Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

Hoofstuk 2
ADMINISTRATIEWE GEREGTIGHEID
109
Groot opgewondenheid het geheers oor die ontwikkeling op die gebied van die administratiefreg,
met spesifieke verwysing na die administratiewe geregtigheidsklousule. Die groot vraag is egter
of Artikel 33 van die Finale-Grondwet aan alle verwagtinge sal voldoen? Dit moet onthou word
dat die administratiewe geregtigheidsklousule in ʼn kort tydperk tussen die Interim- en Finale-
Grondwette die lig gesien het; om dit as volmaak te beskou, kan ʼn fout wees.
Die keersy is egter ook waar. Administratiewe geregtigheid is nie iets nuuts nie. Dit kom deur
alle eeue voor waar geregtigheid hoogty vier. Het ons dan nie selfs uit die volksmond spreuke
ontwikkel soos “boontjie kry sy loontjie” nie? Wat egter van belang is, is hoe hierdie
administratiewe geregtigheid geïnterpreteer en toegepas moet word in ʼn hedendaagse
samelewing wat by tye uiters kompleks kan wees, veral waar ons in Suid-Afrika met ʼn
heterogene samelewing te doen het.
ʼn Mens kan metafories na die verhouding tussen die Grondwet en administratiewe geregtigheid
kyk. As die Grondwet die ganse sterrehemel is, is administratiewe geregtigheid soos die
aandster wat eerste verskyn en dwarsdeur die nag die helderste skyn tussen ander dowwer
sterre. Die vraag is nou of administratiewe geregtigheid sedert dit in die Interim-Grondwet vervat
is, steeds helder skyn.
Dit kos maar slegs ʼn rukkie se nadenke om te besef dat geen klousule in ʼn mensgemaakte
grondwet volmaak is nie. Die grondwet is tog immers deur die feilbare mens daargestel as riglyn
hoe die samelewing georden moet word en hoe die staat teenoor die individu moet optree.
As die aandster, wat ons rigting kan bepaal, dalk verdof, kan ons dit nie afpluk en blink poleer nie,
maar sou dit blyk dat administratiewe geregtigheid soos dit tans in die Grondwet omskryf is,
leemtes openbaar, sal die wetgewer moet poog om dit te verbeter.
1. DIE IMPAK VAN DIE GRONDWET
In die eerste hofuitspraak van die Konstitusionele Hof, naamlik S v Zuma252 word ʼn
betekenisvolle opmerking aangaande die Grondwet gemaak :
“While we must always be conscious of the values underlying the Constitution, it is
nonetheless our task to interpret a written instrument. I am well aware of the fallacy of
supposing the general language must have a single ‘objective’ meaning. Nor is it easy
252 1995(2) SA 642 (CC) by paragraaf 17-18.