Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

196
Die vertroue kan slegs uitgespreek word, dat die howe ʼn positiewe benadering sal
volg wanneer gemenereg ontwikkel word en wanneer uitleg gegee word ten opsigte
van die invloed wat die Handves van Menseregte op die gebied van die kontrakreg
sal hê.
2.2 DIE BEHOUD VAN DIE ROMEINS-HOLLANDSE REG
Die ontwikkeling van die kontraktereg en die uitbreiding van die gemenereg moet
grootliks geskied aan die hand van die Handves van Menseregte. Nog ʼn faktor wat
ʼn rol sal speel in die ontwikkeling van ʼn nuwe Suid-Afrikaanse kontrakteregstelsel,
is in hoe ʼn mate die howe gaan afstand doen van die behoud van die Romeins-
Hollandse Reg. Die behoud van die Romeins-Hollandse Reg is egter nie
onkontroversieel nie. Die kontrak in die Romeins-Hollandse Reg het die vryemarkbenadering
as basis voorgestaan. Hierdie stelsel was egter jare gelede van
toepassing op ʼn ekonomie wat totaal en al verskil van ons hedendaagse komplekse
ekonomie. Dit is duidelik dat die “ou” wêreld nie meer ten volle by die “nuwe”
aanpas nie. Die Romeins-Hollandse Reg verskaf nie meer antwoorde op alle vrae
nie.
Die vraag kan gevra word of ʼn mens ʼn totaal nuwe kontrakteregstelsel moet skep?
Dit is egter nie nodig nie. Die gemenereg moet aangevul word om by die eise van
die hedendaagse lewe aan te pas. Die meriete waarop die howe moet let, sal
bepalend wees in elke hofsaak wanneer daar gekom word by wetsuitleg en die
ontwikkeling van die gemenereg . Die feite van ʼn bepaalde saak sal hom by uitstek
daartoe leen om die partye streng te hou by die bepalings van die ooreenkoms
(pacta sunt servanda). ʼn Ander saak sal hom weer leen om die Handves van
Menseregte ten volle toe te pas. ʼn Goeie voorbeeld is die hantering van die howe
en hul siening of die “in restraint of trade”-klousule toegepas moet word of nie. Die
een party kan aanvoer dat dit dien as beskerming van sy reg tot vrye ekonomiese
verkeer, terwyl die ander party kan aanvoer dat sy reg op handelsvryheid ingeperk
word. Met hierdie botsende belange rakende die Handves van Menseregte, sal die
hof tot ʼn beslissing kom om te sien of die toepassing van die klousule in belang van
die openbare orde is, al dan nie.
Die voorstel is dat sowel die Romeins-Hollandse beginsels as die beginsels van die
Handves van Menseregte met mekaar versoen moet word en dat dit in geheel sal
dien as ʼn positiewe ontwikkeling van kontraktereg.