Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

191
Indirekte horisontale toepassing is wel in die Duitse Reg op die volgende wyse te
vinde : die sogenaamde algemene klousules in die Duitse Siviele Kode (BGB), wat
die beginsels van goeie trou en goeie moraal omvat, welke beginsels ʼn groot rol
speel in die ontwikkeling en uitbouing van die siviele kode, moet vertolk en toegepas
word. Hierdie beginsels speel ʼn groot rol in die voortgesette ontwikkeling en
toepassing van die bepalings van die BGB. Dit reflekteer ook die standaarde wat vir
die beskerming van basiese regte daargestel word, soos vervat in die Grundgesetz.
Wanneer die Duitse howe wetgewing interpreteer, veral wetgewing betreffende
privaatregtelike verhoudings, moet daar maksimaal aandag bestee word aan ʼn
objektiewe sisteem van waardes soos vervat in die bepalings van die Grundgesetz,
met ander woorde die indirekte onderwerping van alle privaatregtelike reëls en
beginsels aan die basiese waardes vervat in die Grondwet.
Die Verenigde State het voorts ʼn ander benadering tot die aspek van horisontale
toepassing. Die betrokke grondwetlike bepalings is slegs van toepassing op
staatsoptrede, en vind nie toepassing op die individu wat inbreuk maak op
individuele regte nie. Dié bepalings het slegs vertikale toepassing. Horisontale
toepassing van menseregtebeginsels word op ʼn indirekte wyse deur middel van ʼn
aparte Civil Rights Act toegepas.
Wat die Suid-Afrikaanse Reg aanbetref, is dit veral merkbaar dat daar ʼn beweging
weg van die tradisionele siening van die skeiding tussen privaatreg en publiekreg is.
Dit is veral die welsyn-staatmodel wat meebring dat ʼn geleidelike erosie van die
grense tussen die publieke- en privaatsfere ontstaan. ʼn Goeie voorbeeld hiervan is
die ontwikkeling van die moderne arbeidsreg, veral met die sluiting van die
arbeidskontrak tussen werkgewer en werknemer. Op hierdie gebied is die staat by
wyse van wetgewing voorskriftelik hoe die werkgewer-werknemerkontrak daar moet
uitsien.
Die beskerming en erkenning van menseregte het nie slegs ʼn impak gehad op
internasionale verhoudinge nie, maar word ook tans gereflekteer in die private
verhoudings tussen partye.
In teenstelling met die deliktereg, bevat die kontraktereg algemene beginsels van
aanspreeklikheid. Hierdie beginsels van kontraktuele aanspreeklikheid bestaan
hoofsaaklik uit spesifiek omskrewe reëls, met ʼn vasgestelde gebied van toepassing.
ʼn Goeie voorbeeld is die howe se hantering van die leerstuk van iustus error, veral
waar daar spesifieke reëls is hoe dit benader moet word. Dink veral aan die
koopkontrak, waar vaste eiendom aangeskaf word. Wetgewing bepaal dat geen
vervreemding van grond kan plaasvind, alvorens die kontrak op skrif vasgelê is.