Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

238
moet verwelkom word. Die resultaat hiervan sal verseker dat dit nie nodig sal wees
vir die wetgewer om kodifikasies daar te stel in welke gevalle die howe die
gemenereg moet ontwikkel of aanpas nie, of waar daar op die gebied van die
kontraktereg bepalings van die Grondwet afgedwing moet word nie. Bogemelde
hofbeslissings dui op die feit dat die howe daartoe opgewasse is om hul
grondwetlike taak deeglik na te kom.
Wanneer daar te doen gekry word met grondwetlike uitleg, ontstaan die vraag in
welke mate daar ʼn beperking op judisiële aktivisme aan die hand van die starre
decises-leerstuk geplaas word. Voortspruitende uit bogemelde is die knelpunt
rakende die verskuiwing van ʼn gesag-gebaseerde benadering na ʼn substantiewe
beredeneringsbenadering, wat met die totstandkoming van die Grondwet na vore
getree het.
Eerstens is daar ʼn nypende behoefte tot ʼn beter verstandhouding oor die aard van
die argumente wat verlang word, wanneer daar na die Handves van Menseregte of
ander onderliggende beginsels verwys word en welke bewyse benodig word om dit
te handhaaf. Partye wat die kontrak of kontrakvoorwaardes tersyde wil stel, sal met
substantiewe bewyse na vore moet kom. Dit is in die Afrox-saak duidelik gestel dat
daar nie voldoende bewyse was vir die respondent om, ingevolge die Grondwet, op
ongelykheid as verweer te steun nie. 525
ʼn Volgende knelpunt is die kompleksiteit van die geskilpunte wat aangespreek moes
word in die Brisley-saak. Verwarring is veroorsaak rakende die korrekte benadering
wat gevolg moes word. Wanneer moet dryfvere soos openbare belang ingespan
word om te dien as norme om fundamentele regte af te dwing? Die
moeilikheidsgraad slaan op die impak van die fundamentele regte wanneer dit
geaktiveer word, en meer op die aard van sulke konsepte. Die
meerderheidsbeslissing in die Brisley-saak verwys na die kommer wat bestaan dat
die neiging na openbare belang ʼn versteuring sal veroorsaak ten opsigte van die
pacta sunt servanda-beginsel. Kontrakte wat met die nodige erns gesluit is, moet in
beginsel afgedwing word. Judisiële regskepping mag nie te ver gevoer word nie.
Die kommer in die Brisley-saak om die omvang van evaluerende judisiële
regskepping te beperk, soos verskaf deur die wye standaarde, manifesteer self in
die poging om die Sasfin-beslissing slegs ten opsigte van kontraktuele voorwaardes
wat inherent ongeldig is toe te pas. Dit is belangrik dat die hof in die Brisley-saak
verwys na die caveat waar die uitbreiding van die Sasfin-beginsel slegs van
toepassing sal wees in sake wat analoog is tot die beginsel. Die
meerderheidsbeslissing in die Brisley-saak dui daarop dat Sasfin nie net
525 Afrox-saak, 2001(4) SA 938 (CC), paragraaf 12 op 35C.