Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

132
self die kommissie aan te stel en dat hy die bevoegdheid aan die Minister van Sport
en Ontspanning oorgedra het. Hierdie bevoegdheid ingevolge Artikel 84(2)(f) kom
slegs die Staatspresident toe. SARFU was ook van mening dat die stelreël audi
alteram partem van toepassing moes wees, voordat die President sy diskresie vir
die aanstel van ʼn kommissie van ondersoek kon toepas. Die Minister van Sport en
Ontspanning sou, volgens SARFU, ʼn bindende kontrak aangegaan het, wat sou
verhoed dat die Minister die President kon nader om die ondersoek van stapel te
laat stuur. Hierdie ooreenkoms met die Minister sou dan ʼn regmatige verwagting by
SARFU skep dat hulle eers aangehoor sou word, alvorens die President enigsins ʼn
kommissie van ondersoek sou kon aanstel.
SARFU het ook verklaar dat een van die vereistes van die Kommissiewet, naamlik
dat ʼn ondersoek slegs gedoen kan word indien dit “in die openbare belang sal
wees”, nie nagekom is nie. Dit sou, indien bevind is dat die vereiste nie nagekom is
nie, SARFU die geleentheid bied om die Hoë Hof te nader en die besluit om ʼn
kommissie aan te stel, tersyde te stel.
Om die bogemelde vrae te beantwoord, het die Hoë Hof gelas dat mondelinge
getuienis aangehoor moes word, wat meegebring het dat die Staatspresident
gedagvaar is om in die saak te getuig, ʼn situasie wat geheel en al vreemd was. In
die verlede het die Staatspresident oor prerogatiewe beskik, en indien dit uitgevoer
is, was daar selde vrae daaroor te vra.
Die Hoë Hof het bevind dat die President wel van sy bevoegdheid afstand gedoen
het. Hierdie bevinding is veral gemaak op grond van die Staatspresident se uitlating
teenoor die Minister van Sport en Ontspanning gedurende Februarie 1997. Die
President sou, na bewering, die volgende gesê het : “A commission is yours if, in
your best judgement, it is opportune.”
Die Hoë Hof het egter ook bevind dat die President nagelaat het om aan SARFU ʼn
verhoor toe te staan, alvorens hy die kommissie van ondersoek gelas het, en dat
hierdie leemte die uitvoering van sy magte ongeldig gemaak het. Teen hierdie
bevindinge van die Hoë Hof is daar ook appèl aangeteken na die Konstitusionele
Hof.
Artikel 33 van die Grondwet is inderdaad van toepassing gemaak om te bepaal of
die President sy prerogatiewe korrek uitgevoer het.
Die volgende bewerings moes deur die hof op appèl ondersoek word:
1. Het die President sy aandag behoorlik aan die meriete van die saak bestee?
2. Het die President, vóór die afkondiging van die kommissie, reeds beslis dat
die Minister sodanige ondersoek sou bekom?