Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

133
3. Het die President sy magte vir die aanstel van die Kommissie aan die Minister
onregmatig oorgedra?
4. Het SARFU ʼn regmatige verwagting gehad om by wyse van ooreenkoms met
die Minister, eers aangehoor te word, alvorens die Kommissie van Ondersoek
in die lewe geroep is?
5. Was die aanstelling van die Kommissie in die openbare belang?
Kortliks bevind die Konstitusionele Hof soos volg :
1. Die Hoë Hof was verkeerd om te bevind dat die afstanddoening van die
bevoegdheid van die President om die kommissie aan te stel, onherroepbaar
was. Die bewoording “a commission is yours, if in your best judgement, it is
opportune”, het gedui op dubbele hoorsê. Hieruit kan nie afgelei word dat die
President van sy bevoegdheid afstand gedoen het nie.
2. Dit is wel bevind dat die President nie by magte was om sy bevoegdhede
ingevolge Artikel 84(2) van die Grondwet of Artikel 1 van die Kommissiewet te
delegeer nie. Sodanige handeling sou ongeldig wees, aangesien die
President self sy diskresie moet uitoefen.
3. Die Hoë Hof het fouteer deur te beslis dat die persberig voldoende bewys
daargestel het dat die President van sy magte afstand gedoen het. Die
President kon op enige stadium voor die promulgasie van die kommissie van
ondersoek van mening verander het.
4. Die werklike vraag wat beantwoord moes word, was of die President wel sy
aandag bestee het aan die meriete van die saak, voordat hy die Kommissie
van Ondersoek gelas het. Daar was geen bewys dat die President sy
verantwoordelikheid aan die Minister oorgedra het en bloot die beslissing van
die Minister aanvaar het nie.
5. In die Hoë Hof is die Staatspresident onder kruisverhoor geneem. Die
Konstitusionele Hof bevind dat daar geen meriete aanwesig was om te kan
bevind dat die President se getuienis verwerp moes word, of dat dit vals was
nie.
6. Die Konstitusionele Hof bevind verder dat SARFU nie geregtig was op ʼn
verhoor, voordat die kommissie aangestel is nie, aangesien die kommissie
van ondersoek net ʼn toevoegsel was ten opsigte van die beginselformulering
as verantwoordelikheid van die President. Dit was slegs ʼn meganisme
waardeur die President inligting en advies kon inwin. Toe die President die
kommissie aangestel het, het hy volgens die Konstitusionele Hof nie
wetgewing geïmplementeer nie, maar slegs uitvoering gegee aan ʼn
konstitusionele mag wat aan hom verleen is.
Die Konstitusionele Hof het die volgende mening gehuldig :