Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

Afdeling D
Hoofstuk 1
ADMINISTRATIEWE GEREGTIGHEID AAN DIE HAND VAN DIE
INTERIM-GRONDWET EN FINALE GRONDWET
1. MENSEREGTE
Menseregte is die sentrale onderwerp van ʼn demokratiese staatsregteorie. ʼn Gangbare
konstitusiebegrip is vir menseregte bepalend, terwyl die omgekeerde ook waar is. ʼn
Konstitusie, naamlik die juridiese grondordening van ʼn openbare proses, is met ʼn
beperking, rasionalisering en kontrole van staatlike mag, sonder ʼn menseregtereëling nie
denkbaar nie.
Suid-Afrika bevind homself in die unieke posisie dat administratiewe geregtigheid nou in
die Grondwet vervat word. Dit is nie die geval wanneer daar gekyk word na ander lande
se konstitusies nie. Wat Suid-Afrika betref, was Namibië die voorloper en het die
Namibiese Grondwet voor die totstandkoming van ons eie grondwet, reeds voorsiening vir
administratiewe geregtigheid gemaak. Wanneer verder gekyk word na administratiewe
geregtigheid aan die hand van Artikel 24 van die Interim-Grondwet en Artikel 33 van die
Finale-Grondwet, moet dit duidelik gemeet word aan die hand van ander temas, beginsels
en voorskrifte soos vervat in buitelandse konstitusies.
As sprekende voorbeeld kan verwys word na die Duitse staatsregteorie. Die
Bundesverfassungsgericht en die Duitse staatsregteorie gaan van die beginsel van die
eenheid van die konstitusie uit. 207 Vir die vreemde waarnemer mag die Duitse
Menseregsdogmatiek moontlik te ekstensief en selfs kunsmatig voorkom. Vir baie mag die
Duitse politieke kultuur en demokrasie gebrekkig lyk. Dit moet egter in gedagte gehou
word dat die byna eksklusiewe bemoeiing van die Duitse staatsregteorie met menseregte
ʼn bepaalde historiese grondslag het. Dit was en is nog steeds ʼn poging tot oorkoming van
die nasionaal-sosialistiese verlede. Hieruit moet die “provinsialisme” van die Duitse
menseregteorie verklaar word, sowel as die waarde-sisteem-denke van byvoorbeeld ʼn
Günther Dürig na 1945.
207 Vgl in hierdie verband Hesse, 1981:26.
92