Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

107
Gedurende 1993 sien die Interim-Grondwet (Wet 200 van 1993) vir die eerste keer
die lig, wat dan ook Artikel 24, die administratiewe geregtigheidsklousule, bevat.
Hierdié artikel het die volgende verrykende implikasies vir ons administratiefreg
ingehou :
• Artikel 24 het die “ouster clauses” in die ban gedoem. Die Grondwet het nou
die uitspraak van Staatspresident v United Democratic Front (supra)
omvergewerp. Enige bevinding wat binne die raamwerk van Artikel 24
gemaak word, kan slegs geneem word nadat ʼn billike prosedure nagevolg is.
• Artikel 24(c) vereis noudat ʼn openbare amptenaar skriftelik redes verskaf vir
sy beslissing, behalwe waar dit reeds openbaar gemaak is.
• Artikel 24(d) verlang dat ʼn administratiewe handeling geregverdig moet kan
word teenoor die redes wat vir die besluit aangevoer word, met ander woorde
redelikheid word as hersieningsgrond daargestel. 249
• Billikheid vereis ʼn verhoor, behalwe waar die versuim om aan te hoor ʼn
sekere waarde of ʼn gelyke of groter belang as die beginsel van natuurlike
geregtigheid bevorder.
• Die plig om billik op te tree vorm die hart van die leerstuk van legitieme
verwagting.
Oor die administratiewe geregtigheidsklousule laat Barrie homself soos volg uit : 250
“With the advent of section 24 of the interim constitution and 33 of the 1996
constitution a total new approach to administrative law has manifested itself.
We now have a legal structure which declares that a bureaucracy having been
appropriately empowered, can also be held accountable for its action. The
right to review administrative action has been elevated to a constitutional
status. Review is constitutionally entrenched on grounds of lawfulness
(principle of legality), fairness (procedural and substantive) and
reasonableness. Added to this is a right to written reasons for the
Administrative action taken.
It has been decided that administrative justice is a goal worth constitutinalising.
The South African constitution will be recorded in the annals of the 20th century
as an astonishing feat of goodwill, compromise, pragmatism and indefatigable
effort. As stated by President Mandela in his address to the constitutional
249 Nie alleenlik die sogenaamde simptomatiese redelikheid waar dit dui op die bestaan van 'n ander hersienbare defek [Union Government v Union Steel
Corporation (South Africa) Limited 1928 AD 220)]; en ook nie alleenlik growwe onredelikheid [National Transport Commission v Chetty’s Motor Transport
(Pty) Limited 1972(3) SA 726 (A)] nie, maar onredelikheid soos dit algemeen verstaan word.
250 Barrie, 1998:560.