Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

182
tussen reg en geregtigheid, sal ons nie anders kan as om met Derrida saam te stem
dat daar nie so-iets bestaan as perfekte geregtigheid nie. 386
Wanneer die howe die reg interpreteer en toepas, sal hulle deeglik bewus daarvan
moet wees dat daar ʼn onderskeid tussen die begrippe “reg” en “geregtigheid”
bestaan. Wat die geregtigheidsaspek betref, gee die howe in moeilike
omstandighede soms uitsprake, wat die gemeenskap nie altyd ten volle begryp
nie. 387
Die verandering van die morele behoeftes van die gemeenskap speel ʼn groot
invloed op die geregtigheidsaspek. ʼn Beslissing wat tien jaar gelede as korrek
beskou is, is nie noodwendig vandag volgens die veranderde
gemeenskapsopvattings korrek nie. Geregtigheid blyk dus wel ook ʼn veranderende
konsep te wees.
Wat is dan die inherente verskille tussen reg en geregtigheid?
(1) Die reg moet gesien word as ʼn sisteem van reëls. Daardeur word die
aanname van “algemeenheid” van die reël, die norm of die universele gebod
gemaak. Die reg bestaan uit positiewe strukture, waaruit die judisiële sisteem
bestaan en waarvolgens optrede as reg, regmatig of behoorlik goedgekeur
getipeer word.
Geregtigheid kan nie tot ʼn sisteem saamgebind word nie, aangesien dit die
grense van die sisteem oorskry. Geregtigheid tree voortdurend dekonstruktief
op, dit ontwrig gedurig die reg deur die onmoontlike van die reg te verwag en
geregtigheid is konstant besig om krities die grense van die regsisteem te
verander. Die vertroue kan uitgespreek word dat die verandering ten goede
sal wees, want geregtigheid sal nooit omskryf kan word as ʼn sisteem van reg
nie. Wette word afgedwing deur staatsanksies. Montaigne sê dat mense die
Wet nakom, nie omdat die Wet as reg beskou word nie, maar omdat dit deur
die staat by wyse van mag afgedwing word.
Andersyds is geregtigheid voortdurend besig om die reg te verbeter en te
transformeer.
(2) Wetgewing of reg se funksie is om ʼn belange-opweging ten opsigte van
kompeterende aansprake te maak. Dit oorweeg en lewer dan ʼn uitspraak.
Dit is ʼn gekodifiseerde stelsel. Wetgewing kan presies ooreenkomstig ʼn
reël/reg bepaal dat ʼn persoon ʼn sekere straf of kompensasie moet kry.
Hoewel dit korrek gemeet kan word, werk dit nog nie geregtigheid in die hand
386 Derrida, 1992 34.
387 Die Hugo-saak 1997(4) SA 1 (CC), kan hier as voorbeeld dien.