Oktober - Senwes Tuisblad
Oktober - Senwes Tuisblad
Oktober - Senwes Tuisblad
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
SENWES<br />
scenario<br />
KOPKRAPTYD<br />
PLANT OF NIE PLANT?<br />
OP DIE ETENSTAFEL<br />
WêRELDBEVOLKING VS VOEDSELPRODUKSIE<br />
VOOR-PLANT UITGAWE<br />
>> kongres-nuus & leefstyl<br />
OKTOBER 2010<br />
‘N MERKWAARDIGE 94-JARIGE PRODUSENT<br />
FRIKKIE RAUTENBACH<br />
’N WENTYDSKRIF<br />
SENWES SCENARIO BRING<br />
‘N HANDVOL PRYSE HUIS TOE
inhoud<br />
redakteursbrief<br />
2 Die keuse is in jou hande<br />
hoofstorie<br />
4 Om te plant...of nie<br />
agri technique<br />
10 Practical methods to manage the<br />
reproduction of beef cattle<br />
senwes village<br />
16 New John Deere T-shirts say it all<br />
19 Lichtenburg Village kry ’n gesigwas<br />
22 Meganisasie in Praktyk 2010 Ekspo<br />
– Was jy daar?<br />
25 Dié insetbemarkers is raakvatters<br />
27 Hiep-hiep hoera vir Welkom Village!<br />
29 Klant só uit panarie gered<br />
senwes grainlink<br />
30 Strooptyd verloop klopdisselboom<br />
32 GMO-vry sojabone se vraag neem toe<br />
34 Kliëntefokus – dryfveer vir<br />
ProdusenteGraanbemarking<br />
38 Kies die beste oliënsuur sonneblom<br />
vir jou gebied<br />
kollig op frikkie rautenbach<br />
40 94-jarige het steeds ’n stewige greep op<br />
sy boerdery<br />
senwes credit<br />
48 Ons verstaan jou besigheid<br />
op die voorblad<br />
Oom Frikkie Rautenbach is ’n<br />
kranige produsent wat reeds<br />
vir 73 jaar boer. Lees meer<br />
oor hom op bladsy 40 van dié<br />
uitgawe. Die foto is deur Paul<br />
van Biljon geneem.<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
toekomsblik<br />
44 2050: Wêreldbevolking: 9,1 Miljard...wat is op<br />
die spyskaart?<br />
developing agriculture<br />
50 Interaction between animal nutrition and health<br />
algemeen<br />
3 ALLES EN NOG WAT: Spotprent; Sê Wie; Uit<br />
Ouma se medisynekas en meer<br />
54 LEEFSTYL: Resep; fliekresensies; kompetisies;<br />
weird beer facts; vir die jongspan<br />
57 DRUPPELS OP DIE DAK: Koring afhanklik van<br />
opgegaarde grondvog<br />
rubrieke<br />
56 AGRI-WENKE: Kyk uit vir dié peste in die<br />
nuwe plantseisoen<br />
53 VIR DIE SIEL: Aanvaar self verantwoordelikheid<br />
64 IN MY VISIER: Voor die son kan skyn...<br />
competition<br />
49 Subscribe and win with <strong>Senwes</strong> Scenario<br />
nuus<br />
58 Jongboere fokus op oorlewing<br />
59 <strong>Senwes</strong> hou aandeelhouers en klante op hoogte<br />
59 <strong>Senwes</strong> leisels weer eens in bekwame hande<br />
60 <strong>Senwes</strong> Park se naamregte hernu<br />
61 Sien uitdagings as geleenthede<br />
61 Agri NW is gefokus, gereed en gemotiveerd<br />
62 Personeel met ’n veer in die hoed<br />
63 <strong>Senwes</strong> webtuiste: waar om te kliek<br />
promosie-artikels<br />
18 Plaas- én stadsjapies sal wil pronk in<br />
klere van John Deere<br />
20 Hoe kan jy deur prysrisikobestuur meer<br />
volhoubaar boer?<br />
36 Syngenta glifosaat met nawerking<br />
49 Sidi Parani sê dankie<br />
Dui <strong>Senwes</strong> Scenario-artikels aan wat beskikbaar is<br />
op <strong>Senwes</strong> se webwerf by www.senwes.co.za<br />
•••<br />
OKTOBER 2010 • VOOR-PLANT-UITGAWE<br />
><br />
1
2<br />
••• rEDaKTEUrSBriEF<br />
Die keuse is in jou hande<br />
Dit is enkele minute voor ek my<br />
vakkeusevorm aan die einde van standerd sewe<br />
(vandag graad 9) moet ingee. Ek moes nog net een<br />
spasie invul, maar ek het gemengde gevoelens oor<br />
twee vakke – Aardrykskunde of Biologie? Ek het<br />
besef daar is geen wegkomkans nie; ’n besluit sal<br />
ek moet neem en bitter gou ook.<br />
Ek het die twee vakke op afsonderlike papiertjies<br />
neergeskryf, dit ’n hele paar keer heen en weer oor<br />
die tafel geskuif, my oë toegeknyp, vinnig een gevat<br />
en diep asemgehaal...my Aardrykskunde handboek<br />
het ek tot die einde van matriek in my skooltas gedra.<br />
SenweS Scenario<br />
maak sy merk by saPF<br />
Dié tydskrif wat jy nou in jou hande vashou,<br />
<strong>Senwes</strong> Scenario, het met ’n handvol pryse<br />
by die Suid-Afrikaanse Publikasie Forumtoekennings<br />
(SAPF) weggestap. Dié tydskrif is<br />
aangewys as die Beste Eksterne Tydskrif met<br />
’n beperkte begroting. Behalwe vir dié trofee<br />
het <strong>Senwes</strong> Scenario ook nog toekennings<br />
ingepalm: ’n algehele tweede plek vir Beste<br />
Skryfwerk, ’n finalis in die Beste Korporatiewe<br />
Tydskrif kategorie sowel as ’n toekenning vir<br />
Uitnemendheid in Kommunikasie<br />
en Skryfwerk.<br />
SENWES ScENario<br />
hoofredakteur<br />
Johan Grobler, Assistent Hoofbestuurder:<br />
Korporatiewe Bemarking,<br />
<strong>Senwes</strong>, Tel: (018) 464-7199<br />
E-pos: johan.grobler@senwes.co.za<br />
uitgewer<br />
Johan Smit, Infoworks<br />
Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 553 7806<br />
E-pos: johan@infoworks.biz<br />
><br />
redakteur<br />
Ruth Davies, Infoworks<br />
Tel: (018) 468-2716 Sel: 083 583 5243<br />
E-pos: ruth@infoworks.biz<br />
medewerkers<br />
Koos Barnard, ds Willie Botha,<br />
JanDirk Engelbrecht, Thys Grobbelaar,<br />
Ilana Koegelenberg, Dries Kruger,<br />
Ramondé Odendaal, Mariana Purnell,<br />
Peter Mascher, Castuff Sekgala,<br />
prof Eddie Webb.<br />
advertensies<br />
Ingrid Bailey, Infoworks<br />
Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 744 6971<br />
E-pos: ads@infoworks.biz<br />
uitgegee en grafies versorg<br />
deur infoworks<br />
Uitlegkunstenaar: Mercia Venter<br />
Tel: (018) 468-2716, Postnet Suite 32,<br />
Privaat sak X10, Flamwood, 2572<br />
• Alle regte van die inhoud van <strong>Senwes</strong> Scenario word voorbehou ingevolge die bepalings van Artikel 12 (7) van die Wet op Outeursreg.<br />
• Die eienaar en uitgewer aanvaar nie aanspreeklikheid vir enige uitlatings in advertensies, promosie-artikels of deur medewerkers nie.<br />
Ruth Davies<br />
Gou het ek besef dat keuses maar soos ’n dobbelspel<br />
is. Een van die moeilike keuses wat produsente<br />
tans voor te staan kom, is om te plant of nie te<br />
plant nie. Lees meer hieroor op bladsy 4.<br />
Mense kan jou van die beste raad gee oor wat<br />
hulle dink die pad is wat jy moet stap, maar op<br />
die ou einde is dit jy wat met die besluit moet<br />
saamleef. Iets wat ek geleer het, is as jy eers die<br />
besluit geneem het, moet jy hom enduit vat en nooit<br />
terugkyk na die ander keuse wat jy gehad het nie,<br />
want dit is gewoonlik dán wanneer jy hard val.<br />
Gelukkig is nie alle besluite te moeilik om te<br />
neem nie. Een van my makliker besluite wat ek<br />
onlangs geneem het, was om die redakteurstoel van<br />
<strong>Senwes</strong> Scenario in te neem. Toe ek hoor hoe dié<br />
tydskrif ander groot korporatiewe publikasies stof in<br />
die oë skop by vanjaar se SAPF-kompetisie, het ek<br />
sommer gou besluit dat ek wil deel wees van dié<br />
tydskrif se redaksiespan.<br />
Ek is baie opgewonde oor dié nuwe uitdaging en<br />
sien uit om saam met julle die landboupad met al<br />
sy keuses te stap.<br />
Ruth<br />
subskripsie<br />
Gerda Müller, <strong>Senwes</strong><br />
Tel: (018) 464-7566<br />
Faks: (018) 464-7702<br />
E-pos: gerda.muller@senwes.co.za<br />
eienaar<br />
<strong>Senwes</strong>, Posbus 31, Klerksdorp, 2570<br />
Tel: (018) 464-7800<br />
drukwerk<br />
BM Kagiso<br />
Tel: (011) 622-3820<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
Pieter & Tsepo<br />
Die rigting waarin die plaaslike mielieprys gaan beweeg hang af van die oesgrootte<br />
wat in die 2010/2011-bemarkingsjaar realiseer. Dit opsigself sal afhang van die<br />
oppervlakte wat die produsente gaan plant en die verwagte opbrengs. Ja-nee, só<br />
smaak die vryemark...<br />
A s small as<br />
a mouse...<br />
During the summer months, mice<br />
will generally live outside and remain<br />
contended there. But as soon<br />
as the weather begins to cool, they<br />
seek the warmth of our homes.<br />
Because of their soft skulls and gnawing ability,<br />
a hole the size of a ballpoint pen (6 mm) is large<br />
enough for them to enter in their masses. Once inside,<br />
they will constantly gnaw at virtually anything –<br />
including concrete, lead and plastic. This is to keep<br />
their ever-growing teeth at a convenient length.<br />
Contrary to popular belief, mice don’t generally<br />
like cheese – but will eat it on occasion. Mice can<br />
jump up to 46 cm, swim, and travel vertically or<br />
upside-down. To mouse proof your house, check all<br />
small openings with a ballpoint pen – if it fits in the<br />
hole, it will let mice in. S<br />
Source: http://listverse.com/2009/01/03/10-weird-andwonderful-oddities-of-nature/<br />
...as big as a whale!<br />
The tongue of a blue whale could weigh<br />
more than a full-grown adult elephant.<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
allES EN NoG WaT • THiS aND THaT •••<br />
>> says who?<br />
Age is an issue of<br />
mind over matter.<br />
If you don’t mind, it<br />
doesn’t matter.<br />
– mark twain –<br />
Not everything that<br />
can be counted<br />
counts, and not<br />
everything that counts<br />
can be counted.<br />
– albert einstein –<br />
>> sê wie?<br />
Betaal ’n donkie<br />
se prys en moenie<br />
’n perd se diens te<br />
wagte wees nie.<br />
– cj langenhoven, ons<br />
weg deur die wêreld –<br />
>> uit ouma se medisynekas<br />
aartappels: Plaas ’n vars groen appel by<br />
aartappels om te verhoed dat dit uitloop.<br />
aangebrande kastrol: Strooi koeksoda<br />
op die aangebrande deel in ’n pot. Maak<br />
klam met water en<br />
skrop.<br />
Vlooie: Was honde<br />
met Sunlightseep<br />
en water waarin<br />
twee proppies<br />
Dettol opgelos is.<br />
Spoel ook af met<br />
Dettolwater.<br />
sonbrand: Smeer<br />
komkommersap<br />
of groentee aan.<br />
Vir erge sonbrand sit tiemie, roosmaryn en<br />
sage in ’n sakkie en gooi in die bad. S<br />
Bron: http://www.peterjasie.co.za/Boererate<br />
australia has a PoPulation oF 17 million<br />
PeoPle anD 150 million sheeP.<br />
the PoPulation oF new ZealanD is<br />
4 million PeoPle anD 70 million sheeP.<br />
Source: http://www.factsaboutanimals.net/<br />
><br />
3
4 ••• HooFSToriE<br />
Om te plant...of nie<br />
Die meeste indikatore dui daarop<br />
dat ’n La Niña weersepisode in die komende seisoen<br />
verwag kan word – wat gewoonlik tot goeie<br />
opbrengste lei. Die tergende vraag is: Hoeveel gaan<br />
produsente plant? Intussen is die lae graanpryse,<br />
hoë voorraadvlakke en produsente wat sukkel om<br />
hul skuldverpligtinge na te kom aan die orde van die<br />
dag in die boerdery-omgewing in 2010.<br />
Hierdie artikel werp ’n blik op die verwagte marksituasie<br />
vir grane op die plaaslike en internasionale<br />
front. Daar word ook gekyk na die sikliese beweging<br />
in landbou en hoe ’n boerdery geposisioneer moet<br />
word in ’n jaar van lae kommoditeitspryse. Hoewel<br />
prysbestuurstrategieë wat ’n bydrae tot winsgewendheid<br />
kan maak, nie bespreek word nie, is dit iets wat<br />
met die deurlopende samewerking van ’n kundige<br />
makelaar – soos <strong>Senwes</strong> Grainlink – moet geskied.<br />
><br />
die rigting waarin die suidafri<br />
kaanse mielieprys gaan<br />
BEWEEG, HANG AF VAN DIE OES -<br />
grootte wat in die 2010/2011-<br />
BEMARKINGSJAAR REALISEER.<br />
dit opsigself gaan afhang<br />
van die oppervlakte wat<br />
produsente gaan plant en<br />
DIE VERWAGTE OPBRENGS.<br />
met kommoditeitspryse wat<br />
STEEDS WISSELVALLIG BLY,<br />
loop die tyd uit vir produ -<br />
sente om die winsgewendste<br />
gewaskombinasie en<br />
prysbestuurstrategie te<br />
bepaal vir die jaar wat<br />
VOORLê.<br />
P osisionering is krities vir<br />
die nuwe seisoen<br />
> teks: thys grobbelaar en ramonDé oDenDaal<br />
hoe lyk Die wêrelD-ekonomie?<br />
Die wêreldekonomiese situasie is tans steeds baie<br />
vloeibaar. Die finansiële krisis wat gedurende 2008<br />
in die VSA begin het, het soos algemeen bekend, na<br />
die res van die wêreld oorgespoel. Net toe dit blyk<br />
dat die hulppakkette van die Amerikaanse regering<br />
begin vrugte afwerp, breek die ekonomiese krisis in<br />
die Europese Unie uit. Weer word hulppakkette deur<br />
die regerings daargestel om te red wat gered kan<br />
word. Die ekonomiese krisisse het ’n geneigdheid<br />
om, soos ’n aardbeweging, naskokke te hê. Die<br />
vooruitsig vir wêreldwye ekonomiese groei is nie<br />
rooskleurig nie.<br />
Die situasie lei daartoe dat die persepsie ont -<br />
staan dat die vraag na kommoditeite gaan afneem<br />
en dit het ’n baie negatiewe effek op alle kommoditeits<br />
pryse. Van die landboukommoditeite se oor-<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
drag voorrade het begin styg weens die laer verbruik<br />
daarvan. Nieteenstaande die ekonomiese probleme<br />
in die wêreld, moet mense steeds eet. Daar word<br />
egter wegbeweeg van hoër waarde voedsels soos<br />
vleis en suiwel en terugbeweeg na basiese voedsels<br />
soos grane. Die droogtesituasie in dele van Rusland,<br />
Kazakstan en die Oekraïne het kommoditeitspryse ’n<br />
hupstoot gegee, veral vir koring en mielies. Kommoditeitspryse<br />
bly egter steeds volatiel.<br />
internasionale graansituasie<br />
mielies<br />
Die Amerikaanse mielie-oordragvoorraad het<br />
skerp die afgelope jaar begin daal. Met die<br />
verhoogde vraag na voergrane na aanleiding van<br />
die droogte in lande om die Swartsee blyk dit of<br />
die berekende oordragvoorraad van mielies in die<br />
VSA verder kan daal tot die laagste in 14 jaar.<br />
Die berekende oor drag voorraad as persentasie<br />
van die binnelandse verbruik vir die<br />
2010/2011-bemarkingsjaar staan<br />
net bokant 7,5% – wat baie laag<br />
is. Volgens privaat analiste kan die<br />
2011/2012-bemarkingsjaar se<br />
oordragvoorraad nog verder daal.<br />
Dit onder steun die internasionale<br />
mielieprys.<br />
grafiek 1 dui ook die verwantskap<br />
tussen die bere kende oordragvoorraad<br />
as persen tasie van die binnelandse<br />
verbruik en die gemiddel de mielieprys<br />
vir die betrokke bemarkingsjaar van<br />
mielies in die VSA aan.<br />
Dit is duidelik dat hoe laer die<br />
berekende oordragvoorraad is,<br />
hoe hoër die prys. Die drastiese<br />
verhoging in die mielieprys teen die<br />
einde van 2008 was nie toe te skryf<br />
aan lae oordragvoorraad nie maar<br />
aan die drastiese styging in veral<br />
die energiepryse soos ruolie en die<br />
verwagte verhoging in die vraag na<br />
grondstowwe. Die mielieprys het wel<br />
beweeg na ’n hoër prysvlak teenoor<br />
die lang termyn. Die internasionale<br />
mielie mark se fundamentele faktore<br />
is in die algemeen nie te negatief nie.<br />
grafiek 2 dui die seisoens prysverloop<br />
van die Amerikaanse mielieprys aan.<br />
Die seisoens prys ver loop vanjaar is<br />
teen die verloop van die lang termyn<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
HooFSToriE •••<br />
seisoensprysverloop. Die ontsettende groot vraag na<br />
Amerikaanse mielies na aanleiding van die droogte<br />
in die lande rondom die Swartsee en die berekende<br />
lae oordragvoorraad, is van die hoofredes vir die<br />
afwyking.<br />
koring<br />
Die droogte in Rusland, die derde grootste uitvoerder<br />
van koring, het tot paniek in die mark aanleiding<br />
gegee en het die internasionale koringprys laat<br />
weghol. Volgens berekeninge is daar nog steeds<br />
’n groot oordragvoorraad koring in die wêreld<br />
beskikbaar en word geen tekort in die gesig gestaar<br />
nie. Vrees en vraatsug wat baie keer die mark<br />
aandryf, het ook weer hier sy effek gehad. Dit blyk of<br />
groot koringoordragvoorrade vir ’n geruime tyd aan<br />
die orde van die dag gaan wees. Dit het begin reën<br />
oor die droë dele van Rusland en dit blyk of hulle hul<br />
normale winteraanplanting van koring sal kan doen.<br />
Die internasionale prys van koring kan waarskynlik<br />
grafiek 1: Die amerikaanse oordragvoorraad van mie lies en die Cbt-prys.<br />
grafiek 2: Die seisoensverloop van die amerikaanse spotprys van geelmielies<br />
(in c/bu vir die periode 1974 tot 2009) in vergelyking met die 2010-<br />
seisoen.<br />
><br />
5<br />
vervolg op bladsy 6
6<br />
••• HooFSToriE<br />
Om te plant...of nie<br />
vervolg van bladsy 5<br />
op ’n vlak net hoër as die normale prysverhouding<br />
met mielies beweeg. Die prysverhouding tussen<br />
koring en mielies is normaalweg 1,38:1.<br />
oliesade<br />
Die oordragvoorraad van sojabone het redelik skerp<br />
begin styg in die VSA oor die afgelope paar jaar. Die<br />
uitbreiding van sojaboonproduksie in Suid-Amerika<br />
en kanolaproduksie in die Noordelike Halfrond asook<br />
die toename in die palmolieproduksie in lande soos<br />
Indonesië, het die oordragvoorraad van sojabone<br />
laat styg. Die afgelope resessie het die verbruik van<br />
dierlike produkte laat afneem, wat die hoofverbruiker<br />
van oliekoek is. Die vraag na oliekoekmeel het der -<br />
halwe afgeneem. Die droogte in Rusland het die<br />
sonneblomproduksie laat daal, wat die beskikbaarheid<br />
daarvan in die wêreld gaan beïnvloed. Die<br />
onversadigde vraag van China na sojabone werk<br />
egter positief op die sojaboonprys in. ’n Herstel<br />
in die wêreldekonomie is ’n voorvereiste om die<br />
globale vraag na oliesade te verhoog.<br />
Plaaslike situasie Vir grane<br />
en oliesaDe<br />
mielies<br />
Die berekende oordragvoorraad van mielies is baie<br />
hoog in die huidige bemarkingsjaar. Veral ten opsigte<br />
van witmielies is die berekende oordragvoorraad die<br />
hoogste in 30 jaar. Die geelmielie oordragvoorraad<br />
is egter redelik binne perke. Dit is dan ook die oorsaak<br />
dat die geelmielies bykans R80/ton duurder<br />
as witmielies is. Die witmielieprys vorm tans op ’n<br />
vlak van R120 onder diepsee uitvoerpariteit. Dit wil<br />
voorkom of die mielieprys ten minste vir ’n jaar nog<br />
onder druk kan verkeer.<br />
Plant nie<br />
><br />
Plant<br />
Die uitvoervraag na Afrika is tans baie traag. Die<br />
plaaslike beskikbaarheid van mielies in Afrika is<br />
nog gunstig en beperkings ten opsigte van geneties<br />
gemanipuleerde gewasse plaas ’n beperking op<br />
Suid-Afrikaanse uitvoere na Afrika. Uitvoere na die<br />
Midde-Ooste blyk egter belowend.<br />
koring<br />
Dit is algemeen bekend dat Suid-Afrika ’n groot deel<br />
van sy koringbehoefte sal moet invoer. Ons koringprys<br />
vorm dus op ’n vlak van die invoerpariteit van<br />
die goedkoopste broodkoring wat in die wêreldmark<br />
beskikbaar is.<br />
Vir die grootste deel van hierdie bemarkingsjaar<br />
het die Safexprys van koring gevorm op ’n invoerpariteitsvlak<br />
van Duitse Milling B-koring, wat baie<br />
goedkoop in die internasionale mark beskikbaar was<br />
weens die hoë subsidies wat hierdie produsente<br />
ont vang. Die hersiene invoertarief op koring wat<br />
deur die regering afgekondig is, het die koringprys<br />
tot ’n mate ondersteun, maar nie genoeg om produk<br />
sie aan te moedig nie. Die internasionale prys<br />
– wat redelik gestyg het as gevolg van die droogte in<br />
die lande rondom die Swartsee – het die plaaslike<br />
koringprys tog redelik ondersteun.<br />
Ons koringprys gaan steeds aan die internasio -<br />
nale prys uitgelewer wees en wêreld-produksietoestande,<br />
met die gepaardgaande berekende<br />
oordragvoorrade, behoort ’n groot effek op ons<br />
binnelandse prys te hê.<br />
sojabone en sonneblom<br />
Fisiese sonneblom is tans baie skaars in Suid-Afrika<br />
weens die laer as normale aanplantings die afgelope<br />
bemarkingsjaar. Suid-Afrika sal sonneblom moet<br />
invoer om aan sy binnelandse behoefte te kan voldoen.<br />
’n Premie bestaan tans vir vroeë sonneblom<br />
wat vroeg volgende jaar gelewer kan word.<br />
Die sonneblomprys vorm dan ook op ’n afgeleide<br />
invoerpariteitsvlak van soja-oliekoek en sonneblomolie.<br />
Alles dui daarop dat heelwat meer sonneblom<br />
die komende bemarkingsjaar aangeplant gaan word.<br />
Dit kan weer die sonneblomprys onder druk plaas.<br />
Sojabone se markruimte is moeilik om te bepaal.<br />
Nieteenstaande die groot vraag na sojaboonprodukte,<br />
is daar tans beperkte kapasiteit om sojabone<br />
te verwerk en Suid-Afrikaanse produsente sal<br />
vanjaar sojabone moet uitvoer. Dit het tot gevolg dat<br />
die sojaboonprys naby ’n uitvoerpariteitsvlak vorm.<br />
Tans word verwer kingsaanlegte opgerig, wat hopelik<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
tot ’n verhoogde vraag na sojabone aanleiding kan<br />
gee.<br />
graansorghum<br />
Soet graansorghum het op Safex begin verhandel.<br />
Betreklike klein volumes, indien enige, verhandel<br />
tans daar. Die vraag en aanbod is tans redelik in<br />
balans. Soet graansorghum behaal egter goeie<br />
pryse. Die vraag na die bitter tipe graansorghum<br />
is baie laag en produsente moet twee maal dink<br />
voordat hulle hiervan aanplant. Graansorghum<br />
het ’n baie klein mark en is uiters gevoelig vir oorproduksie.<br />
Met die huidige relatiewe lae mielieprys,<br />
is die versoeking daar om weer in die sorghummark<br />
in te klim, wat weer tot oorskotte kan lei. Wees<br />
bedag daarop.<br />
rig besluite oP langtermyn<br />
VolhoubaarheiD<br />
Lae graanpryse, hoë voorraadvlakke en uitstaande<br />
produksieskuld is faktore wat die sikliese beweging<br />
in die landbou in 2010 beklemtoon. Hierdie omstan<br />
dighede was ook in 2005 waarneembaar. Indien<br />
die tendens volhou, sal daar ’n groot moontlikheid<br />
wees dat ’n herhaling van dié situasie weer in 2015<br />
kan voorkom.<br />
Die hoë oordragvoorrade en lae mieliepryse van<br />
2005 is opgevolg met ’n geen plant-strategie sowel<br />
as ’n droogte. Dit het goed gegaan in die boerdery<br />
tot hoë insetkoste en hoë oordragvoorrade weer oor<br />
ons pad gekom het. ’n Oplossing vir die probleem<br />
van hoë oordragvoorrade en lae produkpryse lê<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
HooFSToriE •••<br />
egter nie net in ’n geen plant-strategie nie, maar<br />
eerder in die herstrukturering van die boerdery waar<br />
gekyk moet word na alternatiewe wat op die lang<br />
termyn volhoubaar kan wees.<br />
Vir die jaar wat voorlê, is dit belangrik dat die<br />
produsent die winsgewendste gewaskombinasie<br />
moet bepaal. Onder “normale” omstandighede<br />
behoort die produsent se bemarkingstrategie daarop<br />
toegespits te wees om die meeste geld te maak<br />
om ook ’n neseier te kan wegbêre of noodsaaklike<br />
uitbreidings of vervanging van toerusting te kan<br />
doen. In ’n jaar van lae pryse moet die klem egter<br />
verskuif na watter inkomste die boerdery benodig<br />
om totale verpligtinge vir oorlewing na te kom.<br />
’n Paar riglyne wat gevolg kan word om hierdie<br />
berekening te doen, is:<br />
• Hoeveel hektaar moet geplant word om koste te<br />
dek?<br />
• Wat is die vaste en kapitaalkoste wat gediens<br />
moet word? (Bereken dit per hektaar)<br />
• Gaan daar genoeg kos vir my veefaktor wees<br />
indien ek aanplantings afskaal?<br />
• Wat gaan dit my kos om my lande skoon te hou<br />
indien daar nie geplant word nie?<br />
• Het ek ’n alternatief indien ek aanplantings<br />
verminder byvoorbeeld termynkontrakopsies om<br />
nog steeds wins te genereer?<br />
tabel 1 is ’n voorbeeld van ’n metode om die winsgewendheid<br />
van ’n boerdery te bereken. Volgens<br />
vervolg op bladsy 8<br />
tabel 1: metoDe om Die wins gewenD heiD Van ’n boerDery te bereken<br />
hektare gePlant 550 250 50 850<br />
mielies sonneblom soJabone<br />
Vleisbeeste teen<br />
80% sPeen totaal<br />
Verwagte opbrengs 4 1,5 2<br />
Plaashekprys (r/ton) r1 050 R2 800 R2 600<br />
inkomste per hektaar (gVe) R4 200 R4 200 r5 200 R3 620 000<br />
Produksiekoste R3 534 R2 903 R3 974 R2 868 150<br />
Vaste koste R1 054 R1 054 R1 054 R895 541<br />
totale kontantvloei benodig per ha R4 588 R3 957 R5 028<br />
gelykbreek koste per ton R1 147 R2 638 R2 514<br />
gelykbreek opbrengs ton / ha 4,37 1,41 1,93<br />
kontantvloei risiko verhouding 109% 94% 97%<br />
marge per hektaar (R388) R243 r172<br />
boerdery omset r2 310 000 r1 050 000 R260 000 R422 250 R4 042 250<br />
Veranderlike kostes R1 943 700 r725 750 R198 700 r122 550 R2 990 700<br />
Vaste kostes R579 468 R263 394 R52 679 R104 459 r1 000 000<br />
netto boerdery inkomste (R213 168) R60 856 R8 621 R195 241 r51 550<br />
><br />
7
8<br />
••• HooFSToriE<br />
Om te plant...of nie >> bepaal die vaste koste per<br />
vervolg van bladsy 7<br />
hektaar soos volg:<br />
dié voorbeeld plant die produsent ’n totaal van<br />
850 hektaar, wat opgedeel word tussen mielies,<br />
sonneblom en sojabone. Daar is ook ’n veefaktor<br />
met ’n kudde van 150 koeie. Die boerdery se vaste<br />
koste beloop ongeveer ’n R1 000 000 per jaar.<br />
Hiervan word ongeveer 12% toegedeel aan die vee<br />
en die oorblywende gedeelte is verdeel tussen die<br />
hektare wat geplant word. Indien die produsent<br />
slegs na sy produksiekoste kyk, het hy byvoorbeeld<br />
’n bedrag van R883/ton nodig vir mielies of 3,36<br />
ton per hektaar. Word sy vaste koste egter bygetel,<br />
het hy R1 147/ton mielies of 4,37 ton per hektaar<br />
nodig. (Let asseblief dat hierdie slegs ’n voorbeeld<br />
is en nie as die werklikheid aanvaar behoort te word<br />
nie).<br />
Wanneer alternatiewe vir die boerdery oorweeg<br />
word, moet die boerdery gerat kan wees vir die<br />
verandering. Alternatiewe kan bestuursaanpassings<br />
verg en kan ook ’n groot koste-implikasie hê. Dit<br />
is noodsaaklik dat deeglike navorsing gedoen<br />
moet word alvorens so ’n alternatief aangepak<br />
word. Moontlike alternatiewe wat die boerdery kan<br />
oorweeg, is:<br />
• Weimielies (skape);<br />
• “Backgrounding” van kalwers; en<br />
• Alternatiewe gewasse soos sojabone/sonneblom/<br />
grondbone.<br />
In ’n jaar van lae pryse moet die klem<br />
egter verskuif na watter inkomste<br />
die boerdery benodig om totale<br />
verpligtinge vir oorlewing na te kom.<br />
Met die herstrukturering van ’n besigheid is dit<br />
belangrik om die voor- en nadele in ag te neem.<br />
Herstrukturering is ’n langtermyn aanpassing en dit<br />
is dus belangrik dat die boerdery ’n plan moet hê<br />
van waar hy wil wees oor vyf of tien jaar.<br />
Hier volg ’n paar items wat die produsent in ag moet<br />
neem wanneer gekyk word na herstrukturering:<br />
• Het die boerdery ’n gesonde grondslag? Dra elke<br />
vertakking van die boerdery by tot die waarde van<br />
die onderneming of is daar “kontantvreters” wat<br />
die winste van die boerdery verorber?<br />
• Besnoei koste sonder om produksie in te boet.<br />
Om ’n paar kilogram kunsmis per hektaar minder<br />
><br />
1. Tel alle vaste koste van die boerdery<br />
bymekaar.<br />
2. Bepaal watter persentasie van die omset<br />
word uit die veevertakking verdien.<br />
3. Trek hierdie persentasie af van die totale<br />
vaste koste.<br />
4. Die oorblywende bedrag word dan deur die<br />
totale bewerkbare hektare van die boerdery<br />
gedeel.<br />
toe te dien, kan nadelige gevolge hê. Kyk eerder<br />
daarna om deur middel van ’n meer presiese<br />
wyse van toediening produksiekoste te spaar.<br />
• Ondersoek vaste koste, lewenskoste en<br />
lewensversekering. Hierdie is die klein jakkalsies<br />
in die boerdery en is uitgawes wat bestuur kan<br />
word. Ondersoek alle uitgawes en kyk waar daar<br />
besparings ingewerk kan word.<br />
• Is die gewasse wat geplant word die<br />
winsgewendste vir die omgewing?<br />
• Is marginale gronde nog onder mielieproduksie?<br />
• Is die boerdery se skuld reg gestruktureer? Indien<br />
nie, kan die boerdery die skuld dalk konsolideer<br />
en oor ’n termyn vereffen. Dit kan kontantvloeiverligting<br />
vir die boerdery meebring.<br />
• Wat is die boerdery se kontantvloeisurplus en<br />
kan hy sy verpligtinge nakom? ’n Positiewe<br />
kontantvloeisurplus aan die einde van ’n<br />
produksiejaar is noodsaaklik en ’n kriterium vir<br />
produksiefinansiering.<br />
Met alle beplanning wat die boerdery doen, is dit<br />
belangrik om te onthou dat elke situasie uniek is en<br />
dat die boerdery sy eie omstandighede in ag moet<br />
neem by enige besluite wat geneem word. S<br />
>><br />
Byvoorbeeld: Die totale vaste koste is<br />
R1 000 000 vir ’n boerdery wat<br />
bewerkbare lande van 700 hektaar het.<br />
Die veebe dryf lewer 10% van die boerdery<br />
se omset.<br />
Thys Grobbelaar is ’n Graananalis by <strong>Senwes</strong> Grainlink. Kontak<br />
hom by (018) 4647385 of per epos by thys.grobbelaar@<br />
senwes.co.za. Ramondé Odendaal is ’n Landbouekonoom by<br />
<strong>Senwes</strong> Landboudienste. Skakel haar by (018) 4647391 of<br />
stuur ’n epos na ramonde.odendaal@senwes.co.za.<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
10 ••• aGri TEcHNiqUE<br />
reproduction in domesticated<br />
and wild animals is a complex<br />
process and is affected by a<br />
variety of environmental and<br />
PHYSIOLOGICAL FACTORS.<br />
> text: ProF eDDie webb<br />
><br />
this complexity was well summarised<br />
by Dr Hansel from the Cornell University: “It<br />
is not a wonder that reproduction sometimes fails,<br />
but rather a miracle that so many pregnancies terminate<br />
successfully.” Man knows several thousand<br />
mammalian species, but reproduction has only been<br />
studied in approximately 25 species.<br />
This complex process is characterised by a<br />
number of peculiar reproductive phenomena, mainly<br />
to ensure the perpetuation of the species. These<br />
phenomena (summarised in Figure 1) ensure that<br />
CharaCteriseD by PeCuliar reProDuCtiVe Phenomena<br />
restriCteD sexual season<br />
absenCe oF estrus<br />
DissoCiation oF oVulation<br />
PresenCe oF menstruation<br />
non-sPontaneous oVulation<br />
sPontaneous multiPle oVulation with<br />
limiteD imPlantation<br />
oVulation During PregnanCy DelayeD imPlantation<br />
Figure 1: reproductive phenomena of domesticated and wild animals.<br />
Practical methods<br />
reproduction<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
to manage the<br />
of beef cattle<br />
the progeny is born when the environment is conducive<br />
to maximum survival. For example, the mother<br />
can sufficiently nourish and care for the progeny,<br />
adequate nutrition is available to the mother and<br />
progeny and environmental stressors are minimal.<br />
Livestock like cattle, sheep, goats and pigs were<br />
domesticated over many centuries and in different<br />
countries to meet the needs of humans for food<br />
(meat, milk and cheese), fibre and clothing – to<br />
mention just a few. These species vary in terms<br />
of sexual season, sexual cycle, reproduction rate,<br />
gestation period, type of placentation, recovery after<br />
parturition (involution), litter size, lactation period<br />
and susceptibility to reproductive diseases. Seasonal<br />
effects are generally not as evident in tropical as<br />
opposed to temperate areas and also less evident<br />
in domesticated livestock compared to their wild<br />
counterparts.<br />
Fertility<br />
The fertility of animals is directly dependant on the<br />
activity of the gonads (reproductive organs) and<br />
accessory sex glands. In turn, the activity of the<br />
gonads is influenced by hereditary or genetic factors<br />
as well as a number of environmental factors<br />
like the ambient temperature, humidity, photoperiod<br />
(day length) and nutrition.<br />
In addition, hormonal balance is a prerequisite<br />
for optimum reproduction and this is regulated by<br />
delicate interactions and feedback mechanisms<br />
aGri TEcHNiqUE •••<br />
between the central nervous system (CNS), pituitary<br />
gland and gonads. The hypothalamus is regarded<br />
as the “master gland”, the pituitary gland as the<br />
“conductor of the endocrine orchestra”, while the<br />
environmental stimuli constitute the “music that<br />
it plays”. The endocrine messages are mediated<br />
through the gonadotrophins or sex hormones.<br />
Alterations in this delicate system may have farreaching<br />
consequences, often on apparently unrelated<br />
organs or tissues (Bonsma, 1980). At conception,<br />
the complete genetic potential of the animal is<br />
laid down and the potential boundaries within which<br />
it can function and produce during its entire lifetime<br />
is determined. It is accepted that the phenotype of<br />
the animal is determined by the complete interaction<br />
between the genotype and the external environment,<br />
but the latter also affects the physiological<br />
functioning, adaptation, reproduction and potential<br />
performance of animals.<br />
The heritability of fertility is estimated at approximately<br />
10%, which means that only 10% of the<br />
variability in fertility is under genetic control, while<br />
the remaining 90% of the variation is determined by<br />
the external environment. Heritability estimates for<br />
the components of fertility (like scrotal circumference<br />
and semen characteristics in males) appear to<br />
be higher.<br />
continued on page 13<br />
11
Reproduction of beef cattle<br />
continued from page 11<br />
Causes oF reProDuCtiVe Problems<br />
Reproductive problems occur in both males and females<br />
and are often due to anatomical, physiological<br />
or pathological conditions. These aspects have<br />
been researched extensively over the years, but it is<br />
evident that the most challenging problems occur in<br />
the female. Reproductive failure may occur at any<br />
point in the reproductive cycle of the female, namely<br />
during the oestrous cycle, at conception, the embryonic<br />
or fetal period, during parturition (birth process)<br />
or during lactation. Anoestrus appears to be a major<br />
cause of poor reproduction in many species.<br />
Anoestrus refers to a complete sexual inactivity<br />
and is under the control of the hypothalamic-pituitary-ovarian<br />
axis. It could be indicative of a number<br />
of physiological conditions of which some are quite<br />
natural like puberty, pregnancy, lactation and the<br />
photoperiod. By contrast a number of pathological<br />
conditions may result in anoestrus and such animals<br />
should be treated or culled.<br />
imProVing reProDuCtiVe eFFiCienCy<br />
Before specific aspects are addressed, the importance<br />
of proper record keeping should be emphasised.<br />
It is impossible to make any progress if no<br />
production and reproduction records are available.<br />
Fertility in both male and female animals can be defined<br />
simply as the ability to produce viable offspring<br />
that will ensure the propagation of the species.<br />
Unfortunately modern agriculture often focuses on<br />
increasing the outputs, despite a number of biological<br />
and environmental limitations.<br />
Male fertility is determined by the dominance<br />
of the animal libido – the ability to copulate and<br />
produce fertile semen. These aspects have been<br />
studied in depth, particularly the size and development<br />
of the gonads (testes and scrotum), semen<br />
characteristics and defects. In a recent study done<br />
by Vilakazi & Webb (2004) in dairy bulls, it was<br />
confirmed that the percentage normal sperm and<br />
major sperm defects are significantly affected by the<br />
age of the bulls. Bulls of 36 to 48 months of age<br />
exhibited better sperm morphology than bulls older<br />
than 72 months and bulls younger than 36 months.<br />
A higher prevalence of major sperm defects during<br />
winter was also recorded in young bulls, while older<br />
bulls showed a higher prevalence during the summer.<br />
It is concluded that age and the season, influence<br />
sperm morphological characteristics of bulls in<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
aGri TEcHNiqUE •••<br />
South Africa.<br />
Fertility in females is more complex, but most<br />
attention was focused on reducing the incidence<br />
of anoestrus in domesticated livestock with varying<br />
degrees of success. These include seasonal breeding<br />
and breeding effects, manipulating the age at<br />
first parity and physiological/anatomical development,<br />
managing lactation anoestrus, suckling time<br />
and suckling period, early weaning, use of body<br />
conditioning scores at calving and reproductive tract<br />
scoring to synchronise involution and rebreeding.<br />
The most critical limiting factors include the<br />
re-establishment of pregnancy post-partum, the<br />
process of uterine involution and fertilisation failure<br />
in post-partum females. It is easier to understand<br />
these limitations by referring to the physiological<br />
targets of reproduction in fertile animals. These<br />
physiological targets are regulated by the hypothalamic-pituitary-ovarian-uterine<br />
axis and include the<br />
following:<br />
• Gonadotrophin secretion (GnRH, FSH and LH)<br />
which stimulates normal follicle growth, maturation<br />
and ovulation, followed by corpus luteum<br />
formation and eventually high concentrations of<br />
progesterone production to maintain pregnancy.<br />
• Establishment of pregnancy may be limited by<br />
premature luteolysis or defective recognition of<br />
pregnancy.<br />
• Typical luteolysis is initiated by ovarian oxytocin,<br />
which results in an increase in prostaglandin<br />
(PGF2a) secretions from the uterus, provided<br />
that enough oxytocin receptors are present.<br />
The most probable mechanism responsible for poor<br />
fertilisation post partum appears to be related to<br />
the concentration of oxytocin receptors on the endometrium.<br />
The second limitation appears to be pregnancy<br />
recognition in early post partum females. Despite<br />
normal luteal function and fertilisation, approximately<br />
33% of early pregnancy failure occurs after<br />
fertilisation. This indicates a defect in maternalembryonic<br />
recognition. A protein has been identified<br />
which is known as interferon tau (Bazer et al,<br />
1994). Interferon tau acts on receptors in the uterine<br />
endometrium and suppresses the expression of<br />
continued on page 14<br />
><br />
13
14<br />
••• aGri TEcHNiqUE<br />
Reproduction of beef cattle<br />
continued from page 13<br />
oxytocin receptors and the regression of the Corpus<br />
Luteum (CL) that maintains pregnancy. Interferon<br />
tau also has antiviral, anti-proliferating and immunosuppressive<br />
qualities to facilitate fetal growth and<br />
development.<br />
uterine inVolution anD high<br />
ProDuCing Dairy Cows<br />
The hormone oxytocin is involved in the expulsion of<br />
the fetus at parturition. Oxytocin binding sites in the<br />
endometrium is also stimulated by the suckling reflex<br />
and this facilitates uterine involution or recovery.<br />
In non-seasonal breeders the resumption of ovarian<br />
activity is determined by nutrition and the suckling<br />
status of the animal. In high producing dairy cattle,<br />
nutrition may adversely affect uterine involution.<br />
High protein diets post partum are reported<br />
to stimulate the premature resumption of ovarian<br />
activity through effects on gonadotrophin releasing<br />
hormone (GnRH) secretion from the hypothalamus<br />
and consequent FSH and LH secretion, resulting<br />
in premature ovarian activity. This may result in a<br />
“progesterone dominated environment”. The “progesterone<br />
dominated environment” is not conducive<br />
to oxytocin-receptor mediated uterine involution and<br />
often result in poor reconception rates. High milk<br />
yields may have similar effects.<br />
A second aspect that received quite a lot of attention<br />
to date is the adverse effects of too low or<br />
too high levels of dietary protein, which results in<br />
either very low or high concentrations of N in the<br />
blood (BUN), table 1, or milk (MUN). MUN concentrations<br />
below 12 mg/dl and above 18 mg/dl are<br />
correlated with lower pregnancy rates in dairy cattle.<br />
table 1: ConCentrations oF (n) in the<br />
blooD<br />
bun (mg/dl) Pregnancy rate (%)<br />
25 29,0<br />
how Can we imProVe the<br />
reProDuCtion oF beeF Cattle?<br />
The selection for fertility could be accomplished<br />
through emphasis on characteristics such as scrotal<br />
><br />
circumference and semen characteristics, while major<br />
improvements can be achieved through improved<br />
reproduction management like seasonal breeding<br />
and breeding effects, manipulating the age at first<br />
parity and physiological/anatomical development,<br />
managing lactation anoestrus, suckling time and<br />
suckling period, early weaning as well as the use of<br />
body conditioning scores at calving and reproductive<br />
tract scoring to synchronise involution and rebreeding.<br />
Poor reproduction is mostly due to factors such<br />
as the re-establishment of pregnancy post partum,<br />
the process of uterine involution or fertilisation failure<br />
in post partum females.<br />
Figure 2: the effect of seasons on the percentage<br />
normal sperm in semen. Collected from Friesland ai<br />
bulls (Vilakazi & webb, 2004).<br />
A number of physiological “signals” regulate normal<br />
reproduction in domesticated and wild animals.<br />
Successful reproduction is thus ensured through<br />
mechanisms such as seasonal breeding (Figure 2),<br />
anoestrus before puberty, lactation anoestrus and<br />
the biochemistry of the involuting uterus that inhibits<br />
pregnancy. These mechanisms form part of a clever<br />
reproductive strategy to maximise reproductive success.<br />
It is possible to alter the partitioning of nutrients<br />
to favour a specific tissue or product subject to<br />
selection pressure, but this may influence the reproductive<br />
efficiency of animals. The perception is that<br />
the reproductive phenomena interfere with modern<br />
breeding objectives, while most of these mechanisms<br />
actually facilitate the survival of various species<br />
on earth. The challenge is therefore to manage<br />
these aspects. S<br />
>><br />
Prof Eddie Webb is Head of the Department of Animal and<br />
Wildlife Sciences at the University of Pretoria. For more<br />
information on this article or the references used, send<br />
an email to edward.webb@up.ac.za or contact him on (012)<br />
4203271.<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
16<br />
••• SENWES villaGE<br />
Jeans: style 5 PoCket<br />
Colours: olive and taupe<br />
sizes: 32 - 46<br />
Price: r230 each<br />
John Deere genuine<br />
Quality t-shirt<br />
Colours: khaki<br />
sizes: ss - xxl<br />
Price: r105 each<br />
mens boots guset hannibal<br />
Colour: oxblood<br />
sizes: 6 - 13<br />
Price: r645 per pair<br />
><br />
New John Deere<br />
T-shirts say it all<br />
john deere recently gave their fans<br />
something else to brag about – john deere<br />
T-SHIRTS. THIS NEW T-SHIRT RANGE TOGETHER WITH<br />
other john deere clothing can be bought at<br />
SENWES VILLAGE*. MAKE SURE TO GET YOURSELF<br />
one of these – it will round off your john<br />
DEERE PICTURE BEAUTIFULLY!<br />
> moDels: surien liebenberg anD romke De Jongh<br />
> PhotograPher: Paul Van bilJon<br />
¾ Pants with wiDe web belt<br />
Colours: Chocolate or white<br />
sizes: 30 - 44<br />
Price: r285 each<br />
John Deere girls t-shirt<br />
Colour: navy<br />
sizes: ss - xxl<br />
Price: r105 each<br />
girls Floral Print CaP<br />
Colour: Pink<br />
sizes: one size fits all<br />
Price: r65 each<br />
laDies boots: mJ<br />
Colours: nubuck and chocolate<br />
or nubuck and khaki<br />
sizes: 3 - 8<br />
Price: r385 per pair<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
John Deere<br />
stronger than Dirt<br />
t-shirt<br />
Colour: brown<br />
sizes: ss - xxl<br />
Price: r105 each<br />
timbaVati groC hat<br />
Colours: brown or olive<br />
sizes: s - xxl<br />
Price: r174 each<br />
laDies grey Cammo CaP<br />
Colour: Powder blue embroidery<br />
sizes: one size fits all<br />
Price: r95 each<br />
John Deere t-shirt<br />
Colour: navy<br />
sizes: ss - xxl<br />
Price: r105 each<br />
laDies Cargo long Pants<br />
Colours: olive or taupe<br />
sizes: 32 - 44<br />
Price: r260 each<br />
SENWES villaGE •••<br />
herringbone weDge<br />
Colour: brown<br />
sizes: one size fits all<br />
Price: r79 each<br />
John Deere<br />
it’s a Country thing<br />
t-shirt<br />
Colour: orange<br />
sizes: ss - xxl<br />
Price: r105 each<br />
mens boots: Casual<br />
Colour: Chocolate<br />
sizes: 6 - 13<br />
Price: r545 per pair<br />
* John Deere clothing available at selected<br />
<strong>Senwes</strong> Villages. S<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za ><br />
17
18 ••• promoSiE-arTiKEl: joHN DEErE<br />
Plaas- én stadsjapies<br />
sal wil pronk in klere van<br />
John Deere<br />
of jy nou meeste van jou tyd<br />
op ’n trekker in die landerye<br />
spandeer of in jou motor op die<br />
hoofweë deurbring – john deere<br />
se klerereeks het iets wat in<br />
ELKEEN SE SMAAK SAL VAL.<br />
Die klerereeks wat kwaliteit,<br />
betroubaarheid en trots weerspieël, poog om<br />
John Deere se handelsmerk verder uit te brei en<br />
te versterk. John Deere het verlede jaar besluit<br />
om ’n werkbare strategie in plek te stel om sy<br />
klerereeks en ander John Deere-voorraad op ’n<br />
permanente basis by sy onderskeie handelaars<br />
landwyd beskikbaar te hê. Die volgende aspekte is<br />
aangespreek:<br />
• Geskikte verskaffers – plaaslik en internasionaal;<br />
• ’n Gepaste verspreidingskanaal;<br />
• ’n Gepaste vennoot vir verspreiding en logistiek;<br />
en<br />
• Die bepaling van ’n gepaste komitee, wat beide<br />
John Deere personeel asook lede van ons<br />
handelaarsnetwerk verteenwoordig.<br />
Die strategie is nou reeds bykans twaalf maande<br />
gevestig en gaan van krag tot krag. Die rede hiervoor<br />
is dat die verspreidingskanaal goed werk en die<br />
voorraad ten alle tye in alle groottes (selfs in 5 XL)<br />
beskikbaar is.<br />
ons mark<br />
Ons klerereeks is gemik op mans, dames,<br />
kinders, jongmense, stadsjapies (studente) en die<br />
tradisionele produsent. Die vier klerereekse sluit in:<br />
><br />
• Original-reeks – die tipiese standaard klerestyl<br />
soos kakie, plaasstewels, tweekleurige hemde en<br />
’n reeks baadjies. Die reeks word gekenmerk aan<br />
die bekende John Deere-logo (bokkie wat spring).<br />
• Signature-reeks – meer stylvol, modegedrewe,<br />
deftig en effens formeel. Die reeks word<br />
gekenmerk aan die signature van John Deere –<br />
die stigter van ons maatskappy (soortgelyk aan<br />
Pringle).<br />
• Eksklusiewe reeks – “top of the range”, duursaam,<br />
deftig en duurder as die ander reekse. Dit<br />
sluit in leerbaadjies en dameshandsakke. Die<br />
John Deere signature is ook kenmerkend by die<br />
reeks.<br />
• Kinderreeks – kleuterreeks tot en met die ouderdom<br />
van 8 jaar. Dit sluit in hemde en oorpakke.<br />
John Deere is tans besig om ’n babareeks te<br />
ontwikkel.<br />
Ander John Deere-voorraad sluit in messe, flesse,<br />
penne en horlosies wat van hoogstaande kwaliteit<br />
materiaal vervaardig word. Die speelgoedreeks<br />
wat direk deur Partrite vanuit Amerika en Europa<br />
ingevoer word, is aansienlik goedkoper as in die<br />
verlede. Die reeks is beskikbaar by enige John<br />
Deere-handelaar wat hieraan deelneem.<br />
Waar kan ek John Deere se klere en voorraad<br />
koop: Die John Deere-handelsmerk behoort<br />
eksklusief aan John Deere. Die klerereeks is dus<br />
slegs by John Deere-handelaars landwyd beskikbaar.<br />
ons VersPreiDingsVennoot<br />
Partrite op Bethlehem is aangestel as ons vennoot<br />
vir verspreiding en logistiek. Die komiteelede<br />
bestaan uit verteenwoordigers van <strong>Senwes</strong>, Afgri<br />
en TTS Agri in Polokwane. Die res van die komitee<br />
bestaan uit John Deere SA en Partrite personeel. S<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
SENWES villaGE •••<br />
Lichtenburg Village<br />
kry ‘n gesigwas<br />
as jy nie onlangs ’n draai by die<br />
<strong>Senwes</strong> Village op Lichtenburg gemaak het nie en<br />
weer in die omgewing is, is dié winkel, wat ’n hele<br />
paar veranderinge ondergaan het, een van jou<br />
moet-stoppe.<br />
Van die nuwighede wat aan die winkel ’n meer<br />
moderne gevoel gee as jy daar instap, sluit in: die<br />
vooraansig van die gebou; ekstra kantore wat aangebou<br />
is; ’n vertoonlokaal; ’n stoor vir saad, veevoer,<br />
draad en pale; ’n addisionele werkswinkel en ’n<br />
volledige John Deere-klerereeks.<br />
“Ons hoofdoelwit bly om die gerief vir ons klante<br />
te verhoog deur ons produkte en dienste op ’n<br />
deurlopende basis te verbeter. Met die uitbreiding<br />
van ons produkreeks en die infrastruktuur,<br />
is ons nog ’n tree nader aan dié droom,” het<br />
Sarel Greyling (Bestuurder: Meganisasie, <strong>Senwes</strong><br />
Village) gesê.<br />
“Die terugvoer wat ons van klante oor dié<br />
nuwe winkel kry, is baie positief, veral ten<br />
opsigte van ons dienslewering en veevoere<br />
wat in die stoor aangehou word,” het Philip<br />
Só hou ons<br />
jou op hoogte<br />
<strong>Senwes</strong> Village het onlangs die inisiatief<br />
geneem om klante, wat bestellings by ’n<br />
<strong>Senwes</strong> Village bedryfspunt plaas vir pro-<br />
dukte wat nie deel van ons normale voorraadhouding<br />
vorm nie en waarvan aflewering by<br />
die bedryfspunt geskied, per SMS in kennis<br />
te stel wanneer die produk by <strong>Senwes</strong> Village<br />
afgehaal kan word.<br />
Al wat jy hoef te doen, is om jou kontakbesonderhede<br />
tydens plasing van jou bestel ling<br />
aan die betrokke persoon by die <strong>Senwes</strong> Village<br />
by wie die bestelling geplaas word, te gee.<br />
“Deur dié diens poog <strong>Senwes</strong> Village<br />
om deurentyd met klante te kommunikeer<br />
om sodoende klantedienstevredenheid te<br />
verseker,” het Marlo Kotzé (Bestuurder:<br />
Finansies en Administrasie, <strong>Senwes</strong> Village)<br />
gesê. S<br />
Veral tydens baie besige tye, kom die ekstra werkswinkel<br />
by lichtenburg Village baie handig te pas.<br />
D’ Alebout (Bestuurder: Lichten burg Village) gesê.<br />
Philip is sedert 1 September vanjaar in dié pos. S<br />
klantetevredenheid is vir lichtenburg se werkswinkelpersoneel<br />
’n nommer een prioriteit. Voor is: estie eksteen<br />
(werkkaartklerk), Philip D’ alebout (be stuurder: lichtenburg<br />
Village), Johan de wet (werkswinkelbestuurder), Chris<br />
goosen (werktuigkundige), JP du Plessis (werktuigkundige)<br />
en nurunesa appels (algemene klerk). agter is: muller van<br />
heerden (Vakleerling), Jaco Drinkwater (werktuigkundige),<br />
Patrick modise (werktuigkundige), emtata lemotlo (handlanger)<br />
en hendrik baard (algemene werker).<br />
19
20 ••• promoSiE-arTiKEl: FraNS lyoNS<br />
Verbeter jou “gut feel”?<br />
8035BD_FL_1 Graanprysrisikobestuur:<br />
Hoe kan jy deur<br />
prysrisikobestuur<br />
meer volhoubaar boer?<br />
> teks: Frans lyons<br />
Prysrisikobestuur<br />
en ProF Petrus h Potgieter<br />
DePartement besluitkunDe, unisa<br />
Dit is ’n gegewe dat produsente<br />
besef hulp is nodig om prysrisikobestuur met<br />
behulp van historiese Safex-prysdata toe te pas.<br />
Die beperking op tyd, emosionele oorwegings,<br />
eiesoortige behoeftes, ’n klem op besparing en<br />
wisselvallige gewoontes dra alles<br />
tot hierdie besef by. In die lig van<br />
bogenoemde, ontstaan die vraag<br />
of prysrisikobestuur volhoubare<br />
resultate kan help bewerkstellig.<br />
Wat beteken volhoubaarheid<br />
vir die produsent? Volhoubaarheid<br />
van ’n boerdery beteken die<br />
voortsetting van aktiwiteite op<br />
só ’n manier dat die bedryf in<br />
die toekoms lewensvatbaar<br />
aanvangsdatum<br />
sal bly. Dit impliseer die noodsaaklikheid om die<br />
kapitaal, insetkostes en verwagte opbrengs van die<br />
onderneming oor die lang termyn in ag te neem –<br />
onder andere sodat toekomstige geslagte daarmee<br />
kan voortgaan.<br />
Om aktiwiteite oor die lang termyn te kan<br />
voortsit, moet ’n boerdery deurlopend ekonomies<br />
lewensvatbaar, sosiaal aanvaarbaar en<br />
omgewingsvriendelik wees. Boerderye moet aan al<br />
drie vereistes voldoen.<br />
In hierdie artikel word daar egter net gefokus<br />
op die ekonomiese lewensvatbaarheid in soverre<br />
Produk a<br />
gemeen<br />
Vra vir Frans<br />
www.franslyons.co.za, skakel of sms<br />
Frans direk by 082 554 2382<br />
prysskok volhoubaarheid kan bedreig. ’n Prysskok<br />
bedreig ekonomiese volhoubaarheid omdat sekere<br />
boerderye nie in staat sal wees om skuld te delg nie<br />
en gevolglik ten gronde sal gaan. In ander gevalle is<br />
die opbrengs op kapitaal so klein of selfs negatief<br />
dat produsente dit sal oorweeg om die boerdery te<br />
staak.<br />
Bruto marge per hektaar vir die periode 1 <strong>Oktober</strong><br />
2002 tot 24 Junie 2009 in die tabel hieronder,<br />
word in hierdie studie aangewend.<br />
>><br />
geen<br />
verskansing<br />
Produk b<br />
gaaf<br />
Produk C<br />
gaaf<br />
Vir meer inligting oor prysrisikobestuur in jou boerdery<br />
stuur ’n epos na lyonsf@mweb.co.za.<br />
Produk D<br />
gaaf<br />
01/10/2002 R2 176 -R142 r1 751 R1 932 R1 947<br />
01/10/2003 r331 R209 R26 r153 R294<br />
01/10/2004 R239 -R893 -R128 R47 r10<br />
03/10/2005 r311 R1 401 R1 026 R565 R887<br />
02/10/2006 -r511 R941 r537 R394 R391<br />
01/10/2007 R2 967 R4 529 R4 086 R3 324 R4 013<br />
01/10/2008 R3 998 R2 460 R3 420 R3 799 R3 576<br />
Uit die tabel is dit duidelik dat gawe verskanste<br />
produkte se bruto marges meer stabiel as onverskanste<br />
produkte oor die periode was. Produk B was<br />
slegs een jaar met ’n relatief klein bedrag negatief.<br />
Dit is verder duidelik dat boerderye met produkte<br />
B, C en D meer volhoubaar as die onverskanste<br />
produkte en produkte met geen verskansing was. S<br />
Kry die beste resultaat
MAAK HOOI<br />
Ons 25ste<br />
Jaar<br />
F80/180EV Haymaker®, Suid-Afrika se gewildste<br />
implement.<br />
Die F750 Uniloader kan sowel ronde as<br />
vierkantige bale laai en stapel.<br />
Geen Kalibrering Nodig Ni e!<br />
OP DIE FALCON-MANIER!<br />
Om te verseker dat daar<br />
genoegsame voer is moet elke<br />
geleentheid aangegryp word om<br />
soveel hooi as moontlik te<br />
produseer. Dit sal behels dat<br />
grasweidings en ook lande,<br />
soos ruwe veld, wat nie juis<br />
sagkens met konvensionele<br />
skyf-en-dromsnyers werk nie,<br />
gesny moet word.<br />
Reeds meer as twintig jaar lank<br />
is die Falcon Haymaker® die<br />
mees gewilde en suksesvolle<br />
hooisny-werktuig op die Suid-<br />
Afrikaanse mark, omdat dit<br />
eenvoudig maar effektief is. Dit<br />
is ’n ekstra bonus dat dit slegs<br />
minimale instandhouding verg<br />
om ’n Falcon Haymaker® in top-<br />
werkverrigtingstoestand te hou.<br />
Falcon verskaf ’n verskeidenheid<br />
Haymakers® om alle trekkergroottes te<br />
pas, met snywydtes van 1,2 m tot 3,5 m.<br />
Ons maak ook ’n reeks ekonomiese<br />
baalhanteringswerktuie wat wissel van<br />
’n eenvoudige driepuntgemonteerde<br />
baalvurk tot die F750 Uniloader en die<br />
F1000 Uniloader.<br />
Falcon-implemente word deur 'n netwerk<br />
van gemagtigde handelaars versprei.<br />
WENTELSNYERS HAYMAKERS ® MATERIAALHANTERINGSIMPLEMENTE ROTAVATORS STROOIERS MULCHERS STOKKIEKAPPERS GRASSNYERS PLOEË SPUITE<br />
ZA-M Profis Hydro - Groter Presisie<br />
ONS REEKS: STROOIERS • DRIEPUNT & SLEEP MODEL SPUITE • GRASSNYERS<br />
• Ten volle outomaties en werk onafhanklik van die<br />
P.T.O. en enjin-o.p.m. - bespaar brandstof .<br />
• Strooi kunsmis, saad en slakpille.<br />
• Aanlyn-weegstelsel - geen kalibrering nodig nie.<br />
• Unieke Sagte Ballistiese Stelsel (SBS) verseker dat<br />
die kunsmis nie verpoeier word nie.<br />
• GPS-versoenbaar, asook GPS-Switch-gereed.<br />
• Kapasiteit wissel van 1 500 tot 3 000 l.<br />
Veranderlike<br />
werkswydtes beskikbaar.<br />
• Kunsmisbesparing weens gedeeltelike wydteseksiebeheer<br />
- voorkom dubbele oorvleueling.<br />
• Grens-/kantstrooiing sonder om die trekker te<br />
verlaat.<br />
INGEVOER DEUR<br />
Tel +27(0)33 330 4764 • Faks +27(0)33 330 2120<br />
info@falconequipment.co.za • www.falconequipment.co.za
22 ••• SENWES villaGE<br />
Meganisasie in Praktyk 2010 Ekspo<br />
meer as 300 produsente het<br />
vanjaar senwes se meganisasie<br />
EKSPO OP 21, 22 EN 23 SEPTEMBER<br />
OP NAMPO PARK BYGEWOON. GAS-<br />
SPREKERS, PRODUKAANBIEDINGS<br />
en demonstrasies het die produsent<br />
se dag weg van die plaas<br />
DIE MOEITE WERD GEMAAK.<br />
> teks en Foto’s: ruth DaVies<br />
<strong>Senwes</strong> Scenario gee ’n terugblik vir diegene<br />
wat nie vanjaar se Ekspo kon bywoon nie:<br />
“Die doel van die ekspo was om<br />
vir die produsent in die <strong>Senwes</strong>-bedieningsgebied in<br />
te lig oor <strong>Senwes</strong> se produkte en dienste wat die<br />
Meganisasie-afdeling bied. Met die oog op insetkoste,<br />
wat ’n groot faktor vir die produsent is,<br />
is daar gefokus op kostebesparing aspekte en<br />
veranderlike toediening,” het Willie Diet rechsen<br />
(Bemarkingsbestuurder: <strong>Senwes</strong> Meganisasie) gesê.<br />
Dit was egter nie net ’n insiggewende dag vir<br />
die produsente nie, maar ook ’n inspirerende een.<br />
Jozeph du Plessis, Hoofbestuurslid van Graan SA<br />
en ’n produsent van Schweizer-Reneke, het die<br />
belangrikheid van samewerking beklemtoon. “Produsente<br />
van vandag is finansieel en polities onder<br />
geweldige druk. Gedurende dié tye is sommige<br />
produsente geneig om terug te trek en eenkant te<br />
staan, maar dit is juis in hierdie tye wat jy betrokke<br />
moet raak en deel moet wees van die prosesse wat<br />
ons toekoms bepaal,” het hy gesê.<br />
Volgens Jozeph het oorlewing te doen met ’n<br />
kopskuif of ’n hartsverandering. “Neem jy meer as<br />
wat jy teruggee of sit jy terug in die samelewing wat<br />
jy kry?” was sy vraag aan produsente. Nederigheid,<br />
vergewensgesindheid en etiese optrede was nog van<br />
><br />
Veranderlike toediening<br />
word gedemonstreer.<br />
sarel greyling (bestuurder: senwes Village, meganisasie)<br />
en leon Pretorius (Verkoopsbestuurder: John<br />
Deere) het oor onderskeidelik senwes meganisasie<br />
en John Deere se handelaarsontwikkelingsprogram<br />
gesels.<br />
senwes se Presisieboerdery-afdeling<br />
en topcon<br />
Presisieboerdery<br />
was ook op hul<br />
pos. Voor is<br />
Danie van der<br />
westhuizen, Jaco<br />
Viviers en werner<br />
helm (topcon).<br />
agter is hennie<br />
van Vuuren, Chris<br />
els en etienne nel.<br />
kwek Dietrichsen (heelwerktuigbemarker: hoopstad)<br />
het produsente meer vertel oor die 4630, 4730 en 4930<br />
John Deere spuite. hier is hy (links) saam met Jaco<br />
terblanche (areabestuurder: John Deere) en kurt schulz<br />
(Verkoopsingenieur: John Deere).<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
Produsente kon self die produkte uittoets<br />
na afloop van die formele demonstrasies.<br />
Was jy daar?<br />
gerhard du toit (Viljoenskroon), links,<br />
vind meer uit by Jaco harmse (heelwerktuigbemarker:<br />
kroonstad Village)<br />
oor die John Deere 8320r-trekker.<br />
louw de kock (barberspan) en ben van der ryst (Delarey -<br />
ville) by die John Deere 4730-spuit wat aan produsente<br />
gedemonstreer is.<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
SENWES villaGE •••<br />
sy wenke vir oorlewing.<br />
Na afloop van die gesamentlike sessie het die<br />
produsente in groepe verdeel, waar hulle meer<br />
inligting oor die 5- tot 9-reeks trekkers, selfaangedrewe<br />
spuite en veranderlike toediening (kalkstrooiers<br />
en planters) gekry het.<br />
Na die besprekingsessies het produsente die<br />
kans gekry om na demonstrasies van die produkte<br />
te gaan kyk en kon self ook die produkte uittoets. S<br />
>><br />
Die demonstrasies het groot belangstelling gelok.<br />
wimpie Visagie<br />
(gebieds bestuurder:<br />
senwes<br />
Village), agter,<br />
het vir lourie<br />
Janse van rens -<br />
burg (bultfontein)<br />
vir ’n<br />
demonstrasierit<br />
in die John Deere<br />
7730 trekker<br />
geneem.<br />
Ruth Davies is die Redakteur van <strong>Senwes</strong> Scenario. Vir meer<br />
inligting skakel haar by (018) 4682716 of stuur ’n epos na<br />
ruth@infoworks.biz<br />
><br />
23
Village... jou LANGTERMYN vennoot<br />
<strong>Senwes</strong> Village se meganisasie-afdeling is die verskaffers van kwaliteit landboutoerusting<br />
soos trekkers, stropers, balers, planters en ander landbouwerktuie. Ons is die boer se<br />
betroubare meganisasievennoot wat kan help om boerdery-insetkoste te verlaag en winste te verhoog.<br />
Deur middel van ons gespesialiseerde werkswinkels bied <strong>Senwes</strong> Village ook volhoubare langtermyn ondersteuning<br />
en ongeëwenaarde naverkopediens. <strong>Senwes</strong> Village is jou intelligente keuse as dit kom by ‘n meganisasieoplossing,<br />
want ons bied jou gehalte onderdele asook kwaliteit gebruikte heelwerktuie.<br />
BREEK NUWE GROND<br />
village<br />
Die hoë standaarde waarteen ons dienslewering<br />
meet, verseker uitmuntendheid in die verskaffing van<br />
kwaliteit produkte en diens, om sodoende langtermyn<br />
verhoudings van wedersydse vertroue te bou.<br />
TOLVRY: 080 941 4011 | www.senwes.co.za | www.senwes.mobi
willem Pienaar is sedert 2004<br />
Insetbemarker van die Bloemfontein-, Petrusburg- en<br />
Dealesville-distrik en Sakkie Joubert is sedert 2001<br />
Insetbemarker op Viljoenskroon. Die twee het ’n<br />
tydjie afgeknyp om met <strong>Senwes</strong> Scenario te gesels.<br />
wat is die rol wat ’n insetbemarker<br />
speel ten opsigte van senwes Village se<br />
toekomsstrategie?<br />
willem: Ons reik uit na ons klante en verskaffers<br />
deur hulle gereeld te besoek en behou kontak op<br />
’n deurlopende basis. Dit is ons strewe om elke<br />
klant só te bederf dat wat ook al hy vir sy boerdery<br />
beplan, <strong>Senwes</strong> Village sy vennoot sal wees.<br />
sakkie: Ek konsentreer daarop om <strong>Senwes</strong><br />
se markaandeel te vergroot deur die<br />
uitbreiding van produksiefinansiering<br />
in my gebied en die bemarking van<br />
insetmiddele aan klante wat nie van<br />
<strong>Senwes</strong> finansiering gebruik maak nie.<br />
wat is die vraag wat jy die<br />
meeste gevra word en wat is jou<br />
antwoord daarop?<br />
willem: Wat is jou beste prys wat jy my vir<br />
die produk kan gee? My antwoord: Die beste!<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
SENWES villaGE •••<br />
Dié insetbemarkers<br />
is raakvatters<br />
senwes se insetbemarkers is<br />
’n belangrike skakel tussen<br />
klante en senwes village en<br />
SENWES CREDIT. SONDER DIé SPAN<br />
sal die reël en koördineer van<br />
onontbeerlike komponente<br />
VAN GEWASVERBOUING, NAAMLIK<br />
KREDIET, BRANDSTOF, KUNSMIS,<br />
SAAD, ONKRUID EN PLAAGBEHEER,<br />
NIE KAN PLAASVIND NIE.<br />
wat is die drie dinge wat jy altyd by jou het?<br />
sakkie: ’n Insetbemarker het altyd ’n selfoon,<br />
sakrekenaar en iets om op te skryf by hom.<br />
oor watter eienskappe beskik jy, wat jy<br />
weet ’n klant in ’n insetbemarker soek?<br />
willem: Ek ken en verstaan my klante se bedryf<br />
en behoeftes en ek bly lojaal teenoor my klante en<br />
<strong>Senwes</strong>.<br />
sakkie: Dit is belangrik om aandagtig na jou klante<br />
se behoeftes te luister en seker te maak dat jy<br />
presies verstaan wat hy of sy wil hê. Daarna moet<br />
jy die behoefte aanspreek of ’n kundige vra, wat die<br />
regte inligting vir jou kan gee. Die kruks van die saak<br />
is dat die sirkel altyd toegemaak moet word deur te<br />
verseker dat die klant se behoefte bevredig word. Jy<br />
moet ook jou klante se menswaardigheid eerbiedig<br />
en sover moontlik altyd beskikbaar te wees.<br />
hoe ontspan jy?<br />
willem: Ek spandeer tyd saam met my grootste<br />
ondersteuners – my gesin. Ek is ook in wese ’n<br />
plaasmens wat naby aan die grond tussen my skape<br />
tuisvoel, met die wete dat ek net ’n rentmeester is<br />
van die gawes wat ek van God ontvang het.<br />
sakkie: Ek doen graag houtwerk, lees redelik baie<br />
en ek behoort aan die <strong>Senwes</strong> Jagbklub, waar ek<br />
gereeld elke maand skyfskiet. S<br />
willem Pienaar<br />
sakkie Joubert<br />
><br />
25
SENWES villaGE •••<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
27<br />
mnr en mev bezuidenhout het ’n sewe-nag<br />
mauritius vakansie gewen met hul aankope by die<br />
senwes Village op welkom tydens die winkel se<br />
verjaardagpromosie. Die vakansie, wat hul sakgeld<br />
insluit, beloop r32 000 – alles deur senwes Village<br />
op welkom betaal. neel rust (bestuurder: algemene<br />
handel) wens hulle geluk.<br />
Hiep-hiep hoera vir<br />
Welkom Village!<br />
> teks: ilana koegelenberg<br />
welkom Village het op 20 Augustus<br />
vanjaar ’n suksesvolle eerste jaar gevier met<br />
’n groot promosie. Daar is ook talle pryse op die<br />
spel gewees en klante het behoorlik na dié Village<br />
gestroom.<br />
Personeel het reeds 06:00 begin met die fees -<br />
vieringe en danksy vrolike musiek en ’n kos stalle<br />
tjie van die Lighuiskerk, het ’n lek ker jolige<br />
atmosfeer geheers. Talle verskaffers het produkte<br />
uitgestal en spesialisinligting aan klante voorsien.<br />
“Ek dink dit was ’n puik idee om ’n <strong>Senwes</strong><br />
Village in Welkom te vestig,” het Jaco van Graan<br />
(Bestuurder: Welkom Village) gesê. “Die winkel<br />
is sentraal genoeg om aan beide die produsentegemeenskap<br />
en dorpsklante se be hoef tes te<br />
voorsien,” het hy gesê. Volgens Jaco ontvang die<br />
winkel baie komplimente en hul klantebasis groei<br />
daagliks.<br />
“Hou gerus hierdie Village dop, want dit is net<br />
die begin. Die personeel het werklik eienaar skap<br />
van Welkom Village geneem en dié span wil<br />
nét die beste diens vir die klante gee en ’n verhou<br />
ding met hulle opbou,” het Jaco gesê. “Ons<br />
probeer elk dag om ons diens te verbeter en ’n<br />
tree voor die konkurrente te bly,” het hy verder<br />
gesê. S
SENWES villaGE •••<br />
Klant só uit penarie gered<br />
senwes village se waarde proposisie<br />
gaan dikwels oor meer<br />
AS NET OM BESIGHEID TE DOEN.<br />
’n insident wat onlangs by<br />
klerksdorp village plaasgevind<br />
HET, BEWYS DAT DIE VILLAGE-SPAN ’n<br />
EKSTRA MYL VIR KLANTE SAL LOOP.<br />
gawie buissine, ’n produsent<br />
van Ottosdal, het onlangs ’n groot bedrag geld by<br />
’n bank in Klerks dorp onttrek, waarna hy na die<br />
Klerksdorp Village stoor is om pryse uit te vind.<br />
Volgens William Tau (Algemene werker) het hy twee<br />
verdagte mans op dié perseel opgemerk. Die twee<br />
het Gawie agtervolg tot in die <strong>Senwes</strong> Village waar<br />
hy veemedisyne gekoop het. William het die twee<br />
verdagtes bly dop hou.<br />
Gawie is met sy pakkies uit na sy motor, waarna<br />
die mans na hul nommerplaatlose motor gehardloop<br />
het. Trifosa Abdool (Terminaalklerk) het vir Gawie by<br />
sy motor gaan sê om terug in die Village te gaan.<br />
Die situasie, waarvan Gawie tot op daardie stadium<br />
salig onbewus was, is aan hom verduidelik. Capris<br />
Bester (Skakelbordbeampte) het die polisie gebel,<br />
maar die verdagtes het toe reeds in hul eie motor<br />
gespring en weggejaag.<br />
Gawie het die Klerksdorp Village personeel be -<br />
dank vir die manier waarop hulle die situasie hanteer<br />
het. “Die personeel het my gevra of ek veilig<br />
uit Klerksdorp gekom het, toe ek ná die insident<br />
weer by die Village besigheid kom doen het. Dit is<br />
net ’n bewys dat klante se veiligheid vir hulle werklik<br />
belangrik is,” het Gawie gesê. S<br />
29
30 ••• SENWES GraiNliNK<br />
Strooptyd verloop klopdisselboom<br />
strooptyd is sinoniem met baie<br />
laat nagte in die landerye. Met die groot oes die<br />
afgelope produksieseisoen het produsente ekstra<br />
hard gewerk. Produsente was egter nie alleen<br />
in die ding nie – <strong>Senwes</strong> Grainlink het silo’s se<br />
besigheidsure, waar nodig, verleng om sodoende die<br />
produsent by te staan met die oesinsameling.<br />
Die verlengde besigheidsure-inisiatief het met ’n<br />
hele paar ander inisiatiewe gepaard gegaan. Faan<br />
Schoeman (Bestuurder: Graanhantering) vertel<br />
meer.<br />
Voordat die produsente graan aan die silo’s begin<br />
lewer het, is graan verspoor vanuit die silo’s wat nie<br />
genoeg plek gehad het om die afgelope seisoen se<br />
oes te kon hanteer nie.<br />
<strong>Senwes</strong> het weer ’n geen-sifkoste-aksie geloods<br />
vir sonneblomprodusente en daardeur die produsente<br />
se kosteknyptang help teenwerk. Waar <strong>Senwes</strong><br />
altyd graan tot 14% as droog ontvang het, het<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
ons dit vanjaar tot 14,5% as droog ontvang. Dus<br />
het die produsent eers van 14,5% voginhoud begin<br />
betaal vir droogkoste en hul kon dus vroeër begin<br />
stroop.<br />
Weens klimaatstoestande wat aanleiding gegee<br />
het tot baie gebrekkige pitte vanjaar, het ons ’n<br />
massa-aanpassing gemaak ten opsigte van die<br />
gebrekkige pitte onder die sif. Waar die defekte<br />
onder die 6,35 mm-graderingsif die graadbepalende<br />
faktor was, het <strong>Senwes</strong> dit uitgesif sodat ons die<br />
totale defekte kon verminder om sodoende ’n beter<br />
graad vir die produsent te gee.<br />
Graandamme is opgerig by daardie silo’s wat<br />
spasieprobleme gehad het en nie die tempo van die<br />
oes kon hanteer nie, asook op sommige produsente<br />
se plase, om sodoende die leweringsdruk te verminder.<br />
<strong>Senwes</strong> se Graanbemarkingsafdeling het<br />
ook ’n plaaslaaidiens gelewer deur middel van<br />
Grainovation se logistieke funksie. S
32<br />
••• SENWES GraiNliNK<br />
GMO-vry sojabone<br />
se vraag neem toe<br />
tydens ’n onlangse sojaboon-<br />
KONGRES IN KAAPSTAD, SOY<br />
INNOVATION AFRICA, WAS DAAR<br />
heelwat gesprekke rondom die<br />
behoefte aan gmo-vry sojabone<br />
vir beide die plaaslike sowel as<br />
DIE UITVOERMARK.<br />
> teks: mariana Purnell<br />
> Foto’s: sxC<br />
wêreldwye gebruik van plantaardige<br />
olies het die afgelope 20 jaar gestyg van 60 miljoen<br />
ton na meer as 140 miljoen ton. Palmolie is by<br />
verre die gesogste olie, maar word vinnig ingehaal<br />
deur olie wat uit sojabone vervaardig word. Ongeveer<br />
40 miljoen ton soja-olie word reeds wêreldwyd<br />
per jaar gebruik. Laasgenoemde tendens word veral<br />
gedryf deur die groeiende Chinese mark en die<br />
internasionale styging in die inname van pluimvee<br />
en varkvleis.<br />
In Suid-Afrika word ongeveer 950 000 ton plantaardige<br />
olie jaarliks gebruik. Daar word egter minder<br />
><br />
as 400 000 ton plaaslik geproduseer, wat beteken<br />
daar word tussen 600 000 en 700 000 ton plantaardige<br />
olie jaarliks ingevoer.<br />
Suid-Afrika voer jaarliks tussen 150 000 ton en<br />
270 000 ton soja-olie in teen ’n koste van byna<br />
R2,5 miljard, en tussen 800 000 en 900 000 ton<br />
soja-oliekoek teen byna R3 miljard. Heelwat produsente<br />
het hierdie tekort in die land raakgesien<br />
en groot soja-aanplantings is die afgelope paar jaar<br />
gedoen wat die opbrengs van 200 000 ton in 2007<br />
laat styg het tot 600 000 ton in 2010. Na aanleiding<br />
van die jongste aanplantingsyfers word ’n totale Suid-<br />
Afrikaanse sojaproduksie van 750 000 ton verwag in<br />
2011/2012.<br />
Sojabone is egter nie net belangrik vir olie en<br />
soja-oliekoek nie. Duisende ander produkte word<br />
van soja vervaardig – dit behels ’n verskeidenheid<br />
van voedselsoorte (sojamelk, tofu, tempeh,<br />
sojasous, miso en nagemaakte vleisprodukte)<br />
sowel as nie-voedselprodukte soos ink, kerswas<br />
en biodiesel. Plaaslike produkte van soja is<br />
alombekendes soos Cremora, Pronutro en Toppers.<br />
Nuwe kultivars word geteel vir hoër olie- en<br />
proteïeninhoud om beter te vaar tydens prosessering.<br />
Proteïeninhoud word egter negatief beïnvloed<br />
deur droogte, aangesien ’n tekort aan water die<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
8035BD_FL_2 Graanprysrisiko:<br />
Rhizobium-aktiwiteit verlaag en dus stikstofbinding<br />
verminder. Sojaboonolie-inhoud hang af van<br />
kultivar en ligging, maar laasgenoemde (en die<br />
gepaardgaande klimaat) het die grootste invloed.<br />
Die invloed van klimaat:<br />
• Lae temperature – lae olie, hoë proteïen, lae<br />
opbrengste<br />
• Hoë temperature – hoë olie, lae proteïen, hoë<br />
opbrengste<br />
• Lae vog – lae proteïen<br />
Die Landbounavorsingsraad (LNR) doen jaarliks oor<br />
’n wye gebied aanplantings om sojakultivars met<br />
mekaar te vergelyk. Die Instituut vir Graangewasse<br />
op Potchefstroom stel op grond van hierdie resultate<br />
jaarliks die Nasionale Sojaboon-kultivaraanbevelings<br />
vry. Hierdie handige gids behoort ’n produsent te lei<br />
in die keuse van kultivar vir sy betrokke gebied.<br />
Dagliglengte het die grootste invloed op<br />
kultivarkeuse, aangesien die plant besonder<br />
gevoelig vir lig is. Verder suid sal ’n gegewe<br />
kultivar byvoorbeeld later ryp word en dus ’n<br />
langer groeiseisoen hê. Aanplantings kan egter<br />
gemanipuleer word deur nouer rye en hoër<br />
plantpopulasies.<br />
Nuwe geleenthede, beide plaaslik en oorsee,<br />
toon ’n groeiende vraag na GMO-vry sojabone. Daar<br />
is egter beperkte GMO-vry kultivars beskikbaar,<br />
aangesien al die groot saadmaatskappye fokus<br />
op sojabone wat geneties gemanipuleer is om<br />
onkruiddoderbestand te wees. Hierdie tegnologie<br />
SENWES GraiNliNK •••<br />
Is die toppresterende graanboere<br />
diegene wat prysrisiko die beste bestuur?<br />
Vra vir Frans<br />
www.franslyons.co.za, skakel of sms<br />
Frans direk by 082 554 2382<br />
>><br />
>> wat beïnvloed jou keuse?<br />
Kultivarkeuse is krities en word beïnvloed deur:<br />
• produksiearea se klassifikasie as warm, matig<br />
of koel;<br />
• lengte van die groeiseisoen;<br />
• plantdatum; en<br />
• hoogte bo seespieël.<br />
>> gmo-vry kultivars<br />
Daar is ’n behoefte aan GMO-vry sojabone en<br />
die kopers is bereid om premies te betaal. GMOvry<br />
sojaboonkultivars wat beskikbaar is, is:<br />
• PAN1652<br />
• Egret<br />
• Dundee<br />
• Heron<br />
vergemaklik die bestuur van sojabone aansienlik.<br />
Gevolglik bestaan meer as 85% van Suid-<br />
Afrika se soja-aanplantings reeds uit geneties<br />
gemanipuleerde kultivars. S<br />
Nuwe geleenthede vir produsente in die <strong>Senwes</strong>gebied<br />
word tans ondersoek. Enige produsent wat belangstel om<br />
sodanige produkte aan te plant, kan vir Mariana Purnell<br />
(Bestuurder: Spesiale Produkte) by (018) 4647271 skakel of<br />
stuur ’n epos aan mariana.purnell@senwes.co.za.<br />
Kry die beste resultaat<br />
33
34<br />
••• SENWES GraiNliNK<br />
meer oor Die msP<br />
Volgens Bertus van Heerden (Hoof: ProdusentegraanBemarking)<br />
is die vorming van die nuwe<br />
afdeling in essensie die samevoeging van die<br />
volgende departemente: Safex Lessenaar,<br />
Opsielessenaar, Graanverkryging, Inligting en<br />
Opleiding. “Die herstrukturering het reeds ’n kostebesparende<br />
effek meegebring en die onderskeie<br />
departemente se samevoeging het ook samewerking<br />
verhoog. Die aksie is daarop gemik om vir die<br />
produ sent na aanleiding van sy behoefte ’n beter<br />
produk en diens op die tafel neer te sit. In die<br />
verlede was die funksies te gefragmenteerd en het<br />
><br />
Kliëntefokus<br />
PRODUsENTEGRAANBEMARKING<br />
boerderyeenhede is besig om<br />
groter en al hoe meer gesofisti-<br />
KEERD TE RAAK. PRODUSENTE SE<br />
BEHOEFTES IS VERSKILLEND, MAAR<br />
sekere groepe kliënte kan saam<br />
GEGROEPEER WORD. SENWES SE<br />
produsentegraanbemarking<br />
afdeling het daarom die<br />
inisiatief geneem om ’n mark-<br />
SEGEMENTERINGSPROSES (MSP)<br />
in te stel om sodoende vir die<br />
produsent ’n beter produk en<br />
diens in lyn met sy spesifieke<br />
BEHOEFTES TE BIED.<br />
> teks: ruth DaVies<br />
dryfveer vir<br />
die departemente in isolasie gewerk,” het Bertus<br />
verduidelik.<br />
Waar die produsent in die verlede met ’n verskeiden<br />
heid personeel gepraat het oor sy behoeftes<br />
ten opsigte van bogenoemde, gaan hy nou met<br />
minder personeel praat, wat hom met meer van<br />
die bogenoemde funksies sal kan help. Daar sal<br />
egter ’n opleidingstydperk en kapasiteitsboutydperk<br />
wees om die multi-vaardighede van die betrokke<br />
personeel te verseker.<br />
VoorDele Vir klant<br />
Volgens Bertus sal die dienste en produkte wat vir<br />
die kliënt aangebied word, meer in pas wees met<br />
die kliënt se behoeftes. “Deurdat die onderlinge<br />
samewerking binne die afdeling verbeter, sal dit tot<br />
beter diens lei,” het hy gesê.<br />
waarDetoeVoeging<br />
Die Landbousektor is een van die primêre sektore<br />
van die ekonomie. Dit beteken die produsent is ver<br />
verwyder van die verbruikersrand. “Produsentegraan<br />
Bemarking is die eerste skakel in die waardeketting<br />
waar die produsent sy produk bemark. Dit is<br />
daarom baie belangrik dat hier vir die kliënt waarde<br />
toegevoeg moet word,” het Bertus gesê.<br />
“Die kompetisie is fel en ons besef dat ons<br />
konstant geweeg sal word om te bepaal watter<br />
waarde ons toevoeg en dat ons relevant moet<br />
bly. Deur middel van die MSP staan ons ’n goeie<br />
kans om die regte plekke en regte tipe kapasiteit<br />
per verskillende marksegment te bou,” het Bertus<br />
verder gesê.<br />
Hou <strong>Senwes</strong> Scenario dop vir meer inligting oor<br />
die vordering met die proses. S<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
36<br />
••• promoSiE-arTiKEl: SyNGENTa<br />
Syngenta glifosaat<br />
met nawerking<br />
syngenta se naam is sinoniem met<br />
innovasie en toonaangewende<br />
onkruid- en opbrengsbestuur<br />
IN MIELIES. ONS PRODUKTE WORD<br />
ontwikkel om produsente se<br />
opbrengsbestuursprogramme<br />
te vereenvoudig en is gemaak<br />
met in agneming van die snelont<br />
wikkelende tegnologiese<br />
veranderinge wat ons die afge-<br />
LOPE PAAR SEISOENE BELEEF HET.<br />
mielies by bothaville wat na-opkoms met halextm gt<br />
bespuit is (Die foto is geneem agt weke na die halex<br />
tm gt-toediening). Die proef het in totaal meer as<br />
900 mm reën gekry.<br />
><br />
halex tm gt van syngenta bied ’n<br />
nuwe oplossing vir die produsent wat mielies binne<br />
’n glifosaat-tolerante stelsel verbou en op soek<br />
is na ’n produk wat na-opkoms van die mielie en<br />
onkruid toegedien kan word, met beide kontak- en<br />
residuele nawerking. Dit is die eerste onkruiddoder<br />
wat op ’n wêreldwye skaal ontwikkel is om produsente<br />
by te staan met ’n glifosaatbevattende produk<br />
wat nawerking bied. Halex tm GT bied residuele<br />
beheer weens die aktiewe bestanddele wat mekaar<br />
komplimenteer en is agronomies aanpasbaar met<br />
vandag se nuutste saadtegnologie.<br />
As ’n allesomvattende glifosaatbevattende<br />
onkruiddoder bied Halex tm GT ’n wye toedieningsvenster<br />
– beide gras- en breëblaaronkruid word<br />
beheer. Halex tm GT bied kontak sowel as residuele<br />
beheer en daarom skakel dit die noodsaaklikheid<br />
van latere onkruiddodertoedienings uit.<br />
Produsente hoef dus nou nie meer te wag vir laat<br />
ontkiemende onkruid voordat daar met toedie nings<br />
begin word nie, of om meer as een na-opkomsbespuiting<br />
te doen weens laat-ontkiemende onkruid<br />
nie. Halex tm GT is ontwikkel om lande langer skoon<br />
te hou ná ’n enkel na-opkomsbespuiting.<br />
Soos Suid-Afrikaanse produsente al hoe<br />
meer na minimum bewerkingspraktyke toe<br />
beweeg, neem die risiko vir die ontwikkeling van<br />
weerstandbiedende onkruidpopulasies toe. Goeie<br />
anti-weerstandsprogramme moet produkte bevat<br />
wat verskillende wyses van werking bied. Halex tm<br />
GT bevat drie verskillende aktiewe bestanddele met<br />
verskillende wyses van werking, wat dit die ideale<br />
produk maak om in programme in te sluit wat daarop<br />
gemik is om die ontwikkeling van weerstand te<br />
beperk.<br />
Halex tm GT het dieselfde toedieningsprofiel in<br />
mielies as wat glifosaat het. Dit beteken Halex tm gt<br />
kan op glifosaat-tolerante mielies gebruik word –<br />
vanaf opkoms tot en met die V8-blaarstadium. S<br />
>><br />
Kontak gerus jou naaste Syngentahandelaar vir meer<br />
besonderhede oor Halex TM GT.<br />
• Halex tm GT bevat mesotrioon, S-metolachlor en glifosaat (versigtig). Reg. nr. L8415, Wet 36 van 1947.<br />
• Halex tm GT is ’n geregistreerde handelsmerk van die Syngenta Groep Maatskappy.<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
38<br />
••• SENWES GraiNliNK<br />
Kies die beste hoë<br />
oleïensuur sonneblom<br />
vir jou gebied<br />
die hoë oleïensuur sonneblom<br />
(HOSO)-DEMONSTRASIEBLOKKE<br />
wat die afgelope jaar geplant<br />
IS, HET HEELWAT BELANGSTELLING<br />
ONDER PRODUSENTE ONTLOK.<br />
RESULTATE TOON DAT LIGGING,<br />
klimaat en tyd van plant oor die<br />
drie liggings ’n groot invloed<br />
OP PRODUKSIE GEHAD HET. DIE<br />
SWAK KLIMAATSTOESTANDE, MET<br />
VERAL VOGSTREMMING, HET LAER<br />
OPBRENGSTE TEWEEGGEBRING.<br />
> teks: mariana Purnell<br />
indien daar slegs na gemiddeldes<br />
ge kyk word, het die groep HOSO-kultivars ’n<br />
25%-verlaging in opbrengs getoon in vergelyking<br />
met konvensionele sonneblomkultivars (tabel 1).<br />
Met nadere ondersoek is daar egter belangrike<br />
tendense by elke lokaliteit indien die HOSO- en<br />
kon vensionele sonneblom met mekaar vergelyk<br />
word. Opbrengste tussen die drie lokaliteite het<br />
groot varia sie getoon, maar by De Brug, waar beter<br />
kli maats toestande ondervind is vir sonneblomver<br />
bouing, het al die kultivars beter gevaar as by<br />
Heilbron en Kroonstad (Figuur 1).<br />
Die opbrengsverskille tussen HOSO- en konvensionele<br />
sonneblom (FH) op De Brug was baie kleiner<br />
><br />
as elders. Die gemiddelde opbrengs van al die<br />
HOSO-kultivars was slegs 16% laer as konvensionele<br />
sonneblom, terwyl daar slegs ’n 5% verskil<br />
tussen die beste FH- en beste HOSO-kultivar was.<br />
Een kultivar het deurgaans beter gevaar as die<br />
res by al drie lokaliteite (Figuur 2). AGSUN 5671<br />
het die hoogste opbrengs van al die HOSO-kultivars<br />
getoon by al drie liggings, gevolg deur PAN 7726HO<br />
en NK Ferti. Onder die goeie toestande by De Brug<br />
het die HOSO-kultivar AGSUN 5181CL ook goed<br />
gevaar. PAN 7070HO het konstant laer opbrengste<br />
by al drie lokaliteite gelewer.<br />
Hoë temperature en vogstremming bevorder<br />
oor die algemeen olie-ontwikkeling. Die invloed<br />
van hierdie toestande was dan ook duidelik by<br />
Kroonstad waar die olie-inhoud die hoogste was<br />
(Figuur 3). PAN 7726HO het deurgaans ’n laer<br />
tabel 1: gemiDDelDe oPbrengs Van<br />
hoso- en konVensionele sonneblomkultiVars<br />
(Fh) oor Drie lokaliteite<br />
Volgens rangorDe gerangskik.<br />
rang kultivar tipe ton/ha<br />
1 AGSUN 8251 fh 1,390<br />
2 PAN 7049 fh 1,385<br />
3 AGSUN 5671 hoso 1,244<br />
4 nk armoni fh 1,232<br />
5 PAN 7726HO hoso 1,113<br />
6 nk ferti hoso 1,065<br />
7 PAN 7069HO hoso 1,013<br />
8 AGSUN 5661 hoso 0,981<br />
9 AGSUN 5181CL hoso 0,896<br />
10 pan 7070ho hoso 0,737<br />
tabel 2: olie-oPbrengs Van hoso-sonneblomkultiVars tyDens Die koue<br />
PersProses.<br />
kultivar<br />
agricol<br />
5181Cl<br />
agricol<br />
5661<br />
agricol<br />
5671 nk Ferti<br />
Pannar<br />
7069ho<br />
Pannar<br />
7070ho<br />
Pannar<br />
7726ho<br />
% olie-opbrengs 32,40% 28,22% 35,75% 33,20% 27,80% 28,71% 24,25%<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
8035BD_FL_4<br />
olie-inhoud gehad, terwyl NK Ferti<br />
deurgaans die hoogste olie-inhoud by<br />
al drie lokaliteite getoon het.<br />
Dit is ook belangrik uit ’n<br />
kommersiële oogpunt om die<br />
ekstraksie van olie te bepaal. Die<br />
koue pers-opbrengs is gewoonlik<br />
ongeveer 29% (30% en hoër word<br />
as besonder goed beskou). Resultate<br />
toon dat drie van die HOSO-kultivars<br />
uitstekende ekstraksievermoë het<br />
(sien tabel 2). Die artikel in die<br />
Augustus 2010-uitgawe van <strong>Senwes</strong><br />
Scenario het reeds getoon dat die<br />
oliesamestelling van al die HOSOkultivars<br />
voldoen aan die vereistes<br />
van hoë oleïensuur sonneblom om in<br />
hierdie klas van gesonde olies te val.<br />
Hoewel die demonstrasieblokke<br />
nie statistiese proewe behels het nie,<br />
is etlike waardevolle waarnemings<br />
gemaak oor die betrokke kultivars<br />
en die omgewing. In hul keuse<br />
van HOSO-saad moet produsente<br />
hulself egter deur die Nasionale<br />
sonneblomkultivar-aanbevelings<br />
van die Landbounavorsingsraad<br />
se Instituut vir Graangewasse laat<br />
lei, wat meer omvattend en op<br />
statistiese proewe gebaseer is.<br />
Kontak gerus vir Andre Nel van<br />
die LNR-IGG by 083 654 9430 vir<br />
die nasionale sonneblomkultivaraanbevelings.<br />
S<br />
>><br />
Mariana Purnell is die Bestuurder van die<br />
Spesiale Produkteafdeling by <strong>Senwes</strong><br />
Grainlink. Vir navrae, skakel haar by (018)<br />
4647271 of stuur ’n epos aan: mariana.<br />
purnell@senwes.co.za.<br />
SENWES GraiNliNK •••<br />
Mieliebemarking: Wat is die beste opsie<br />
vir elk van die volgende 25 jaar?<br />
Vra vir Frans<br />
www.franslyons.co.za, skakel of sms<br />
Frans direk by 082 554 2382<br />
Kry die beste resultaat<br />
39<br />
Figuur 1: opbrengs van hoso- en konvensionele sonneblom (Fh) kultivars by<br />
die drie lokaliteite.<br />
Figuur 2: Vergelyking van opbrengs per kultivar asook gemiddeld vir hoso-<br />
en konvensionele sonneblom (Fh) by elke lokaliteit.<br />
Figuur 3: ’n Vergelyking van olie-inhoud per kultivar asook gemiddeld vir<br />
hoso-sonneblom by elke lokaliteit.
40<br />
••• Ko lliG op FriKKiE raUTENBacH<br />
94-jarige het steeds<br />
’n stewige greep op<br />
sy boerdery<br />
op 22 oktober vanjaar het oom<br />
FRIKKIE RAUTENBACH SY 94STE<br />
verjaarsdag gevier en op<br />
DIé OUDERDOM IS HY VERAL VIR<br />
JONGBOERE ’N VOORBEELD OM Ná<br />
TE STREEF. MET 73 BOERDERYJARE<br />
AGTER DIE RUG, DINK DIé SENWESklant<br />
nog glad nie aan aftree<br />
NIE. INTEENDEEL, HY IS ELKE DAG<br />
vroegoggend agter die stuur<br />
om besoek aan sy plase in die<br />
kroonstad- en bothaville-distrik<br />
AF TE Lê.<br />
> teks: ruth DaVies<br />
> Foto’s: Paul Van bilJon<br />
oom Frikkie het op die plaas<br />
Loskuil in die Botha ville-distrik groot geword. Sy<br />
skool dae kan hy nog soos nou die dag onthou. “Ons<br />
was slegs dertien kinders met een onderwyser in<br />
die skool,” het oom Frikkie vertel. Die plaasskool<br />
bestaan steeds vandag, met ’n totaal van 100<br />
kinders.<br />
“Ons het arm groot geword en daarom het ek ná<br />
skool by my pa op Loskuil gaan boer. Op 21-jarige<br />
ouderdom het my pa vir my 50 pond gegee en die<br />
bank het vir my nog ’n 100 pond geleen. Met dié<br />
150 pond het ek varke by die arbeiders op plase<br />
gekoop. Elke week het ek 21 varke met die trein na<br />
die slagpale in Johannesburg gestuur.”<br />
In 1941 het hy die plaas, genaamd Eensaamheid,<br />
><br />
waarop hy vandag bly, gekoop. “Ek het daardie tyd 6<br />
pond 15 ’n morg vir dié plaas betaal. Mense het gesê<br />
ek is mal om so baie te betaal, omdat jy grond tóé vir<br />
5 pond ’n morg of minder in die Sandveld kon koop.<br />
Vandag is die Sandveld van die beste grond wat jy<br />
in die Vrystaat sal kry. By Viljoenskroon, Bothaville,<br />
Wesselsbron, Hoopstad en dele van Bultfontein<br />
verkoop gronde nou teen R40 000/ha.”<br />
Van gronDbone, beeste en<br />
mielies tot ’n melkery<br />
Hy het grondbone begin plant toe hy op die plaas<br />
Eensaamheid kom woon het. Teen 1950 was<br />
500 morg (428 ha) onder grondbone. “Ek het vir<br />
nege jaar grondbone op dieselfde grond geplant.<br />
Deesdae plant produsente net een jaar grondbone<br />
en die volgende jaar wissel hulle dit af met<br />
’n ander gewas. Die sewende jaar was my grootste<br />
opbrengs,” vertel oom Frikkie.<br />
Benewens mielieverbouing, boer hy ook met<br />
Charolais beeste. “Met die dat die mielieprys<br />
so geval het vanjaar, fokus ek nou meer op my<br />
beeste. Ek het al ’n paar groot veilings op my dag<br />
aangebied. Die grootste veiling wat ek gehou het,<br />
was een van 1 800 beeste.”<br />
’n Kleiner faktor van sy boerdery is die melkery.<br />
Ongeveer 100 Frieskoeie word daagliks hier gemelk.<br />
Natie van Eeden (72) is aan stuur van sake by die<br />
melkery en oom Frikkie vertel dat sy ’n ware yster is<br />
wanneer dit kom by die boerdery. “Sy help ook uit<br />
met die beeste. Die werk wat ’n veearts doen, kan<br />
sy ook doen,” het hy gesê.<br />
In totaal het oom Frikkie 50 werkers op al sy<br />
grond. Sy boerdery vandag is baie minder arbeidsintensief<br />
as in die verlede. “Toe ek begin boer het,<br />
het ek een span osse en ’n tweeskaarploeg gehad.<br />
vervolg op bladsy 42<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
oom Frikkie het ’n paar boererate<br />
en een hiervan is om weg te bly van<br />
’n dokter. “Die pille wat ek al in my<br />
leeftyd gedrink het, kan jy in die een<br />
hand van my sit,” het hy gesê.<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
Ko lliG op FriKKiE raUTENBacH •••<br />
><br />
41
42<br />
••• Ko lliG op FriKKiE raUTENBacH<br />
94jarige het steeds ‘n stewige<br />
greep op sy boerdery<br />
vervolg van bladsy 41<br />
Een groot trekker trek vandag 14 skare en een stroper<br />
stroop drie rye gelyk,” het hy vertel. Oom Frikkie<br />
hou nog van die ou manier van dinge doen en sê<br />
hy los vandag se nuwe tegnologie maar vir sy<br />
kleinkinders.<br />
Vroeër Jare se boerDery<br />
Hy vertel van die grond wat hy oor die jare gekoop<br />
en verkoop het. Een só ’n stuk grond was van die<br />
Minister van Landbou (1939 - 1948), Andrew Meintjes<br />
Conroy. Conroy het ongeveer 26 000 morge<br />
(22 274 ha) grond langs die Rietrivier gekoop, waarvan<br />
oom Frikkie 10 000 morge (8 567 ha) gekoop<br />
het. Hier het hy met skape geboer. “Dié plaas genaamd<br />
Koppieskraal, geleë naby Koffiefontein, het<br />
willem nel, oom Frikkie se kleinseun, sê om tussen<br />
jou beeste elke dag te wees, is een van die geheime<br />
vir kwaliteit beeste.<br />
><br />
baie geskiedkundige waarde en was in die vroeër<br />
jare die uithangplek vir Kimberley se mense,” vertel<br />
oom Frikkie.<br />
Oom Frikkie het ook onder andere op Vryburg en<br />
Mareetsane grond gehad, waar hy met beeste en<br />
mielies geboer het. “Ek het toe dié grond verkoop<br />
en in die Bothaville- en Kroonstad-distrik grond<br />
gekoop.”<br />
boekhouer en Voorman<br />
Oom Frikkie sê spottenderwys dat hulle eintlik ’n<br />
ouetehuis op die plaas kan begin. Sy boekhouer<br />
Sivewright de Klerk (74), of Sivi (soos meeste hom<br />
ken), hanteer die finansies en administrasie van sy<br />
besigheid, terwyl James McIntosh (79) sy werktuigkundige<br />
op die plaas is.<br />
“Oom Frikkie is ’n merkwaardige man. Jy skop so<br />
’n man nie sommer agter elke bos uit nie. Hy weet<br />
vandag nog presies wat in sy boerdery aangaan. Die<br />
jongboere kom nie maklik by dié man nie,” vertel<br />
Sivi. Hy vertel ook dat oom Frikkie ’n harde baas is,<br />
maar ’n man met ’n baie klein hartjie.<br />
kinDers, kleinkinDers en<br />
agterkleinkinDers<br />
Oom Frikkie is al 17 jaar getroud met Magdeleen<br />
(91) en uit sy eerste huwelik het hy ’n dogter en<br />
seun. My seun, Martin, is op 24-jarige ouderdom<br />
in ’n ongeluk op die plaas oorlede. “Martin se dood<br />
het my hard getref. Ek het gewonder of ek nie moet<br />
ophou boer nie, maar toe besef ek dat ek nooit sal<br />
kan rondsit en wag dat die uurglas moet uitloop<br />
nie,” het hy gesê.<br />
Sy dogter Hanna se twee seuns, Willem en<br />
Frikkie Nel, boer saam met oom Frikkie op sy gronde<br />
in die Bothaville-distrik. “Ek is geseënd met nog<br />
twee kleinkinders, Ester en Sorea, en drie agterklein<br />
kinders, waarvoor ek baie lief is.”<br />
Nadat hy van sy agterkleinkinders vertel het, sê<br />
hy tong in die kies: “’n Kleinkind en agterkleinkind is<br />
veiliger by ’n geelslang as by ’n oupa of oupagrootjie<br />
óf by ’n ouma of oumagrootjie, want hulle bederf die<br />
kinders te veel.”<br />
oP Die PerDeresiesbaan<br />
Oom Frikkie het vroeër jare ook met perde geboer.<br />
Hy was die eienaar, teler en afrigter van sy perde,<br />
wat aan perderesies regoor die land deelgeneem<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
het. Al dié herinneringe pryk in rame teen die gangmuur.<br />
Een van sy beste resiese was die July Summer<br />
Handicap. “Hier het my perd ’n Durban July-perd,<br />
wat een jaar vierde by die Durban July gekom het,<br />
geklop. As jy jou perde self geteel het, hulle geoefen<br />
het én hulle wen boonop, dan voel ’n mens nogal<br />
goed oor jouself,” het hy met ’n glimlag vertel.<br />
Jongboere en suiD-aFrika<br />
Sy raad aan die jongboere: “Daar is nie ’n man op<br />
hierdie aarde wat nie teëspoed kry nie. Die enigste<br />
raad wat ek vir die jongboere van vandag het, is dat<br />
jy jou hand vir die Liewe Vader moet gee, dat hy jou<br />
deur die lewe kan dra.”<br />
Oor die toekoms van landbou in Suid-Afrika, sê<br />
hy: “Ons bly in ’n wonderlike land waar daar ’n plek<br />
vir elkeen is, maar die doodstraf, sambok en wet en<br />
orde moet terugkom, sodat ons almal in vrede kan<br />
leef.”<br />
“Oom Frikkie is ’n merkwaardige<br />
man. Jy skop so ’n man nie<br />
sommer agter elke bos uit nie.”<br />
– sivewright de klerk<br />
betrokke by lanDbou<br />
In die 73 jaar wat hy al boer, was hy onder andere<br />
25 jaar voorsitter van die Landbougenootskap,<br />
voor sitter van verskeie boereverenigings en agt<br />
jaar direkteur van Kroonstad-Wes, voordat dié<br />
koöperasie met <strong>Senwes</strong> gealmagameer het. Hy was<br />
ook destyds een van NAMPO se stigterslede.<br />
sy toekomsDroom<br />
Die gesprek word afgesluit met ’n vraag wat meeste<br />
produsente sal wil weet – nou hoe lank wil oom<br />
Frikkie nog boer? “Op 82-jarige ouderdom is my<br />
pa dood. Ek het altyd gesê ek sal nog tot op sy<br />
ouderdom wil boer. Toe ek sy mylpaal bereik het,<br />
toe vra ek die Hemelse Vader vir uitstel en Hy het<br />
dit vir my gegee. Ek hou aan om dit vir Hom te vra<br />
en ek glo Hy gaan my seën met nog ’n hele klompie<br />
boerderyjare. Ek boer want dit is vir my lekker.” S<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
Ko lliG op FriKKiE raUTENBacH •••<br />
sivi de klerk is oom Frikkie se regterhand as dit kom<br />
by sy finansies en administrasie.<br />
Prys en kwaliteit is waarna oom Frikkie onder andere<br />
kyk as hy beeste aankoop.<br />
oom Frikkie se drie agterkleinkinders verskaf vir<br />
hom groot vreugde. hier is hy saam met willem en<br />
Cornelia nel se dogtertjie, inge.<br />
>><br />
Ruth Davies is die Redakteur van <strong>Senwes</strong> Scenario. Vir meer<br />
inligting skakel haar by (018) 4682716 of stuur ’n epos na<br />
ruth@infoworks.biz<br />
><br />
43
44 ••• ToEKomSBliK<br />
2050: wêreldbevolking: 9,1 miljard...<br />
...wat is op die spyskaart?<br />
die landboubedryf word geken -<br />
merk deur periodes waar twyfel<br />
en onsekerheid aan die produ-<br />
SENT SE HAKKE BYT. DAAR IS GEEN<br />
twyfel dat die landbousektor ’n<br />
reuse-bydrae het om te lewer<br />
in die voedselsekuriteit van die<br />
WêRELDBEVOLKING NIE. VOEDSEL,<br />
VESELS, BRANDSTOWWE EN RUPROdukte<br />
is van die hoofgroepe<br />
waarin landbouprodukte verdeel<br />
KAN WORD. PROBEER ‘N WêRELD<br />
DAARSONDER INDINK...<br />
> teks: JanDirk engelbreCht<br />
><br />
Die Verenigde nasies se Orga nisa<br />
sie vir Voedsel en Landbou (FAO) het ’n hoëvlak<br />
kennerforum gedurende <strong>Oktober</strong> 2009 in Rome<br />
aan gebied. Meer as 300 kenners vanuit die privaatsektor,<br />
akademici en nie-regeringsektor het “How to<br />
feed the world in 2050” bygewoon. ’n Prentjie van<br />
die landboubedryf, sosio-ekonomiese oorwegings en<br />
die beleide en maatreëls wat nodig is om voedselsekuriteit<br />
in 2050 te verseker, is bespreek. In die<br />
daaruitspruitende publikasie genaamd “Feeding<br />
the world in 2050” word daar oor verskeie aspekte<br />
bepeins:<br />
’n wegholVraagtrein<br />
Daar word verwag dat die wêreldbevolking tussen<br />
2009 en 2050 gaan toeneem van 6,8 miljard vandag<br />
tot 9,1 miljard in die toekoms. Verder word<br />
daar beweer dat naastenby die volle bevolkingsgroei<br />
in ontwikkelende lande sal geskied – waarvan<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
sub-Sahara-Afrika se bevolking die vinnigste gaan<br />
toeneem (+114%).<br />
Verstedeliking behoort teen ’n toenemende<br />
tempo te versnel tot 70% van die wêreldbevolking<br />
in 2050, teenoor 49% tans. Daar word voorspel<br />
dat die per capita inkomste veelvoudig sal toeneem<br />
en dat, onder meer, positiewe ekonomiese groei in<br />
ontwikkelende lande relatiewe ongelykhede in terme<br />
van inkomste aansienlik kan verminder.<br />
Projeksies toon dat globale voedselproduksie met<br />
ongeveer 70% tussen 2005/2007 en 2050 sal verhoog<br />
moet word om die 9,1 miljard mense te voed.<br />
Die vraag na graan (as voedsel én voer) word ge -<br />
pro jekteer op 3 miljard ton teen 2050 – 900 miljoen<br />
ton meer as vandag. Die opkoms van vloeibare biobrandstof<br />
hou die potensiaal in om van die projeksies<br />
te verander en kan daartoe lei dat wêreldvraag selfs<br />
hoër kan wees, hoofsaaklik afhangend van energiepryse<br />
en regeringsbeleid.<br />
Vee, wat reeds 30% van landbou GDP in die<br />
ontwikkelende wêreld verteenwoordig, is een van<br />
die snelgroeiendste sub-sektore in landbou. Die<br />
FAO voorspel in die publikasie, “State of food and<br />
agriculture” dat globale beesgetalle kan groei van<br />
1,5 miljard tot 2,6 miljard en dié van bokke en<br />
skape van 1,7 miljard tot 2,7 miljard.<br />
Die verwagte toename in koopkrag in ontwik kelende<br />
lande sal lei tot veranderde dieetvoorkeure.<br />
Hierdie skuif sal wegbeweeg van stapelvoedsel van<br />
plantoorsprong na voedsel wat afkomstig is van<br />
dierbronne.<br />
internasionale hanDel<br />
Die drastiese uitbreiding van verhandeling van landboukommoditeite<br />
word ook verwag. Netto graaninvoere<br />
na ontwikkelende lande kan byna drievoudig<br />
toeneem tot naastenby 300 miljoen ton teen<br />
2050 en kan teen daardie tyd ongeveer 14% van<br />
hul graanverbruik verteenwoordig – ’n aansienlike<br />
toename vanaf 9,2% in 2006/2008.<br />
natuurlike hulPbronne<br />
Daar word verwag dat 90% van die verwagte groei<br />
in internasionale gewasproduksie (80% in ontwikke<br />
lende lande) sal plaasvind weens verhoogde<br />
opbrengste en produksie-intensiteit en die res<br />
weens ’n toename in oppervlakte aangeplant.<br />
Bewerkbare oppervlakte kan met ’n netto syfer<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
••• toekomsblik •••<br />
>> uitdagings in die 21ste eeu<br />
’n Verskeidenheid uitdagings staar die<br />
landbousektor in die 21ste eeu in die gesig:<br />
Daar sal aansienlik meer voedsel, voer en<br />
vesels vir ’n groeiende wêreldbevolking<br />
deur ’n kleiner landelike arbeidsmag<br />
geproduseer moet word.<br />
’n Toenemende voervoorraad sal<br />
benodig word vir ’n potensieel yslike bioenergiemark.<br />
Daar sal bygedra moet word tot die<br />
algehele ontwikkeling van landbouafhanklike<br />
ontwikkelende lande.<br />
Doeltreffender en meer volhoubare<br />
produksiemetodes moet beoefen word.<br />
Daar sal aanpassings gemaak moet word<br />
vir klimaatsverandering.<br />
van 70 miljoen hektaar toeneem, waar ontwikkelende<br />
lande verantwoordelik sal wees vir ’n uitbreiding<br />
van 120 miljoen hektaar in teenstelling met<br />
’n moontlike afskaling van 50 miljoen hektaar in<br />
ontwikkelde lande. Byna alle verwagte uitbreiding in<br />
ontwikkelende lande behoort in sub-Sahara-Afrika<br />
en Latyns-Amerika plaas te vind.<br />
Gewasopbrengste sal bly groei, wel teen ’n stadiger<br />
tempo as in die verlede. Die groeikoers oor die<br />
geprojekteerde periode sal gemiddeld die helfte van<br />
die historiese groeikoers wees. Dit is ook nodig om<br />
by te voeg dat gepaste sosio-ekonomiese aan spo-<br />
ringsmaatreëls in plek gestel moet word om verdere<br />
groei in opbrengste te bewerkstellig, aangesien<br />
biotegnologie ’n groot bydrae het om te lewer.<br />
toegang tot VoeDsel<br />
’n Globale toename in produksie alleenlik is nie ge -<br />
noeg om voedselsekuriteit vir almal te verseker nie.<br />
Regerings moet intree en moet moderne inset mid -<br />
dele vir kleinskaalse produsente beskikbaar stel en<br />
toegang tot voedsel vir behoeftiges moet verseker<br />
word. Ondervoeding is grootliks ’n armoede pro -<br />
bleem en nie noodwendig ’n produksiekwessie nie.<br />
vervolg op bladsy 46<br />
6,8 miljard 9,1 miljard<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
><br />
45
46<br />
••• ToEKomSBliK<br />
2050: Wêreldbevolking 9,1 miljard<br />
vervolg van bladsy 45<br />
Terwyl die teenwoordigheid van ondervoeding in<br />
ontwikkelende lande kan daal van 16,3% (823<br />
miljoen mense) na 4,8% in 2050, beteken dit<br />
steeds dat ongeveer 370 miljoen mense ondervoed<br />
kan bly. Gevolglik is dit duidelik dat regerings ’n<br />
groot rol het om te speel en dat die geveg teen<br />
ondervoeding nie sommer gewen gaan word sonder<br />
die korrekte ondersteunende beleid en die ingryping<br />
van owerhede nie.<br />
Dit word duidelik dat dit noodsaaklik is om doeltreffende<br />
strategieë te ontwikkel om armoede te<br />
bestry, om voedsel- en voedingsekuriteit te verse ker<br />
en om beleide en programme in plek te stel wat<br />
fokus op die toename van kleinskaalse landbouproduksie<br />
en -produktiwiteit in ontwikkelende lande.<br />
’n Kernoorsaak van die knaende teenwoordigheid<br />
van ondervoeding is die feit dat die voedsel nie<br />
in die lande geproduseer word waar 70% van die<br />
wêreld se armes leef nie.<br />
lanDbou as ekonomiese stimuleerDer<br />
Gevallestudies van lande waar geslaag is om onder-<br />
en wanvoeding te verminder, toon dat ekonomiese<br />
groei en beleide om armoede te verminder op<br />
hul eie nie noodwendig sukses verseker nie; die<br />
bron van groei is ook baie belangrik. Studies toon<br />
dat lande waar ’n groei in BBP sy oorsprong in<br />
die landbou vind, hierdie groeigemiddeld dubbel<br />
so doeltreffend is om die armste van ’n land se<br />
bevolking te bevoordeel as groei wat in ander (nielandbou)<br />
sektore ontstaan.<br />
Dit maak sin, aangesien 75% van die armes<br />
in ontwikkelende lande in landelike<br />
gebiede woon en ’n groot deel van<br />
hul lewensonderhoud vanuit die<br />
landbou en verwante aktiwiteite<br />
verdien.<br />
’n Borrelende landbousektor<br />
was reeds in vele<br />
gevalle die basis van<br />
sukses volle ekonomiese<br />
verandering in baie<br />
ontwikkelde lande. Dit<br />
was die voorganger van die<br />
industriële revolusies in Europa<br />
en die VSA en meer onlangs<br />
in dié van Sjina, die Republiek<br />
van Korea, Thailand, Viëtnam en ander<br />
snelgroeiende Asiatiese ekonomieë.<br />
><br />
Gedurende hierdie trans formasies het investering<br />
in landbou en onderwys land bou surplusse tot<br />
gevolg gehad, reële voedselpryse laag gehou en<br />
dit het gehelp om algehele ekonomiese groei te<br />
stimuleer. Terselfdertyd het die algehele ekonomiese<br />
ontwikkeling nuwe werksgeleenthede geskep. Dit<br />
het weer gehelp om die landelike arbeidsurplus,<br />
wat ontstaan het weens die transformasie van<br />
die landboubedryf, te absorbeer. Die resultaat in<br />
hierdie lande was dat die produsentepoel verklein<br />
het en dat hierdie kleiner getal produsente groter<br />
boerderyeenhede bedryf het en groter oppervlaktes<br />
bewerk het. Die vooruitsigte vir 2050 toon dat<br />
ontwikkelende lande dieselfde roete kan loop.<br />
Primêre landbou alleenlik sal waarskynlik nie vol -<br />
doende wees om voedselsekuriteit te verseker nie<br />
– investering in landbou moet op ’n breër basis<br />
geskied en beleggings moet inkomstegenererende<br />
aktiwiteite vir armes bevorder. Sodoende sal hulle<br />
meer kontant hê om voedsel en ander nood saaklikhede<br />
aan te skaf. Vir investering om volhoubaar te<br />
wees oor die lang termyn, moet investering in land-<br />
bou vergesel word deur investering in infrastruktuur<br />
en instansies in verwante vervaardiging- en<br />
dienstesektore. S<br />
Verwysings<br />
• United Nations Food and Agriculture Organisation.<br />
2009. Feeding the world in 2050. Web: ftp://ftp.fao.<br />
org/docrep/fao/meeting/018/k6021e.pdf<br />
• United Nations Food and Agriculture Organisation.<br />
2009. State of food and agriculture. Web: http://www.<br />
fao.org/docrep/012/i0680e/i0680e00.htm<br />
* Die feite vervat in hierdie artikel is so akkuraat<br />
moontlik nagevors en weergegee. Enige opinies van<br />
die skrywer verteenwoordig nie die opinie van<br />
<strong>Senwes</strong> nie.<br />
>><br />
JanDirk Engelbrecht is ’n Inligtingspesialis<br />
by <strong>Senwes</strong> Landboudienste.<br />
Vir meer inligting<br />
aangaande die onderwerp, skakel<br />
hom by (018) 4647604 of stuur<br />
’n epos aan jandirk.engelbrecht@<br />
senwes.co.za.<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
48<br />
••• SENWES crEDi T<br />
O ns verstaan jou<br />
besigheid<br />
vir wilbert vos en revan du<br />
preez is daar nie iets soos<br />
’n agt-tot-vyf-dag op kantoor<br />
NIE. DIé TWEE SLEUTELREKENINGbestuurders<br />
by senwes bring<br />
die meeste van hul werkstyd<br />
OP PRODUSENTE SE PLASE DEUR,<br />
waar hulle die produsent se<br />
finansiële behoeftes identifiseer<br />
om sodoende die regte produk<br />
of diens vir hom of haar op<br />
DIE TAFEL NEER TE SIT. SEnwES<br />
ScEnaRIo het by die twee manne<br />
GAAN INLOER.<br />
wat is die belangrikste eienskappe om ’n<br />
suksesvolle sleutelrekeningbestuurder te<br />
wees?<br />
revan: Kommunikasie is uiters belangrik, sodat<br />
daar ’n vertrouensverhouding tussen my en die<br />
kliënt gevestig kan word. Die diens wat ek lewer<br />
moet van hoogstaande gehalte wees tesame met<br />
die regte finansiële advies.<br />
wilbert: Die belangrikste eienskappe om oor die<br />
algemeen in jou lewe suksesvol te wees, is: glo in<br />
Jesus, leef eties korrek, pas die kennis en ervaring<br />
wat jy opdoen in jou lewe toe en ontwikkel jouself<br />
voortdurend.<br />
wat is op dié stadium ’n uitdaging van jou<br />
werk?<br />
revan: Die vestiging van nuwe besigheid. Die<br />
produsente raak nie meer nie en die kompetisie met<br />
ons mededingers raak meer intens.<br />
wilbert: Om al my kliënte ten alle tye binne<br />
werksriglyne gelukkig te hou.<br />
><br />
revan du Preez<br />
wilbert Vos<br />
wat geniet jy die meeste van jou werk?<br />
wilbert: Om met kliënte te werk wat dieselfde belange<br />
as ek op die hart dra soos landbou, kinders,<br />
sport en so kan ek met dié lys aangaan.<br />
saam met watter minister sal jy wil middagete<br />
eet? wat is die vraag wat jy hom of haar sal vra?<br />
revan: Die Minister van Binnelandse Sake. Hoe<br />
lank nog voordat die invloei van onwettige immigrante<br />
op ons land se grense gestaak word? Hoe<br />
kan armoede verlig word in ’n land met beperkte<br />
hulpbronne met ’n stroom van werklose, onwettige<br />
immigrante wat daagliks in hul duisende oor ons<br />
grense stroom?<br />
wilbert: Geen minister nie. Ek sal eerder my<br />
middagete saam met ’n leier in die landbousektor<br />
deurbring, wat sy besigheidspraktyke en suksesse<br />
deel.<br />
wat geniet jy om in jou vrye tyd te doen?<br />
wilbert: Draf saam met my rifrughonde en soms my<br />
kinders, oefen in die gimnasium, boogskiet, perdry,<br />
tennis speel en kuier saam met vriende.<br />
revan: Ek speel al vir 20 jaar gholf. Dit is ’n spel<br />
wat jou karakter tot die uiterste beproef en dit laat<br />
jou totaal afskakel van alles om jou. Ek en my vrou,<br />
Erna, is 11 jaar getroud en ons het drie kinders: Neil<br />
(8), Marcel (5) en Stephané (3) wat ons baie besig<br />
hou. Wanneer daar stilte in die huis is, spandeer<br />
ek ure voor die televisie en kyk graag Sky News,<br />
National Geographic en Crime and Investigation.<br />
Ek hou daarvan om elke dag te weet wat op hierdie<br />
planeet van ons aangaan, want dit plaas dinge in<br />
perspektief. S<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
subscribe and win with senwes scenario<br />
IT’S NOT ONLY THE<br />
braaier that needs<br />
light in the bush-<br />
VELD, BUT ALSO THE<br />
rest of his or her<br />
PARTNERS. IN THIS<br />
issue senwes is<br />
giving away four<br />
hands-free headlights to one<br />
LUCKY WINNER. EACH LIGHT RUNS<br />
over 50 hours between<br />
BATTERY CHANGES.<br />
All you have to do is fill in the form and fax it to (018)<br />
468-7782 or send it by post to: Elizma Myburgh, Postnet<br />
Suite 32, Private Bag x10, Flamwood, 2572. Make sure<br />
you don’t miss out on entering this competition!<br />
Sidi Parani sê dankie<br />
sidi Parani het op 22 september vanjaar<br />
van sy klante met ’n kaas- en wynproeaand<br />
by Provence estate, geleë net<br />
buitekant Potchefstroom, bederf om hulle<br />
te bedank vir die langtermyn verhouding<br />
wat hulle met sidi Parani het. Dolf swiegers<br />
(Verkoopsagent: sidi Parani), sjoerd alkema<br />
(bemarkingsbestuurder: sidi Parani), randolf<br />
meyer (agent: sidi Parani), Chris groenewald<br />
(uitvoerende bestuurder: Flotank) en ian<br />
sieg (kelderbestuurder: Douglas en landzicht<br />
kelders) klink ’n glasie op die suksesvolle<br />
aand.<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
name:<br />
surname:<br />
email address:<br />
Phone number:<br />
Postal address:<br />
are you a senwes client?<br />
••• competi tion •••<br />
would you like to subscribe for the following?<br />
(indicate with an x)<br />
senwes scenario (senwes magazine)<br />
e-scenario (senwes electronic newsletter)<br />
Please note that <strong>Senwes</strong> clients who have a client number do<br />
not need to subscribe for the <strong>Senwes</strong> Scenario magazine, as<br />
they receive it automatically. You do, however, need to sign<br />
up for the eScenario newsletter, as this will not be sent out<br />
automatically.<br />
hendrik Victor (brandfort) was the winner of the<br />
hydro health water purifier. Congratulations!<br />
Dr Chris schmidt<br />
49
50 ••• DEvElopiNG aGricUlTUrE<br />
feeding can either be beneficial<br />
OR HARMFUL TO ANIMALS. WHAT<br />
animals eat today determine<br />
where they will be tomorrow in<br />
TERMS OF HEALTH AND PRODUCTION.<br />
> text: CastuFF sekgala<br />
there is an interaction between animal<br />
nutrition and health status in what is commonly<br />
known as a dose-response relationship. In other<br />
words, the animals perform according to what they<br />
are fed.<br />
Feeding should therefore be done to meet the<br />
nutrient requirements of an animal, without compromising<br />
the animal’s health status. If feeding cannot<br />
be properly managed, it can result in under-nutrition<br />
or over-nutrition.<br />
eFFeCt oF oVer-nutrition<br />
Over-nutrition occurs when the dietary supply of<br />
nutrients exceeds the nutrient requirements of an<br />
animal. It should not be confused with over-feeding,<br />
which implies an excessive quantity of feed provided.<br />
This usually happens when the producer cannot<br />
match the nutrient requirement of the animal<br />
with the feed resources available. For instance when<br />
there is no proper adaptation to any new feed pro-<br />
><br />
Interaction between<br />
animal nutrition<br />
vided. As a result several diseases occur, although<br />
three common diseases will be discussed, notably<br />
acidosis, urea-poisoning and pulpy kidney (sheep).<br />
aCiDosis<br />
When an unadapted animal consumes a large quantity<br />
of concentrate over a short period of time acute<br />
indigestion often develops, introducing greatly increased<br />
levels of lactic acid into rumen and lowering<br />
the pH to a dangerous level. This makes the whole<br />
animal system acidic. Refer to Figure 1 on page 52.<br />
Prevention<br />
Prevent accidental exposures to grain and gradually<br />
increase the amounts fed. The rumen requires<br />
about 10 to 14 days to gradually adjust to new<br />
feeds and for a new microbial population to develop.<br />
Sudden increases in grain content of a diet result in<br />
indigestion, leading to acidosis problems. The following<br />
programme for adapting cattle onto a grain<br />
based diet is suggested.<br />
Day % grain based diet % hay<br />
1 to 3 20 80<br />
4 to 6 40 60<br />
7 to 9 60 40<br />
10 to 12 80 20<br />
13+ 90 10<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
aCiDity oF rumen leaDs to:<br />
• Ingestion, followed by a decrease in feed<br />
intake.<br />
• Reduced population of bacteria producing acetic<br />
acid and reduced butter fat levels in the milk.<br />
• Damage to the rumen wall which can lead to<br />
liver abscesses (because bacteria normally limited<br />
to rumen enter the blood stream<br />
and infect the liver).<br />
• Damage to the lungs, which may lead to<br />
pneumonia (Figure 2).<br />
• Lamina of the feet are severely damaged – laminitis<br />
(Figure 3).<br />
and health<br />
treatment of acidosis<br />
• Take animals from a grain based diet or grain<br />
based diet from animals.<br />
• Dose with sodium bicarbonate (112 grams in at<br />
least 600 ml lukewarm water, followed by a half<br />
dose within a few hours).<br />
• Supplement minerals lost during dehydration.<br />
urea Poisoning<br />
Urea poisoning is acute and animals must be treated<br />
quickly (within minutes to two hours after consumption).<br />
The poisoning occurs when the ingested<br />
urea exceed the rumen’s capacity to convert it<br />
(urea) into ammonia, of which is used for produce<br />
microbial protein. The rumen has a limited capacity<br />
to convert ammonia to microbial protein.<br />
The maximum limit of conversion is considered to<br />
be 30 g - 32 g N per kilogram of digestible matter.<br />
If more dietary non-protein or degradable nitrogen is<br />
supplied than what the microbes are able to convert<br />
into microbial protein, excess ammonia may accumulate<br />
in the rumen. The excess ammonia is absorbed<br />
across the rumen walls into the bloodstream<br />
and it is then converted to the urea in the liver and<br />
excreted into urine. This pathway can easily be overwhelmed<br />
and excess ammonia and urea circulate in<br />
the blood, causing poisoning.<br />
The animal’s feeding history is important. Cattle<br />
become accustomed to metabolising urea, but<br />
if they miss out for a couple of days and are then<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
•••developing agriculture •••<br />
Figure 2: lungs damaged as a<br />
result of acidosis.<br />
Figure 3: lamina of cattle<br />
feet damaged by acidosis<br />
(laminitis).<br />
Part 1: Overnutrition<br />
allowed sudden access, or if they consume more<br />
than normal, then poisoning can occur. Urea is very<br />
soluble and dissolves rapidly into puddles of water,<br />
which can form on blocks after rain. Cattle that lick<br />
up these puddles can consume excess urea.<br />
Recommended feeding quantities differ according<br />
to what other feed is available and whether the cattle<br />
are used to urea. Tolerance is decreased by starvation<br />
and by a low protein, high fibre diet. About 35 g<br />
of urea per day is considered sufficient for a 400 kg<br />
cow (i.e. approximately 0,1 g/kg bodyweight). It is<br />
recommended that urea should provide no more than<br />
2% - 3% of the concentrate ration, or 1% of the total<br />
feed intake and no more than one third of the total<br />
nitrogen intake should be NPN. In cattle 0,3 g/kg -<br />
0,5 g/kg (for example: 120 g - 200 g for a 400 kg<br />
cow) is considered to be toxic and 1 g/kg - 1,5 g/kg<br />
(for example 400 g - 600 g for a 400 kg cow) can be<br />
fatal.<br />
symptoms<br />
Signs of poisoning can include twitching of ears and<br />
facial muscles, grinding of teeth, frothy salivation,<br />
bloating, abdominal pain, frequent urination, forced<br />
rapid breathing, staggering, violent struggling and bellowing<br />
and terminal spasms. Often, animals are just<br />
found dead near the source of the urea supplement.<br />
continued on page 52<br />
><br />
51
52 ••• DEvElopiNG aGricUlTUrE<br />
Animal nutrition and health<br />
continued from page 51<br />
high grain or high fructan intake<br />
increase in vfa and lactic<br />
acid of the hindgut<br />
time-released<br />
minimal decrease in ph<br />
optimal vfa absorbtion<br />
optimal energy for<br />
working and breeding horses<br />
Prevention<br />
The inclusion rate of urea should not exceed 1,5%<br />
of the feed intake. Animals should be adapted to<br />
the NPN-containing diet by:<br />
• Starting cattle gradually on urea supplementation<br />
and increasing it slowly to about 0,1 g/kg body<br />
weight (35 g - 40 g for a 400 kg cow).<br />
• Ensuring that cattle get regular daily access to<br />
supplementation, once started.<br />
• Restarting cattle at a lower intake level, if they<br />
unavoidably miss out on urea supplementation<br />
for a couple of days.<br />
• Preventing over-consumption of supplement mix<br />
or blocks (like using salt to regulate intake).<br />
• Feeding supplement mixes or blocks under a<br />
roof, to prevent urea getting wet and dissolving.<br />
treatment<br />
It is usually not easy to treat the poisoned animal.<br />
If cattle can be handled, a stomach tube can be<br />
passed to relieve bloating and then used to drench<br />
the animal using 5 litres of diluted vinegar (one part<br />
vinegar: four parts of water). Treatment may need to<br />
be repeated within 24 hours, as relapses can occur.<br />
Rumenotomy and removal of rumen contents is<br />
suggested for valuable animals.<br />
PulPy kiDney (oVereating Disease)<br />
The disease is caused by toxins produced by bacteria<br />
(clostridium perfinge Type C and D), which commonly<br />
grow inside the intestine of sheep (and other<br />
farm animals). Its occurrence is nutritionally related,<br />
as it occurs when animals are ingesting large quantities<br />
of high-energy diets.<br />
><br />
significant decrease<br />
in ph<br />
very low ph<br />
bacterial lysis<br />
release of endotoxins<br />
laminitis<br />
symptoms<br />
Symptoms of pulpy kidney include listlessness, lack<br />
of appetite, staggering, teeth grinding and kicky<br />
movements while lying down as well as mortality.<br />
Prevention<br />
• Avoid quick exposure of animals to high energy<br />
rations.<br />
• Vaccinate lambs between four and five months of<br />
age, thereafter followed by booster vaccinations<br />
annually.<br />
treatment<br />
Carefully regulate energy intake and administer antibiotics<br />
when treating this disease.<br />
ConCluDing remark<br />
The best prevention of diseases related with overnu<br />
trition is to adapt the animals on any new feeds.<br />
Unadapted rumen associated with indigestion is one<br />
of the causes of livestock losses and high veterinary<br />
bills. It is therefore advisable for the livestock<br />
producers to have consistent feeding programmes.<br />
Resist the temptation to abruptly substitute more<br />
expensive feedstuff with a cheaper one. S<br />
reFerenCes:<br />
• Rumen Digestion: DP Visser, Department of Agriculture<br />
(KZN)<br />
• Lamb feedlot notes: Ridley Agriproducts<br />
>><br />
irritation and damage to<br />
intestinal mucosa<br />
inhibition of<br />
fiber-fermenting and<br />
lactate-utilising<br />
organisms<br />
Figure 1: illustration of a link between nutrition and acidosis and laminitis.<br />
decrease in fiber-fermenting organisms<br />
increase in lactate-producing organism<br />
subclinical acidosis<br />
off feed<br />
colic symptoms<br />
decrease fiber digestibility<br />
stereotypical behavior<br />
Castuff Sekgala is a Livestock Specialist at <strong>Senwes</strong> Agricultural<br />
Services. For more information on this article, send an<br />
email to castuff.sekgala@senwes.co.za or phone him on (018)<br />
4647720.<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
Ds Willie Botha<br />
lees lukas 19: 11 - 27<br />
Die eerste rugby-toets op<br />
die FNB-stadium tussen die All Blacks en die<br />
Springbokke het nie heeltemal na wense verloop<br />
nie. Natuurlik sou die Springbokke graag ’n<br />
wenkultuur in hierdie indrukwekkende stadium wou<br />
vestig. Ongelukkig het twee drieë in die laaste twee<br />
minute die wedstryd in die guns van die All Blacks<br />
beklink. Met die laaste drie het John Smit ’n kritiese<br />
duikslag op Ma’a Nonu gemis en dit was die einde<br />
van die wedstryd.<br />
Ten spyte daarvan dat dit sy 100ste wedstryd<br />
was, en voor 94 700 mense, het John Smit die<br />
verantwoordelikheid vir die nederlaag op homself<br />
geneem. Hy kon maklik die skuld op ander spelers<br />
gepak het, maar hy het volle verantwoordelikheid vir<br />
die uitslag aanvaar. Ons vind in die Springbokkaptein<br />
die eienskappe van ’n ware leier. Deur self<br />
verantwoordelikheid te aanvaar, het daartoe gelei<br />
dat elke speler in die span ook verantwoordelikheid<br />
vir hul vertoning aanvaar.<br />
Die teksgedeelte bring dieselfde punt tuis. Jesus<br />
vertel die gelykenis van ’n man wat na ’n ver land<br />
>> ’n opdrag van god<br />
aan sy kinders<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
Aanvaar verantwoordelikheid vir die<br />
opdragte wat aan jou toevertrou is.<br />
Aanvaar verantwoordelikheid indien jy foute<br />
gemaak het.<br />
Wanneer jy jou skuld op ander projekteer,<br />
sê jy meer van jouself as die ander<br />
persoon.<br />
God het ten volle verantwoordelikheid vir<br />
ons aanvaar.<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
>><br />
vir DiE SiEl •••<br />
Aanvaar self<br />
verantwoordelikheid<br />
gereis het om ’n koningskap te ontvang. Voordat<br />
hy vertrek, het hy aan elkeen van sy tien slawe<br />
’n goue muntstuk toevertrou; hy het verwag dat<br />
hulle daarmee moes gaan woeker. Na sy terugkeer<br />
moes hulle aan hom verslag kom doen. Die eerste<br />
persoon het met sy enkele munt tien ander munte<br />
verdien. Omdat hy die verantwoordelikheid van die<br />
opdrag aanvaar het en tien ander bygewoeker het,<br />
kry hy die verantwoordelikheid oor tien stede. Nog<br />
’n ander persoon het met sy enkele muntstuk vyf<br />
bygewoeker. Hy kry die verantwoordelikheid oor vyf<br />
stede.<br />
Die laaste persoon se optrede vorm ’n<br />
kontras met die eerste twee. Waar die ander<br />
verantwoordelikheid vir die muntstuk en opdrag<br />
aanvaar het, het hy sy muntstuk gaan begrawe. Hy<br />
het nie eers die moeite gedoen om dit in die bank te<br />
sit sodat sy eienaar die rentevoordeel daarvan kon<br />
bekom nie. In plaas daarvan om verantwoordelikheid<br />
vir sy gebrek aan verantwoordelikheid te aanvaar,<br />
projekteer hy sy eie nalatigheid op die persoon wat<br />
nou koning geword het. Die koning sien dwarsdeur<br />
sy optrede en daarom word die verantwoordelikheid<br />
wat aan hom toevertrou was van hom weggeneem<br />
en aan die persoon gegee met tien muntstukke. Die<br />
persoon met tien munte het immers bewys dat hy<br />
verantwoordelikheid kan hanteer.<br />
Wanneer God sy enigste Seun na die wêreld<br />
stuur om vir ons sondes te sterf, besef ons dat God<br />
ten volle vir ons verantwoordelikheid aanvaar het.<br />
Verantwoordelikheid ten koste van Homself. Dit is<br />
die uiterste vorm van verantwoordelikheid en die<br />
aanvaarding daarvan. Net so verwag God ook van sy<br />
kinders om verantwoordelikheid vir hul situasies te<br />
aanvaar. S<br />
Ds Willie Botha is van die Nederduitsche Hervormde Gemeen<br />
te op Lydenburg. Skakel hom by 082 786 3458 of stuur<br />
‘n epos aan wbot@absamail.co.za.<br />
><br />
53
54 ••• lEEFSTyl •• lifestyle<br />
>> vir die fliekvlooie<br />
green Zone<br />
Matt Damon, Greg Kinnear,<br />
Brendan Gleeson<br />
Green Zone is ’n aksiebelaaide<br />
politieke riller wat afspeel<br />
in Baghdad in die tyd toe<br />
Amerikaanse troepe probeer<br />
het om die wapens van<br />
massavernietiging op te spoor<br />
en orde te handhaaf in die Irakese hoofstad.<br />
Regisseur Paul Greengrass het rillers ’n nuwe<br />
tempo gegee in die Jason Bourne-reeks en dit is<br />
ook aanwesig in hierdie riller met die boodskap dat<br />
die Bush-administrasie die Amerikaanse publiek<br />
om die bos gelei het met sogenaamde wapens<br />
van massavernietiging ten einde die inval in Irak te<br />
regverdig. Green Zone is wel fiksie, maar dit is ’n<br />
riller wat jou laat asem ophou tot die einde.<br />
iron man 2<br />
Robert Downey Jnr, Gwyneth Paltrow, Scarlett<br />
Johansson, Sam Rockwell, Mickey Rourke<br />
Hierdie opvolg is nie so goed as die eerste een nie,<br />
maar dit is die talentvolle Robert Downey Jnr as die<br />
narsistiese superheld Tony Stark wat Iron Man 2<br />
die moeite werd maak om te kyk.<br />
Mickey Rourke is ook uitmuntend as ’n moordadige<br />
Rus wat sy pa se dood wil wreek. Hy blameer<br />
Stark vir sy pa se dood en dat hy sy pa se uitvinding<br />
gesteel het en dit is genoeg rede om sy gewig, sy<br />
swepe en kennis agter die booswig Justin Hammer<br />
te gooi. Die fliek het ysteremmers vol aksie en is<br />
kykbaar, maar daar is ’n bietjie te veel storielyne,<br />
te veel waag toertjies en te veel skurke.<br />
robin hood<br />
Russell Crowe, Cate Blanchett<br />
Dié Ridley Scott-prent vertel meer van Robin<br />
voor dat sy avonture in Sher wood Forest saam<br />
met sy bende begin. Daar is ’n bietjie minder van<br />
die windmakerige en ridderlike Robin te sien in<br />
hierdie weergawe van Robin Hood. Dit is meer<br />
’n aksieprent as ’n avontuur in die woud en het<br />
minder van die pret van Robin Hood: Prince of<br />
Thieves, waar Robin en Marion met gevatte dialoog<br />
met mekaar geflir teer het en die aksie meer<br />
akrobaties as bloedvergietend gelyk het. S<br />
Dié rubriek word gedoen in samewerking met Movies4U in<br />
Wilkoppies, Klerksdorp. Tel: (018) 468-4148.<br />
><br />
Gesonde<br />
somerpasta<br />
bestanDDele<br />
1 pak pasta (enige soort)<br />
sout<br />
5 ml olyfolie<br />
2 knofffelhuisies, gesny<br />
250 g kersietamaties<br />
2 hande vol slaai-eruca (rocket)<br />
skil en sap van 1 suurlemoen<br />
ekstra olyfolie<br />
parmesaan skaafsels<br />
varsgemaalde peper en sout<br />
metoDe<br />
Kook die pasta volgens die aanwysings tot al dente<br />
in kookwater.<br />
Halveer die tamaties en braai saam met die knoffel<br />
in ’n pan vir 2 minute terwyl die pasta kook.<br />
Voeg die rocket, tamaties, suurlemoensap en -skil,<br />
gooi ’n skoot olyfolie en parmesaan by die gedreineerde<br />
pasta en strooi sout en peper oor.<br />
Bedien onmiddellik saam met ’n yskoue glas wyn.<br />
ander idees: Voeg geroosterde dennepitte, vars<br />
Ricotta of feta by. S<br />
http://blogs.food24.com/BITSoFcaREY/<br />
Kekerertjie- en tamatiekerrie<br />
bestanDDele<br />
2 uie<br />
1 klein kool<br />
2 blikke kekerertjies<br />
1 blik gekapte tamaties<br />
sap van 1 suurlemoen<br />
1 eetlepel suiker<br />
metoDe<br />
Braai die uie en kool in ’n bietjie olie.<br />
Voeg sout, peper, kerriepoeier (na jou smaak) en<br />
braai saam met die uie vir ’n minuut of twee.<br />
Voeg die kekerertjies, tamatie, suurlemoensap en<br />
suiker by.<br />
Prut vir ongeveer 10 minute. Die sous behoort dan<br />
dik te wees.<br />
Voeg gewone joghurt by sodra jy dit van die plaat<br />
afhaal.<br />
Bedien op rys of saam met vars brood. S<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
••• lifestyle •• leefstyl •••<br />
Weird facts about beer<br />
beer is one of the most common<br />
BEVERAGES IN THE WORLD, BUT HERE<br />
are some facts you probably<br />
DIDN’T KNOW ABOUT THIS POPULAR<br />
BEVERAGE.<br />
“beer is proof that god loves us<br />
and wants us to be happy,” said Benjamin Franklin.<br />
Most beer drinkers would agree with him.<br />
the First reCiPe<br />
One of the earliest recognisable beer recipes comes<br />
from the ancient Sumerian civilisation. The beer<br />
recipe itself was a hymn to the Sumerian goddess<br />
Ninkasi. The recipe was made out as a prayer because<br />
many of the people were illiterate, so it was a<br />
method for them to remember the recipe itself.<br />
women anD beer<br />
Historically, brewing beer was always a woman’s<br />
job. In ancient Peru, the breweries were staffed<br />
by women of the elite. The criteria used to choose<br />
the women was very strict – you had to be either of<br />
noble birth or extremely beautiful. “Brewster” is the<br />
correct term for a woman who brews beer.<br />
a FlooD oF beer<br />
On 17 October 1814 the Meux’s Brewery Co Ltd on<br />
Tottenham Court Road, had a 1,2 million litre beer<br />
>> op die boekrak<br />
Ja here! deur Isak Burger<br />
Isak Burger se trefferboeke oor 5 minute<br />
voor en ná die dood het duisende<br />
mense aan die hart gegryp deur die<br />
een vraag aan te spreek waaroor die<br />
meeste van ons wonder: Wat gebeur<br />
wanneer ’n mens sterf?<br />
Die antwoorde op dié vraag het<br />
gelei tot wonderlike, lewensveranderende<br />
getuienisse wat in die boek “Ja, Here!” – die twee<br />
belangrikste woorde wat jy ooit sal sê – weergegee<br />
word. Wanneer jy hierdie getuienisse lees word jy<br />
explosion that caused the deaths of nine people,<br />
the destruction of the brewery, two nearby brick<br />
houses and a pub.<br />
worlD’s most exPensiVe beer<br />
Vielle Bon Secours, is the world’s most expensive<br />
bottle of beer. This beer is so expensive that it is<br />
only sold in one bar, Bierdrome, in London. The funny<br />
thing about the R5,500 bottle of beer is people<br />
in the know say that apparently it does not taste all<br />
that great.<br />
beer eQuals energy<br />
One bottle of beer equals the kilojoule value of approximately<br />
seven slices of bread. Now if<br />
you drank a whole six-pack of beers, you<br />
would have polished off just over two<br />
loaves of bread.<br />
the Famous inCa beer<br />
Chicha is a beer that is common in Latin<br />
America. This beer was traditionally<br />
made by Inca women. It was usually<br />
made by little girls aged eight to ten.<br />
The girls would take corn and chew it<br />
until it turns to pulp. The pulp would<br />
then be added to the warm water<br />
and left to stand a few days before<br />
it can be consumed. S<br />
Source: http://www.health24.com/Man/Your_Life/<br />
>> weggeeprys<br />
sms books + jou naam + jou e-pos<br />
adres na 35180 en staan ’n kans om<br />
’n eksemplaar te wen. kompetisie<br />
sluit 19 november. ’n sms kos r3.<br />
terme en voorwaardes geld.<br />
Vraag: Wat is die twee belangrikste<br />
woorde wat jy ooit sal sê?<br />
herinner of besef jy dalk vir die eerste keer: ‘Ek is<br />
reg’ vir wat voorlê aan die anderkant of ‘Ek moet<br />
regmaak’. S<br />
Beskikbaar by die boekwinkel langs Roman’s Pizza in Klerks dorp. Tel: (018) 468-4777.<br />
><br />
55
56<br />
••• aGri-WENKE<br />
Kyk uit vir dié peste in<br />
die nuwe plantseisoen<br />
Die nuwe plantseisoen het begin<br />
en die pryse van die primêre somergewasse sal<br />
grootliks van die grootte van die nuwe oes afhang.<br />
mielies<br />
Die mielieprys is steeds onder druk. Dit is nie raadsaam<br />
om op insetkoste soos diesel en kunsmis te<br />
sny om die som te laat klop nie – moet dan eerder<br />
nie van die swakker lande plant nie.<br />
Indien plantvog dit toelaat, is die vroeë aanplanting<br />
van mielies nou aan die gang. Indien die grondtemperatuur<br />
nog redelik laag en die grond baie nat<br />
is, kan simptome van sink-/magnesiumtekort op<br />
klein mielies verwag word. Hierdie simptome verdwyn<br />
egter wanneer dit begin warm word.<br />
As die grond baie nat is en bewolkte dae voorkom,<br />
kan die mielies op ligte sandlande blekerig<br />
vertoon. Indien dit moontlik is, maak die grond los –<br />
dit help in die meeste gevalle.<br />
Wees op jou hoede vir grondinsekte soos swart<br />
mieliekewers en snywurms.<br />
>> vee<br />
• Dektyd is om die draai. Indien bulle vir vrugbaarheid<br />
getoets moet word of van die ou<br />
bulle vervang moet word, moet dit so gou as<br />
moontlik gedoen word.<br />
• Kyk die ouer koeie se bekke deur en vervang<br />
met jongeres indien nodig.<br />
Vrywaring: Die aanbevelings en siening soos in die stuk vervat is dié<br />
van die skrywer en word nie noodwendig deur <strong>Senwes</strong> ondersteun<br />
nie, maar word in goeder trou aangebied.<br />
><br />
>><br />
>> groente<br />
Dries kruger<br />
• Vroeggeplante rankgewasse kan teen die einde<br />
van die maand begin blom. Begin dus betyds<br />
teen pampoenvlieë behandel.<br />
• Luise, ruitrugmot-larwes en bagrada-besies kan<br />
nou bedrywig op kool wees.<br />
• Vroeë aartappels is besig om te blom. Wees<br />
bedag op vroeë roes en aartappelmot.<br />
• Alle somergroentes kan nou geplant word.<br />
Voergewasse<br />
eenjarige voergewasse: Dit is nou die tyd om voersorg<br />
hum, babala, akkerbone en tef op lande wat<br />
daarvoor voorberei is, te plant.<br />
meerjarige voergewasse: Meerjarige sorghums soos<br />
Silk, Columbus en Israelie-gras kan ook nou geplant<br />
word.<br />
sonneblom<br />
Indien dit al gereën het, is die eerste<br />
sonneblom reeds geplant.<br />
Die meeste kultivars, wat teen 7 <strong>Oktober</strong> reeds<br />
op is, behoort onder normale klimaatstoestande<br />
teen Maart 2011 stroopbaar te wees. Die Maartleweringsprys<br />
is goed en kan met die vroeë aanplantings<br />
benut word. Bly egter op hoogte van hoe die<br />
totale oppervlakte aanplanting in die land vorder. Die<br />
min koring wat geplant is en die lae mielieprys kan<br />
maak dat heelwat sonneblom geplant word, wat later<br />
nadelig op die sonneblomprys kan inwerk.<br />
Om ’n goeie stand sonneblom te verseker, moet<br />
die saad op ’n ferm saadbed geplant word. Wees dus<br />
versigtig om nie op vars geploegde/geripte lande te<br />
plant nie.<br />
Snywurms en vaalgrondkewers kan vir groot<br />
standverliese verantwoordelik wees. S<br />
Dries Kruger is ’n Senior Akkerboukundige by <strong>Senwes</strong><br />
Landboudienste. Vir meer inligting oor Agriwenke, stuur ’n<br />
epos aan dries.kruger@senwes.co.za of skakel Dries by (051)<br />
4302070 of 083 458 1299.<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
Koring afhanklik van<br />
opgegaarde grondvog<br />
Dit het glad nie vanaf Julie tot<br />
tot September vanjaar in die <strong>Senwes</strong> gebied gereën<br />
nie. Tradisioneel is hierdie maar droë maande met<br />
min of geen reënval. Koue fronte wat gedurende<br />
die lente deur die binneland beweeg, bring soms<br />
Die verskil tussen die werklike reënval wat vanaf Julie<br />
2009 tot augustus 2010 aangeteken is, teenoor die<br />
langtermyngemiddelde reënval vir Julie tot augustus<br />
1998 - 2009.<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
>><br />
DrUppElS op DiE DaK •••<br />
welkome reën vir die koringaanplantings in die<br />
suidwestelike gedeeltes van die Vrystaat. Die koue<br />
fronte vanjaar het nie met reën gepaard gegaan nie<br />
en gevolglik is die koringaanplantings aangewese op<br />
die opgegaarde vog in die grond.<br />
Weens die beperkte reënval sedert Maart vanjaar<br />
het die koringplante ook nie wesenlike sekondêre<br />
wortels ontwikkel nie, wat die koringplant dus nie<br />
kan help om die vog dieper in die grondprofiel<br />
effektief te kan benut nie. Daar het nie reën<br />
gedurende die eerste week van <strong>Oktober</strong> geval nie.<br />
Dit het die koringoes veral in die Wes-Vrystaat<br />
nadelig beïnvloed. Reën het kol-kol in die tweede<br />
week van <strong>Oktober</strong> voorgekom, wat die koringoes in<br />
sekere areas kan bevoordeel.<br />
Die Julie tot Augustus-kaart van reënval in die<br />
<strong>Senwes</strong>-gebied dui slegs negatiewe waardes aan,<br />
omdat daar geen reën geval het nie en die waarde<br />
op die kaart die afwyking op die gemiddelde reënval<br />
reflekteer. S<br />
Saamgestel deur Thys Grobbelaar (Graananalis: <strong>Senwes</strong><br />
Grainlink) en Ronél Koen (Senior GIStegnoloog: <strong>Senwes</strong><br />
Landboudienste) in September 2010.<br />
Vir Die JongsPan ••• lifestyle •• leefstyl •••<br />
Sing saam met<br />
Nedine en wen!<br />
Op Nedine Blom se nuwe album,<br />
Supercool Party Hits 2, kan jy<br />
saam met haar sing, dans,<br />
huppel en spring!<br />
In dié uitgawe van <strong>Senwes</strong><br />
Scenario gee ons twee CD’s<br />
weg. Al wat jy hoef te doen,<br />
is om die verlore lirieke<br />
van die koorgedeelte van die<br />
alombekende Kurt Darren-treffer, Kaptein, in te<br />
vul. Kaptein is deel van ’n keurspel op Nedine se<br />
nuwe album. S<br />
naam en Van:<br />
aDres:<br />
tel:<br />
INSKRYWINGSVORM<br />
so waarVoor wag Jy, laat Jy begin sing:<br />
Kaptein – span die s<br />
Kaptein – sy is m<br />
Daar waar die son o<br />
Daar oor die h<br />
Wag sy vir my<br />
Pos jou inskrywing na: Postnet Suite 32, Privaatsak X10, Flamwood, 2572. Vir aandag: Elizma Myburgh.<br />
><br />
57
58<br />
••• NUUS<br />
Cobus Coetzee en leon richter (middel), albei produsente van bloemfontein,<br />
het met senwes personeel in hul gebied – willem Pienaar (insetbemarker:<br />
senwes Village, bloemfontein), links, en Dassie van der Poel<br />
(graanverkryger: senwes grainlink, bloemfontein), regs – tydens teetyd<br />
dié dag gesels.<br />
J ongboere fokus op oorlewing<br />
Vanjaar se Jongboer Toekomsfokus -<br />
dag, wat op 15 September op NAMPO Park aangebied<br />
is, het gefokus op oorlewing in die uitdagende<br />
tye waarin produsente hul tans bevind. Daar is ook<br />
klem gelê op die belangrikheid van georganiseerde<br />
landbou en jong boere is gemaan om saam te staan.<br />
<strong>Senwes</strong> se Visevoorsitter, Danie Minnaar, het ’n<br />
paar tendense uitgelig wat in die toekoms ’n direkte<br />
invloed op die jongboere gaan hê – een hiervan is<br />
die groeigeleenthede in lande soos Afrika, Oos-<br />
Europa, Brasilië, Argentinië en Maleisië. Dr Kobus<br />
Laubscher (Hoofbestuurder: Graan SA), meen dit<br />
is belangriker om jou oog op die horison te hou, as<br />
om net te kyk waar jy nou loop. Om die toekoms<br />
tegemoet te gaan moet leierskap en balans aan die<br />
orde van die dag wees.<br />
Quinton Coetzee, aanbieder van die 50/50-veldfokus<br />
natuurprogram, was die motiveringspreker van<br />
Japie Grobler (Voorsitter: <strong>Senwes</strong>) en sy span het<br />
in Augustus ’n reeks inligtingsvergaderings in die<br />
<strong>Senwes</strong>-gebied gehou om die afgelope jaar se<br />
finansiële resultate en maatskappystrategie met<br />
aandeelhouers en klante te bespreek.<br />
Tydens die vergaderings het Japie asook Francois<br />
Strydom die aandeelhouers toegespreek oor onder<br />
andere belangrike besluite soos notering en wat dit<br />
vir aandeelhouers beteken.<br />
Japie het beklemtoon dat daar ’n behoefte is om<br />
na die aandeelhouers te luister en het dít aangevoer<br />
><br />
Foto onder: Quinton Coetzee, aanbieder<br />
van die 50/50-veldfokus natuurprogram,<br />
was die motiveringspreker van die dag.<br />
hier is hy saam met Francois Coetzee<br />
(Voorsitter: agri nw Jongboervereniging),<br />
links, roelf Jacobs (Voorsitter: Vrystaat<br />
landbou Jongboer vereniging), tweede<br />
van regs en Danie minnaar (Visevoorsitter:<br />
senwes).<br />
die dag en het die jongboere gemaan om weer te<br />
leer om op hul instinkte te vertrou. Kallie Schoeman<br />
(Besturende Direkteur: Schoeman Boerdery) het<br />
gevolg met sy praatjie oor volhoubare graanproduk sie<br />
wat hy gesterk het met praktiese voorbeelde uit sy<br />
eie boerdery. Hy het die jongboere herinner dat hul<br />
oorlewing grootliks deur hul gesindheid bepaal word.<br />
Laaste aan die woord was Pieter Geldenhuys<br />
(voorheen verbonde aan die Instituut vir Tegnologie<br />
en Innovasie van die Noordwes-Universiteit) wat aan<br />
die produsente ’n kykie gegee het op die ongelooflike<br />
tegnologie wat hulle in die toekoms kan verwag.<br />
Die Jongboer Toekomsfokusdag is aangebied deur<br />
<strong>Senwes</strong>, in samewerking met die jongboerverenigings<br />
van Vrystaat Landbou en Agri NW. Graan SA en<br />
OFM was die medeborge van die dag en alle<br />
fondse wat gegenereer is, is aan die bogenoemde<br />
jongboerverenigings geskenk. S<br />
<strong>Senwes</strong> hou aandeelhouers en klante op hoogte<br />
as die hoofrede vir die vergaderings. Francois het<br />
uitgebrei oor die finansiële resultate en groeisyfers<br />
met behulp van statistieke en grafieke. Hy het gesê<br />
dat hy ’n moeilike jaar voorspel en daarom sal daar<br />
konserwatief na die besigheid gekyk moet word.<br />
Die transaksie met MGK is ook bespreek<br />
sowel as die Treacle-saak, wat opslae in die<br />
nuus gemaak het. Daar is afgesluit met ’n<br />
vraag- en antwoordsessie, waar dit duidelik was<br />
dat die produsente veral bekommerd is oor die<br />
sekuriteitswaarde en oorlewing. S<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
<strong>Senwes</strong>-leisels weer eens<br />
in bekwame hande<br />
die aan stelling van francois<br />
strydom as besturende<br />
DIREKTEUR EN CORNé KRUGER<br />
as direkteur: finansies het<br />
gedurende augustus vanjaar<br />
PLAASGEVIND. BEIDE WAS WAAR-<br />
NEMEND IN HIERDIE POSISIES.<br />
FRANCOIS EN CORNé IS VIR BAIE<br />
nie onbekende gesigte in die<br />
senwes-geweste nie en albei het<br />
OOK AL DIEP VOETSPORE BINNE DIé<br />
MAATSKAPPY GETRAP.<br />
FranCois stryDom (50)<br />
Francois se aanstelling wat vanaf 6 Augustus van<br />
krag is, spruit uit ’n deursigtige werwing- en keurings<br />
pro ses wat gevolg het na die uit trede van<br />
Johan Dique vroeër vanjaar.<br />
>> drie minute met francois<br />
wat is jou droom vir senwes?<br />
<strong>Senwes</strong> moet waarde vir klante bring, ontwik keling<br />
vir personeel en geleenthede vir ver skaf fers.<br />
waar sien jy senwes in die toekoms?<br />
Teen 2020 sal <strong>Senwes</strong> bestaan uit ’n Landboudienste,<br />
Voedsel en Hulpbronne groep, met ’n<br />
Afrika-voetspoor as basis en bepaalde inter na -<br />
sionale vennootskappe wat op ’n konglomeraatstruktuur<br />
bedryf word.<br />
waarsonder kan senwes nie as ’n<br />
maatskappy groei nie?<br />
Klantefokus, die wil om te verander, groei en<br />
per soonlike drome. Besigheid is nie meer<br />
ingewikkeld as goed gemotiveerde personeel<br />
wat klante help om oplossings vir hulle<br />
besighede te kry deur ’n lojale reeks van<br />
insetverskaffers en produkte nie.<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
••• nuus •••<br />
sy landboupad<br />
Na verwerwing van ’n BScAgric (Hons)<br />
(Veekunde) kwalifikasie, begin sy<br />
loop baan by Afgri as Veekundige. Hy<br />
vorder oor ’n tydperk van sowat 13<br />
jaar tot Direkteur: Graanbedryf van dié<br />
maatskappy. Francois sluit hom in 2001<br />
aan by <strong>Senwes</strong> en word gesekondeer na die<br />
destydse Kolosus Holdings as Besturende Direkteur.<br />
Na die suksesvolle omdraai en ont bondeling van dié<br />
genoteerde maatskappy, sluit hy hom in Desember<br />
2001 aan by <strong>Senwes</strong> as Direkteur: Bedryf, waar<br />
hy intensief betrokke was by die omdraaistrategie<br />
en die daaropvolgende waarde-ontsluitingspad en<br />
groeistrategie.<br />
Corné kruger (37)<br />
Die aanstelling van Corné, met ingang van 26 Augus -<br />
tus, volg na die bedanking van Steven Alberts in Mei<br />
vanjaar.<br />
Corné behaal sy BCom (Rek)-kwalifikasie in<br />
1994, waarna sy loopbaan afskop by PricewaterhouseCoopers<br />
en later as finansiële bestuurder van<br />
die Waterglen-groep. In 1999 kwalifiseer hy as ’n<br />
geoktrooieerde rekenmeester.<br />
senwes-pad<br />
Dié geoktrooieerde rekenmeester se <strong>Senwes</strong>loopbaan<br />
strek oor elf jaar. Die beginjare van sy<br />
loopbaan by <strong>Senwes</strong> het gesorg vir blootstelling as<br />
besigheidsanalis, SAP-spesialis en rekenmeester.<br />
In 2002 word hy aangestel as tesourie-bestuurder<br />
en in 2003 as die finansiële bestuurder van die<br />
Finansiële Dienste-divisie. Hy word bevorder tot<br />
Finansiële Bestuurder van<br />
Finansiële Dienste en<br />
Tesourie in 2004 en<br />
in 2005 raak hy<br />
<strong>Senwes</strong> se Assistent<br />
Hoofbestuurder:<br />
Finansies. S<br />
Corné kruger<br />
><br />
59<br />
Francois strydom
60<br />
••• NUUS<br />
Danksy ’n onlangse kontrakondertekening tussen senwes en noordwes krieket sal senwes Park sy naam tot 2014<br />
behou. hier is die north-west Dragons saam met Francois strydom, Jacques Faul, kevin gower (Vise president:<br />
noord wes krieket), heel links, met archie Pretorius (President: noordwes krie ket), Japie grobler (Voorsitter: senwes)<br />
en Johan grobler (assistent hoofbestuurder: korporatiewe bemarking, senwes) heel regs.<br />
senwes Park<br />
se naamregte hernu<br />
senwes en noordwes krieket<br />
het op 3 september vanjaar<br />
hul staat maker vennoot skap<br />
voortgesit toe hulle saam die<br />
kontrak onderteken het om<br />
senwes park se naamregte vir<br />
DIE VOLGENDE VIER JAAR TE HERNU.<br />
hierdie ondertekening het in die<br />
presidensiële suite by <strong>Senwes</strong> Park in Potchef stroom<br />
tydens die halftyd van die 20/20-opwarmings wedstryd,<br />
waarin die Chevrolet Knights teen die North-<br />
West Dragons gespeel het, plaasgevind.<br />
<strong>Senwes</strong> is reeds sedert 2008 die naamregteborg<br />
en danksy hierdie nuwe kontrak sal hulle tot 2014<br />
die borg wees, wanneer die kontrak weer oorweeg<br />
sal word. Die vier manne wat hul handtekening<br />
op papier gesit het, was Japie Grobler (Voorsitter:<br />
<strong>Senwes</strong>), Francois Strydom (Besturende Direkteur:<br />
<strong>Senwes</strong>), Archie Pretorius (President: Noordwes<br />
Krieket) en Jacques Faul (Hoof Uitvoerende<br />
Beampte: Noordwes Krieket).<br />
“Dit is ’n absolute plesier om saam met <strong>Senwes</strong><br />
te werk en die aankondiging van hul borghernuwing<br />
bewys duidelik dat hulle werklik ’n maatskappy<br />
><br />
is wat toegewyd is aan die opheffing van die<br />
gemeenskap,” het Jacques Faul gesê.<br />
Johan Grobler (Assistent Hoofbestuurder: Korpo -<br />
ratiewe Bemarking, <strong>Senwes</strong>) noem dit ’n vennootskap<br />
eerder as slegs ’n borgooreenkoms. “Dit is<br />
meer as net ’n naamregte-ooreenkoms, maar<br />
eerder ’n geleentheid om geïntegreerde gemeenskapsbetrokkenheid<br />
te bereik. Ons het nie altyd die<br />
praktiese kennis nie en deur dié ooreenkoms mik<br />
ons om Noordwes Krieket in staat te stel om hierdie<br />
hele proses uit te voer,” het Johan gesê. S<br />
leeus kuier by<br />
hoofkantoor<br />
Van die Lions krieketspelers het op<br />
2 September vanjaar <strong>Senwes</strong> se<br />
Hoofkantoor besoek in aanloop tot die<br />
ondertekening van die <strong>Senwes</strong> Park naamregtehernuwingskontrak<br />
wat op 3 September op<br />
<strong>Senwes</strong> Park, die Lions se tuisveld, plaasgevind<br />
het. Tydens hul besoek het die spelers<br />
plakkate en handtekeninge aan <strong>Senwes</strong><br />
personeel uitgedeel en ’n teken<br />
van vennootskap is aan<br />
<strong>Senwes</strong> oorhandig. S<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
Sien uitdagings as<br />
geleenthede<br />
meeste van die sprekers by die<br />
Vrystaat Landbou Jaarkongres, wat op 4 en 5 Augus-<br />
tus in Bloemfontein plaasgevind het, se kernbood-<br />
skap aan kongresgangers was dat hulle hul doof<br />
moet hou vir die negatiwiteit in ons land en eerder<br />
die groter prentjie moet raaksien.<br />
JP Landman, ’n politieke analis, het die belangrik<br />
heid van ekonomiese groei en skepping van<br />
sosiale kapitaal in ons land beklemtoon. “’n Mens<br />
kan nie net van brood alleen leef nie. Jy het ook<br />
sosiale kapitaal nodig. Sosiale kapitaal is die gom<br />
wat ’n samelewing inbind rondom gemeenskaplike<br />
waardes en ’n minimum van gemeenskaplike gedrag.<br />
Gom word gebore uit vertroue, waardes en ’n<br />
sin van ordentlikheid en regverdigheid,” het JP gesê.<br />
“Moenie jou ore uitleen dat daar nie ’n toekoms<br />
vir Suid-Afrika is nie. Ek glo in die algemene rede lik-<br />
heid van menslikheid. Die Lesotho-grens aangeleent<br />
heid is ’n voorbeeld dat die grondwetlike beginsels<br />
waarop dié debat geskoei is en die stem van<br />
redelikheid geseëvier het,” het Louw Steytler tydens<br />
sy Presidentsrede gesê.<br />
Annelize Crosby (Regs- en beleidsadviseur: Agri SA)<br />
Die tema by vanjaar se Agri NW kongres – gefokus,<br />
gereed en gemotiveerd – wat op 7 en 8 September<br />
in Rustenburg plaasgevind het, het<br />
beslag gekry met die aanbieding<br />
van Marius Louw, Strategiese<br />
Beplanner van die Afrikaanse<br />
Han delsinstituut (AHI).<br />
Sy aanbieding het gehandel<br />
oor AHI-inisiatiewe en program<br />
me vir kapasiteitskepping<br />
en ontwikkeling op plaas like<br />
owerheidsvlak met verwysing<br />
na voorstelle vir die posisio nering<br />
en deelname van Agri NW.<br />
Theo Venter, verbonde aan<br />
die Noordwes-Universiteit, het<br />
die kongres toegespreek oor<br />
’n perspektief oor politieke<br />
realiteite en uitdagings op alle<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
Cor Jansen van Vuuren, tweede van<br />
links, is as Pre sident en Daan van<br />
der merwe, derde van links, as Visepresident<br />
van agri nw verkies. saam<br />
met hulle is naudé Pienaar, (adjunkhoofbestuurder:<br />
agri nw), links, en<br />
boeta du toit (hoofbestuurder: agri nw).<br />
••• nuus •••<br />
henk Vermeulen (hoof bestuur der: Vrystaat landbou),<br />
louw steytler, Dan kriek (Vise-president: Vrystaat<br />
land bou) saam met annelize Crosby.<br />
het aangesluit by laasgenoemde twee sprekers.<br />
“Ons moet versigtig wees vir negatiwiteit, moedeloosheid<br />
en vreesagtigheid in ons landbousektor. Dit<br />
is ’n nare aansteeklike siekte,” het sy gesê. Sy het<br />
oor grondhervorming gesels en gesê dat produsente<br />
die groter prentjie (internasionale konteks) in gedagte<br />
moet hou.<br />
Francois Strydom (Besturende Direkteur:<br />
<strong>Senwes</strong>) het tydens sy boodskap gesê dat<br />
produsente met die regte houding moet opstaan<br />
en die uitdagings – soos die hoë mate van<br />
verstedeliking, eienaarskap van grond, die lae<br />
aanvraag in die wêreldekonomie en uiters hoë<br />
volatiliteit – as geleenthede moet sien. S<br />
A gri NW is gefokus, gereed en gemotiveerd<br />
regeringsvlakke en die invloed daarvan op diens -<br />
lewering, stabiliteit, ekonomiese groei en ontwikkeling<br />
in die Noordwes Provinsie.<br />
Prof Herman van Schalkwyk,<br />
Rektor van die Noordwes Universiteit,<br />
het gepraat oor<br />
die landbou-ekonomiese<br />
tendense en die effektiewe<br />
implementering van die landboumeestersplan<br />
vir volhou bare<br />
en vooruitstrewende landbouontwikkeling<br />
in Noordwes.<br />
Hannes Schutte het op sy beurt<br />
oor die noodsaaklikheid van ’n<br />
inklusiewe en georganiseerde<br />
Besigheidsforum om<br />
besigheidsbelange op plaaslike-<br />
en provinsiale vlak te bevorder,<br />
gepraat. S<br />
><br />
61
62<br />
••• NUUS<br />
Personeel met ’n veer in die hoed<br />
die jaarlikse senwes<br />
prestasie toekennings het<br />
op 10 september tydens<br />
’N GLANSGELEENTHEID IN<br />
potchefstroom plaas-<br />
GEVIND. DIE TOP SENWES<br />
BEDRYFSPUNTE, ASOOK<br />
INDIVI DUELE PRESTEERDERS,<br />
IS DIé AAND AANGEWYS.<br />
>> kategoriewenners<br />
Village<br />
beste kleinhandelstak: Kategorie A: Bothaville<br />
– Marius van Wyk; Kategorie B: Hoopstad – Johan<br />
Terblanche en Hano Oberholzer; Kategorie C:<br />
Hartbeesfontein – Willem Spies<br />
beste meganisasiebemarker: Conna Campher<br />
beste kleinhandelbemarker: Lucas Mokobane<br />
beste bemarker (Direkte insette): Willem Pienaar<br />
beste meganisasietak: Kategorie A: Wesselsbron –<br />
Dirk Theron; Kategorie B: Bultfontein – Johan du Plessis;<br />
Kategorie C: Theunissen – Johan Stander<br />
grainlink<br />
beste aankopekantoor: Noordwesstreek – Dawid<br />
Heymans<br />
graanbemarker van die jaar: Henk Geyer<br />
beste graansilo: Kategorie A: Viljoenskroon – Nico<br />
Janse van Rensburg; Kategorie B: Vierfontein – Martin<br />
Smit; Kategorie C: Allanridge – Stephan Erasmus<br />
CreDit<br />
beste presteerder: Tienie Nel S<br />
><br />
Die Villagebestuurspan (voor) saam met van die wenners<br />
in hul afdeling. Voor: sarel greyling (bestuurder: mega nisasie),<br />
Frans du Plessis (hoofbestuurder: senwes Village),<br />
marlo kotzé (bestuurder: Finansies en administrasie) en<br />
neel rust (bestuurder: algemene handel). agter pronk die<br />
wenners – Conna Campher, marius van wyk, Johan du Plessis,<br />
hano oberholzer, Johan terblanche, Johan stander,<br />
willem spies en Dirk theron.<br />
Foto links: hier is die Villagebestuurspan saam met die<br />
res van hul Village-personeel wat met trofeë weggestap<br />
het tydens die senwes Prestasietoekennings. agter:<br />
sarel greyling, Frans du Plessis, lucas mokobane, marlo<br />
kotzé en neel rust. Voor is: willem Pienaar, retha van<br />
eden, Dave van der sandt en Conna Campher.<br />
senwes grainlink het ook talle wenners opgelewer. hier<br />
staan hulle saam met die grainlink-bestuurspan. Voor:<br />
wikus grobler (assistent hoofbestuurder: Finansies en<br />
administrasie), Pieter esterhuysen (hoofbestuurder:<br />
grainlink), Christo booyens (assistent hoofbestuurder:<br />
bemarking) en Faan schoeman (bestuurder: administrasie).<br />
agter staan die wen-personeel: nico Janse van rensburg,<br />
Dawid heymans, gerhard van Deventer, ryno Viljoen, Chris<br />
Jonker, henk geyer, stephan erasmus en martin smit.<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
DIE SENWES WEBTUISTE,<br />
www.SEnwES.co.Za, HOU NET<br />
AAN GROEI. VAN DIE NUWE<br />
toevoegings tot die webtuiste<br />
is ’N AANLYN-AKTIWITEITSKALENDER,<br />
’n weeklikse graanmarkverslag<br />
PoDcaST, ASOOK ’n uurliks-<br />
OPGEDATEERDE WEERBLADSY.<br />
<strong>Oktober</strong> 2010 • www.senwes.co.za<br />
••• nuus •••<br />
>> kwalifiseer ek nog vir die<br />
r1 miljoen trekking?<br />
Produsente wat krediet by <strong>Senwes</strong> opneem tot en<br />
met einde Januarie 2011 en nog op die boeke is<br />
teen einde April 2011, kan vir die R1 miljoen<br />
trekking van volgende jaar kwalifiseer.<br />
SenweS webtuISte: waar om te kliek<br />
nooit weer hoef jy ’n belangrike<br />
datum in die landboudagboek mis te loop nie. Met<br />
die My<strong>Senwes</strong> Kalender kan jy presies sien wat<br />
gebeur, wanneer en waar. Jy kan ook ’n geleentheid<br />
by die kalender voeg deur die betrokke persoon op<br />
die kalenderblad te skakel.<br />
Vanaf <strong>Oktober</strong> word daar weekliks op Maandae<br />
’n graanmarkverslag-klankbaan gepubliseer, wat<br />
beteken dat jy kan luister na nie net die nuutste<br />
tendense nie, maar ook ’n in-diepte analise deur<br />
een van <strong>Senwes</strong> se eie markspesialiste, Theo<br />
Fourie. Vir ’n meer volledige markinsig as wat die<br />
televisie jou bied, luister elke Maandag na hierdie<br />
aanlyn-graanmarkverslag. Kyk ook uit vir die<br />
daaglikse oggend-markverslag.<br />
<strong>Senwes</strong> het onlangs regte bekom tot prof Kobus<br />
Botha se eksklusiewe weersatelliete wat weerinligting<br />
uurliks opdateer. Die foto’s op <strong>Senwes</strong> se<br />
weerblad is vanaf ’n geostasionêre satelliet wat uit<br />
Duitsland beheer word. Hierdie satelliete is ingestel<br />
op uiters hoë definisie en word gebruik om absolute<br />
detail op die aarde waar te neem. Al dié foto’s word<br />
dan lewendig deur prof Kobus se stelsel ontvang –<br />
>> regstelling<br />
<strong>Senwes</strong> Scenario wil graag vir lesers daarop wys<br />
dat Coenie van den Berg inderdaad die wenner<br />
was van die R1 miljoen somerproduksierekening-trekking<br />
en nié Coenie Venter soos berig<br />
is op bladsy 63 van die Augustus 2010-uitgawe<br />
van dié tydskrif nie.<br />
<strong>Senwes</strong> Scenario stel dit graag reg en vra<br />
verskoning vir enige verwarring wat dit kon veroor<br />
saak. S<br />
die enigste van sy soort in Afrika.<br />
Buiten die gewone temperatuurinligting, sal<br />
jy ook kan sien wat die wolke maak en hoe die<br />
reënpatrone lyk. Jy sal die temperatuur op enige<br />
dorp en van enige land kan opsoek, sowel as die<br />
algehele prentjie op ’n wêreldkaart kan kry.<br />
“Boerdery is onlosmakend verbonde aan die weer<br />
– hetsy op kort of lang termyn,” verduidelik prof<br />
Kobus. Die produsent moet weet wat die weer gaan<br />
doen as hy byvoorbeeld duur onkruiddoder wil spuit,<br />
want as dit binne ’n uur reën, sal alles verlore wees.<br />
Hierdie korttermyn weerkennis geld vir baie ander<br />
aktiwiteite ook – soos die sny van lusern en oes van<br />
baie soorte gewasse.<br />
Langtermyn weervoorspellings is net so belangrik.<br />
Die produsent wat byvoorbeeld mielies wil plant,<br />
moet lank voor die tyd weet of hy kunsmis moet<br />
bestel. As jy nie plant nie, kan jy nie oes nie, maar<br />
as jy plant en dit reën nie, is al die insetkoste<br />
verlore. So kan talle meer redes aangevoer word<br />
om die weerbladsy op ’n daaglikse basis te besoek.<br />
Gaan boekmerk sommer nou hierdie bladsy op jou<br />
internet browser. S<br />
* Daar kan na al die bogenoemde bladsye vanaf die<br />
<strong>Senwes</strong> tuisblad genavigeer word.<br />
><br />
63<br />
’n Foto van<br />
die nuwe<br />
weerblad op<br />
www.senwes.<br />
co.za, waar jy<br />
nou uurlikse<br />
weerop daterings<br />
kan kry<br />
vanaf hoogsgevorderde<br />
satelliete.
64 64<br />
64 ••• iN my viSiEr<br />
Voor die son kan skyn...<br />
Die wind het vroegmôre met<br />
me ning aan die huisie se sinkdak begin pluk, nog<br />
voordat die fisante in die droë loop die son begin<br />
uitdaag het om die slaap uit sy oë te vee, en dit het<br />
die hele oggend donker wolke oor ’n skaamverligte<br />
hemelruim gejaag. Toe die flou son teen die middag<br />
finaal kwyn, het dit begin reën. Aangedryf deur die<br />
koue wind het groot druppels met dringendheid op<br />
die sinkdak en teen die ruite geplof – so al asof hulle<br />
binne wou skuiling soek.<br />
Ek het die wind vir ’n paar ure getrotseer en toe<br />
na die huisie teruggekeer, half verkluim en dankbaar<br />
vir sy vuurherd. Die dak het plek-plek gelek, maar<br />
gelukkig nie voor die vuurherd nie, so ek het gemaklik<br />
in die enkele verslete stoel voor die vlamme gesit en<br />
geluister hoe die winter sy woede op die Karoo uithaal.<br />
Na ’n lang ruk het ek die soveelste soetdoringstompie<br />
in die vuur gedruk om die vlamme te stook<br />
en skielik gemerk dat die wind en reën gestop het.<br />
Sommer net so, asof iemand iewers ’n skakelaar<br />
gedruk het. Buite het ’n byna spookagtige stilte my<br />
begroet. En die volgende oomblik was hulle daar,<br />
lui-lui dwarrelend uit die loodgrys lug...groot, nat<br />
vlok ke wat saggies in my hare genestel en aan my<br />
gesig en baadjie kom kleef het. Die donssagte sneeu<br />
het die Karoo geluidloos begin verf en kort voor<br />
lank het die satynagtige wit glans van die landskap<br />
voorspel dat dit weer eens ’n bitter koue nag in die<br />
Moordenaarskaroo sou wees.<br />
Ek het drie dae tevore saam met ’n koue wind op<br />
Swaerskraal aangekom en my bakkie en vierwielfiets<br />
voor die lendelam huisie staangemaak. Kaal sementvloer,<br />
sinkdak sonder plafon, vensters sonder gordy ne,<br />
koue water, kerse vir lig, ’n long-drop buite en ’n voordeur<br />
waardeur die wind sawens weemoedig neurie.<br />
Die vuurherd was dié huisie se beste bate – ’n veilige<br />
hawe waar ek die winter se drif kon ontsnap.<br />
Nagskadu’s het nog triestig onder die karee en<br />
soetdorings in die droë lope gedraal toe ek die vierwielfiets<br />
wydsbeen op ’n tweespoorpaadjie trek.<br />
Half nukkerig weens die koue het hy brom-brom<br />
en met wasemende uitlaat, maar vaste voet die<br />
skurftes aangedurf. Dit was skaars lig toe ek twee<br />
><br />
springbokramme in die vroeë sonstrale sien wip,<br />
halfpad teen ’n knoppie uit, gretig om die eerste<br />
lekseltjies hitte op te slurp. Ek het goed ’n kilometer<br />
verby gery voordat ek die fiets agter ’n gwarriebos<br />
ingetrek het.<br />
Dit het my lank geneem om binne skietafstand te<br />
kom. Om vleis te spaar, wou ek nekskote skiet, maar<br />
die sterk wind het bepaal dat ek nader as gewoonlik<br />
gaan. Daar tussen die koue klippers, plat op my<br />
maag, het ek gewonder hoekom iemand in sy vyftigs<br />
sulke mallighede aanvang. Ander van my ouderdom<br />
sit bokke voor of skiet hulle van voertuie af.<br />
’n Goeie twee ure nadat ek begin bekruip het,<br />
het die kruishaar teen ’n ram se nek opgekruip<br />
en bewerig skuins onder sy oor vasgesteek. Eers<br />
toe ek opstaan, het die ander ram my gesien en<br />
stywebeen teen die koue wind weggedraf, terwyl ek<br />
die 71 treë aanstap na die stil bondeltjie toe. Die<br />
ram se fleur was reeds af en met sy binnegoed uit<br />
het hy maklik gedra tot waar ek hom met die fiets<br />
kon oplaai.<br />
Oor die volgende twee dae het die koue toegeneem<br />
en het die tierende wind net vir rukkies<br />
tussen sononder en middernag asemgeskep, voordat<br />
dit met hernude ywer voortgalop het oor die<br />
Moordenaarskaroo. Toe kom die sneeu en nadat die<br />
laaste donsige vlokkies hul lê gekry het, het die wind<br />
vir oulaas sy wraak oor die ooptes kom blaas. Dit was<br />
seker die koudste nag wat ek ooit beleef het.<br />
Toe draai die weer. Die volgende oggend het<br />
koud, maar jubelend gebreek. Uitgelate sonstrale<br />
het ywerig begin om die sneeu weg te kalwe en teen<br />
tienuur het hulle my uit my dik baadjie gedwing.<br />
Oral op die vlaktes, teen die rante en in die lope<br />
was lewe. Die Karoo het splinternuut vertoon.<br />
So moet dit ook wees; dit moet eers droog wees<br />
voordat dit kan reën, eers koud voordat dit warm<br />
raak, eers onweer voordat die mooiweer kom. In<br />
die lewe ook – soms moet daar eers storms kom,<br />
sodat jy jou seëninge opnuut kan tel en waardeer. S<br />
>><br />
Koos Barnard is ’n voltydse jagskrywer.<br />
Koos Barnard<br />
www.senwes.co.za • <strong>Oktober</strong> 2010
Village... waar ALMAL bymekaarkom<br />
<strong>Senwes</strong> Village beloof ‘n inkopie-kuierervaring vir die boer wat graangewasse verbou en produkte<br />
vir sy veevertakking benodig tot die selfdoener wat op soek is na goeie gehalte selfdoenprodukte.<br />
<strong>Senwes</strong> Village is ook jou eenstopwinkel waar jy al jou tuinbou-, hardeware-, DIY-, landbou- en<br />
buitelewebenodigdhede en -dienste onder een dak kry. Ons vriendelike personeel bied die selfdoener en die<br />
landbouer kundige bystand, gerugsteun deur die beste kwaliteit produkte.<br />
BREEK NUWE GROND<br />
village<br />
Die hoë standaarde waarteen ons dienslewering<br />
meet, verseker uitmuntendheid in die verskaffing van<br />
kwaliteit produkte en diens, om sodoende langtermyn<br />
verhoudings van wedersydse vertroue te bou.<br />
TOLVRY: 080 941 4011 | www.senwes.co.za | www.senwes.mobi