strong>die</strong> standpunt uitgaan dat <strong>die</strong> beginsels <strong>van</strong><br />
publiekreg tesame met <strong>die</strong> beginsels <strong>van</strong> <strong>die</strong> kontraktereg, sal voldoen aan<br />
<strong>die</strong> taak om algemene staatskontrakte en uitgekontrakteerde kontrakte in <strong>die</strong><br />
besonder te reguleer. In<strong>die</strong>n kontrakte geklassifiseer kan word as ʼn<br />
administratiewe handeling, sal dit onderhewig wees aan regterlike hersiening.<br />
3.2.5.1 STATUTÊRE MAGTIGING<br />
Die algemene reël bestaan dat alle administratiewe magtiging en<br />
bevoegdheid uitgeoefen en uitgevoer moet word binne <strong>die</strong> grense<br />
<strong>van</strong> <strong>die</strong> rele<strong>van</strong>te statutêre wetgewing, met ander woorde <strong>die</strong><br />
magtigende wet of statuut. Hiervolgens word <strong>die</strong> kwalifikasies<br />
neergelê <strong>van</strong> <strong>die</strong> party wat mag optree en <strong>die</strong> om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>die</strong><br />
statutêre magtiging. Tree staatsinstansies buite hier<strong>die</strong> kader op, is<br />
<strong>die</strong> handeling(e) ultra vires en vatbaar vir hersiening.<br />
In <strong>die</strong> praktyk is dit soms moeilik om te bepaal welke Wet <strong>die</strong><br />
magtigende een is. ʼn Vraag wat beantwoord moet word, is of<br />
administratiewe gebruik, met ander woorde, <strong>die</strong> praktyk om<br />
kontrakte met <strong>die</strong>nsverskaffers te sluit, <strong>die</strong> bron <strong>van</strong> administratiewe<br />
bevoegdheid geword het. In Australië vind ons drie bronne wat<br />
staatsbevoegdheid om te kontrakteer daarstel, te wete gemenereg,<br />
statute en <strong>die</strong> uitvoerende gesag. Aan<strong>van</strong>klik is <strong>die</strong> houding<br />
ingeslaan dat <strong>die</strong> regering nie kontrakte kan sluit nie, behalwe<br />
wanneer <strong>die</strong> bevoegdheid eksplisiet deur statutêre wetgewing<br />
verleen is. Australiese akademici het hier<strong>die</strong> siening egter verwerp,<br />
aangesien hulle <strong>die</strong> uitvoerende gesag beskou het as <strong>die</strong> bron wat<br />
bevoegdheid verleen het om kontrakte te kan sluit. Tans word <strong>die</strong><br />
uitvoerende gesag ingevolge Artikel 6(1) <strong>van</strong> <strong>die</strong> Grondwet aanvaar<br />
as <strong>die</strong> bron wat bevoegdheid verleen om kontrakte te sluit, in<strong>die</strong>n dit<br />
nie in wetgewing vervat is nie. 537