Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

adequacy, wisdom, experience or equity of the decision taken by the executive (the
president acting together with the cabinet).” 288
131
Hy doen aan die hand dat ongeag grondwetlike ontwikkelinge wat sedert 1910 plaasgevind
het, insluitende die Interim Grondwet van 1993 en die Finale-Grondwet, die diskresionêre
bevoegdheid van die Staatspresident (die uitvoerende hoof van die Staat) om buitelandse
verhoudings te hanteer, onaangetas gelaat is. Hy gee egter toe dat geregtelike kontrole
oor hierdie prerogatief uitgeoefen kan word, maar slegs ten einde die omvang van die
prerogatief te bepaal. Die geregshowe kan, volgens Barrie, nie kontrole uitoefen oor die
manier waarop die prerogatief uitgeoefen word nie.
Hierdie hantering van prerogatiewe soos vervat in die Grondwet en die toepassing van die
administratiewe geregtigheidsklousule in die toekoms, gaan sekerlik lei tot groot
verleentheid vir die Staatspresident in die uitvoering van sy pligte. Dit is reeds deur die
feite in die SARFU-saak bewys. Hierdie hofsaak het verrykende gevolge gehad, veral wat
betref die magte wat deur owerheidsorgane verkry is. Slegs gedelegeerde bevoegdhede
word deur die Grondwet en nasionale wetgewing aan die organe verleen. Die blote feit dat
die President vir ondervraging rakende die uitoefening van sy bevoegdhede, voor ʼn hof
gedaag kan word, staaf die feit dat slegs gedelegeerde bevoegdhede deur die Grondwet
aan hom verleen word.
Dit sal weldra in die nabye toekoms duidelik word dat prerogatiewe veel meer aandag
moes verdien het by die opstel van die Grondwet.
Om bogemelde stelling te staaf, kan drie hofsake en die effek daarvan voorgehou word :
1. President of The Republic of South Africa v South African Rugby Football Union 289
2. President of The Republic of South Africa and Another v Hugo 290
3. Geuking v President of the Republic Of South Africa and Others 291
1.1 PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF SOUTH AFRICA v SOUTH AFRICAN
RUGBY FOOTBALL UNION
288 Barrie, 2001:412.
289 2000(1) SA 1 (CC).
290 1997(4) SA 1 (CC).
291 2002(1) SA 204 (CPD).
Die appellant (die voormalige Staatspresident) het in terme van Artikel 84(2)(f) van
die Grondwet ʼn kommissie van ondersoek aangestel om die bedrywighede van die
SA Rugby-voetbal-unie (SARFU) te ondersoek. Insgelyks is die Kommissiewet, Wet
8 van 1947, op die verrigtinge van toepassing gemaak.
Die groot twispunt in die saak het veral gehandel oor die feit dat SARFU beweer het
dat die Staatspresident afstand gedoen het van sy diskresionêre bevoegdheid om