Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

348 Schlag, 1996:3.
159
gelykheid en omvat deur die Handves van Menseregte. Grondwetlike dokumentasie
het deur die eeue nogal daarin geslaag om geweldige spanning tussen die
verskillende regte wat dit omvat te veroorsaak. Die spanningslyn tussen vryheid en
gelykheid is ʼn goeie voorbeeld. Hierdie spanning vergestalt die uiters “bruikbare” en
“onstabiele” ideaal vervat in ʼn sogenaamde “konstitusionele demokrasie”. Ons kan
slegs maar vasklou aan die “ideale belofte”, in die vertroue dat ons waardigheid as
mens onlosmaaklik verbonde hieraan, maar dat ons self tot die besef sal kom dat dit
net ʼn vergesogte droom is van ʼn onmoontlike geregtigheid.
Andersyds kan ons op sinistere wyse die normatiewe houding ten gunste van óf
vryheid óf gelykheid kies en dan daarin berus, wat ookal die gevolge van hierdie
keuse is en dit afmaak as iemand anders se slegte geluk. Hierdie opsie sal vir ons
die gerief daarstel van ʼn heldere en ondubbelsinnige konstitusionele teks,
aangesien ons reeds vantevore besluit het wat dit bedoel. Die “ideale belofte” sal
weer meebring dat dit ons blootstel aan ʼn oneindige onsekerheid en ʼn pynigende
verantwoordelikheid om oor en oor te besluit wat die Grondwet tans van ons
verlang.
Ten slotte kan na Schlag verwys word :
“There are noble moments in law. There are ignoble moments in law. It is
difficult intellectually to identify their ratios and relations. But there is absolute
no reason to suppose that the ‘Law’ ... is necessarily or generally an admirable
thing. To think that it is, is a category mistake.” 348
3.2 DIE BESEF DAT PUBLIEKREG EN PRIVAATREG SLEGS VERSKILLENDE
REËLS VIR DIE REGULERING VAN STAATSORGANE EN PRIVAAT PARTYE
DAARSTEL
Ons sal dadelik besef dat ons nie werklik met die publiekreg en die privaatreg en
waar beide regte oorvleuel, met ʼn vreemde gevolg te doen kry nie. Dit is tog steeds
regsreëls wat inderdaad ʼn hele gemeenskap orden, hetsy of daar te doen gekry
word met ʼn staatsorgaan-onderdaan of privaatorgaan-private-partyverhouding nie.
Die enigste gevolgtrekking wat gemaak kan word, is dat die toepassing van die reëls
waar dit in die verskillende kaders toegepas word, is dat dit vir ons onsekerheid
meebring en dat die Grondwet en sy eie reëls en invloed nou ʼn totaal nuwe
speelvak ingelyf het tot die bestaande en duidelik uitgekristalliseerde regsreëls.
Is dit egter nodig dat daar spesiale privaatreg-reëls daargestel moet word om die
aanspreeklikheid van publieke owerheidsorgane te reël? Die antwoord hierop kan