Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

230
kontraktereg op sigself is nie, maar slegs handelinge of optredes deur partye soos
dit voorgestel is deur die partye in ʼn ooreenkoms met ʼn bepaalde betekenis. Dit
beteken nie dat die gemenereg mettertyd nie sal ontwikkel weens die toepassing
van die Handves van Menseregte deur vrye norme nie. Dit beteken eerder dat die
invloed van die Handves van Menseregte indirek sal plaasvind en dat substansiële
regsontwikkeling wat daaruit voortvloei, sal toeneem. Uit die Duitse Reg kan ons
hier meer te wete kom met die toepassing van die sogenaamde Fallgruppenmetodologie.
Die ondervinding is dat die norme soos vervat in S242BGB meer
hofsake gegenereer het. Om kompleksiteit te voorkom is hierdie beslissings op ʼn
los maat in sub-groepe geklassifiseer op grond van waarneembare feite wat
algemeen voorgekom het. ʼn Ontleding van hierdie voorlopige klassifikasieskemas
bring mee dat sekere patrone en gebruike uitkristalliseer. Hierdie ontdekte
onderskeidings bring weer regsbeginsels mee, wat dan die basis vorm van nuwe
juridiese kategorieë en volledige regstegniese reëls. 508 Hierdie Duitse-metodologie
kan moontlik met groot vrug in die Suid-Afrikaanse regstelsel toegepas word, veral
as gevolg van die produktiewe bron van substantiewe judisiële regsontwikkeling
waaroor dit beskik. Die gemenereg kan hiervolgens goed uitgebrei of ontwikkel
word aan die hand van die Grondwet.
Daar is ook ʼn moontlikheid dat die howe ʼn sleutelrol sal speel in die herstel of
verbetering van gemeenregtelike reëls, in teenstelling met die blote ontwikkeling en
of uitbreiding daarvan. In die Engelse gewysde van Kleinwort Benson v Lincoln City
Council509 het die House of Lords die Engelse Reg bevry van ʼn regsverweer van
teruggawe op grond van verryking, wat in die gemenereg vir meer as 200 jaar van
toepassing was. Die hof moes ʼn oplossing vind vir die strikvraag waarvoor dit te
staan gekom het waar bevind moes word of ʼn regsfout begaan is as gevolg van
regterlike diskresie wat toegepas is nadat teruggawe van betaling wat verlang was
ingevolge die eis vir teruggawe geskied het. Indien die na-betalingsbesluit slegs
verklarend van aard was, sodat vorige veronderstellings van die reg verkeerd was
(die siening van die meerderheid regters in die saak), dan is betaling verkeerdelik
gemaak, maar waar die beslissing die reg verander het (minderheidsbeslissing), dan
is geen fout tydens betaling gemaak nie, maar slegs ʼn verkeerde veronderstelling
wat die korrekte reg ten opsigte van die onderwerp was toe die hof uitspraak
gelewer het.
Die siening van die meerderheid regters volg die klassieke benadering ten opsigte
van die vraag wat regters moet doen in die gemenereg. Die siening van die
minderheid regters karakteriseer die klassieke benadering as ʼn feëverhaal in wie
niemand meer glo nie, en hulle gee hulle eie begrip gebaseer op algemene kennis
508 Lubbe, 2003:80. Sien hieroor die ontleding van regterlike perspektief, met verwysing na spesifieke nakoming as remedie.
509 1999(2) AC 349.