Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

103
Dit is derhalwe duidelik dat die sondaar in die verband die wetgewer was, wat die
uitsluitingsklousule (“ouster clause”) in die wetgewing ingebou het.
Sekerlik het die wetgewer nooit ag geslaan op die waarskuwing van appèlregter
Kötz in Union Government v Fakir nie :
“I should like, without attempting to dictate to the legislature, to point out the
great danger involved in departing from a well known rule of constitutional law
in all civilised countries – namely, that the courts of law alone are entrusted
with deciding on the rights and duties of all persons who are within the
protection of the courts.” 237
Administratiewe geregtigheid kon dus weens twee redes nie plaasvind nie :
(1) Die 1983-Grondwet het nie oor ʼn Handves van Menseregte beskik nie. Dit
was ʼn groot leemte, aangesien die howe nie kon verseker dat daar ʼn korrekte
afweeg kon plaasvind tussen die belange van die staat en die onderdaan nie.
(2) Deur die toepassing van die sogenaamde ouster clauses het die wetgewer
verseker dat die howe nie gebruik kan maak van laasgenoemde se
hersieningsbevoegheid om die bevoegdhede van die staat te kon inperk nie,
veral waar dit ingedruis het teen die regte van die individu. Bogemelde
probleem is derhalwe grootliks ondervang in Artikels 24 en 33 van die
onderskeie grondwette.
2.3 ADMINISTRATIEWE GEREGTIGHEID EN DIE AANLOOP TOT DIE GRONDWET
237 1923 AD 446 op 471.
Op 2 Februarie 1990 maak die voormalige staatspresident, mnr F W de Klerk, sy
geskiedkundige toespraak in die parlement, waarvolgens die tydperk van détente
vaarwel toegeroep word en daar ʼn aanvang gemaak word met ʼn nuwe
oorgangsfase. Hierna volg intense politieke en juridiese onderhandeling ten einde
die sosio-politieke omgewing in Suid-Afrika te verander. Die drastiese verandering
op die politieke gebied het ook ʼn verandering ten opsigte van die administratiefreg
meegebring.
K Govender laat homself soos volg hieroor uit :
“There is a discernable link between the unshackling of the political process as
a result of President De Klerk’s initiatives and the cultivation of an activistic
jurisprudence of the present Appellate Division. The reality is that, from the
perspective of accountable administration, our administrative law has never
before looked as good as it does today. The issue is whether we can retain