Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

Die hoofoogmerk van administratiefreg is tog goeie administrasie. Goeie administrasie
kan op verskillende maniere verkry word, veral deur die vereiste van billikheid as
hoofdoelwit daar te stel.
Die waardes van onbevooroordeeldheid en billikheid is wesenskenmerke van die
administratiefreg . Goeie administrasie verg dat regslui, anders as voorstanders teen swak
administratiewe besluite, aktief betrokke moet wees in die proses van beginselformulering.
Dit verseker dat beleid of welke aksie deur die administratiewe orgaan geneem word, nie
sal afwyk van die basiese beginsels van geregtelikheid nie. Geregtelikheid vereis in breër
sin dat optrede en versuim om op te tree deur ʼn openbare orgaan, nie slegs wetlik
goedgekeur word nie, maar ook moet voldoen aan die minimum standaarde van
geregtigheid en billikheid.
Die primêre besorgdheid van administratiefreg is om te verseker dat staatsgesag
uitgeoefen word binne die grense van die reg. Diegene aan wie die bevoegdheid verleen
is om besluite te neem, moet die gesag uitoefen in ooreenstemming met die letter en gees
van die wet. Hierdeur word verseker dat die doel bereik word wat deur die magtigende
Wet verleen is. Dit gebeur dikwels dat staatsorgane wat bemagtig is om besluite te neem,
in die uitvoering van die besluit die Wet verkeerd verstaan het, of die wetgewing verkeerd
toegepas het, of by tye onskuldig die verkeerde besluit geneem het. Dit het baie kere
nadeel ingehou vir die individu. Onder sulke omstandighede is dit dan die plig van die
administratiefreg om ʼn remedie te verleen.
Administratiewe owerhede wat met diskresionêre bevoegdheid beklee is, moet veral fokus
wanneer besluite geneem word. Irrelevante oorwegings moenie in ag geneem word nie,
anders kan die organe se besluite tersyde gestel word. In die reg bestaan daar nie so-iets
soos ʼn absolute diskresie of ongebonde administratiewe mag nie.
117
Daar is ook bewyse dat administratiefreg belas is met die plig om toe te sien dat
fundamentele menseregte nagekom en gerespekteer word. 269
Administratiewe geregtigheid is in die Grondwet verskans as een van die basiese
menseregte. Dit is ook grootliks te danke aan die verandering wat daar plaasgevind het
ten opsigte van die politieke bestel, om enigsins wel weg te beweeg van die Britse
Westminsterstelsel. Soos gesê, beskik Engelse Reg oor geen Grondwet nie.
Administratiewe geregtigheid word aan die hand van die gemenereg en die statutêre reg
toegepas.
ʼn Wesentlike aspek van die geskrewe grondwette van die Westerse demokrasie is dat die
Grondwette fundamentele beginsels of waarborge bevat wat dan kriteria vir legaliteit en vir
269 Bugdaycay v Secretary of State for the Home Department 1987(1) ALL ER 940 (H.L.). In hierdie saak het die Hof beslis dat waar 'n beslissing onder
skoot kom en beweer word dat 'n fundamentele mensereg, soos die reg om te lewe, aangetas is, dit 'n aangeleentheid sou wees wat indringend deur die hof
ondersoek moes word.