Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

Daar sal voorts gekyk word of die uitgebreide definisie van administratiewe optrede in PAJA
weldra ʼn oplossing vir hierdie probleem bied.
Die ontwikkeling van administratiewe geregtigheid het ook ʼn invloed gehad op ander terreine van
die reg, te wete die kontrakte en deliktereg. In sy artikel “Billikheid in die kontraktereg” maak
regter J J F Hefer die volgende opmerking :
“Natuurlik sal in gedagte gehou moet word dat die Suid-Afrikaanse Reg tans oorheers word
deur die bepalings en gees van die Grondwet. Die korrekte manier om die Grondwet in die
kontraktereg toe te pas mag debatteerbaar wees, maar dit ly geen twyfel nie dat
kontrakteervryheid as sodanig volkome konstitusioneel is. Bepaalde ooreenkomste mag wel
onregverdigbaar inbreuk maak op bepaalde Konstitusionele Regte of vryhede en om hierdie
rede nietig wees, maar in beginsel kan daar geen konstitusionele beswaar wees teen
kontrakgebondenheid nie. Al wat bygevoeg hoef te word, is dat die beoordeling van die
openbare belang as norm vir die afdwingbaarheid van ooreenkomste uiting ook aan
konstitusionele waardes moet gee.” 10
Daar sal ondersoek ingestel word na die moontlike toepassing van die Publiekregtelike vereistes
van redelikheid en billikheid in die kontraktereg. Wat die kontraktereg betref, kan daar
geargumenteer word dat kontrakvryheid onbillike gevolge kan bewerkstellig. Die howe het ook
nie bewustelik of nie, kans gesien om gemeenregtelike konsepte en beginsels te ontwikkel, wat
sodanige onbillikhede sou kon verminder nie. Hoewel daar sekere pogings van die howe was om
deur toepassing van die Grondwet ʼn billiker kontraktereg daar te stel, het ander uitsprake gehou
by die “suiwer” gemeenregtelike kontraktereg. Die vraag sal beantwoord word of die
grondwetlike waardes in die kontraktereg ingevoer moet word om hierdie regsgebied meer billik
te maak.
Die geregtigheidsbegrip aan die hand van Artikel 33 van die Finale-Grondwet en PAJA sal
sekerlik in die toekoms nog vele interpretasieprobleme oplewer, maar die ontwikkeling daarvan
moet gesien word as ʼn radikale verbetering in die administratiefreg om sodoende ʼn
verantwoordbare en effektiewe publieke administrasie in Suid-Afrika daar te stel. Die debat
rakende die omvangsgebied van regterlike hersiening sal voortgesit word en veral die howe kan
hier ʼn bydrae tot groter regshelderheid lewer.
10 Hefer, 2004:14.
5