Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

217
waar ʼn ooreenkoms so onbillik was dat dit inbreuk gemaak het op die
openbare beleid, regterlike inmenging noodsaaklik was om sodoende die
kontrak se toepassing reg te stel. In die Magna Alloys-saak456 bevind
Hoofregter Rabie dat openbare beleid ʼn dinamiese konsep is wat die
veranderende houdings van die gemeenskap weergee en wat as ʼn
noodsaaklike faktor in die bepaling van die regmatigheid van ʼn ooreenkoms
funksioneer.
Die verwantskap tussen goeie trou en openbare beleid is verder deur die hof
toegelig in die Eerste Nasionale Bank-saak. 457 Die hof bevind dat die rol van
goeie trou was om die gemeenskap se uitdrukking weergee van wat in die
kontraktereg billik en redelik is. Bona fides, as ʼn komponent van die breër
gemeenskapsbeleidskonsep, het ʼn dinamiese rol, wat moet verseker dat die
reg sensitief bly vir die behoeftes van die gemeenskap.
Uit bogemelde hofsake is dit duidelik dat daar ʼn groot nood verkeer vir ʼn
normatiewe konsep, soos bona fides, wat aangeneem kan word om te kan
inmeng in die afdwinging van ʼn kontrak, waar veral die gemeenskapsbelang
dit vereis. Die howe weier steeds om erkenning te verleen aan goeie trou as
onafhanklike kontraktuele norm, wat tot die ontwikkeling van die Suid-
Afrikaanse kontraktereg kan bydra in plaas van om regsonsekerheid en
arbitrêre beslissings die lig te laat sien.
ʼn Meer moderne benadering word gevolg deur Neels. 458 Sy benadering word
gebaseer op die Nederlandse model van redelijkheid en billijkheid. Hy toon
aan dat korrigerende en ondersteunende funksies van goeie trou wel in die
Suid-Afrikaanse Reg bestaan, alhoewel bona fides nie as substantiewe
kontraktuele norm erken word nie. Die ondersteunende funksie van goeie
trou is hoofsaaklik ingespan deur die Suid-Afrikaanse howe om versweë
kontraktuele terme in kontrakte te verander of in te voeg, terwyl die
korrigerende funksie die regte van partye inkort, wanneer hulle in botsing is
met die openbare beleid. Neels beveel egter nie aan dat in die Suid-
Afrikaanse Reg goeie trou ontwikkel word soortgelyk aan die ontwikkeling in
Nederland van ʼn model wat gebruik word in ʼn gekodifiserende sisteem van
siviele reg nie.
Billikheid in die Nederlandse Reg is ʼn uitgebreide konsep, wat sy inhoud vind
in verskeie beginsels soos vervat in menige vertolkings van die reg. Wat die
Verbintenisreg betref, manifesteer billikheid in die konsep van goeie trou. In
456 1984(4) SA 874 (A).
457 Eerste Nasionale Bank van Suidelike Afrika Beperk v Saayman NO 1997(4) SA 302 (SCA).
458 Neels, 1998:702.