Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

vereistes van geregtigheid nie. Administratiewe geregtigheid het veral tydens
hierdie tydperk die onderspit gedelf.
Dit is belangrik om te let dat die term “publiekreg” tog konstitusionele reg sowel as
administratiefreg omvat. Hierdie twee sfere van die reg oorvleuel van tyd tot tyd.
Konstitusionele reg dui inderdaad die reëls aan hoe ʼn staat regeer moet word en die
onderlinge verhouding wat daar moet bestaan tussen die verskillende staatsorgane,
terwyl die administratiefreg die reëls verskaf om aan te dui hoe die uitvoerende
gesag en hul organe hulle daaglikse administratiewe funksies moet vervul.
Met die leemte wat daar bestaan het as gevolg van die gebrek aan ʼn Handves van
Menseregte, was daar in die verlede nie veel wat aanleiding kon gee dat die
administratiefregsgeleerde grootliks opgewonde geraak het nie. ʼn Bron van
bespreking was veral die weglating van gekleurdes by die stemlokaal.
Fundamentele menseregte was beslis nie die besprekingspunt van die dag nie.
Die “rule of law” was eerder aan die orde van die dag. Sir Ivor Jennings, ʼn Engelse
grondwet-regsgeleerde, het die “rule of law” eertyds beskryf as “an unruly horse”. 210
In ons vroeë akademiese publikasies is daar geensins melding gemaak van
menseregte nie. Vanaf 1971 tot en met 1979 is daar veral deur die akademici begin
fokus op menseregte en ʼn hele aantal tydskrifartikels oor hierdie onderwerp het die
lig gesien. 211
Die howe het veral ʼn rol gehad om die individu te beskerm teen die magtige
owerheidsorgaan. Die teenoorgestelde was egter waar. Die konstitusionele
begrippe van die sestiger- en sewentigerjare is veral gekenmerk deur die rigiede
vasklewing aan die konsep van wetgewende oppergesag.
Die Britse regsgeleerde, H.W.R. Wade, het die stelling gemaak dat Engelse
grondwetsgeleerdes “are brainwashed in their professional infancy by the dogma of
parliamentary sovereignty or legislative supremacy”. Die Suid-Afrikaanse
Regeringstelsel was geskoei op die Westminster regeringstelsel. Dit het veral
probleme veroorsaak, aangesien die Staatspresident verhewe gestaan het bo die
reg. Die howe kon hier nie hulle hersieningsbevoegheid nakom nie.
Hedendaags het die Finale-Grondwet dit egter verander, aangesien die Grondwet
grootliks ook van toepassing is op die Staatspresident.
Die volgende voorbeelde dien ter stawing van die oorheersing van die oppergesag.
210 Jennings, 1959:24. (Van der Vyfer, 1976. The author suggested that in fact the rule of law resembles a chameleon rather than a horse!).
211 Sien in die verband Sanders, 1971:164 & 284; Neethling, 1971:399 en 1976:168; Mathews, 1971; Van der Vyfer, 1973, 1975 & 1976; Venter, 1973:69-
88; Dugard, 1978.
95