Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

116
administratiewe geregtigheid te doen met die billikheid en rasionaliteit van ʼn uitslag, soos
gesien volgens die persepsies van ʼn individu of die gemeenskap. 266
In ʼn artikel geskryf voor die promulgasie van die Interim-Grondwet, het Boulle die volgende
definisie vir administratiewe geregtigheid daargestel :
“Administrative justice denotes a system of public administration which upholds
principles of fairness, reasonableness, equality, propriety and proportionality. These
principles can be advanced through mechanisms of accountability and control, review
and supervision, openness and consultation.” 267
Administratiewe geregtigheid word meer toeganklik gemaak vir diegene wat nadelig
geraak word deur besluite van openbare liggame. Die benadeeldes het dan die
geleentheid om deur finansiële vermoëns en prosedurele bekendheid en inligting, die
beginsels van administratiewe geregtigheid af te dwing gedurende die
besluitnemingsproses, of wanneer besluite klaar geneem is. Hierdie aspek is dan meer as
die siening van administratiewe geregtigheid as blote abstrakte administratiewe norme,
aangesien daar dan meer gekonsentreer word op die praktiese uitvoerbaarheid van die
norme.
In die breë gesien, verseker die toeganklikheid tot administratiewe geregtigheid ʼn
reaktiewe, verantwoordelike en verantwoordbare sisteem van publieke administrasie. In
die huidige Suid-Afrikaanse konteks moet hierdie begrip van administratiewe geregtigheid
beskou word in die wyer konteks van pogings om demokratiese konstitusionalisme te
verkry om sodoende ook die regsisteem te hervorm.
Daar kan ook met Boulle saamgestem word dat dit wyd aanvaar word dat politieke en
administratiewe prosesse, eerder as die howe, die kernpunt moet vorm om publieke
administrasie meer verantwoordbaar te maak. 268
Baxter stel die beginsels van natuurlike geregtigheid gelyk aan die verpligting om billik op
te tree. Hy is van oordeel dat sowel die reëls van natuurlike geregtigheid as die verpligting
om billik op te tree deur prosedure beperk moet word. Die beginsels moet nie uitgebrei
word na die wesentlikheid van die besluit nie, aangesien dit die begrip “billikheid” met
“redelikheid” sal verwar.
Die “equity”-beginsel het deur die eeue heen ʼn basis vir owerheidsoptrede daargestel. Die
toepassing van die “equity”-beginsel het ook ʼn invloed op die individu gehad.
Administratiefreg moet egter nie gesien word as ʼn geïsoleerde kader van die publiekreg
nie. Die algemene beginsels onderliggend aan die administratiefreg word nog steeds
afgelei van konstitusionele reg.
266 Boulle, 1986:137.
267 Boulle, 1993:138.
268 Boulle, 1993:139.