Groot vraag na aangepaste ramme - gwk
Groot vraag na aangepaste ramme - gwk
Groot vraag na aangepaste ramme - gwk
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Meat-to-Market gaan<br />
groen met biogasaanleg<br />
Graanmark se volatiliteit<br />
duur steeds voort<br />
Veiling: <strong>Groot</strong> <strong>vraag</strong> <strong>na</strong><br />
<strong>aangepaste</strong> <strong>ramme</strong><br />
`n handelsmerk van<br />
Maart 2013
2<br />
Redaksioneel<br />
‘Om groen te gaan’ is om `n verskil te maak.<br />
3<br />
Geestelike akker<br />
Sê in die storm: Ek glo!<br />
4<br />
Agrikalender<br />
5<br />
Damme en reënval<br />
6<br />
Landbouwenke<br />
8<br />
GWK: Direksie en Bestuur<br />
10<br />
LANDBOUSAKE<br />
Aktueel<br />
Meat-to-Market gaan groen met unieke<br />
biogasaanleg.<br />
16<br />
Wat aandeelhouers moet weet<br />
Dís nuus in die GWK-groep.<br />
18<br />
Graan<br />
Graanmark: Volatiliteit duur voort, mieliemark<br />
toon verliese.<br />
22<br />
Graan<br />
Produsente benut dié opsies.<br />
24<br />
Graan<br />
Valgetal van <strong>na</strong>t koring stem produsente<br />
onrustig.<br />
30<br />
Presisieboerdery<br />
Interessante waarnemings weer op mielies<br />
gedoen.<br />
34<br />
Saad<br />
Australiese grondboonteler besoek GWK<br />
se proewe.<br />
38<br />
Lewendehawe<br />
<strong>Groot</strong> <strong>vraag</strong> <strong>na</strong> <strong>aangepaste</strong> <strong>ramme</strong> op<br />
Veldramveiling.<br />
Inhoud<br />
42<br />
GWK NUUS<br />
- Druiwe-oestyd sorg vir groot opwinding.<br />
- Motorwas op Modderrivier `n reuse<br />
sukses.<br />
- Manne durf die Midmar-myl saam aan.<br />
- LAW op De Aar kry besoek uit Venezuela.<br />
46<br />
ONS MENSE<br />
Vreugde op Valentynsdag!<br />
52<br />
KOMMUNIEK KIEKIES<br />
Skouer aan die wiel.<br />
54<br />
RUGBYPRAATJIES<br />
Griekwas gesels<br />
Vodacombeker vanjaar in Griekwas se<br />
visier.<br />
55<br />
DIE SKOPSKOEN<br />
Super Rugby enig in sy soort.<br />
56<br />
Vir die jongspan<br />
Pret op die plaas.<br />
58<br />
VROUE<br />
Leefstyl<br />
Kies die regte kleur op die komplekse<br />
kleurkaart.<br />
60<br />
VLV Fokus<br />
-‘Ons maak lemon(ade)’<br />
-Roos gekweek om VLVK se 85ste verjaardag<br />
te herdenk.<br />
62<br />
Gesondheid<br />
Pragtige pere . . vir `n liggaam propvol<br />
energie.<br />
63<br />
Resep<br />
Peerslaai met kerrie-kasjoes en rooi<br />
druiwe.<br />
64<br />
Agterblad<br />
Hendrik is terug . . .<br />
10 Abattoir gaan groen<br />
18 Graanmark is volatiel<br />
52 Wenkiekie<br />
58 Ken jou kleure . . .
Carien Grobler<br />
Redakteur<br />
‘Om groen te gaan’ is<br />
om `n verskil te maak . . .<br />
D ie uitdrukking “om groen<br />
te gaan” beteken om praktyke<br />
toe te pas wat omgewingsvriendelik<br />
is en om ekologies<br />
verantwoordelike besluite oor `n mens<br />
se lewenstyl te maak. Sodoende kan<br />
elke mens `n verskil maak om die<br />
omgewing te help beskerm en <strong>na</strong>tuurlike<br />
hulpbronne vir toekomstige generasies<br />
te onderhou.<br />
Dít is presies wat die Meat-to-Market-beesabattoir<br />
op Jan Kempdorp<br />
met sy unieke biogasaanleg reggekry<br />
het. Dié abattoir, waarin GWK `n 30%<br />
aandeelhouding het, benut nou elke<br />
kilogram van die bees wat geslag word.<br />
Kommuniek het by M2M gaan kuier om<br />
te kyk hoe hierdie omgewingsvriende-<br />
Uitgewer <strong>na</strong>mens GWK Bpk.<br />
Neil de Klerk<br />
(Uitvoerende Bestuurder:<br />
Korporatiewe Bemarking)<br />
Redakteur en uitlegkunste<strong>na</strong>ar<br />
Carien Grobler<br />
082 802 3628<br />
Advertensies<br />
Carien Grobler<br />
082 802 3628 / carieng@<strong>gwk</strong>.co.za<br />
2<br />
Hoofkantoor<br />
GWK Bpk.<br />
De Villiersstraat<br />
Posbus 47<br />
Douglas<br />
8730<br />
Redaksioneel<br />
like aanleg werk.<br />
In hierdie uitgawe bring ons weer ons<br />
lesers op hoogte van alles wat by GWK<br />
aan die gang is met ons rubriek Wat<br />
aandeelhouers moet weet.<br />
Dan kyk ons <strong>na</strong> die graanmark, waar<br />
die volatiliteit die afgelope maand<br />
voortgeduur en verliese in die mielie-<br />
mark ervaar is.<br />
Ons kyk ook <strong>na</strong> die valgetal van koring,<br />
wat produsente ná die afgelope<br />
<strong>na</strong>t koringseisoen onrustig stem.<br />
Ons besoek saam met die Australiese<br />
grondboonteler mnr. Graeme Wright<br />
die grondboonproewe wat GWK saam<br />
met die Australiese maatskappy The<br />
Peanut Company of Australia aangeplant<br />
het en doen ook aan by die 11de<br />
Veldramveiling wat onlangs op die<br />
Telefoon<br />
053 298 8200 / 087 820 5630<br />
Webwerf<br />
www.<strong>gwk</strong>.co.za<br />
Kommuniek verwelkom enige terugvoer van ons lesers.<br />
E-pos: Carien Grobler, carieng@<strong>gwk</strong>.co.za<br />
Pos: Kommuniek, Posbus 47, Douglas, 8730.<br />
Jeugkamp buite Prieska aangebied is.<br />
En dan kom die dames aan die beurt,<br />
wat hierdie maand leer dat kleur baie<br />
meer kompleks is as wat `n mens<br />
mag dink en kan beïnvloed hoe ander<br />
mense <strong>na</strong> jou kyk.<br />
Ons geniet `n paar handige wenke<br />
oor die gesondheidsvoordele van pere<br />
voordat ons `n peerslaai met kerriekasjoes<br />
en rooi druiwe aanmekaarslaan<br />
en kuier by die VLV op Prieska wat lemon(ade)<br />
maak.<br />
Oudergewoonte wag Piet weer met `n<br />
lekkerlees storie op die agterblad en<br />
hierdie keer is Hendrik terug . . .<br />
Tot volgende keer.<br />
Carien<br />
VOORBLADFOTO<br />
Mielies onder besproeiing teen `n<br />
helderblou hemel buite Prieska.<br />
Foto: Bertie Theron
Milanie Vosloo Geestelike akker<br />
Sê in die storm: Ek glo!<br />
Tog was dit ons swakhede wat hy gedra<br />
het. Hy het swaar gedra aan ons<br />
pyn. Jesaja 53:4a<br />
Soms ruk lewensomstandighede ernstig<br />
aan ons geloofsbootjies. Veral<br />
wanneer daar slegte dinge met goeie<br />
mense gebeur wat glad nie sin maak<br />
nie. Dan is dit nie vreemd om te hoor<br />
dat mense voel of hulle geloofsoor-<br />
tuigings wil sink nie.<br />
Sulke tye moet ons onthou: Ons is<br />
nie God nie. Daarom sál ons sy weë<br />
nooit kan verstaan nie. Die feit dat Hy<br />
God en ons mens is, beteken egter<br />
dat ons nie hóéf te verstaan nie! Ons<br />
kan egter altyd vashou aan die volgende<br />
waarhede:<br />
God se hart is saam met ons s’n<br />
seer oor enige vorm van onreg,<br />
wreedheid en verwoesting. Hy het<br />
elke mens op aarde so lief dat Hy<br />
sy lewe gegee het. Waarom sal<br />
Hy dan genoegdoening uit ons<br />
pyn kry?<br />
Die stukkend van hierdie wêreld<br />
kan nie voor God se deur gelê<br />
word nie. Dis Satan wat elke<br />
greintjie skoonheid en vol-<br />
maaktheid probeer afbreek.<br />
En as gevolg van die sonde<br />
wat hy skep, leef ons, tot en<br />
met die wederkoms, in `n gebroke<br />
wêreld.<br />
Om God te ken, waarborg nie<br />
aan ons `n uitgesonderde pynlose<br />
en immer-gelukkige lewe nie,<br />
máár kinders van God kry mid-<br />
de in hulle ergste pyn troos in die<br />
wete dat God se ge<strong>na</strong>de in alle<br />
omstandighede vir hulle genoeg<br />
sal wees.<br />
Glo vandag – ondanks alles – dat jou<br />
God steeds in beheer is.<br />
Redder van my lewe, help my om te<br />
glo ... en te wéét: U blý die God van<br />
liefde!<br />
Uit: Laat Sy liefde jou lei deur<br />
Milanie Vosloo. Uitgegee deur CUM.<br />
3
5 Maart<br />
7 Maart<br />
12 Maart<br />
13 Maart<br />
Foto: Bertie Theron<br />
Kimberley groot- en kleinveeveiling<br />
Hertzogville Speenkalfveiling<br />
Kimberley groot- en kleinveeveiling<br />
Cronje Dorpers<br />
4<br />
Veilingskalender<br />
en Veilingspryse<br />
Veilingspryse vir lewendehawe - Februarie tot Maart 2013<br />
28/01 - 01/02<br />
Bees<br />
Slagosse<br />
Slagkoeie<br />
Maer beeste<br />
Ligte kalwers<br />
(180-200kg)<br />
Swaar kalwers<br />
(201-250kg)<br />
Swaar kalwers<br />
(250kg +)<br />
Skape<br />
Slaglammers<br />
Stoorlammers<br />
Kruislammers<br />
Slagooie<br />
Maer ooie<br />
Klein bokkies<br />
Jong bokke<br />
Bokooie<br />
Kby<br />
R11.00<br />
R11.00<br />
R9.00<br />
R18.00<br />
R17.00<br />
R15.80<br />
Kby<br />
R19.00<br />
R18.50<br />
R18.00<br />
R18.00<br />
R14.00<br />
R13.00<br />
R23.00<br />
R18.00<br />
04/02 - 08/02<br />
Bees Kby<br />
Slagosse<br />
Slagkoeie<br />
Maer beeste<br />
Ligte kalwers<br />
(180-200kg)<br />
Swaar kalwers<br />
(201-250kg)<br />
Swaar kalwers<br />
(250kg +)<br />
Skape<br />
Slaglammers<br />
Stoorlammers<br />
Kruislammers<br />
Slagooie<br />
Maer ooie<br />
Klein bokkies<br />
Jong bokke<br />
Bokooie<br />
R11.00<br />
R11.00<br />
R9.50<br />
R17.00<br />
R16.50<br />
R16.00<br />
Kby<br />
R19.00<br />
R18.50<br />
R18.00<br />
R12.00<br />
R12.00<br />
R22.00<br />
R22.00<br />
R18.00<br />
19 Maart<br />
26 Maart<br />
28 Maart<br />
11/02 - 15/02<br />
Bees Kby<br />
Slagosse<br />
Slagkoeie<br />
Maer beeste<br />
Ligte kalwers<br />
(180-200kg)<br />
Swaar kalwers<br />
(201-250kg)<br />
Swaar kalwers<br />
(250kg +)<br />
Skape<br />
Slaglammers<br />
Stoorlammers<br />
Kruislammers<br />
Slagooie<br />
Maer ooie<br />
Klein bokkies<br />
Jong bokke<br />
Bokooie<br />
Kimberley groot- en kleinveeveiling<br />
Kimberley groot- en kleinveeveiling<br />
Griekwastad-veiling<br />
Boshof-veiling<br />
R11.00<br />
R11.00<br />
R9.50<br />
R17.30<br />
R17.30<br />
R16.50<br />
Kby<br />
R20.00<br />
R20.00<br />
R18.50<br />
R12.80<br />
R12.00<br />
R22.00<br />
R22.00<br />
R18.00<br />
18/02 - 22/02<br />
Bees Kby<br />
Slagosse<br />
Slagkoeie<br />
Maer beeste<br />
Ligte kalwers<br />
(180-200kg)<br />
Swaar kalwers<br />
(201-250kg)<br />
Swaar kalwers<br />
(250kg +)<br />
Skape<br />
Slaglammers<br />
Stoorlammers<br />
Kruislammers<br />
Slagooie<br />
Maer ooie<br />
Klein bokkies<br />
Jong bokke<br />
Bokooie<br />
R11.00<br />
R11.00<br />
R9.00<br />
R17.00<br />
R16.00<br />
R15.50<br />
Kby<br />
R19.50<br />
R18.00<br />
R17.50<br />
R10.20<br />
R10.00<br />
R21.00<br />
R21.00<br />
R17.00
Huidige stand van damme Werklike vs. langtermyn reënval<br />
Riviersisteem Dam % Vol<br />
Oranjerivier<br />
Vaalrivier<br />
Hartsrivier<br />
Rietrivier<br />
Modderrivier<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
140<br />
120<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
Welbedachtdam<br />
Gariepdam<br />
Vanderkloofdam<br />
Boegoebergdam<br />
Vaaldam<br />
Allemanskraaldam<br />
Erfenisdam<br />
Spitskopdam<br />
Kalkfonteindam<br />
Krugersdriftdam<br />
89<br />
98<br />
98<br />
106<br />
96<br />
39<br />
44<br />
71<br />
59<br />
66<br />
Damme en reënval<br />
120<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
Reënval 25 Januarie - 22 Februarie 2013<br />
Douglas<br />
Werklik Langtermyn<br />
Werklike min. en maks. temperature vs. langtermyn temperatuur<br />
Douglas<br />
Skaal<br />
25 Januarie - 22 Februarie 2013<br />
Max Max Langtermyn Min Min Langtermyn<br />
Prieska<br />
Green Valley Nuts<br />
25 Januarie - 22 Februarie 2013<br />
Max Max Langtermyn Min Min Langtermyn<br />
Rietrivier<br />
25 Januarie - 22 Februarie 2013<br />
Max Max Langtermyn Min Min Langtermyn<br />
Maandelikse voorspelling: Maart 2013<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
Inligting verkry van GFCSA<br />
Prieska<br />
Hopetown<br />
Douglas<br />
Lunenburg<br />
Barkly-Wes<br />
5<br />
Rietrivier<br />
Vaalharts<br />
25 Januarie - 22 Februarie 2013<br />
Max Max Langtermyn Min Min Langtermyn<br />
Barkly-Wes<br />
Ulco<br />
25 Januarie - 22 Februarie 2013<br />
Max Max Langtermyn Min Min Langtermyn<br />
Hopetown<br />
Lilydale<br />
25 Januarie - 22 Februarie 2013<br />
Max Max Langtermyn Min Min Langtermyn
Mielies<br />
Die waterbehoefte van vroeë<br />
mielies neem af. Pas aan en<br />
stop water sodra vogtranslokasie<br />
in die pitte afgesny is<br />
(donker kleur <strong>na</strong>by kiemgedeelte<br />
van die pit).<br />
Gaan aanplantings deur vir rooi<br />
spinmyt en spuit in `n vroeë<br />
stadium om opbrengsverlies te<br />
Pekanneute<br />
Gaan normaal voort met<br />
besproeiing en onkruidbeheer,<br />
dis veral belangrik in jong<br />
aanplantings.<br />
Die boordvloer moet voor oestyd<br />
skoongemaak word om die<br />
oesproses te vergemaklik.<br />
Grondmonsters en<br />
grondvoorbereiding moet van<br />
nou af tot Junie gedoen word.<br />
Indien grondverskille soos<br />
tekstuur en kleur in `n boord<br />
Grondbone<br />
Grondbone is in die gevorderde<br />
peulstadium en besproeiing<br />
kan stelselmatig verminder<br />
word afhangende van<br />
klimaatstoestande.<br />
Kyk uit vir Schlerotiumvrot – wit<br />
swamdrade wat klein, ronde<br />
swart vrugliggame produseer<br />
waar stamme uit die grond<br />
kom. Ankers word beskadig en<br />
peule kan totaal vernietig word<br />
of swambesmet en verkleur<br />
voorkom. Die eerste tekens is<br />
enkel plante of kolle in die land<br />
wat verlep begin vertoon. Enkel<br />
takke of die hele plant begin<br />
afsterf.<br />
6<br />
Landbouwenke<br />
voorkom. Dié plaag vermeerder<br />
baie vinnig.<br />
Stronkboorder kan steeds skade<br />
doen by laat aanplantings en<br />
moet gemonitor en gespuit word.<br />
Bolwurm kan ook skade aan<br />
koppe aanrig deur veral aan die<br />
bopunt by die baard in te tonnel<br />
en te vreet.<br />
voorkom, moet die boord<br />
dienooreenkomstig onderverdeel<br />
en afsonderlike monsters van<br />
verskillende dele geneem word.<br />
Plaagbeheer moet deurentyd<br />
toegepas word, veral vir stam- en<br />
basboorders, geelpekanplantluis<br />
en skurfsiekte.<br />
Rypwording van neute geskied<br />
va<strong>na</strong>f April tot Julie en wissel<br />
<strong>na</strong> gelang van die gebied en<br />
kultivars.<br />
Schlerotiumvrot kan voorkom<br />
onder <strong>na</strong>t toestande waar plante<br />
baie welig groei met min lugvloei,<br />
asook waar baie plantreste te vlak<br />
in die wortelsone ingewerk is.<br />
Indien dit aanwesig is, moet<br />
besproeiing drasties verminder<br />
word om te verhinder dat dit<br />
verder versprei. In ernstige<br />
gevalle is dit raadsaam<br />
om vroeër as<br />
normaal te<br />
begin oes<br />
om verliese<br />
te beperk.<br />
Rooi spinmyt<br />
kan<br />
voorkom, veral op aanplantings<br />
<strong>na</strong>by mielies of katoen. Spuit<br />
onmiddellik wanneer dit waargeneem<br />
word, aangesien groot<br />
blaarverlies kan voorkom.<br />
Laaste blaarvlekbespuiting kan<br />
gedoen word om loof teen laat<br />
blaarvlek te beskerm.
Aartappels<br />
Om virusbesmetting te<br />
voorkom is beheer van<br />
plantluise uiters belangrik.<br />
Installeer minstens twee<br />
moniteringspunte in elke<br />
aanplanting.<br />
Weiding<br />
Swenkgrasmengsel kan<br />
van Maart tot Mei gevestig<br />
word.<br />
Wei 12 weke ná<br />
plantdatum of as totale<br />
weidingslengte ± 20cm<br />
hoog is.<br />
Eerste beweiding moet lig<br />
wees (wei terug <strong>na</strong> ± 15<br />
cm). Dit sal veroorsaak<br />
dat polle begin stoel.<br />
Lusern<br />
Vestig nuwe luser<strong>na</strong>anplantings<br />
va<strong>na</strong>f einde<br />
Maart tot Mei.<br />
Die saadbed moet ferm<br />
wees: `n Mens moenie<br />
insak as hy oor die saadbed<br />
loop nie. Sit `n dis<br />
met roller oor voor plant.<br />
Plant in klam grond<br />
en rol vas sodat goeie<br />
saadkontak met die grond<br />
verkry word. Los grond<br />
bo die saad veroorsaak<br />
swak saad-grond-kontak<br />
wat tot swak opkoms en<br />
standprobleme kan lei.<br />
Saamgestel deur GWK Navorsing en Ontwikkeling.<br />
Spuit wanneer<br />
luisbevolkingsdruk begin<br />
toeneem.<br />
Operding kan ook<br />
gedoen word om groter<br />
drag te inisieer.<br />
Onthou om voorsiening<br />
te maak vir beskikbare<br />
weiding in die periode<br />
waar die mengsel<br />
dormant is. In die somer<br />
sal voersorghum `n<br />
goeie alter<strong>na</strong>tief wees<br />
en middel winter (Junie<br />
en Julie) `n hawer- en<br />
stoelrogmengsel of<br />
eenjarige raaigras.<br />
Plant vlak, nie dieper as<br />
10mm nie.<br />
Indien die pH te laag<br />
(onder ses) is, moet<br />
landboukalk toegedien<br />
word. Dit verbeter ook die<br />
grondstruktuur, help om<br />
plantestand beter te vestig<br />
en langer te produseer.<br />
Onkruidbeheer is<br />
belangrik om lusern<br />
suksesvol te vestig.<br />
Vir gevestigde lusern,<br />
besproei swaar en laat<br />
redelik droog word voor<br />
volgende besproeiing.<br />
7
Direksie<br />
Voorsitter<br />
Frank Lawrence<br />
Ondervoorsitter<br />
Frans Lubbe<br />
Hoofbestuur<br />
Besturende Direkteur<br />
Johan van Dyk<br />
Fi<strong>na</strong>nsiële Direkteur<br />
Johan Klopper<br />
Hoofbestuurder: Handel<br />
Mark du Plessis<br />
Uitvoerende<br />
bestuurspan<br />
Saadproduksie, Chemikalieë en<br />
Gewasproduksie<br />
Cas Prinsloo<br />
079 510 2710<br />
Oliesade en Pekanneute<br />
Andreas Snyman<br />
082 801 1849<br />
Graanfasiliteite<br />
Carl du Toit<br />
082 906 2121<br />
Bemarkingskantoor: Oos-Vrystaat<br />
Hennie van der Walt<br />
079 511 4547<br />
Direkte Insette<br />
Rocky le Roux<br />
082 317 7656<br />
Veilings en GWK Properties<br />
Willie Meyer<br />
071 680 4103<br />
8<br />
Direkteure<br />
Hennie Coetzee<br />
Wy<strong>na</strong>nd Human<br />
Johan Jacobs<br />
Tertius Marais<br />
Mattheus Maree<br />
Hoofbestuurder:<br />
Spesialisprodukte<br />
Llewellyn Brooks<br />
Hoofbestuurder:<br />
Primêre Produksie<br />
Pieter Bekker<br />
Veevoere en Aanverwante Produkte<br />
Christo Beukman<br />
082 906 2382<br />
Westra<br />
Kenne Louw<br />
082 804 7545<br />
Bemarkingskantoor: KwaZulu-Natal<br />
Terence van Dyk<br />
082 885 4163<br />
Sidi Parani<br />
Chris Piek<br />
083 629 8569<br />
Menslike Hulpbronne<br />
Chopper Theart<br />
082 806 9995<br />
Direksie en Bestuur<br />
Presisieboerdery, Produksie<strong>na</strong>vorsing<br />
en Opkomende Boer Ontwikkeling<br />
Dup Haarhoff<br />
083 646 1111<br />
Korporatiewe Bemarking<br />
Neil de Klerk<br />
082 881 7531<br />
Willem Mülke<br />
Eric Ramongalo<br />
Piet Roux<br />
Ronnie Stadhouer<br />
Koos van der Ryst<br />
Frans Wiid<br />
Hoofbestuurder:<br />
Graanprodukte<br />
Tom Meintjes<br />
Hoofbestuurder:<br />
Veilings, Vleis en Supermarkte<br />
Wim van Rooyen<br />
Vleisbedrywe<br />
Alex Cilliers<br />
082 808 3063<br />
Fi<strong>na</strong>nsiering en Fi<strong>na</strong>nsiële<br />
Landbou-advies<br />
Kobie Greyvensteyn<br />
082 808 4178<br />
Sekretariaat en Risikobestuur<br />
Freek Meyer<br />
083 644 0022<br />
Fi<strong>na</strong>nsies en Stelsels<br />
Andri Bezuidenhout<br />
071 686 8844<br />
Bemarkingskantoor: Oos-Kaap<br />
Wikkie Burger<br />
079 519 1630<br />
Meganisasie en Ingenieurswerke<br />
Johan Kruger<br />
082 809 4778<br />
Versekering en FloTank<br />
Brits van den Berg<br />
082 803 5190
Bestaansrede<br />
Om as agri-besigheid volhoubare<br />
welvaart binne die<br />
voedselvoorsieningsketting<br />
te skep vir deelnemende be-<br />
langhebbendes.<br />
Visie<br />
Om die agri-leier in die<br />
voedselvoorsieningsketting<br />
te wees.<br />
Missie en Visie<br />
Missie<br />
Ons genereer markgerigte<br />
besigheidsoplossings in agri-<br />
en voedselvoorsiening op `n<br />
entrepreneuriese wyse, ge-<br />
kenmerk deur:<br />
innovasie;<br />
di<strong>na</strong>miese leierskap;<br />
energieke uitvoering en<br />
eie<strong>na</strong>arskap<br />
gerugsteun deur gevestigde<br />
en nuwe handelsmerke.<br />
Waardesisteem<br />
Ons optrede word gerig<br />
deur:<br />
spanwerk;<br />
integriteit;<br />
menswaardigheid;<br />
deursigtigheid;<br />
toegewydheid;<br />
verantwoordbaarheid;<br />
aanpasbaarheid en<br />
kliëntegerigtheid.<br />
9
Carien Grobler Aktueel<br />
Meat-to-Market gaan groen<br />
Die Meat-to-Market-beesabattoir,<br />
waarin GWK `n 30% aandeelhouding<br />
het, het baanbrekerswerk<br />
gedoen met die implementering<br />
van `n unieke biogasaanleg<br />
om van slagafval ontslae te<br />
raak. Die aanleg is `n eerste in sy<br />
soort in Suid-Afrika – pionierswerk<br />
van Meat-to-Market. Kommuniek<br />
het gaan kyk hoe dié abattoir sy<br />
slagafval op `n omgewingsvriendelike<br />
manier verwerk.<br />
N adat die plaaslike munisipaliteit<br />
in 2010 besluit het<br />
om nie meer bloed van die<br />
abattoir by die munisipale rioolwerke<br />
te verwerk nie, moes Meat-to-Market<br />
`n ander alter<strong>na</strong>tief vind. Die bloed is<br />
aanvanklik ten duurste <strong>na</strong> `n steriliseringsaanleg<br />
in Noordwes weggery. Dit<br />
was egter nie in die langtermyn bekostigbaar<br />
nie en `n oplossing moes gevind<br />
word om die bloed plaaslik te<br />
steriliseer sodat dit in bloedmeel verwerk<br />
kon word.<br />
Dit het beteken dat die bloed met<br />
stoom gekook en daar<strong>na</strong> gedroog<br />
moes word. “Ons het `n eenvoudige<br />
patent van `n onderneming wat bloed<br />
droog verkry en die steriliseringspype<br />
gebou, `n stoomketel gehuur en `n<br />
paraffientenk opgesit om die bloed te<br />
kook, vertel mnr. Albert Grundlingh,<br />
Bestuurder: Meat-to-Market.<br />
“Ons het `n redelike groot gron-<br />
10<br />
met unieke biogasaanleg<br />
Mnre. Hörst Unterlechner (Kontrakteur van Duitsland), Alfred Hlanza (aanleg-operateur)<br />
en Albert Grundlingh (Bestuurder: Meat-to-Market).<br />
Foto’s: Tania Fourie<br />
doppervlak benodig om die bloed te<br />
sondroog. Dit is goedgunstiglik deur<br />
`n <strong>na</strong>bygeleë produsent aan ons<br />
beskikbaar gestel.”<br />
Die droë bloed is dan opgeskep en<br />
in ou soutsakke gegooi waar<strong>na</strong> dit<br />
verkoop is aan `n verskaffer wat onder<br />
meer produkte vir hondekos lewer.<br />
“Hiermee was die bloedprobleem<br />
tydelik opgelos en kon ons minstens<br />
`n gedeelte van die koste verhaal,”<br />
sê Grundlingh.<br />
`n Tweede probleem het egter met<br />
die abattoir se afgekeurde materiaal<br />
ontstaan. Volgens die Wet op vleis-<br />
veiligheid moet sulke materiaal in `n<br />
verbrandingsoond verbrand word,<br />
moet dit begrawe word of in `n steriliseringsaanleg<br />
tot karkasmeel verwerk<br />
word.<br />
“Aangesien ons nie oor `n sterilise-<br />
ringsaanleg beskik nie, was dit nie ’n<br />
opsie nie, verduidelik hy. Die verbran-<br />
dingsopsie veroorsaak slegte reuke<br />
en gaan ook met rookbesoedeling<br />
gepaard. Ons het daarom verkies<br />
om die materiaal op `n munisipale<br />
terrein te begrawe, maar dit het mense<br />
gelok wat die materiaal ongemagtig<br />
uitgegrawe en verwyder het. Die risiko<br />
was te groot en daarom het ons sowat<br />
10km buite die dorp `n stuk private<br />
grond gehuur, dit omhein en slote<br />
gegrawe waar die afgekeurde materiaal<br />
begrawe kon word. Dit het egter<br />
steeds die moontlikheid van besoedeling<br />
ingehou en was slegs `n tydelike<br />
oplossing.<br />
Hierdie probleme was egter nie uniek<br />
aan Meat-to-Market nie. “Elke abattoir<br />
sukkel met dieselfde probleme<br />
en die bedryf het `n groot behoefte<br />
<strong>na</strong> `n oplossing wat die moontlikheid<br />
van besoedeling sowel as die<br />
gesondheidsrisiko's kan ondervang,”<br />
verduidelik Grundlingh. “Ons was<br />
vasberade om `n beter oplossing as<br />
die tydelike maatreëls te vind.
Die biogasaanleg by die Meat-to-Market-beesabattoir op Jan Kempdorp.<br />
Meat-to-Market het `n onderneming<br />
ge<strong>na</strong>der wat in effektiewe energieverbruik<br />
spesialiseer om <strong>na</strong> `n oplossing<br />
te help soek. Die onderneming het<br />
deur hul oorsese netwerk kontak gemaak<br />
met Bio4Gas, `n Duitse maatskappy<br />
wat spesialiseer in tegnologie<br />
vir die omskakeling van stalmis in<br />
energie vir elektrisiteit en hitte. Dit<br />
gebeur deur `n biologiese afbreekproses.<br />
“Bio4Gas het ons in Suid-Afrika<br />
besoek, ons afvalstrome ontleed en<br />
aangedui dat hul tegnologie waarskynlik<br />
net so aangewend kon word<br />
om Meat-to-Market se afvalstrome van<br />
pensmis, kraalmis, bloed en afgekeurde<br />
materiaal tot energie, hitte en `n<br />
afvalproduk met bemestingsmoontlikhede<br />
kon verwerk,” se Grundlingh.<br />
“Ons is Duitsland toe om <strong>na</strong> een<br />
van hul aanlegte te gaan kyk waar<strong>na</strong><br />
verdere besprekingsessies gevolg<br />
het en ons besluit het om voort te<br />
Die begin van die proses waar die slagafval in die stelsel ingevoer word.<br />
gaan met die projek. Ons het met die<br />
omgewingsimpakstudie begin om die<br />
nodige goedkeuring van die plaas-<br />
like en provinsiale owerhede te kry.<br />
Die impakstudie is afgehandel en die<br />
afvallisensie is aan ons toegestaan.”<br />
11
Grundlingh verduidelik dat die tegnologie<br />
basies `n versamelpunt van verskillende<br />
afvalstrome is wat vermeng<br />
word en dan in `n beton fermenteerdam<br />
(digestor) gepomp word. Die<br />
mengsel (substraat) bly 30 tot 40 dae<br />
in die dam. In die dam vind `n bio-<br />
logiese fermentasieproses plaas deur<br />
die bakterieë wat in `n bees se maag<br />
voorkom. Hitte word tot die proses<br />
toegevoeg om die temperatuur tussen<br />
35°C en 37°C te hou. Dit skep `n<br />
optimale omgewing vir die bakterieë.<br />
Die fermenteerdam bestaan uit twee<br />
ronde kamers, die een binne die<br />
ander, van gelyke volume (in totaal<br />
660m 3 ). Die aanleg is so ontwerp dat<br />
die substraat in die fermenteerdam<br />
voortdurend in suspensie bly en geen<br />
sediment op die bodem ontstaan nie.<br />
Die betonkonstruksie is `n meter diep<br />
in die grond in en ongeveer 6m hoog<br />
en 11m in deursnee.<br />
Die bokant van die fermenteerder is<br />
met `n sementblad verseël. Aan die<br />
onderkant (vloer) van die binneste<br />
kamer is openinge sodat die substraat<br />
tussen die twee kamers kan beweeg.<br />
Aan die bokant van die fermenteerder<br />
is `n klep wat die opgeboude gas en<br />
druk binne in enige van die kamers <strong>na</strong><br />
die ander kan verplaas om sodoende<br />
die substraat voldoende in beweging<br />
te hou. Binne-in die fermenteerder is<br />
ook `n menger (soos `n motorboot<br />
se skroef) wat ook vermenging matig<br />
aanhelp. In elke ka-<br />
mer is `n vlekvrye staalbuis (thermo<br />
gas lift of TGL) waardeur warm water<br />
sirkuleer wat hitte aan die substraat<br />
moet oordra.<br />
Tydens die fermenteringsproses word<br />
metaangas vrygestel wat in `n gassak<br />
(ballon) opgevang word. Wanneer<br />
die druk in die gassak `n sekere vlak<br />
bereik, word die metaangas deur `n<br />
gekombineerde hitte- en kragenjin<br />
(kragopwekker) gebrand, wat dan aan<br />
die abattoir elektrisiteit verskaf.<br />
Die hitte wat ontstaan wanneer die<br />
enjin loop, word in water vasgevang<br />
wat weer gebruik word om die afge-<br />
keurde materiaal te kook, hitte aan die<br />
fermenteringsdam te verskaf en warm<br />
12<br />
Mnre. Japie van Straaten (tegnikus) en Alfred Hlanza (aanleg-operateur) doen<br />
verstellings aan die kragopwekker.<br />
water vir die slagproses in die abattoir.<br />
Namate die substraat in die fermenteerdam<br />
afgebreek word, word dit<br />
ligter en styg <strong>na</strong> die oppervlak waar dit<br />
dan uitgelaat word. Volgens Grund-<br />
lingh beplan Meat-to-Market om<br />
hierdie substraat aan die omliggende<br />
besproeiingsprodusente as vloeibare<br />
bemesting beskikbaar te maak. “Die<br />
onverwerkte materiale in die afvalstrome<br />
het goed getoets vir NPK.<br />
Die chemiese samestelling van die<br />
substraat behoort dieselfde samestelling<br />
te hê. Ons begin binnekort met<br />
`n proef en sodra ons die uitslae van<br />
die chemiese ontledings het, kan ons<br />
begin om die impak van die substraat<br />
op die grond en plant te toets (sien<br />
Diagram 2 vir `n grafiese voorstelling<br />
van die proses).”<br />
Die kragopwekker (CHP) is `n omgeboude<br />
MAN-motor van 135kWh met<br />
`n uitsetkapasiteit van ongeveer<br />
115kWh vanweë die hoogte bo seevlak.<br />
Die CHP is in `n skeepshouer<br />
(“container”) gemonteer. Die skeepshouer<br />
is in drie verdeel met die CHP<br />
in die middel. Aan die een kant is die<br />
beheerkamer met die elektroniese beheerpaneel<br />
(PLC) waarvandaan alles<br />
outomaties beheer word – die aan- en<br />
afskakel van die CHP, mengers, pompe,<br />
vlaksensors, temperatuurlesings,<br />
gasvlakke, ens. Aan die ander kant is<br />
`n gas warmwaterketel (boiler), wat<br />
ekstra warm water of hitte kan lewer as<br />
dit nodig sou wees.<br />
Die gassak is gemaak van `n plas-
tiekmateriaal en het `n volume van<br />
45m 3 . Dit is bo-op die fermenteerder<br />
gemonteer. Die gassak word deur<br />
`n houtstruktuur beskerm. Die kookpot<br />
is van vlekvrye staal gemaak en<br />
kan 750kg per kooksel hanteer. Die<br />
afgekeurde produk gaan deur `n<br />
versnipperaar (schredder) voordat dit<br />
gekook word.<br />
Die mengput waar al die afvalstrome<br />
bymekaarkom is 60m 3 groot en hou<br />
drie tot vier dae se afval. Tussen 16-<br />
25t afvalmateriaal en water word<br />
daagliks deurlopend in die dam<br />
gepomp en dieselfde hoeveelheid<br />
verteerde materiaal word uitgelaat<br />
met die dam op kapasiteit. Die substraat<br />
wat vrygelaat word is feitlik 98%<br />
in vloeibare vorm.<br />
“Die aanleg is tans in die fi<strong>na</strong>le toetsfase<br />
om die optimale verhoudings<br />
van die substraatmengsel te bepaal,<br />
die ideale temperatuur te bepaal en<br />
moontlike aanvullingsbehoeftes vas te<br />
stel,” sê Grundlingh.<br />
“Die verwagting is dat ons 30-35%<br />
van ons elektrisiteitbehoefte sal vervang,<br />
voldoende warm water teen die<br />
vereiste temperatuur gaan lewer en `n<br />
omvattende oplossing vir ons afvalprobleem<br />
gevind het.”<br />
Volgens Grundlingh het die aanleg<br />
`n aansienlike kapitaaluitleg geverg.<br />
“Ons kon 70% van die bedrag by die<br />
Nywerheidsontwikkelingskorporasie<br />
(NOK) teen `n gunstige rentekoers en<br />
terugbetalingstermyn leen. Die fi<strong>na</strong>nsiële<br />
model het aangedui dat ons die<br />
lening binne vyf jaar sal kan delg uit<br />
die besparings aan diesel wat gebruik<br />
is om warm water te maak, paraffien<br />
wat gebruik is om die bloed te kook,<br />
uitgawes om die afkeurings te verwyder<br />
en te begrawe en aan elektrisiteit<br />
wat ons self gaan voorsien.<br />
“Meat-to-Market kan met trots sê dat<br />
ons pionierswerk in Suid-Afrika doen.<br />
Dit is die eerste biogasaanleg van sy<br />
soort in Suid-Afrika wat drie strome<br />
afval benut en net materiale gebruik<br />
wat uit die interne prosesse ontstaan.<br />
Ons het `n ekovriendelike oplossing<br />
gevind wat boonop ekonomiese voordele<br />
inhou – `n ware droomoplos-<br />
Die industriële sif wat water en mis van mekaar skei.<br />
Die gassak (ballon) waarin metaangas opgevang word.<br />
sing. `n Volgende uitbreiding van die<br />
projek is die herwinning en hergebruik<br />
van water wat in die slagproses ge-<br />
bruik word. Elke kilogram van die bees<br />
wat ons slag word nou op die een of<br />
ander manier benut!”<br />
13
S<br />
L<br />
A<br />
G<br />
P<br />
R<br />
O<br />
S<br />
E<br />
S<br />
KRAAL<br />
MIS<br />
PENSMIS<br />
BLOED<br />
AFKEUR-<br />
MATERIAAL<br />
Diagram 1. `n Skematiese voorstelling van die biogasproses.<br />
Diagram 2. `n Skematiese voorstelling van die fermenteertenk.<br />
14<br />
SIF<br />
(SKEI WATER EN<br />
MIS)<br />
BLOED<br />
TENK<br />
KOOK<br />
@ 70˚ VIR 60<br />
MINUTE<br />
VERSNIP<br />
(KERF)<br />
M<br />
E<br />
N<br />
G<br />
P<br />
U<br />
T<br />
KUNS<br />
MIS<br />
FERMEN-<br />
TEER-<br />
DAM<br />
KRAG-<br />
OPWEK-<br />
KER<br />
ELEKTRISITEIT & HITTE
Dís nuus in die GWK-groep<br />
O ns het baie positiewe terugvoer<br />
ontvang oor die eerste<br />
uitgawe van Wat Aandeelhouers<br />
moet weet. Ons sal voortaan<br />
`n punt daarvan maak om die jongste<br />
nuus uit GWK aan ons aandeelhouers<br />
deur te gee.<br />
`n Direksie Strategiese sessie is van<br />
4-6 Februarie in Kimberley gehou<br />
waartydens die strategiese rigting<br />
van die GWK-groep bespreek is.<br />
`n Nuwe visie is geformuleer om<br />
GWK die agrileier in die voedselwaardeketting<br />
te maak. Die belangrikheid<br />
dat GWK steeds vanuit sy<br />
domein sal funksioneer en dat die<br />
verhoudings met ons produsente<br />
krities is vir GWK se voortgesette<br />
sukses, is bevestig. Ons sal dus nie<br />
afstand doen van ons kernbesigheid<br />
nie. Verdere aspekte wat aandag<br />
sal geniet, is die opskerp van<br />
diensvlakke en die opheffing van<br />
die kundigheidsvlakke van personeel<br />
ten einde verder aan die<br />
verwagtinge van ons kliënte te<br />
voldoen. Oorweging word ook<br />
daaraan geskenk om `n struktuur<br />
te skep waardeur GWK-aandeelhouers<br />
in waardetoevoegende<br />
besighede in die GWK-groep<br />
kan belê.<br />
GWK het `n bemarkingskantoor in<br />
16<br />
Ons Besigheid<br />
Wat aandeelhouers<br />
moet weet<br />
Mnr. Johan van Dyk<br />
Stellenbosch geopen. Die doel van<br />
hierdie kantoor is om produkte van<br />
GWK-produsente in die Wes-Kaap<br />
te bemark. Die Wes-Kaap Bemarkingskantoor<br />
sal ook in- en uitvoere<br />
vir die GWK-groep as geheel behartig.<br />
Mnr. Andreas Snyman is die<br />
uitvoerende bestuurder verantwoordelik<br />
vir hierdie kantoor. Snyman<br />
sal egter steeds in Douglas gestasioneer<br />
wees.<br />
Baie harde werk word gedoen om<br />
die deurset van die abattoirs in die<br />
GWK-groep te verhoog en daar<br />
is reeds sukses in hierdie verband<br />
behaal. As voorbeeld hiervan het<br />
skaap-slaggetalle in die Noord-<br />
Kaap die afgelope jaar met 9%<br />
gestyg, terwyl die skaap slaggetalle<br />
van die skaapabattoirs in die GWKgroep<br />
vir die ooreenstemmende<br />
tydperk met 35% gestyg het.<br />
`n Herindeling van die veilingstreke<br />
is gedoen en twee streke is<br />
geskep, <strong>na</strong>amlik die Noord-streek<br />
(wes en noord van Bloemfontein) en<br />
die Suid -treek (Suid-Vrystaat, Oos-<br />
Kaap en Suid-Kaap).<br />
Mnr. Deon Klopper (Tel: 082 802<br />
8483) sal verantwoordelik wees<br />
vir veilings in die Noord-streek en<br />
mnr. Jan Erasmus (Tel: 082 924<br />
6096) vir veilings in die Suid-streek.<br />
Mnr. Willie Meyer is die uitvoerende<br />
bestuurder verantwoordelik vir die<br />
veilingsbesigheid as geheel.<br />
Die silokapasiteit in Prieska sal met<br />
30 000t vermeerder word en die in<strong>na</strong>metempo<br />
sal ook aansienlik verhoog<br />
word. Die perseel vir die uitbreiding<br />
van hierdie silokapasiteit is<br />
op 7 Februarie 2013 aan die boukontrakteurs<br />
oorhandig en een van<br />
die store is reeds afgebreek.<br />
Die transaksie vir die Humansdorp-<br />
veilingskrale is afgehandel en die<br />
veilingseiendom is <strong>na</strong> GWK oorgedra.<br />
Mnr. Bertie van Zyl is as krediet-bestuurder<br />
vir die Oos-Kaap<br />
aangestel om sodoende `n omvattende<br />
diens aan produsente in hierdie<br />
streek te bied.<br />
GWK groete,<br />
Johan van Dyk
_000574<br />
GWK . . .<br />
ons innoveer landbou<br />
GWK se aandeelhouers is passievol oor die bewer-<br />
king van landbougrond. Ons fokus is om in elke<br />
aspek van hul boerdery betrokke te wees en waarde<br />
toe te voeg. Só beywer GWK homself om generasies<br />
van suksesvolle landbouers deel van die landbou<br />
te hou én voorsien ons kos en ander produkte<br />
aan die wêreld.<br />
generasies van lanbouers<br />
deel van landbou<br />
innoveer landbou<br />
_00064<br />
_000904<br />
GWK is as too<strong>na</strong>angewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige<br />
reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat<br />
fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbou-<br />
waardeketting. Ons kliëntgerigte fokus op volhoubare welvaartskepping vir<br />
vennote in landbou maak dit moontlik om letterlik `n <strong>na</strong>sie te help voed én<br />
bekende, gehalte handelsmerk-produkte plaaslik vir die verbruiker te produseer.<br />
GWK gee om. Daarom innoveer ons landboubesigheid.<br />
innoveer landbou<br />
De Villiersstraat, Douglas<br />
Posbus 47, Douglas,<br />
8730<br />
Tel: 053 298 8200<br />
Faks: 053 298 2445<br />
www.<strong>gwk</strong>.co.za<br />
17
Graan<br />
Herman Grobler<br />
Bestuurder: Graa<strong>na</strong>ankope van GWK<br />
Graanmark: Volatiliteit duur<br />
voort, mieliemark toon verliese<br />
S edert die vorige artikel wat<br />
op18 Januarie 2013 geskryf<br />
is, het die graanmark se<br />
volatiliteit voortgeduur en wesenlike<br />
verliese is op veral die mieliemark<br />
ondervind.<br />
Die aanplantings van veral mielies<br />
in Amerika, asook plaaslike weersomstandighede,<br />
behoort steeds in<br />
die komende maand rigtinggewend<br />
te wees.<br />
Met die skryf van hierdie artikel op<br />
20 Februarie 2013, was die stand<br />
van sake as volg:<br />
Uit Grafiek 1 is dit duidelik dat die<br />
koringmark sedert November 2012<br />
in`n opwaartse rigting verhandel<br />
het. Gevolglik kon produsente die<br />
positiewe pryssentiment benut en<br />
het produsente se gemiddelde prys<br />
ook saam opwaarts beweeg.<br />
Grafiek 2 toon duidelik hoe produsente<br />
hoë prysvlakke op Maart<br />
2013-geelmielies kon benut en `n<br />
aansienlike beter gemiddeld kon<br />
realiseer as die huidige gemiddelde<br />
Maart 2013 Safex-prysvlak.<br />
Die Mei 2013-geelmielies se gemiddelde<br />
Safex-prysvlak staan op<br />
die oomblik net effe bo die gemiddelde<br />
prys wat produsente op dieselfde<br />
kontrak kon realiseer, sien<br />
Grafiek 3.<br />
Uit Grafiek 4 kan ons sien dat<br />
GWK-produsente se gemiddelde<br />
prysvasstellings van die Julie 2013geelmieliekontrak<br />
effens beter vaar<br />
as die gemiddelde prys van dieselfde<br />
Safex verhandelde kontrak.<br />
Die GWK-bemarkingsplan t.o.v.<br />
die 2013-geelmielies is op die<br />
R 3,450<br />
R 3,400<br />
R 3,350<br />
R 3,300<br />
R 3,250<br />
R 3,200<br />
R 3,150<br />
Grafiek 1.<br />
R 2,700<br />
R 2,650<br />
R 2,600<br />
R 2,550<br />
R 2,500<br />
R 2,450<br />
R 2,400<br />
R 2,350<br />
R 2,300<br />
Grafiek 2.<br />
R 2,500<br />
R 2,000<br />
R 1,500<br />
R 1,000<br />
R 500<br />
R -<br />
Grafiek 3.<br />
R 3,359<br />
R 3,254<br />
Broodkoring gemiddelde pryse<br />
R 3,428 R 3,436<br />
R 3,365<br />
R 3,350 R 3,345 R 3,350 R 3,350<br />
Nov. '12 Des. '12 & Jan. '13 Feb. '13<br />
Safex-gemiddeld Produsente gemiddeld Bemarkingsplan gemiddeld<br />
Maart mielies 2013 gemiddelde pryse<br />
R 2,676 R 2,669<br />
R 2,483 R 2,481<br />
R 2,436<br />
Nov. '12 Des. '12 & Jan. '13 Feb. '13<br />
Safex-gemiddeld Produsente gemiddeld<br />
Mei mielies 2013 gemiddelde pryse<br />
R 2,297 R 2,285 R 2,233 R 2,271<br />
R 2,192<br />
19<br />
R 2,180<br />
R 2,610<br />
R - R - R -<br />
Nov. '12 Des. '12 & Jan. '13 Feb. '13<br />
Safex-gemiddeld Produsente gemiddeld Bemarkingsplan (beskikbaar 30/4)
oomblik aktief en die realisasering<br />
vir die Mei-kontrak sal teen 30/4<br />
bekend gemaak word. So ook die<br />
Julie-kontrak teen 30/6.<br />
Soos met die Mei en Julie 2013-<br />
geelmielies in Grafieke 3 en 4, is<br />
die prysverskil tussen die Desember<br />
2013 Safex-koringkontrak (Grafiek 5)<br />
en die produsente geprysde gemiddeld,<br />
baie klein.<br />
Grafiek 6 toon die onderskeie<br />
produkte/gewasse wat GWK-produsente<br />
produseer, asook die verloop<br />
van die prysvasstelling<br />
van elke betrokke gewas.<br />
Die mielies wat in 2012 geoes is,<br />
is bykans alles geprys, so ook die<br />
koring en in `n mindere mate die<br />
Durum wat in 2012 geoes is.<br />
Talle produsente het die komende<br />
mielieoes begin prys en daar is al<br />
produsente wat die daaropvolgende<br />
wintergewasse se prysings op<br />
die gunstige vlakke aangedurf het.<br />
GWK se Graa<strong>na</strong>fdeling vertrou dat<br />
u hierdie maandelikse artikels insiggewend<br />
vind en dat dit vir u van<br />
waarde is in u prysingsbesluite.<br />
Ons verwelkom enige <strong>na</strong>vrae wat<br />
u met betrekking tot hierdie maandelikse<br />
artikel mag hê. Kontak ons<br />
gerus by 053 298 8491.<br />
100.0%<br />
90.0%<br />
80.0%<br />
70.0%<br />
60.0%<br />
50.0%<br />
40.0%<br />
30.0%<br />
20.0%<br />
10.0%<br />
0.0%<br />
Grafiek 6.<br />
96.9% 98.0% 98.8%<br />
94.2%<br />
87.5%<br />
82.1%<br />
20<br />
73.4%<br />
16.6%<br />
0.0%<br />
R 2,500<br />
R 2,000<br />
R 1,500<br />
R 1,000<br />
R 500<br />
R -<br />
Grafiek 4.<br />
R 4,000<br />
R 3,500<br />
R 3,000<br />
R 2,500<br />
R 2,000<br />
R 1,500<br />
R 1,000<br />
R 500<br />
R -<br />
Grafiek 5.<br />
Julie mielies 2013 gemiddelde pryse<br />
R 2,276 R 2,298<br />
R 2,236<br />
R 2,291<br />
R 2,185<br />
Persentasie geprys per produk per maand<br />
41.5%<br />
1.5%<br />
98.6%<br />
85.8%<br />
Nov. '12 Des '12 & Jan '13 Feb '13<br />
Mielies 2012 Koring 2012 Durum 2012 Alle mieliesoorte 2013 Durum / Koring / Gars 2013<br />
R 2,200<br />
R - R - R -<br />
Nov. '12 Des. '12 & Jan. '13 Feb. '13<br />
Safex-gemiddeld Produsente gemiddeld Bemarkingsplan (beskikbaar 31/6)<br />
Durum / gars / koring 2013 gemiddelde pryse<br />
R 3,546 R 3,515 R 3,511 R 3,491<br />
R - R -<br />
Des. '12 & Jan. '13 Feb. '13<br />
Safex-gemiddeld Produsente gemiddeld Bemarkingsplan (beskikbaar 31/6)<br />
54.8%<br />
3.8%
Produsente benut dié opsies<br />
W anneer `n mens graan<br />
prys, kan letterlik `n<br />
legio prysstrategieë<br />
aangewend word.<br />
Die beginpunt bly egter altyd `n<br />
marksiening. Opsies kan gemaakpas<br />
word om by enige marksiening te<br />
pas.<br />
In hierdie artikel word enkele opsies<br />
wat GWK-produsente in die huidige<br />
mielieseisoen benut het, breedweg<br />
beskryf.<br />
Alle prysvlakke is op Julie 2013geelmielies<br />
van toepasssing.<br />
`n Put-opsie wat `n mens koop, verwys<br />
<strong>na</strong> jou keuse (teenoor `n verpligting)<br />
om geelmielies teen R2 500 te<br />
kan verkoop terwyl pryse in daardie<br />
stadium R2 030 is. Soos in die tabel<br />
aangetoon, is die koste R487.<br />
22<br />
Graan<br />
Handré van Heerden<br />
Graanverhandelaar van GWK<br />
Dit bring `n mens terug <strong>na</strong> R2013-<br />
Safex-prysvlakke.<br />
Die opsies is gekoop en verkoop met<br />
Julie 2013-geelmielie Safex- vlakke<br />
op R2 030.<br />
Opsie-volatiliteit was 27% en die<br />
koop- en verkooptransaksies het op<br />
dieselfde tyd plaasgevind.<br />
Tabel 1 verwys <strong>na</strong> die oorkoepelende<br />
opsietransaksies wat aangegaan is.<br />
Om die koste van R487 te verlaag,<br />
is jy dapper en verkoop aan iemand<br />
`n R1 900 put teen `n inkomste van<br />
R70. Jy verkoop dus aan iemand anders<br />
die keuse om geelmielies teen<br />
R1 900 te verkoop. Jy gaan nog een<br />
stap ver-der en verkoop `n call-opsie<br />
teen R2 100.<br />
`n Call-opsie verwys weer <strong>na</strong> `n<br />
keuse om mielies teen `n sekere vlak<br />
te koop.<br />
Met hierdie R2 100 verkoop-call verdien<br />
jy `n verdere R93. Jou totale<br />
koste, indien pryse tussen hierdie<br />
vlakke beweeg, staan dus op R324.<br />
Sce<strong>na</strong>rio 1<br />
Met opsieverstryking is die Safex-<br />
vlak R2 101, met ander woorde tussen<br />
die R2 100 verkoop-call en die<br />
R2 500 put. Jy is dus in daardie<br />
band.<br />
Jy kry twee verkoopposisies. Die een<br />
is die R2 500 put minus die opsiekostes,<br />
plus die inkomstes verkry uit<br />
die verkoopopsies.<br />
Jou fi<strong>na</strong>le prys vir hierdie kontrak is<br />
dus Safex R2 158.<br />
Omdat Safex bo R2 100 is, gaan<br />
die call wat jy verkoop het, uitgeoefen<br />
word.<br />
Dit beteken dat jy verplig is om teen
R2 100 te verkoop. Die gemiddelde<br />
Safex-prys vir hierdie twee kontrakte is<br />
dan R2 129.<br />
Sce<strong>na</strong>rio 2<br />
Met verstryking is die Safex-vlak tussen<br />
R1 900 en R2 100. Die call en<br />
put kan nie uitgeoefen word nie omdat<br />
dieselfde vlak onder die call se<br />
strike en bo die put se strike is.<br />
Nie een posisie is dus in die geld nie.<br />
Jy het dus net die een been, <strong>na</strong>amlik<br />
die R2 500 put minus die kostes<br />
en plus die inkomstes. Jy realiseer dus<br />
R2 158.<br />
Sce<strong>na</strong>rio 3<br />
In hierdie sce<strong>na</strong>rio lê die grootste<br />
risiko. Met expiry is die prys onder<br />
R1900. Dit beteken jou R2 500<br />
word `n verkoop-future en jou<br />
R1 900 verkoop-put word `n verpligte<br />
koop omdat jy die opsie aan<br />
iemand anders verkoop het.<br />
Omdat jy die put verkoop het, het dit<br />
vir jou `n koop-future, wat buite die<br />
geld is, geword.<br />
Die R2 500 minus die R1 900 gee<br />
`n R600 inkomste. Van hierdie R600<br />
trek jy die koste van die R2 500<br />
put af, plus die inkoste uit die verkoop-put<br />
en call wat jy verkoop het.<br />
Jy het letterlik net R276 wins en het<br />
nog geen mielie geprys nie.<br />
Prys jy teen R1 500, het jy addisio-<br />
neel R276 om by te sit. Indien slegs<br />
die wins gegenereer word, is die produsent<br />
verplig om steeds die fisiese<br />
tonne aan GWK te lewer waarvoor<br />
die strategieë aangegaan is.<br />
Ter afsluiting is dit belangrik om<br />
weereens te noem dat alles met `n<br />
marksiening begin.<br />
Opsies word uitgeneem om `n addisionele<br />
wins te realiseer, of om mi-<br />
nimum-vlakke te waarborg. Dikwels is<br />
`n eenvoudige put die beste opsie.<br />
Hierdie artikel het enkele gedagtes<br />
rakende opsiestrategieë in u midde<br />
gelaat.<br />
Dit is dikwels moeilik om te verstaan,<br />
het inherente risiko`s, maar kan met<br />
deeglike oorweging deel van `n ver-<br />
skansing wees.<br />
Instrument Strike/Prys Koste<br />
Koop put 2 500 -487<br />
Verkoop put 1 900 70<br />
Verkoop call 2 100 93<br />
-324<br />
Tabel 1.<br />
Posisie 1<br />
Put gekoop = VERKOOP 2 500<br />
Koste put -487<br />
1 995<br />
Inkomste 163<br />
Realiseer 2 158<br />
Posisie 2 Call verkoop = VERKOOP 2 100<br />
Gemiddeld van 2 x kontakte 2 129<br />
Sce<strong>na</strong>rio 1. Safex expire op 2 101. Kry twee verkoopposisies.<br />
Posisie 1<br />
Put gekoop = VERKOOP 2 500<br />
Koste put -487<br />
1 995<br />
Inkomste 163<br />
Realiseer 2 158<br />
Put gekoop = VERKOOP 2 500<br />
Put verkoop = KOOP -1 900<br />
600<br />
Minus koste van put -487<br />
Plus inkomste opsies 163<br />
WINS 276<br />
VERKOOP @ DAGPRYS 1 850<br />
REALISEER 2 126<br />
Inkomste<br />
Sce<strong>na</strong>rio 2. Safex expire tussen 1 199 en 1 901. Kry slegs een verkoopposisie.<br />
Voorbeeld dagprys + wins = 1850+ 276 = 2 126<br />
Sce<strong>na</strong>rio 3. Safex expire onder 1 900. Kry slegs wins.
Valgetal van <strong>na</strong>t koring<br />
N á aanleiding van die afgelope<br />
<strong>na</strong>t koringseisoen in<br />
die GWK-bedieningsgebied<br />
en die gepaardgaande afgradering<br />
van oeste, is valgetal van koring `n<br />
kwessie wat produsente onrustig<br />
stem.<br />
Vrae rondom die oorsaak van lae<br />
valgetalle, die geldigheid van die<br />
toets, asook opberging en vermenging<br />
van koring, kom algemeen voor.<br />
Skielik val die waarde van `n koringlot,<br />
selfs al het dit die visuele<br />
toeste geslaag.<br />
Valgetaltoetse is nie nuut in Suid-<br />
Afrika nie, maar dit word nie op `n<br />
gereelde basis gebruik as graderingsnorm<br />
in die besproeiingsgebiede<br />
nie.<br />
In die verlede is uitloopskade weens<br />
aanhoudende reën tydens oestyd<br />
slegs visueel bepaal en steeds word<br />
2% uitgeloopte korrels in `n 25gmonster<br />
as norm gebruik. In die foto<br />
(Figuur 1) kan gesien word hoe koring<br />
in die aar ontkiem wanneer dit<br />
nog op die land staan.<br />
Dit gebeur egter meer algemeen<br />
dat koring wel ontkiem, maar geen<br />
skade met die blote oog sigbaar is<br />
nie.<br />
Die feit dat sulke koring met geen<br />
of baie min bewys van uitloopskade<br />
wel `n baie hoë ensiemaktiwiteit<br />
(alfa-amilase) kan hê en dus nie<br />
geskik sal wees vir bakdoeleindes<br />
nie, maak visuele bepalings riskant<br />
en onbetroubaar.<br />
Uitloopskade in koring is die<br />
resultaat van aanhoudende reënbuie<br />
net voor of tydens die oesseisoen.<br />
Graan<br />
Dr. Annelie Bar<strong>na</strong>rd<br />
LNR Kleingraaninstituut<br />
stem produsente onrustig<br />
Koring wat in die aar ontkiem, is `n<br />
wesenlike probleem oor die wêreld<br />
heen omdat dit nie in die bakproses<br />
gebruik kan word nie.<br />
Verlede jaar is gekenmerk deur<br />
abnormale <strong>na</strong>t toestande tydens<br />
strooptyd wat relatief baie uitloopskade<br />
tot gevolg gehad het.<br />
In Figuur 2 word die langtermynreënval,<br />
asook die 2012-reënval in<br />
die Hopetown-omgewing getoon.<br />
Volgens die grafiek is dit duidelik<br />
dat die reënval in Desember heelwat<br />
hoër was as die langtermyngemiddeld<br />
vir die gebied.<br />
Afgradering weens lae valgetalle<br />
het gewissel tussen 1% en 10% oor<br />
gebiede in die GWK-bedieningsgebied.<br />
Dit is algemeen bekend dat uitgeloopte<br />
koring wat hoë vlakke van<br />
die ensiem alfa-amilase bevat, nie<br />
geskik is om brood mee te bak nie.<br />
Reënval (in mm)<br />
100<br />
90<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
Figuur1: Ontkieming van koring in<br />
die aar.<br />
Langtermyn<br />
2012<br />
Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des<br />
Figuur 2. Reënvaldata van 2012 in die Hopetown-gebied in vergelyking met<br />
die langtermyndata (oor 15 jaar) van die gebied.<br />
25
Figuur 3. Brood wat gebak word van<br />
meel met `n lae valgetal sal nie rys nie.<br />
In normale omstandighede bevat<br />
koring geen of baie min van hierdie<br />
ensiem.<br />
Die hoeveelheid ensiem wat in `n<br />
koringkorrel teenwoordig is, hang af<br />
van die vlak van uitloop wat voorgekom<br />
het. Soos ontkieming plaasvind,<br />
verhoog die ensiemaktiwiteit.<br />
Hoekom is alfa-amilase<br />
belangrik?<br />
`n Koringsaad is gemaak om `n<br />
plantjie te produseer. Die kos vir die<br />
plantjie word hoofsaaklik in styselvorm<br />
gestoor.<br />
Die plant kan egter nie stysel as<br />
energie gebruik nie en moet dit eers<br />
<strong>na</strong> suiker omskakel. Hierdie proses<br />
word deur die ensiem<br />
alfa-amilase gedoen.<br />
`n Hoë alfa-amilase aktiwiteit dui<br />
op hoë suikerinhoud in die deeg.<br />
Broodmeel waarby te veel suiker<br />
gevoeg is, bak `n swak brood.<br />
Daarom bak meel met `n lae valgetal<br />
`n swak brood wat nie rys nie.<br />
Veral in kommersiële bakkerye is die<br />
taai deeg moeilik hanteerbaar en<br />
die brood kan nie gesny word nie.<br />
Wat is valgetal?<br />
Tesame met hektolitermassa- en<br />
proteïenbepaling vorm valgetalbepalings<br />
een van die drie belangrike<br />
graderingsnorme waarvolgens `n<br />
koringlot gradeer word.<br />
Die minimum vereistes vir graad 1<br />
tot graad 3 is 220 sekondes, terwyl<br />
die minimum vir graad 4 200<br />
sekondes en vir utiliteitsgraad 150<br />
sekondes is.<br />
26<br />
Wanneer uitloopskade nie voorgekom<br />
het nie, behoort die valgetal<br />
hoog te wees (320 tot 400 sekondes).<br />
In die teenwoordigheid van uitloopskade,<br />
met ander woorde hoë en-<br />
siemaktiwiteit, sal die valgetal laag<br />
wees (70 tot 150 sekondes).<br />
Valgetal is die tyd in sekondes wat<br />
dit vir `n roerder neem om `n warm<br />
meel- en watermengsel te roer en<br />
dan `n bepaalde afstand deur hierdie<br />
mengsel te val.<br />
Figuur 4 toon die valgetal-apparaat<br />
waarmee valgetalbepalings gedoen<br />
word, asook die buise waarin<br />
die warm, waterige meelmengsel<br />
gevoeg word.<br />
Wat word deur die<br />
valgetaltoets bepaal?<br />
Valgetal bepaal die hoeveelheid<br />
ensiemaktiwiteit wat in `n graanmonster<br />
teenwoordig is deur die stysel<br />
in die monster as substraat te<br />
gebruik (Figuur 5).<br />
Die metode is daarop gebaseer dat<br />
die ensiem alfa-amilase die groter<br />
styselmolekules <strong>na</strong> kleiner suikermo-<br />
lekules afbreek.<br />
Hoe meer ensiemaktiwiteit in die<br />
monster teenwoordig is, hoe meer<br />
vloeibaar word die meelmengsel en<br />
hoe laer is die valgetal (die roerder<br />
Figuur 4. `n Valgetal-apparaat wat gebruik word vir die bepaling van val-<br />
getalwaardes.<br />
Figuur 5. Die beginsel Stysel waarop valgetal gebaseer is, word in Suiker<br />
bogenoemde<br />
voorstelling gedemonstreer. Die groot styselmolekules word deur die ensiem<br />
alfa-amilase <strong>na</strong> kleiner suikermolekules afgebreek.
val dan makliker en vinniger).<br />
Hoeveel reën is nodig om<br />
valgetal te laat daal?<br />
Ironies genoeg is dit nie uiterste<br />
reëntoestande wat die valgetal kan<br />
laat daal wanneer koring ryp en ge-<br />
reed is vir stroop nie.<br />
Dít kan duidelik gesien word in die<br />
valgetaldata van twee proewe wat<br />
`n paar jaar gelede in die Bethlehem-omgewing<br />
aangeplant is. Die<br />
twee proewe is op dieselfde dag<br />
aangeplant, maar `n week uitmekaar<br />
gestroop (19 en 27 Desember<br />
onderskeidelik).<br />
In Tabel 1 kan die duidelike verskil-<br />
le in valgetalle tussen hierdie twee<br />
proewe gesien word. Tydens die<br />
week van 19 tot 27 Desember is<br />
`n totaal van 44mm reënval in die<br />
omgewing gemeet (Figuur 6). Hierdie<br />
reën was verantwoordelik vir die<br />
betekenisvolle verskille in valgetalwaardes<br />
van `n hele aantal kultivars<br />
wat in hierdie proewe ingesluit is.<br />
Die gemiddelde valgetalwaarde<br />
van Proef 1 (308 sekondes) was<br />
betekenisvol hoër as die gemiddelde<br />
valgetalwaarde van Proef 2 (243<br />
sekondes) wat `n week later geoes<br />
is. Dit dui dus op `n hoë vlak van<br />
ensiemaktiwiteit in laasgenoemde<br />
proef.<br />
In 10 van die 18 kultivars wat in die<br />
proewe ingesluit is, was die valgetalwaardes<br />
in die tweede proef betekenisvol<br />
laer (word met `n * aangedui)<br />
in vergelyking met die eerste<br />
proef. `n Visuele inspeksie van hierdie<br />
kultivars het getoon dat tussen<br />
0,5% en 13% uitgeloopte korrels<br />
voorgekom het.<br />
Hierdie resultate het getoon dat<br />
aanhoudende reën, selfs in klein<br />
hoeveelhede (Figuur 6) `n <strong>na</strong>delige<br />
uitwerking kan hê op ryp koring wat<br />
nog nie gestroop is nie.<br />
Daarom is dit baie belangrik dat<br />
koring gestroop word sodra dit ryp<br />
is, aangesien `n week se uitstel verreikende<br />
gevolge kan hê. Wees<br />
egter versigtig om ook nie te vroeg<br />
te stroop nie, aangesien groen kor-<br />
Kultivar 1<br />
Kultivar 2<br />
Kultivar 3<br />
Kultivar 4<br />
Kultivar 5<br />
Kultivar 6<br />
Kultivar 7<br />
Kultivar 8<br />
Kultivar 9<br />
Kultivar 10<br />
Kultivar 11<br />
Kultivar 12<br />
Kultivar 13<br />
Kultivar 14<br />
Kultivar 15<br />
Kultivar 16<br />
Kultivar 17<br />
Kultivar 18<br />
Proef 1<br />
(Geoes op 19 Desember)<br />
304<br />
302<br />
336<br />
235<br />
264<br />
268<br />
314<br />
322<br />
261<br />
293<br />
289<br />
269<br />
397<br />
297<br />
292<br />
335<br />
363<br />
303<br />
Proef 2<br />
(Geoes op 27 Desember)<br />
320<br />
282<br />
312<br />
184*<br />
273<br />
234*<br />
93*<br />
296<br />
201*<br />
210*<br />
295<br />
253<br />
335*<br />
277<br />
253*<br />
245*<br />
69*<br />
235*<br />
Gemiddeld 308 243*<br />
Tabel 1. Valgetalwaardes (in sekondes) van twee proewe, wat langs mekaar<br />
geplant is op 27 Junie, maar onderskeidelik op 19 en 27 Desember geoes is.<br />
* Betekenisvol laer as die valgetalwaardes in Proef 1.<br />
rels in `n koringlot ook tot lae valgetalle<br />
kan lei. Sulke korrels het ge-<br />
woonlik nog nie fisiologiese<br />
volwassenheid bereik nie.<br />
Dit is verder belangrik om te weet<br />
dat kultivars ten opsigte van uitloop-<br />
Reënval (in mm)<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
weerstand van mekaar verskil.<br />
Sekere kultivars het `n geneigdheid<br />
om baie vinniger uit te loop onder<br />
gunstige toestande vir ontkieming as<br />
ander (Figuur 7). In hierdie figuur is<br />
dit duidelik dat die kultivar aan die<br />
Julian Dag<br />
Geoes op 19-12<br />
27<br />
Geoes op 27-12<br />
Figuur 6. Grafiek wys die hoeveelheid reënval va<strong>na</strong>f 1 Desember (Julian Dag<br />
335) tot 31 Desember (Julian Dag 365).
linkerkant `n baie swakker weerstand<br />
teen uitloop in die aar as die<br />
kultivar aan die regterkant het.<br />
Al die kommersiële koringkultivars<br />
word geklassifiseer volgens hul uitloopweerstand<br />
en die inligting is<br />
beskikbaar in LNR-Kleingraaninsti-<br />
tuut se produksiehandleidings wat<br />
jaarliks aan produsente beskikbaar<br />
gestel word.<br />
Hoe nou gemaak?<br />
Produsente vra dikwels of lae valgetal-koring<br />
met hoë valgetal-koring<br />
gemeng kan word.<br />
Om koring van `n lae standaard<br />
met koring van `n hoë standaard te<br />
meng, bly egter `n geweldige risiko.<br />
Eerstens kan slegs `n klein hoeveelheid<br />
van die swak koring op hierdie<br />
manier opgebruik word. Wanneer<br />
reën tydens oestyd voorkom, met<br />
gepaardgaande uitloopskade en lae<br />
valgetalle, is die grootste gedeelte<br />
van die oes gewoonlik “swak” en<br />
is “goeie” koring nie so geredelik<br />
beskikbaar om mee te meng nie.<br />
Tweedens beskik talle produsente<br />
nie oor die nodige infrastruktuur om<br />
suksesvol te meng nie.<br />
Wanneer swak koring in `n goeie<br />
oes ingemeng word, moet dit uiters<br />
noukeuring en egalig gedoen word.<br />
Gewoonlik is twee hoofstrome ko-<br />
ring in só `n geval noodsaaklik.<br />
Derdens kan `n geringe berekenings-<br />
of hanteringsfout daartoe<br />
lei dat die hele goeie oes beskadig<br />
word met `n totale afgradering van<br />
die hele oes.<br />
`n Wye verskeidenheid kultivars is<br />
op die oomblik in Suid-Afrika beskikbaar.<br />
Die Kleingraaninstituut se teelprog<strong>ramme</strong><br />
plaas baie klem op die<br />
ontwikkeling van kultivars met `n<br />
hoë mate van weerstand teen uitloop.<br />
Die beste metode om te verseker<br />
dat uitloopskade en die gepaardgaande<br />
lae valgetalle produsente<br />
nie onderkry nie, is dus om te verse-<br />
Figuur 7. Uitloopweerstand van twee<br />
kultivars ná `n 72 uur periode van<br />
aanhoudende reënval.<br />
ker dat die kultivars wat aangeplant<br />
word, die reën tydens oestyd sal kan<br />
weerstaan.
30<br />
Presisieboerdery<br />
Pieter Franken<br />
Landboukundige <strong>na</strong>vorser<br />
Interessante waarnemings<br />
G WK het in die huidige<br />
mielieseisoen interessante<br />
waarneming t.o.v. die algemeenste<br />
peste, plae en tekorte gedoen.<br />
Die seisoen is gekenmerk deur<br />
`n verlaagde voorkoms van siektes en<br />
plae in vergelyking met die vorige seisoen.<br />
Geweldige hittegolwe en gepaardgaande<br />
watertekorte sal waarskynlik<br />
die grootste invloed op vanjaar se opbrengs<br />
hê. Die doel van hierdie artikel<br />
is om produsente bewus te maak van<br />
probleme wat moontlik in mielie-<br />
weer op mielies gedoen<br />
aanplantings mag voorkom.<br />
Bakteriese kelkvrot (Erwinia<br />
chrysanthem ipv. zeae)<br />
Hierdie siekte infekteer die kelk van<br />
die mielieplant tydens die vegetatiewe<br />
groeistadium (Figuur 1). Water en<br />
bakterieë lê in die kelk en weens hoë<br />
temperature en vinnige vermeerdering<br />
van die bakterieë, vind infeksie plaas.<br />
Die boonste blare begin verwelk en `n<br />
slymerige verrotting verskyn by die basis<br />
van die kelk (Figuur 2).<br />
`n Kenmerkende vrot reuk in die basis<br />
van die kelk kan waargeneem<br />
word. As die siekte in `n latere stadium<br />
voorkom, sal die groeipunt afsterf.<br />
Die siekte beweeg afwaarts, wat<br />
veroorsaak dat die plant omval. Dit<br />
word bakteriese stamvrot genoem.<br />
Enige vorm van weefselskade voor<br />
die water en die bakterieë in die kelk<br />
gaan lê (m.a.w. meganies, insekte of<br />
chemiese skade) mag hierdie probleem<br />
vererger of selfs aktiveer.<br />
Plantparasitiese aalwurms<br />
Simptome van besmetting is in enkele<br />
gevalle waargeneem. Die effek van<br />
aalwurmskade word soms onderskat
Figuur 1. Figuur 2.<br />
omdat verskeie van die simptome verwar<br />
kan word met simptome wat kenmerkend<br />
is aan plaagdoderskade,<br />
voedingstekorte en versuiping.<br />
Bogronds is besmette plante ver-<br />
dwerg, groei oneweredig en vertoon<br />
geel van kleur (Figuur 3). Omdat aalwurms<br />
nie eweredig in die land versprei<br />
is nie, sal die simptome wat<br />
hulle veroorsaak, ook kol-kol in die<br />
land voorkom.<br />
Green s<strong>na</strong>p<br />
Hierdie toestand word veroorsaak<br />
wanneer vinnig groeiende stamme<br />
deur sterk winde gebreek word.<br />
Tydens hierdie vinnig groeiende periode<br />
is selwande baie sensitief en<br />
stamweefsel staan `n groter kans<br />
om te breek.<br />
Toestande verantwoordelik vir vinni-<br />
ge, skielike groei sal die voorkoms<br />
van green s<strong>na</strong>p verhoog.<br />
Tydens die plant se vegetatiewe groei-<br />
stadium is vinnig groeiende internodes<br />
soms bros en vatbaar vir breek.<br />
Die twee algemeenste periodes vir<br />
voorkoms is groeistadiums V5 tot V8<br />
en V12 tot R1 (Figuur 5 en 6) wat sowat<br />
twee weke voor pluim is.<br />
Dit was ook in hierdie stadium wat<br />
GWK se span hierdie toestand waargeneem<br />
het.<br />
Sinktekort<br />
Die simptome van `n sinktekort is<br />
Figuur 3.<br />
Figuur 4. Galle weens plantparasitiese aalwurms is nie altyd op die wortels<br />
van mielieplante sigbaar nie.<br />
31
leek, geel strepe parallel aan die<br />
midrif van die blaar. Dit kom op jong<br />
blare voor en begin aan die basis van<br />
die blaar (Figuur 7).<br />
Die Mulder’s chart kan met groot<br />
sukses gebruik word om die onderdrukkende<br />
effek van ander elemente<br />
teenoor sink aan te toon.<br />
Soms is genoeg van `n spesifieke<br />
element teenwoordig in die grond,<br />
maar groot hoeveelhede van ander<br />
elemente veroorsaak oneffektiewe<br />
opneembaarheid daarvan deur die<br />
plant. Hou ook hierdie beginsel in<br />
gedagte wanneer <strong>na</strong> boor- en ystertekorte<br />
verwys word.<br />
Boortekort<br />
Boortekorte (Figuur 8) was gereeld<br />
in die hele GWK-bedieningsgebied<br />
waargeneem. Verdere waarneming en<br />
die effek op bestuiwing sal belangrik<br />
wees vir die res van die seisoen om<br />
die ekonomiese impak te evalueer.<br />
Ystertekort<br />
Plante met `n ystertekort sal tekens<br />
van chlorose op jong blare toon. `n<br />
Kenmerkende teken is dat die are van<br />
die mielieblaar groen bly (Figuur 9).<br />
Koue, <strong>na</strong>t grondtoestande en groot<br />
hoeveelhede sink, fosfaat en kalsium<br />
mag lei tot die onderdrukking van<br />
yster op<strong>na</strong>me deur die plant.<br />
Rooispinmyt ((Tetranychus<br />
cin<strong>na</strong>barinus (boisduval))<br />
Hierdie myte het weer hulle verskyning<br />
gemaak, veral laat in die seisoen<br />
(Figuur 10).<br />
Wyfies is bruinerig rooi, strooikleurig/<br />
gelerig of groenerig en is 0,5mm in<br />
lengte. Twee donker kolle kom op die<br />
kante van die myt voor.<br />
Myte voed hoofsaaklik aan die onderkant<br />
van die blare.<br />
Namate getalle toeneem, versprei<br />
hulle oor die blare en die hele plant.<br />
Spindrade is sigbaar met hoë infestasie<br />
en die onderkant van blare vertoon<br />
poeieragtig wit (Figuur 11).<br />
Beheer is moeilik, omdat die onderkant<br />
van blare met `n insekmiddel<br />
bedek moet word.<br />
32<br />
Figuur 5.<br />
Figuur 7.<br />
Figuur 9.<br />
Mieliestronkboorder<br />
(Busseola fusca)<br />
Mieliestronkboorder word oor `n wye<br />
gebied waargeneem en met behulp<br />
van motvalle kan GWK sy produsente<br />
op hoogte hou oor wanneer die volgende<br />
infestasie verwag kan word.<br />
Figuur 12 is `n voorbeeld waar larwes<br />
van die blaarskedes <strong>na</strong> die<br />
toegerolde kelkblare van die plant<br />
beweeg.<br />
Hier voed die stronkboorders totdat<br />
hulle uit die plant se kelkblare be-<br />
Figuur 6.<br />
Figuur 8.<br />
Figuur 10.<br />
weeg. Sommige larwes beweeg <strong>na</strong> ander<br />
plante, terwyl die res in die plant<br />
se stam inboor. (Vandaar die <strong>na</strong>am<br />
stronk- of stamboorder.) Die tweede<br />
motvlugte vind in Januarie en Februarie<br />
plaas. Produsente kan op die uitkyk<br />
wees vir eiers in die blaarskedes<br />
van die blare rondom die kop, asook<br />
onder die dekblare van die kop.<br />
Wanneer die larwes uitbroei, beweeg<br />
hulle <strong>na</strong> die kop. Daar<strong>na</strong> verlaat<br />
van die larwes die kop en boor in<br />
die stamme in waar hulle hul lewen-
siklus voltooi.<br />
Mieliestreepvirus (MSV)<br />
Hierdie virus het plek-plek sy kop uitgesteek.<br />
Die simptome is lang, ligte<br />
strepe parallel met die blaarare wat as<br />
wisselende lig- en donkergroen bont<br />
blare vertoon (Figuur 13). Besmette<br />
plante is verpot en liggroen van kleur<br />
en mieliekoppe is misvorm. MSV word<br />
deur insekte oorgedra.<br />
Bakteriese blaarstreep<br />
(Xanthomo<strong>na</strong>s campestris pv.<br />
zeae)<br />
Letsels van bakteriese blaarstreep begin<br />
by die rante of op die middelrif<br />
van die blaar. Die letsels vergroot en<br />
word langer. Die simptome is bruin,<br />
onreëlmatige vlekke of strepe met `n<br />
geel rant (Figuur 14).<br />
Onkruiddoderskade<br />
Figuur 15, 16 en 17 is voorbeelde<br />
Figuur 11. Figuur 13. Figuur 14.<br />
Figuur 15.<br />
Figuur 12.<br />
van hormoon skade weens die moontlike<br />
invloed van onkruiddoders. Klimaatsfaktore,<br />
oordosering en die stadium<br />
van toediening kan moontlike<br />
redes wees vir hormo<strong>na</strong>le afwykings in<br />
die mielieplant weens onkruidbeheer.<br />
Figuur 16.<br />
Alle chemiese middels moet streng<br />
volgens die etiket hanteer word.<br />
Let daarop dat sekere chemiese middels<br />
`n oordragvermoë het wat `n <strong>na</strong>delige<br />
invloed op die opvolggewas<br />
kan hê.<br />
Figuur 17.<br />
33
Mnr. Pierre Ferreira (Bedryfshoof: Kultivarontwikkeling<br />
en Evaluasie) en dr. Graeme Wright van<br />
The Peanut Company of Australia (PCA) by een<br />
van die grondboonproewe wat GWK in same-<br />
werking met die PCA aangeplant het.<br />
Australiese grondboonteler<br />
G WK het verlede jaar `n ooreenkoms<br />
met The Peanut<br />
Company of Australia<br />
(PCA) onderteken.<br />
Met die sluit van hierdie ooreenkoms<br />
het PCA daartoe ingestem om volseisoen-<br />
sowel as ultra-vinnige grondboonkultivars<br />
aan GWK beskikbaar te<br />
stel. Die prestasie van hierdie kultivars<br />
sal met behulp van statistiese proewe<br />
oor `n driejaar-tydperk (2013-2016)<br />
getoets word. Hierdie proewe sal in<br />
die GWK-bedieningsgebied sowel as<br />
34<br />
Saad<br />
Pierre Ferreira<br />
Bedryfshoof: Kultivarontwikkeling<br />
en Evaluasie<br />
besoek GWK se proewe<br />
die droëland-gebiede van die Noord-<br />
Vrystaat gedoen word.<br />
Tien volseisoen-kultivars en 12 ultra-<br />
vinnige kultivars is ontvang en by drie<br />
lokaliteite (Orania, Douglas en Viljoenskroon)<br />
aangeplant.<br />
Die doel van hierdie projek is om verbeterde<br />
grondboonkultivars wat goed<br />
aangepas is in Suid-Afrika, te identifiseer<br />
en sodoende grondboonproduksie<br />
te laat styg. Dr. Graeme Wright<br />
werk nou saam met GWK aan hierdie<br />
projek.<br />
Wright sluit hom in September 2007<br />
by PCA aan as bestuurder (grondboonteling,<br />
saad en innovasie). Met<br />
die vrystelling van sy eerste kultivar<br />
Tingoora in Oktober 2011, ontvang<br />
PCA The Australian Business Award<br />
for Innovation. Hierdie toekenning is<br />
gemaak aangesien die kultivar as `n<br />
eerste ultra-vinnige kultivar geklassifiseer<br />
word omdat dit oesgereed is<br />
binne slegs 105-120 dae ná aanplanting.<br />
Daarteenoor neem dit die<br />
tradisionele kultivars 140 dae tot oesgereed.<br />
Ná die ontwikkeling van Tingoora het
nog `n reeks opwindende ultra-vinnige<br />
sowel as volseisoen-kultivars met<br />
verbeterde opbrengste, gevolg. Die ultra-vinnige<br />
kultivars is geteel om laat<br />
seisoendroogtes vry te spring en sodat<br />
aanplantings tot later kan plaasvind.<br />
Aflotoksien-risiko (`n voedseltoksien<br />
wat veroorsaak word deur `n<br />
grondfungus onder ernstige eindseisoen-vogstremming)<br />
word ook verminder<br />
en dit het beter gehalte grondbone<br />
tot gevolg.<br />
Besoek aan grondboon-<br />
fasiliteite en -proewe<br />
Wright vergesel deur sy vrou, Ruth, het<br />
GWK onlangs besoek. Meer inligting<br />
oor GWK is verskaf deur die aanbie-<br />
ding van GWK se korporatiewe video.<br />
Hulle was beïndruk met die groot aantal<br />
bedrywe waarby GWK betrokke is.<br />
Die Wrights het die grondboondroër<br />
by Douglas besoek wat `n toonbeeld<br />
is van GWK-innovasie. Wright was uiters<br />
beïndruk met die droër en noem<br />
in sy <strong>na</strong>besoek-verslag aan PCA direk-<br />
teure dat `n soorgelyke<br />
droër groot voordele<br />
vir PCA sal inhou.<br />
Die besproeiingsproef<br />
by Orania is hier<strong>na</strong><br />
besoek. Mnr. Wy<strong>na</strong>nd<br />
Coetzer (produsent) het die groep<br />
verwelkom met eg Suid-Afrikaanse<br />
gasvryheid deur eers saam koffie te<br />
geniet. Die kultivars in die proef is bespreek<br />
en Wright het ook sy agronomiese<br />
kennis met die groep gedeel.<br />
Coetzer het veral belanggestel in<br />
plantspasiëring en het ook sy waardering<br />
uitgespreek teenoor GWK en PCA<br />
vir die aanpak van hierdie projek.<br />
Wright was beïndruk met die goeie<br />
versorging en algehele plantgesondheid<br />
van die proef by Orania.<br />
Die groep het verder gereis <strong>na</strong> Viljoenskroon,<br />
waar die droëland-proef<br />
in samewerking met mnr. Anthony<br />
Evans (RE<br />
Groundnuts) besoek<br />
is. Die versorging<br />
van die proef was weereens<br />
uitstekend en Wright verwys ook hier<strong>na</strong><br />
in sy <strong>na</strong>besoek-verslag.<br />
Evans het die groep op `n toer deur<br />
sy fabriek geneem. Dit was indrukwekkend<br />
om te sien dat waarde toegevoeg<br />
word deur grondbone te<br />
rooster wat verder gegeur en dan be-<br />
Dr. Graeme Wright (PCA) en mnre. Wy<strong>na</strong>nd Coetzer (produsent), Leon Banting (Bedryfshoof: Saad<strong>na</strong>vorsing, Produksie<br />
en Kontraktering van GWK), Johan Viljoen (Bemarker: Saad van GWK) en Pierre Ferreira (Bedryfshoof: Kultivarontwikkeling<br />
en Evaluasie GWK) besoek `n grondboonproef by Orania.<br />
35
mark word.<br />
Evans is veral opgewonde oor<br />
die ultra-vinnige kultivars. In die<br />
droëland-gebiede is een van die<br />
grootste probleme met grondboonverbouing<br />
dat die grondvog onvoldoende<br />
is wanneer planttyd tydens Oktober<br />
aanbreek. Ultra-vinnige kultivars sal<br />
die luuksheid verskaf dat aanplantings<br />
nog later as die huidige volseisoen-<br />
kultivars gedoen kan word.<br />
Evans het ook weereens daar<strong>na</strong> verwys<br />
dat die groot af<strong>na</strong>me in grondboonproduksie<br />
direk gekoppel kan word<br />
aan die verbeterde opbrengste met<br />
mielies. Daarteenoor het die opbrengste<br />
van grondbone dieselfde gebly.<br />
`n Boeredag word deur die RE-groep<br />
by Viljoenskroon beplan waar GWK<br />
betrokke sal wees om hierdie <strong>na</strong>vor-<br />
singsprojek onder produsente se aandag<br />
te bring. Die RE-groep is baie tevrede<br />
met die goeie gehalte grondboonsaad<br />
wat hulle direk by GWK<br />
Saad koop.<br />
Laastens is die besproeiingsproef by<br />
Douglas, wat geplant is by mnr. Gerrit<br />
Bruwer, besoek. Die proef is ongeveer<br />
ses dae ná die kommersiële aanplanting<br />
geplant. `n Plant is uitgetrek<br />
van een van die ultra-vinnige lyne en<br />
vergelyk met `n plant van die kommersiële<br />
kultivar Akwa. Dit was duidelik<br />
dat die ultra-vinnige lyn meer peule<br />
per plant gehad het. Die pitte was ook<br />
groter en verder ontwikkel.<br />
Die kommersiële kultivar Akwa se<br />
drag was swakker (veral in vergelyking<br />
met die grootte van die plant) met<br />
baie klein pitgroottes wat uniek is van<br />
die Spaanse variëteite.<br />
Volgens Wright behoort die ultra-vinnige<br />
kultivars oesgereed te wees op<br />
1 700 hitte-eenhede en die volseisoen-kultivars<br />
op 2 000 hitte-eenhede.<br />
Die hitte-eenhede by grondbone<br />
word soos volg bereken: ( (Maks +<br />
Min Temperature)/2) - 9°C. Onder<br />
9°C neem groei by grondbone beduidend<br />
af. Wright is van mening dat indien<br />
die ultra-vinnige kultivars 20 of<br />
meer dae vóór die huidige kultivars<br />
geoes kan word met `n verbetering in<br />
opbrengs, dit `n revolusie in grond-<br />
36<br />
Dr. Graeme Wright van The Peanut Company of Australia (PCA) kyk <strong>na</strong> die<br />
grondboonplante in een van die proewe wat GWK in samewerking met die<br />
PCA aangeplant het.<br />
boonverbouing behoort te veroorsaak.<br />
Wright was ook veral beïndruk deur<br />
die plantpraktyk wat Bruwer gebruik<br />
deur grondbone in beddings aan te<br />
plant. Foto’s is geneem van die Monsomem-planter<br />
wat gebruik word om<br />
grondbone in vier rye van 28cm met<br />
`n 55cm spasie tussen die beddings<br />
aan te plant. Die grondoppervlak<br />
word beter benut met hierdie metode<br />
en die plantverspreiding tussen en<br />
binne die rye is ook meer ideaal.<br />
Wright beplan om hierdie metode<br />
ook in Australië te toets – wel gedaan<br />
aan ons produsente. Hierdie praktyk<br />
sal volgens Wright ook ideaal wees<br />
vir die verbouing van die ultra-vinnige<br />
kultivars. Dit kan reeds met die volgende<br />
plantseisoen getoets word.<br />
`n Ultra-vinnige variëteit in die<br />
proewe toon op die oomblik belofte<br />
en daar is genoeg moedersaad om<br />
reeds volgende seisoen in te voer en<br />
`n kommersiële aanplanting te doen.<br />
Belangrikste punte uit Wright<br />
se nábesoek-verslag:<br />
Die PCA-kultivars het groter sade<br />
in vergelyking met die Spaanse<br />
soorte. Opbrengs en saadgrootte<br />
by grondbone is egter positief gekorelleer<br />
en dus is die verwagting<br />
dat hoër opbrengste met die nuwe<br />
kultivars verwag kan word.<br />
Al die PCA-kultivars bevat die<br />
gesonde olie oleïn wat meer<br />
markte vir GWK kan oopmaak.<br />
Ultra-vinnige kultivars (met die potensiaal<br />
om 20+ dae vinniger as<br />
die huidige kultivars oesgereed<br />
te wees) sal `n groot aanwins vir<br />
die besproeiings- en droëland-gebiede<br />
in Suid-Afrika wees. Gewas-insette<br />
(veral water) behoort<br />
ongeveer 20% laer te wees. Dit<br />
kan tot gevolg hê dat meer grondbone/ander<br />
gewasse aangeplant<br />
kan word omdat die beperkte<br />
hulpbron nie beskikbare grond is<br />
nie, maar water.<br />
Ultra-vinnige kultivars sal ook ná<br />
koring aangeplant kan word, wat<br />
meer oppervlakte vir grondboonverbouing<br />
beskikbaar sal stel.<br />
Wright verwys daar<strong>na</strong> dat GWK se<br />
personeel baie opgewonde is oor<br />
PCA se kultivars en die potensiaal<br />
wat dit vir hulle inhou.<br />
Wright verwys tereg daarop dat GWK<br />
se personeel baie opgewonde is oor<br />
die PCA-kultivars.<br />
Ons sien met groot afwagting daar<strong>na</strong><br />
uit om die proewe te oes. `n Derde<br />
besproeiingsproef word vir die volgende<br />
seisoen vir die Prieska-omgewing<br />
beplan.
Lede van die Noord-Kaap Veldramprojek by die veiling is agter: Mnre. HG Human, Johannes Human en Louis<br />
van Rensburg. Voor: Mnre. Dulcken Dwyer, Joe Scholtz, Chriso van Deventer, mev. Anel Lie-<br />
benberg, mnre. Jaco van Rensburg, Toni Kahi en Egbert van Rensburg. Foto’s: Bertie Theron<br />
<strong>Groot</strong> <strong>vraag</strong> <strong>na</strong> <strong>aangepaste</strong><br />
<strong>ramme</strong> op Veldramveiling<br />
D ie elfde Prieska Veldramveiling<br />
is onlangs op die Jeugkamp<br />
buite Prieska gehou.<br />
`n <strong>Groot</strong> <strong>vraag</strong> <strong>na</strong> <strong>aangepaste</strong><br />
<strong>ramme</strong> is op hierdie veiling gesien en<br />
kopers het gewys dat hulle bereid is<br />
om vir hierdie <strong>ramme</strong> te betaal.<br />
Al die <strong>ramme</strong> wat aangebied is, is<br />
verkoop aan kopers wat so ver as Tarkastad,<br />
Christia<strong>na</strong>, Brandfort en selfs<br />
Botswa<strong>na</strong> gekom het.<br />
Die aanpasbaarheid van <strong>ramme</strong> is<br />
een van die eienskappe, saam met<br />
groeivermoë en vrugbaarheid, wat nie<br />
met die oog gesien kan word nie maar<br />
wel gemeet moet word.<br />
Simbole word gebruik om die <strong>ramme</strong><br />
38<br />
Lewendehawe<br />
se teelwaarde vir `n eienskap aan te<br />
toon.<br />
`n Sterretjie * beteken dat die dier vir<br />
die betrokke eienskap in die top 10%<br />
van die ras in S.A. is.<br />
`n + beteken hy is in die top 40%.<br />
Die invloed op Dorperpryse kan in<br />
Tabel 1 gesien word.<br />
Relatiewe Ekonomiese Waarde (REW)<br />
is `n kombi<strong>na</strong>sie van speen, <strong>na</strong>speen<br />
en reproduksie-teelwaardes. Die in-<br />
vloed hiervan op Dorperpryse kan in<br />
Tabel 2 gesien word.<br />
Seleksie-indeks is `n aanduiding van<br />
aanpasbaarheid.<br />
Die gemiddelde prys van Dorper<strong>ramme</strong><br />
op die veiling was R6 209.<br />
Mnr. H.G. Human van Prieska het die<br />
duurste ram met `n SI van 118 teen<br />
R12 500 aan mnr. Wessel Hugo van<br />
Christia<strong>na</strong> verkoop.<br />
Mnr. Tony Cahi van Prieska het `n Wit<br />
Dorperram met `n SI van 108 teen<br />
R15 000 verkoop. Die koper was mnr.<br />
T.C. van der Walt van Hopetown.<br />
`n Goeie aan<strong>vraag</strong> <strong>na</strong> boerbokram-<br />
me is tydens die veiling gesien. Mnr.<br />
Louis van Rensburg het R15 000 gekry<br />
vir `n boerbok met `n SI van 119 en<br />
die moeder van die ram het `n OPI<br />
van 151. Die gemiddelde prys was<br />
R7 856.<br />
Mnr. Joe Scholtz van Griekwastad se<br />
Savan<strong>na</strong>-<strong>ramme</strong> het gemiddeld `n<br />
prys van R5 950 stuk behaal en die<br />
ooie R2 020 stuk. Die duurste ram is
deur Telma Boerdery van Tarkastad<br />
teen R7 700 gekoop.<br />
Mnr. Jan Vermeulen van Bloemfontein<br />
het R15 000 betaal vir `n Kalahari<br />
Red-ram van mnr. Louis van Rensburg.<br />
Die gemiddelde prys vir Kalahari Red<strong>ramme</strong><br />
was R8 290. Mnr. M. Megano<br />
van Botswa<strong>na</strong> het R5 000 vir Kalahari<br />
Red-ooie betaal.<br />
Van Rooy-<strong>ramme</strong> bly gewild en almal<br />
is teen `n gemiddeld R4 200 verkoop.<br />
Getal * & + Geen Twee Drie Vier<br />
Gemiddelde prys R4472 R6465 R6700 R7488<br />
REW Negatief 0-3 3-5 5-7 7-9<br />
Gemiddelde<br />
prys<br />
Seleksieindeks<br />
Gemiddelde<br />
prys<br />
Mnr. Hennie Wium van Prieska het<br />
R11 500 vir `n ram met `n SI van 107<br />
van mnr. Louis van Rensburg betaal.<br />
Die moeder se OPI is 145.<br />
Die veiling is deur GWK behartig en<br />
die afslaer was mnr. Deon Klopper.<br />
Dorper. Verkoper: Mnr. HG Human van Prieska. Koper: Mnr. Wessel Hugo van Christia<strong>na</strong>. Prys: R12 500.<br />
Tabel 2.<br />
Tabel 3.<br />
Tabel 1.<br />
R5072 R6571 R6561 R6871 R6955<br />
115<br />
R4130 R5712 R6325 R6833 R7400 R7525<br />
39
Wit Dorper. Koper: Mnr. T.C van der Walt van Hopetown. Verkoper: Mnr. Tony Cahi van Prieska. Prys: R15 000.<br />
Boerbok. Verkoper: Mnr. Louis van Rensburg van Prieska.<br />
Koper: Mnr. Nelis Vermaak van Brandfort. Prys: R15 000.<br />
40<br />
Kalahari Red. Verkoper: Mnr. Egbert van Rensburg van<br />
Prieska (regs). Koper: Mnr. Jan Vermeulen van Bloemfontein.<br />
Prys: R15 000.
Savan<strong>na</strong>h. Verkoper: Mnr. Joe Scholtz van Griekwastad. Koper: Telma Boerdery, Tarkastad. Prys: R7 700.<br />
Adverteer in<br />
. . . en maak seker die landbougemeenskap<br />
neem kennis<br />
van jou besigheid.<br />
Kontak Carien Grobler by 072 215 1029 of<br />
carieng@<strong>gwk</strong>.co.za vir `n tariefkaart.<br />
41
42<br />
GWK Nuus<br />
DRUIWE-OESTYD SORG VIR GROOT OPWINDING<br />
Druiwe-oestyd sorg jaarliks vir<br />
groot opwinding by die Landzicht-wynkelder<br />
op Douglas waar die<br />
vragmotors hul vragte druiwe aflaai<br />
om Landzicht se topgehalte wyne te<br />
maak.<br />
Bo: Die vragmotors wag om hul<br />
vragte druiwe af te laai.<br />
Regs: `n Vrag druiwe begin die eerste<br />
stap in die wynmaakproses.<br />
Foto’s: Tania Fourie
INTERNASIONALE EIEDOMSPESIALIS BY GWK PROPERTIES<br />
M nr. Trevor Gaw, `n inter<strong>na</strong>sio-<br />
<strong>na</strong>le eiendomspesialis het onlangs<br />
`n werksessie vir GWK Properties<br />
by die Kimberley Klub aangebied.<br />
Verskeie ander belangstellendes van<br />
Kimberley het ook die geleentheid<br />
bygewoon.<br />
Volgens Gaw beleef ons op die<br />
oomblik die swakste eiendomsmark<br />
in die geskiedenis. “Nietemin is die<br />
beste geleenthede in die eiendomsmark<br />
juis nou! Om suksesvol te wees,<br />
moet ons nuwe uitdagings met `n<br />
positiewe houding aanvaar.<br />
“`n Mens kan nie eksterne faktore<br />
soos die ekonomie beheer nie, maar<br />
kan jy wel jou reaksie daarop beheer.<br />
“Dit is wat GWK Properties doen.<br />
Ons stel doelwitte en maak seker dat<br />
ons weet hoe om dit te bereik.”<br />
MOTORWAS OP MODDERRIVIER `N REUSE SUKSES<br />
Leerlinge van die Rietrivier Primêre skool was motors om geld vir hul skool in te samel.<br />
GWK LandMark op Modderrivier<br />
het onlangs `n motorwas in<br />
samewerking met Wynn`s aangebied<br />
Mnr. Trevor Gaw, mes. Linda Erlank (Eiendomsagent: GWK Properties),<br />
Sandra Groenewald, Annelize Steyn en Cecile Duvenhage (Bestuurder: GWK<br />
Properties). Gaw doen op Donderdag 14 Maart `n aanbieding oor die<br />
toekoms van eiendom in Kimberley en Suid-Afrika by die Horshoe Motel in<br />
Kimberley. Kontak GWK Properties by 053 832 0734 vir <strong>na</strong>vrae.<br />
om geld vir die Rietrivier Primêre<br />
skool in te samel. Altesaam 14 voertuie,<br />
onder meer `n vierton-vragmo-<br />
tor, is op dié dag gewas. Die dag was<br />
`n reuse sukses en die leerlinge het<br />
hulle gate uit geniet.<br />
43
MANNE DURF DIE MIDMAR-MYL SAAM AAN<br />
GWK se aandeelhouers wys hul slag in die water! Mnre. Henry du Toit, Jan Cilliers, HF Cilliers (produsente van<br />
Douglas), Frank Lawrence (produsent van Kimberley en Voorsitter en GWK se Direksie) en Frans van Niekerk<br />
(produsent van Douglas), het mekaar moed ingepraat voordat hulle die Midmar-myl aangedurf het. Die Midmar-myl,<br />
die grootste kompeterende oop water swemgeleentheid ter wêreld, het vanjaar sy 40ste verjaardag<br />
gevier.<br />
LAW OP DE AAR KRY BESOEK UIT VENEZUELA<br />
Mnr. Manuel Orfao, `n bekende<br />
sakeman van De Aar, het onlangs<br />
besoek van vriende uit Venezuela<br />
ontvang.<br />
Orfao het hulle vir `n besigtigingstoer<br />
<strong>na</strong> LAW se abattoir geneem.<br />
“Ons span hier by LAW De Aar is<br />
baie trots op die abattoir en verwelkom<br />
elke besoek wat ons ontvang,”<br />
sê me. Jeanette Deetlefs<br />
(Klerk: Aankope en Administrasie).<br />
“Nie die feit dat Orfao as tolk moes<br />
optree of dat dit `n snikhete dag op<br />
De Aar was, kon die groep se geesdrif<br />
demp nie.”<br />
Volgens Orfao kon hulle nie uitgepraat<br />
raak oor hoe beïndruk hulle<br />
met die werksaamhede by die abattoir<br />
was nie en het hulle dit as een<br />
44<br />
Mnre. Butch Hawoth (Produksiebestuurder: LAW De Aar), Joao LourenÇo<br />
Pereira Norberto, me. Maria Vierra de Pereira, mnr. Manuel Orfao, me. Maria<br />
Lidia De Sousa de Pereira en Josê Antonio Pereira Goncalves.<br />
van die hoogtepunte van hul besoek<br />
aan De Aar beskryf.<br />
“Ons het belowe om `n foto vir van<br />
hul besoek aan Kommuniek te stuur<br />
en vir hulle `n eksemplaar <strong>na</strong> Venezuela<br />
te stuur,” sê Deetlefs.
VREUGDE OP<br />
VALENTYNSDAG!<br />
46<br />
Ons mense<br />
Die dames van Korporatiewe Bemarking het moeite gedoen om Valentynsdag vir elke personeellid van GWK op<br />
Douglas effens soeter te maak. Hier is mes. Tania Fourie (Assistent), Chantelle Nieuwenhuizen (Junior Bemarker) en<br />
Lévonne Kotze (Klerk: Admin) by mnr. Johan van Dyk (Besturende Direkteur van GWK).<br />
Cupid doen aan by mnr. Llewellyn Brooks (Hoofbestuurder: Spesialisprodukte) en mev. Alta Booysen (Persoonlike<br />
Assistent).
Mnr. Mark du Plessis (Hoofbestuurder: Handel) glimlag oor sy rooi Valentynsgeskenkie.<br />
Die Aartappel Advieskomitee het net die regte dag vir hul vergadering gekies en is in die raadsaal verras! Regs voor:<br />
mnre. Gerhard Bruwer, Kolver Mülke (produsente) en Klasie Jacobs (produsent en oudvoorsitter van GWK se Direksie).
GWK LandMark op Prieska was almal in rooi getooi om klante op Valentynsdag te bedien.<br />
Oom Bushy maak twee damesklante by GWK LandMark in Kimberley se dag<br />
met `n roos vir elkeen.<br />
Mes. Lientjie Faber (Bedryfshoof: Admin)<br />
en Elsie Bekker (Handelsbemarker)<br />
van GWK LandMark in Kimberley<br />
by die rose wat dié tak aan elke<br />
damesbesoeker uitgedeel het.
GWK LandMark in Kimberley is vrolik vir Valentynsdag<br />
versier.
Koringkultivar<br />
www.<strong>gwk</strong>.co.za<br />
Maart 2013<br />
proefresultate<br />
Va<strong>na</strong>f 15 Maart gratis beskikbaar by GWK<br />
Saad op Douglas, asook GWK se bedryfspunte.<br />
Kontak Pierre Ferreira vir <strong>na</strong>vrae.<br />
Tel: 082 904 4769<br />
E-pos: pierref@<strong>gwk</strong>.co.za<br />
Die publikasie is in elektroniese formaat beskikbaar<br />
op GWK se webtuiste, www.<strong>gwk</strong>.co.za, en kan ook<br />
in .PDF-formaat aangevra word.<br />
innoveer landbou
Wenner<br />
Karen van Zyl<br />
van Petrusville<br />
Tema vir Maart<br />
Skouer aan die wiel!<br />
Tema vir April<br />
Onvergeetlike gesigte!<br />
Soms vang `n mens `n gesig<br />
op kamera vas wat jou lewe<br />
lank by jou bly.<br />
52<br />
Kiekies<br />
Ons mense<br />
Tema vir Mei Maandelikse pryse<br />
Herfs<br />
Ná `n onge<strong>na</strong>akbare warm<br />
somer in die Noord-Kaap wag<br />
`n koue winter weer op ons.<br />
Intussen vermaak die <strong>na</strong>tuur<br />
ons met die pragtige herfstonele<br />
wat hom oral afspeel.<br />
1ste R500 kontant<br />
2de R300 kontant<br />
3de R200 kontant<br />
Stuur foto’s <strong>na</strong><br />
carieng@<strong>gwk</strong>.co.za
Tweede<br />
Hentie Fourie<br />
van Douglas<br />
Derde<br />
Anelmie Nel<br />
van Richie<br />
53
54<br />
GWK is die<br />
hoofborg van die<br />
GWK Griekwas<br />
Vodacombeker vanjaar<br />
N á `n voortreflike seisoen vir<br />
Griekwa-rugby verlede jaar,<br />
is die Griekwas oorgehaal<br />
om hierdie seisoen selfs beter te vaar.<br />
Mnr. Pote Human (afrigter) sê hulle<br />
het vanjaar die Vodacombeker-rugbytitel<br />
in hul visier.<br />
Griekwas het verlede jaar in die eindstryd<br />
van dié reeks die knie gebuig,<br />
maar vanjaar is hul oë op die titel<br />
ge<strong>na</strong>el. “Ons beoog ook om die<br />
kwarteindrondte van die Curriebeker<br />
te haal en só te verbeter op ons vyfde<br />
plek in 2012.”<br />
Volgens mnr. Arni van Rooyen (Besturende<br />
Direkteur van Griekwas) het<br />
daar nie veel aan die span verander<br />
nie.<br />
“Dit is vir ons baie positief, aangesien<br />
die spelers nou al `n geruime tyd<br />
saam speel. Ons het wel drie nuwe<br />
aanwinste tot die span, <strong>na</strong>amlik Deon<br />
Carney (losvoorspeler), Burton Francis<br />
(losskakel) en Brummer Badenhorst<br />
(stut).”<br />
Human sê hy dink hulle het die regte<br />
goed gedoen verlede jaar, daarom<br />
gaan hulle voortbou daarop. “Ons<br />
verdediging was egter nie op sy beste<br />
nie, dus gaan ons hierdie jaar meer<br />
daarop fokus.”<br />
Volgens Human het die Springbokke<br />
se verdedigingsafrigter hulle in Februarie<br />
kom help. “Ons wil `n kundige<br />
van buite inkry om ons verdediging te<br />
verbeter. Wie beter as die Springbokke<br />
se afrigter?”<br />
Griekwas het `n edge bo ander<br />
spanne omdat hulle `n familie is, sê<br />
Griekwas gesels<br />
Tania Fourie<br />
in Griekwas se visier<br />
Van Rooyen.<br />
“Ons is nie so baie spelers nie en<br />
daar is nie juis baie om te doen in<br />
Kimberley nie, so die ouens kan nie<br />
help om vriende te wees nie! Almal<br />
het `n baie hegte band.”
Oom Gemsbok<br />
Die Skopskoen<br />
Super Rugby enig in sy soort<br />
D<br />
agsê aan die hele GWK-rugbyrepubliek.<br />
Is dit nie heerlik<br />
om terug te wees ná drie<br />
maande se uithonger voor die rugbyrevolusie<br />
nie?<br />
Man, Super Rugby bly maar enig in<br />
sy soort en ons gaan die volgende ses<br />
maande weer <strong>na</strong> die strafste rugbykompetisie<br />
ter wêreld kyk. Ja, jy het reg gehoor:<br />
Hierdie jaar se S15 gaan langer<br />
as ses maande duur. Ongelooflik!<br />
Die span met die beste reserwes, bo-<br />
menslike fiksheid en die spelers wat die<br />
beste by hierdie rugbymarathon gaan<br />
aanpas, sal die fi<strong>na</strong>al haal.<br />
Op papier lyk die Sharks se groep <strong>na</strong><br />
die beste Suid-Afrikaanse span wat aan<br />
hierdie kreteria voldoen. Hulle het `n<br />
magdom hardebaarde en senior Bokke<br />
in hul geledere en `n groep wat weet<br />
wat dit verg om hier bo uit te kom.<br />
Aan die ander kant het Oom Gemsbok<br />
ook al gesien dat `n klomp grootkop<br />
miljoenêrs wat nie meer honger is<br />
om `n beker te wen nie, jou ook nie<br />
veel in die sak bring nie. Begin hulle<br />
goed, kan hulle baie punte opstapel<br />
voordat die beserings hul tol begin eis.<br />
Dié groep het alles om vanjaar die<br />
fi<strong>na</strong>al heel gerieflik te haal.<br />
Oom Gemsbok meen die Stormers<br />
staan tweede in die ry met `n gevestigde<br />
en suksesvolle span van 2012,<br />
maar dit mag dalk net teen hulle tel,<br />
want die Curriebeker-kampioen gaan<br />
beslis meer druk op hom hê as die res.<br />
Vroeë beserings aan senior manne laat<br />
hulle sommer met `n bitter smaak in<br />
die mond begin en dan wag die Bulls<br />
nog boonop in hul eerste wedstryd op<br />
Loftus. Die manne van die Kaap het<br />
egter te veel talent en ondervinding in<br />
hul groep om nie die halfeind te haal<br />
nie. Dit sal niks anders as `n groot skok<br />
wees as ons provinsiale kampioene nie<br />
die halfeind haal nie.<br />
Derde lyk die Bulls vir Oom Gemsbok<br />
die beste afgerond van al die Suid-Afrikaanse<br />
spanne en met Matfield terug in<br />
die kamp kan dit net beter gaan. Hulle<br />
sit met die talentvolste jong manne op<br />
die bank en dít op sigself is `n reuse<br />
aanwins wat die rotasiestelsel betref.<br />
Die Cheetahs, met die minste senior<br />
spelers op die bank en Juan wat<br />
uitgetree het, sal hierdie jaar goed moet<br />
begin en seker maak hulle wen hul<br />
tuiswedstryde.<br />
Begin hulle voorspoedig en los die<br />
beseringspook hulle `n slag uit, mag<br />
die blikore hierdie seisoen die beste ooit<br />
op die punteleer eindig, maar dit sal<br />
Oom Gemsbok eers wil sien.<br />
Oor die Kings het Oom Gemsbok bekommernisse,<br />
veral wat hul reserwekrag<br />
betref. Hulle skop gelukkig hul toetrede<br />
tot S15 in Suid-Afrika af en hulle mag<br />
nie hierdie wedstryd verloor nie. Van<br />
daar af gaan dit baie moeilik raak vir<br />
die manne van die Baai, veral as beserings<br />
begin krap en wegwedstryde doer<br />
onder op hulle wag.<br />
Kom ons sit terug en laat die manne<br />
mekaar vat. Maak die honne los!<br />
Groetnis<br />
Oom Gemsbok<br />
55
Wat kom volgende?<br />
56<br />
Pret op die plaas<br />
Vir die jongspan
Saam, plant ons alles.<br />
• wl 1111 (dormansie 11)<br />
• wl 711 (dormansie 10)<br />
• wl 9911 (dormansie 9)<br />
• wl 525 HQ (dormansie 8)<br />
• sa select (dormansie 7)<br />
• wl 414 (dormansie 7)<br />
• sa standaard (dormansie 6)<br />
• wl 357 (dormansie 5)<br />
eksklusief<br />
va<strong>na</strong>f<br />
Posbus 159, Oudtshoorn, 6620, Suid-Afrika<br />
Tel: 044 203 5180 ● Tel: 018 293 1233 ● Tel: 017 647 6431 ● Tel: 012 252 6849<br />
www.saadbemarking.co.za<br />
57<br />
KKSB is 'n vennoot van<br />
Agribonus
Kies die regte kleur op<br />
die komplekse kleurkaart<br />
Kleur is baie meer kompleks as<br />
die kombi<strong>na</strong>sies van rooi, geel<br />
en blou wat `n mens met die<br />
blote oog kan waarneem.<br />
S owat `n kwart van `n mens se<br />
optiese senuwees is direk aan<br />
die pituïtêre klier in die brein<br />
verbind. Hierdie klier lok emosies uit<br />
wanneer jy kleur waarneem.<br />
Die brein neem dus kleur bewustelik<br />
waar, maar reageer onbewustelik<br />
daarop.<br />
Kennis van die effek wat kleur op<br />
58<br />
Leefstyl<br />
Carien Grobler<br />
die brein het, is egter nie net vir ontwerpers<br />
voordelig nie.<br />
Die kleure van jou uitrusting, wat jy<br />
in voorleggings gebruik of waarin jy<br />
`n e-pos tik, beïnvloed ander mense<br />
se emosies en moet dus versigtig<br />
gebruik word.<br />
Mnr. Wagner Wagner (hoof van die<br />
Wagner Institute for Color Research<br />
in Kalifornië), het `n studie gedoen<br />
waartydens hy dieselfde seeppoeier<br />
in vier verskillende verpakkings by<br />
verskeie wasserye versprei het.<br />
Die verbruikers het neutrale kommentaar<br />
gehad oor die seeppoeier<br />
wat in die wit en groen en wit en<br />
oranje houers verpak was. Verskeie<br />
verbruikers wou egter weet of die<br />
seeppoeier in die blou en wit houers<br />
enigsins seep bevat.<br />
Die meeste verbruikers het positief<br />
op die seeppoeier in die blou en<br />
oranje verpakkings gereageer. Een<br />
deelnemer aan die studie het selfs<br />
gemeen dit behoort sterk genoeg te<br />
wees om die teermerke van sy motor<br />
se modderskerms te verwyder!<br />
Die rede hiervoor is eenvoudig, sê<br />
Wagner, `n kenner oor die sielkundige<br />
invloed van kleur. “Blou word met
outoriteit verbind en dwing respek af,<br />
terwyl oranje die indruk van krag en<br />
bekostigbaarheid wek,” sê hy.<br />
Volgens Wagner word die sielkunde<br />
van kleur op verskeie vlakke aangewend<br />
om nie-verbale boodskappe<br />
oor te dra.<br />
“Ingenieurs verf soms brûe blou om<br />
te verhinder dat mense selfmoord<br />
pleeg deur daarvan af te spring.<br />
Skole waarin die mure van oranje<br />
<strong>na</strong> blou verander het, het gevind dat<br />
leerders beter presteer, hul gedrag<br />
verbeter en hulle in die algemeen<br />
laer bloeddruk het.”<br />
Blou word deur die meeste mense as<br />
hul gunstelingkleur beskryf.<br />
Die brein skei kalmerende hormone<br />
af wanneer blou waargeneem word,<br />
maar `n blou restaurant sal nie baie<br />
klante lok nie.<br />
“Mense eet minder uit blou borde<br />
en hou in die algemeen ook nie van<br />
blou huise nie.”<br />
Volgens Wagner veroorsaak ko-<br />
ningsblou egter `n gevoel van verantwoordelikheid,<br />
kennis, betroubaarheid<br />
en outoriteit.<br />
“`n Prokureur of aflos-onderwyser<br />
kan koningsblou dra om gesag af te<br />
dwing.<br />
“As `n mens jou prokureur se uitrusting<br />
kan kies en jy kies enigiets<br />
anders as blou, verdien jy om die<br />
saak te verloor.”<br />
Die regte kleur vir jou klere<br />
Rooi is die kleur van passie en<br />
liefde en is emosioneel gelaai. Rooi<br />
het `n biologiese respons van die<br />
liggaam tot gevolg wat veroorsaak<br />
dat `n mens warmer voel en vinniger<br />
asemhaal. Hoewel dit in die<br />
algemeen as `n sexy kleur beskou<br />
word en beslis sal aandag trek, laat<br />
rooi `n mens groter lyk. Dit kan `n<br />
mens ook aggressief laat voorkom<br />
– vermy dus liewer `n rooi uitrusting<br />
tydens onderhandelings.<br />
Rooi laat mense voeling met die tyd<br />
verloor en is daarom die aangewese<br />
kleur vir kuierplekke en casino`s.<br />
“Studies wys ook dat die aanwesig-<br />
heid van rooi kos lekkerder laat<br />
smaak en mense meer laat eet,”<br />
sê Wagner.<br />
“Soetgebak smaak die beste uit `n<br />
pienk verpakking en mense is bereid<br />
om meer te betaal vir kosmetiese<br />
produkte wat in pienk verpak is of<br />
wanneer iemand wat `n persoonli-<br />
ke diens lewer, soos `n haarkapper,<br />
pienk dra.”<br />
Oranje trek onmiddellik `n mens<br />
se aandag, sê Wagner. Dit is egter<br />
geneig om `n produk of diens minder<br />
eksklusief te laat voorkom en<br />
kan byvoorbeeld `n duur gastehuis<br />
goedkoop laat lyk.<br />
“Geel is die kleur wat `n mens se<br />
oog die vinnigste vang en is `n<br />
waardevolle hulpmiddel as `n mens<br />
iets wil verkoop. Selfs `n paar gousblomme<br />
voor `n huis sal help om dit<br />
vinniger te verkoop.”<br />
Pienk is `n kalmerende kleur<br />
wat gevoelens van romanse uitlok.<br />
Wanneer `n mens pienk aanhet,<br />
sal mense jou as meer toeganklik<br />
beskou – `n kragtige hulpmiddel<br />
op `n eerste afspraak!<br />
Pers kom nie algemeen in die<br />
<strong>na</strong>tuur voor nie, wat veroorsaak<br />
dat `n pers uitrusting onmiddellik<br />
aandag trek. `n Pers uitrusting lok<br />
gevoelens van welstand en swierigheid<br />
uit.<br />
Blou lok in die algemeen die<br />
Hy waarsku egter dat geel versigtig<br />
gebruik moet word. “Geel dui ook<br />
op tydelikheid.<br />
“Taxi-dienste, motorhuur-agentskappe<br />
en busdienste gebruik geel, maar<br />
banke nie. `n Bietjie geel kan `n<br />
mens meer vrolik laat voel, terwyl `n<br />
oormaat angstigheid en humeurigheid<br />
kan aanhelp. Navorsing wys<br />
dat babas meer huil in geel kamers<br />
en dat mense ook vinniger humeurig<br />
raak.”<br />
Hy verduidelik verder dat swart só<br />
`n sterk kleur is dat dit moontlik die<br />
prokureur kan be<strong>na</strong>deel, terwyl bruin<br />
weer nie genoeg gesag afdwing nie.<br />
Grys, die kleur wat die oog die<br />
maklikste verwerk, moedig kreatiwiteit<br />
aan, verhoog `n mens se<br />
kunswaardering en simboliseer<br />
sukses. Wagner waarsku egter dat<br />
sommige mense dié kleur as vuil<br />
mag beskou.<br />
“Wit word geassosieer met suiwerheid,<br />
maagdelikheid, skoonheid,<br />
keurigheid, verfyndheid en forma-<br />
liteit. “<br />
`n Verpleegster in `n wit uniform<br />
word as meer bevoeg beskou as<br />
wanneer sy `n uniform in enige<br />
ander kleur sou dra.”<br />
teenoorgestelde emosionele respons<br />
as rooi uit.<br />
Dit stimuleer `n chemiese reaksie<br />
in die liggaam wat `n mens kalm<br />
en vreedsaam laat voel.<br />
Blou word dikwels aanbeveel as `n<br />
goeie keuse vir `n werksonderhoud,<br />
aangesien dit lojaliteit simboliseer.<br />
Groen is `n verfrissende en<br />
kalmerende kleur wat die <strong>na</strong>tuur<br />
verteenwoordig. Donkergroen, die<br />
kleur van geld, word beskou as<br />
manlik en suggereer welstand.<br />
59
D ie Vroue Landbou Vereniging<br />
(VLV) se Prieska-tak het<br />
onlangs `n vergadering met<br />
die tema “Ons maak lemon(ade)”<br />
gehou.<br />
Mev. Corrie Liebenberg (voorsitter)<br />
het die vergadering op gepaste<br />
wyse geopen met die boodskap: “Ek<br />
het altyd keuses en soms moet ek<br />
kies om my gesindheid te verander.<br />
As die lewe vir jou suurlemoene gee,<br />
maak lemon(ade)”.<br />
Mev. Irene Coetzee (sameroeper<br />
van gesondheid) het wenke vir die<br />
verskeie gebruike van suurlemoene,<br />
hetsy in die kombuis, medisi<strong>na</strong>al<br />
of vir skoonmaak, met die dames<br />
gedeel.<br />
Almal het gesmul aan die heerlike,<br />
tuisgemaakte suurlemoenstroop<br />
en -koekies terwyl demonstrasies<br />
gedoen is oor versierings wat `n<br />
mens met suurlemoene kan maak.<br />
Die vergadering is deur `n paar<br />
besoekers bygewoon, om wie se<br />
onthalwe die voorsitter `n kykie op<br />
die VLV se werksaamhede gegee het.<br />
Sy het verduidelik dat dit uit ses studierigtings,<br />
<strong>na</strong>amlik Leefstyl, Landbou,<br />
Openbare Sake, Opvoeding,<br />
Gesondheid en Kunste en Handvlyt<br />
bestaan.<br />
“As `n mens dít in ag neem, besef<br />
jy dat die VLV in elke aspek van jou<br />
lewe betrokke is,” het sy gesê.<br />
Sy het ook die projekte waarby die<br />
VLV betrokke is aan die vergadering<br />
verduidelik, onder meer die skoenboks-<br />
en kosblikkieprojek waarmee<br />
armoede bekamp word.<br />
`n Plakkerskampprojek word ook<br />
gedryf waarmee vroue bemagtig<br />
word. “Ons pleit dat ons nie ons<br />
gewetes met geld moet afkoop nie,<br />
60<br />
VLV Fokus<br />
Carien Grobler<br />
‘Ons maak lemon(ade)’<br />
“Ek het altyd keuses en soms moet ek kies om my gesindheid te verander. As<br />
die lewe vir jou suurlemoene gee, maak lemon(ade),” was die boodskap op<br />
die onlangse vergadering van die VLV se tak op Prieska.<br />
Me. Sunel Swart demonstreer maklike oefeninge vir almal in die strewe om<br />
meer gesond te leef.<br />
As deel van hul plakkerskampprojek het die dames van die VLV op Prieska<br />
maklike en goedkoop maniere gedemonstreer om `n Kersboom te maak.<br />
maar dat mense sal betrokke raak<br />
en van hulself en hul tyd sal gee!”<br />
Die middag is met `n verrassing<br />
afgesluit toe me. Sunel Swart in `n<br />
oefenuitrusting uit `n groot geskenkpak<br />
gespring en maklike oefeninge<br />
vir almal gedemonstreer het in die<br />
strewe om meer gesond te leef.
Roos gekweek om VLVK se 85ste verjaardag te herdenk<br />
O<br />
m die VLVK se 85ste<br />
verjaardag in 2014 te<br />
herdenk, het die bekende<br />
rooskweker mnr. Ludwig Taschner `n<br />
spesiale roos gekweek wat die eienskappe<br />
van die moderne vrou besit.<br />
Die roos sal as die VLV-Kaapland<br />
roos bekend staan. Dit is `n snyblom,<br />
maar ook `n tuinblom met<br />
die volgende eienskappe:<br />
sagte salmonpienk;<br />
vroulike, elegante roos;<br />
effens gekartelde blare;<br />
effense geur;<br />
blom baie goed;<br />
stewige knop;<br />
stewige oop blom;<br />
moderne blom;<br />
grootte van die blom self: groter<br />
as medium;<br />
lang steel;<br />
regop groeiende plant, 2m hoog;<br />
sterk plant met volop blomme en<br />
siektebestand.<br />
Die roos behoort reeds van April<br />
2013 beskikbaar te wees.<br />
Die roos kan slegs van die<br />
VLVK-hoofkantoor bestel word teen<br />
`n spesiale prys van R85 (BTW en af-<br />
leweringskoste ingesluit by die <strong>na</strong>aste<br />
beskikbare kwekery op die kweker se<br />
afleweringsroete).<br />
Nie-lede kan die bestelvorm van die<br />
VLVK-hoofkantoor aanvra by 021<br />
886 5064. Kantoorure: Maandae<br />
tot Vrydae van 08:00-13:00.<br />
61
62<br />
Gesondheid<br />
Carien Grobler<br />
Pragtige pere . . . vir `n<br />
liggaam propvol energie<br />
Pere bevat vitamiene A, C, K,<br />
B2, B3 en B6. Dit is ook propvol<br />
foliensuur, wat goed is vir verwagtende<br />
ma’s. Wat minerale<br />
aanbetref, is pere ryk aan kal-<br />
sium, kalium, koper en magne-<br />
sium. Vitamien C en koper is<br />
antioksidante wat goed is vir<br />
die immuunstelsel. Wat meer<br />
kan `n mens van `n vrug vra?<br />
Pere vir meer energie!<br />
Wanneer `n mens `n peer eet, absorbeer<br />
jou liggaam die glukose in<br />
die vrug, wat in energie omgeskakel<br />
word. `n Peer kan vinnig die huppel<br />
in jou stap terugsit wanneer jy teen<br />
laatmiddag begin traag voel. Hou `n<br />
pakkie pere in die yskas by die werk<br />
of pas `n yskoue peer in `n koelsakkie<br />
vir daardie middae wat jy nie<br />
jou oë kan oophou nie.<br />
Vesel vir gesonde<br />
spysvertering<br />
Pere is `n goeie bron van vesel.<br />
Een medium-grootte peer bevat<br />
ongeveer ses gram vesel, wat `n<br />
groot bydrae lewer tot die liggaam<br />
se daaglikse behoefte van<br />
30g. `n Dieet ryk aan vesel help<br />
om `n mens se spysvertering<br />
gereeld te hou, wat die kolon<br />
gesond hou.<br />
Vesel kan ook help om jou cholesterolvlakke<br />
laag te hou, wat<br />
baie goed is vir die hart. Navorsing<br />
wys verder dat `n veselryke<br />
dieet met `n laer risiko vir<br />
borskanker verbind kan word.<br />
Keer die kanker<br />
Die antioksidante in vrugte<br />
maak dit `n goeie bondgenoot<br />
om kanker te keer. Die vitamien<br />
C in pere is `n antioksidant wat<br />
die liggaam help om siektes af<br />
te weer. Die veselinhoud in pere<br />
is ook goed vir die gesondheid<br />
van `n mens se kolon en kan<br />
die risiko van kolonkanker<br />
verminder.<br />
Voortreflike vastekos<br />
Dokters beveel dikwels pere vir babas<br />
aan wanneer hulle aan vastekos<br />
voorgestel word. Aangesien pere min<br />
suur bevat, is dit onwaarskynlik dat<br />
dit spysverteringsprobleme sal veroorsaak.<br />
Allergie vir pere is ook relatief<br />
skaars.<br />
Beskerm jou bene<br />
Kenners beveel aan dat vroue die<br />
gesondheid van hul bene beskerm<br />
deur ’n gesonde pH te handhaaf<br />
en groot hoeveelhede kalsium uit<br />
voedselbronne in te neem. Vrugte<br />
en groente help die liggaam om `n<br />
gesonde pH te handhaaf. Navorsers<br />
meen dat pere ook elemente bevat<br />
wat die liggaam kan help om kalsium<br />
effektief te absorbeer.
Resep<br />
Peerslaai met kerrie-<br />
kasjoes en rooi druiwe<br />
Resep<br />
Kasjoeneute<br />
¾ koppie halwe kasjoeneute<br />
½ koppie spekstukkies<br />
1 eetlepel gesmelte botter<br />
1 teelepel roosmaryn<br />
1 teelepel kerriepoeier<br />
1 teelepel bruinsuiker<br />
½ teelepel sout<br />
½ teelepel cayennepeper<br />
Slaaisous<br />
3 eetlepels wit asyn<br />
3 eetlepels Dijon-mosterd<br />
2 eetlepels heuning<br />
½ koppie olyfolie<br />
Sout en swartpeper <strong>na</strong> smaak<br />
Slaai<br />
Gemengde slaaiblare<br />
2 koppies peerstukkies<br />
½ koppie pitlose rooi druiwe<br />
Metode<br />
Rooster die kasjoeneute in `n droë<br />
pan oor medium hitte tot goud-<br />
bruin. Laat effens afkoel.<br />
Braai die spek en absorbeer ekstra<br />
vet met `n papierhanddoek.<br />
Meng die botter, roosmaryn,<br />
kerriepoeier, bruinsuiker, sout en<br />
cayennepeper met die kasjoeneute.<br />
Meng die wit asyn, mosterd en<br />
heuning. Klits die olyfolie stadig in<br />
en sprinkel met sout en peper <strong>na</strong><br />
smaak.<br />
In `n groot slaaibak, besprinkel die<br />
slaaiblare, peerstukkies, druiwe en<br />
spek met die sous en dan met die<br />
neutmengsel.<br />
63
Uit Piet se pen . . . Agterblad<br />
Hendrik is terug . . .<br />
E k stop in die woonbuurt.<br />
Op die karavaan voor my<br />
staan groot geskryf “OPGE-<br />
SUKKEL”. Duidelik in swart hoofletters.<br />
Volgens die aanwysings moet ou<br />
Hendrik se hut hier <strong>na</strong>by wees.<br />
`n Kind kom <strong>na</strong>der. Ja, hy ken vir<br />
oupa Hendrik. Hy draf sommer<br />
vooruit om my te wys. Ek verkyk my<br />
aan die onderdele waarmee Hendrik<br />
se hut aanmekaargesit is: `n Ou<br />
staaldeur vorm die een hoek van<br />
die huis. Beslis die sterkste gedeelte.<br />
Verder is dit `n laslappie-kombi<strong>na</strong>sie<br />
van stukkies sinkplaat, karton en ou<br />
voersakke. Vensters is geensins nodig<br />
nie – die sinke het genoeg gate. Boop<br />
die dak lê `n erg verroeste elektriese<br />
tweeplaatstofie en `n ou TV.<br />
Die seun roep <strong>na</strong> binne en Hendrik<br />
maak sy verskyning. Die ou is baie bly<br />
om my te sien. “Nou hoekom kom<br />
Meneer nou eers hier aan?” is sy<br />
eerste woorde. Ek het al voor Kersfees<br />
`n boodskap plaas toe gestuur<br />
vir `n skroppie.” (Hy is lus vir gesels.)<br />
“Meneer sien, ek het mos aansoek<br />
gedoen vir spesioen (pensioen). Dit<br />
moet nou enige tyd kom. Intussen<br />
moet ek kriewel om aan die lewe te<br />
bly. Die lewe in die dorp is bedroef,<br />
Meneer.”<br />
Hendrik erken dat hy so `n bietjie<br />
suurwyn gevat het. “Sien meneer daai<br />
sinkhuis daar anderkant? Dit is nou<br />
ons sjebien. Daar kry jy álles, met `n<br />
duidelike klem op die alles. Ons twee<br />
kan sommer nóú gaan, sodat Meneer<br />
self kan sien. Bier, brandewyn,<br />
suurwyn, vaalwyn, huiswyn en boom<br />
is pure goete wat jy daar kry.”<br />
Die ou wil dadelik klim, maar moet<br />
net eers gou by sy vrou uitkom. Sy het<br />
by haar niggie in Hupstoot (die ander<br />
64<br />
woonbuurt) gaan kuier.<br />
“Kan ek hom nie gou soontoe vat<br />
nie?” vra hy. “Jy moet net ordentlik ry.<br />
Los daai stoutgeit en moenie dat die<br />
bakkie so grawe nie, taaiers is duur,”<br />
berispe hy my.<br />
Hy kom staan by die ruit en vra saggies<br />
agter sy hand of ek hom nie met<br />
`n 100 Randtjie wil help nie. Hy moet<br />
dit vir die vrou los om haar net stil te<br />
kry. “Nee, hy kom alleen plaas toe,<br />
sy dae van vrouens wat om sy ore<br />
kerm is verby.”<br />
Die <strong>vraag</strong> vir geld was te wagte. Ek<br />
trap mooi om die lening tydelik uit<br />
te stel. Ons kom ooreen dat hy sy<br />
dingetjies afhandel en dan kom laai<br />
ek hom en bring sy R100 saam.<br />
Skuins <strong>na</strong> twee stop ek vir die oplaai.<br />
Die ou is op sy pos, maar nou baie<br />
meer gewyn. Sy eerste <strong>vraag</strong> is of ek<br />
die R100 gebring het. Hy hoop net<br />
nie dit is `n vaste noot nie, want hy<br />
moet nog gou by “OPGESUKKEL”<br />
`n ietsie gaan koop. Ek wys hom die<br />
vaste noot. Hy erken dit is maar beter<br />
so, want met groot note kan jy nie<br />
daar koop nie. Die mense is te skelm<br />
by die uitkeer.<br />
Tussen sy goed merk ek die erg gehawende<br />
stofie. Volgens hom werk<br />
die stoof nog. Die TV op die dak dink<br />
hy is dood. Hy laai `n vrag komberse.<br />
Lyk of hy lank wil bly.<br />
By die oorhandiging van die R100<br />
verduidelik hy my dat die geld maklik<br />
vyf dae sal hou. Hy weet nou al hoe<br />
ou Kaaitjie dit gaan spandeer. Vir die<br />
volgende drie dae gaan sy elke dag<br />
`n halwe bottel suurwyn koop. Donderdag<br />
miskien `n bietjie broodmeel<br />
en Vrydag `n R2-sakkie ertappels.<br />
Verder worry hy nie, hy kom nou eers<br />
weer voor die end van die maand<br />
huis toe.<br />
Voordat ons ry wys hy my `n gat in<br />
sy sinkhuis. “Ek is tronk toe oor daai<br />
gat, Meneer. My niggie het my kan<br />
wyn daardeur gesteel.” Hy beduie<br />
presies hoe groot die kan was. “Ek<br />
koos (kon) net een blikkie uitgooi,<br />
toes my kan besem skoon weg.”<br />
Hy vryf met sy hand dwars oor sy<br />
mond. ”Gesteel meneer! Hoe-hoe,<br />
toe is ek oproerig. Gelukkig het ek<br />
my kettie by my en toe moet sy wêreld<br />
pak (weghardloop)”.<br />
“Meneer sien, ek dra hom sommer<br />
so met die klippe teen daai kalkbult<br />
uit.” Hy wys in die rigting van die bult.<br />
“Dwarsdeur die pillebome (prosopis).<br />
Nee, sy moes kriewel om voor te<br />
kom.” Hy wys met sy hande hoe hy<br />
die rekke uitgetrek en gekorrel het.<br />
“Dit is al geweer wat ek het. Vir hom<br />
het jy mos nie `n liksens nodig nie.”<br />
“Meneer ek skiet nog so, toe stop<br />
die poelieste langs my. Probleme<br />
meneer, groot probleme! Nie lat ek<br />
rêrig skrik nie. Hul maniere ken ek al.<br />
Jy moet net nie vastrap as hulle jou<br />
wil laai nie. Trap vas en jou kop gaan<br />
hard klap voor teen die poliesvan se<br />
bak. Nee Meneer, die mense is rou in<br />
hierdie plek!”<br />
Op die plaas aangekom het die ou<br />
nog `n bekentenis om te maak.<br />
“Meneer, ek kan nog sommer lank<br />
vir jou werk, maar jy moet weet ek het<br />
stadig geword. Ek hoor die mense wil<br />
nou R150 per dag hê, maar ek sal dit<br />
nie vra nie. Nee, ek weet mos jy sal<br />
mooi <strong>na</strong> my kyk.”<br />
Hy vertel verder hoe ons twee kleintyd<br />
saam baaisiekel gery het. “Toe<br />
werk ek maar hoeka vir jou pa. Vir<br />
Japie moes ek in die stootkar rondstoot.<br />
Sjoe, julle was stout!”<br />
Hendrik lag uit sy maag. “Julle word<br />
voor my groot . . .”
Kontak die graan-<br />
verkryger in u<br />
gebied om u met<br />
bemarkingsopsies<br />
by te staan.<br />
BARKLY-WES<br />
Kobus Beetge<br />
082 805 0885<br />
DOUGLAS<br />
Hendrikus Keulder<br />
082 888 6295<br />
Ig Pretorius<br />
082 906 1672<br />
HOPETOWN<br />
Steven Storey<br />
082 906 1676<br />
LUCKHOFF<br />
Willie Pretorius<br />
082 881 1120<br />
MODDERRIVIER<br />
Dewald Burger<br />
082 900 8736<br />
PRIESKA<br />
Wimpie Grobler<br />
082 882 2609<br />
OOS-VRYSTAAT<br />
Ficksburg<br />
Esperansza van der Walt<br />
082 805 9911<br />
GWK Graan . . .<br />
innoverende bemarking<br />
GWK Graan vestig gerusstelling<br />
en vertroue by ons produsente<br />
deur die gehalte graan-<br />
bemarking en graanhanterings<br />
dienste wat ons lewer. GWK<br />
se graanhanteringsfasiliteite is<br />
too<strong>na</strong>angewend m.b.t. kwaliteit<br />
van infrastruktuur, asook die<br />
diens wat gelewer word. By<br />
GWK Graan is dit die produsent<br />
wat saakmaak!<br />
GWK is as too<strong>na</strong>angewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige<br />
reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat<br />
fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbou-<br />
waardeketting. Ons kliëntgerigte fokus op volhoubare welvaartskepping vir<br />
vennote in landbou maak dit moontlik om letterlik `n <strong>na</strong>sie te help voed én<br />
bekende, gehalte handelsmerk-produkte plaaslik vir die verbruiker te produseer.<br />
GWK gee om. Daarom innoveer ons landboubesigheid.<br />
innoveer landbou<br />
De Villiersstraat, Douglas<br />
Posbus 47, Douglas,<br />
8730<br />
Tel: 053 298 8200<br />
Faks: 053 298 2445<br />
www.<strong>gwk</strong>.co.za<br />
65
Douglas<br />
Brits van den Berg<br />
Bestuurder: Versekering<br />
Kredietlewensversekering<br />
082 803 5190<br />
Prieska<br />
Kannetjies Kotze<br />
Korttermyn- en<br />
Oesversekering<br />
082 809 4773<br />
Hopetown<br />
Janitha von Molendorff<br />
Korttermyn- en<br />
Oesversekering<br />
082 889 4602<br />
Douglas<br />
Willem Kruger<br />
Krediet- en<br />
Lewensversekering<br />
082 490 9680<br />
Douglas<br />
Marietjie Vermeulen<br />
Korttermyn- en<br />
Oesversekering<br />
082 809 4775<br />
Barkly-Wes<br />
René v/d Westhuizen<br />
Korttermyn- en<br />
Oesversekering<br />
082 907 8548<br />
Modderrivier<br />
Ria<strong>na</strong> Shergold<br />
Korttermyn- en<br />
Oesversekering<br />
082 808 2911<br />
GWK is ’n Gemagtigde Fi<strong>na</strong>nsiële<br />
Diensverskaffer wat fokus op<br />
welvaartbeskerming.<br />
FSB Lisensienommer 1185<br />
GWK Versekering . . .<br />
gewaarborgde gemoedsrus<br />
GWK se versekering waarborg gemoedsrus oor die<br />
besittings wat vir jou en jou gesin belangrik is. Met<br />
ons kliëntgerigte fokus en innoverende be<strong>na</strong>dering<br />
bied ons maakpas oplossings vir elke individu<br />
se versekeringsbehoeftes. Kontak ons ook gerus om<br />
jou met fi<strong>na</strong>nsiële beplanning<br />
vir die toekoms by te staan.<br />
GWK is as too<strong>na</strong>angewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige<br />
reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat<br />
fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbouwaardeketting.<br />
Ons kliëntgerigte fokus op volhoubare welvaartskepping vir<br />
vennote in landbou maak dit moontlik om letterlik `n <strong>na</strong>sie te help voed én<br />
bekende, gehalte handelsmerk-produkte plaaslik vir die verbruiker te produseer.<br />
GWK gee om. Daarom innoveer ons landboubesigheid.<br />
66<br />
innoveer landbou<br />
De Villiersstraat, Douglas<br />
Posbus 47, Douglas,<br />
8730<br />
Tel: 053 298 8200<br />
Faks: 053 298 2445<br />
www.<strong>gwk</strong>.co.za
Change language