Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

390 Bauman, 1993:54.
184
As voorbeeld kan hier dien die slagspreuk : “Doen aan ʼn ander wat jy graag
aan jouself gedoen wil hê”.
(6) Plig (“duty”) en verantwoordelikheid (“responsibility”) dui verder op ʼn verskil
tussen reg en geregtigheid. Die reg het betrekking op ʼn plig wat nagekom
moet word, terwyl geregtigheid te doen het met verantwoordelikheid. Dit is
ons plig om die wetgewing na te kom. Die omvangsgebied van
verantwoordelikheid is egter veel wyer. Dit omvat in die geheel veral optrede
teenoor jou medemens. Die fokus is nie universeel nie, maar op komplekse
verhoudinge, veral teenoor die individu.
Bauman illustreer dit baie mooi in sy werk “Postmodern Ethics”, waar hy skryf:
“One may legislate universal rule-dictated duties, but moral
responsibility exists solely in interpolating the individual and being
carried individually. Duties tend to make humans alike, responsibility is
what it makes them into individuals. Humanity is not captured by
common denominators - it sinks and vanishes there. The morality of
moral subject does not, therefore, have the character of a rule.” 390
Wanneer die howe met die toepassing van administratiewe geregtigheid te
doen kry, sal dit baie help om op die inherente verskille tussen reg en
geregtigheid te let. Daar moet veral seker gemaak word dat reg en
geregtigheid nie antagonisties teenoor mekaar te staan kom nie. Die een vul
die ander aan en is maar net twee verskillende kante van dieselfde muntstuk.
Geregtigheid het geen bestaansreg sonder wetgewing/reg nie. Tog kan reg
ook nie die strewe na geregtigheid regeer nie, anders sal dit geheel en al ʼn
geslote stelsel word, onsensitief vir verandering en blind vir die einddoel wat
dit vir homself daargestel het. Dit sluit veral ook aan by die wetgewer se
opdrag aan die howe om waar nodig, die gemenereg te ontwikkel. Waar die
gemeenskap, en selfs die howe, van oordeel is dat wetgewing nie tot
geregtigheid sal lei nie, kan dit na die Konstitusionele Hof vir oorweging
verwys word. Anders as in die verlede, kan die Konstitusionele Hof nou
heengaan en wetgewing wat nie konstitusioneel verantwoordbaar is nie,
tersyde stel of terug verwys na die wetgewer, met die opdrag om dit binne ʼn
sekere tydperk reg te stel of om ander, verbeterde wetgewing op die boek te
plaas.
Dit is duidelik dat daar ʼn komplekse verhouding tussen reg en geregtigheid
bestaan. Tog dra dit gesamentlik by tot ʼn geordende en regverdige
samelewing.