Jaarverslag: 2008 - Suidwes

Geregistreerde adres en posadres
Voortrekkerstraat
Leeudoringstad
2640
Posbus 5
Leeudoringstad
2640
Webblad
http://www.suidwes.co.za
Groepsekretaris
D C Theron
Posbus 5
Leeudoringstad
2640
Tel: (018) 581 1000
Faks: (018) 581 2548
E-pos: davidt@suidwes.co.za
Oordragsekretaris
Groepsekretaris – sien besonderhede hierbo
Verhandelingskamer vir aandele
P/a Die Groepsekretaris
Posbus 5
Leeudoringstad
2640
Navrae: Me Carin Erasmus
Tel: (018) 581 1023
Faks: (018) 581 2548
E-pos: carine@suidwes.co.za
Bankiers
Land- en Landbou-ontwikkelingsbank van
Suid-Afrika
ABSA Bank Beperk, lid van die Barclays
Groep
Nedbank, afdeling van Nedcor Bank Beperk
SUIDWES ADMINISTRATIEWE INLIGTING
Ouditeure
PricewaterhouseCoopers Ingelyf
Sentrale Streek
Tweedelaan 61
Westdene
Bloemfontein
9301
Posbus 818
Bloemfontein
9300
Tel: +27 (51) 503 4100
Faks: +27 (51) 503 4399
http://www.pwc.com/za
Registrasienommers van maatskappye
Suidwes Beherend Beperk
(1998/007242/06)
Suidwes Beleggings Beperk
(1998/007601/06)
Suidwes Landbou (Edms) Bpk
(1990/006879/07)
Suidwes n (Edms) Bpk
(1998/007714/07)
Suidwes Nywerhede (Edms) Bpk
(1993/000083/07)
Corn International (Pty) Ltd
(1996/018009/07)
Southern Alliance (Pty) Ltd
(1994/000592/07)
Cortex Securities (Pty) Ltd
(2005/035089/07)
Africa Bearings and Transmission (Pty) Ltd
(1997/000060/07)
Suidwes IT-Oplossings (Edms) Bpk
(1996/018157/07)
Bodtrade 60 (Edms) Bpk
(2007/027484/07)
Tolvrynommer: 0800511475
Whistle Blowers: 0800203115

2
4
5
6
8
9
10
12
16
21
26
32
81
Administratiewe inligting
Gebiedskaart en Geskiedenis
Groepstruktuur
Direkteure
Uitvoerende Bestuur
Korporatiewe pro el
Vyf jaar nansiële oorsig
Voorsittersverslag
Besturende Direkteursverslag
Korporatiewe bestuursverslag
Volhoubaarheid
Finansiële jaarstate: Suidwes Beleggings
Beperk
Opgesomde nansiële jaarstate:
Suidwes Beherend Beperk
INHOUDSOPGAWE SUIDWES 3..

Tosca
Suidwes het sy ontstaan op 16 Augustus 1909
gehad met die stigting van die Wolmaransstad
Coöperatieve Landbouw Vereeniging te
Wolmaransstad. Die Koöperasie se naam is in
1936 na Suid-Westelike Transvaalse Landbouvereniging
en weer op 1 Junie 1952 na Suid-
Westelike Transvaalse Landboukoöperasie
Beperk verander. Die Koöperasie het in Mei
1994 met Noordkaap Lewendehawe Koöperasie
Beperk geamalgameer waarna dit as Suidwes
Koöperasie Beperk bekend gestaan het.
4. SUIDWES GEBIEDSKAART & GESKIEDENIS
Stella
Kameel
Migdol
Louwna Vryburg
Hallatshope
Reivilo
Amalia
Hartswater
Schweizer-
Reneke
Bloemhof
Hertzogville
Boshof
Bamboesspruit
Strydpoort
Wolmaransstad Leeudoringstad
Hoopstad
Makwassie
Kingswood
Bultfontein
Bothaville
Wesselsbron
Suidwes Koöperasie Beperk is op 22 April
1998 in ‘n publieke maatskappy, synde Suidwes
Beleggings Beperk, omskep. Terselfdertyd
is die onderneming herorganiseer in ‘n groep
van maatskappye waarvan Suidwes Beherend
Beperk die uiteindelike beherende maatskappy
is.
Die Suidwes Groep se hoofkantoor is van die
begin af te Leeudoringstad in die Noordwes
Provinsie van Suid-Afrika gesetel.

100%
Suidwes Landbou
(Edms) Bpk
Suidwes Graan
Silo’s
Bemarking
Vervoerlogistiek
Graandienste
Wesmark
Handelstakke
Veevoerdepots
Direkte bemarking
Maandrekenings
Wesmeg
Heelgoedere
Onderdele
Werkswinkels
Individuele aandeelhouers
(hoofsaaklik bona fide-boere)
100%
Suidwes Beherend Beperk
51.06%
Suidwes Beleggings Beperk
100%
Suidwesfin
(Edms) Bpk
Versekering
Suidwesfin
Produksiekrediet
Afbetalingsverkoopsfinansiering
Langtermynlenings
Terratek
Korporatiewe Dienste
100%
Suidwes Nywerhede
(Edms) Bpk
Safex-makelary
48.94%
Individuele
aandeelhouers
Korporatiewe funksies
Finansies
Menslike Hulpbronne
Sekretariaat
Interne Oudit
70%
51%
33%
100%
100%
50%
Southern Alliance
(Pty) Ltd
Cortex Securities
(Pty) Ltd
Suidwes
IT-Oplossings
(Edms) Bpk
Africa Bearings
& Transmission
(Pty) Ltd
Bodtrade 60
(Pty) Ltd
h/a C2C Trading
GROEPSTRUKTUUR SUIDWES
5.

6.
SF van Zyl
Voorsitter van Direksie
PS Vercueil
Ondervoorsitter van Direksie
PF Delport
L Hauman
JJ le Roux

GL Malherbe
JH Trollope
JJ Viljoen
SW Pienaar
Besturende Direkteur
G Potgieter
Direkteur: Finansies
7.

SD Bruwer
Hoofbestuurder: Wesmark en Wesmeg
AJ Esterhuizen
Hoofbestuurder: Suidwes n
JJ Maritz
Hoofbestuurder: Graan
DC Theron
Groepsekretaris
PR van der Merwe
Hoofbestuurder: Korporatiewe Dienste

Suidwes Beleggings Beperk is landboubeleggingsmaatskappy
wat sedert sy ontstaan op
16 Augustus 1909 leidende rol op verskeie
terreine in die Suid-Afrikaanse landbou gespeel
het. Suidwes het ontwikkel van klein koöperatiewe
vereniging tot moderne, toekomsgerigte
en tegnologies gevorderde onderneming
wat, tesame met sy liale, een van die groot
landboumaatskappygroepe in Suid-Afrika uitmaak.
Tans bedryf Suidwes sy besigheid hoofsaaklik
vanaf sy hoofkantoor te Leeudoringstad en 67
bedryfspunte, wat strategies oor sy bedieningsgebied
geposisioneer is om effektiewe diens
aan sy klante te verseker.
Suidwes se kernbesigheid is op die primêre
behoeftes en belange van landbouprodusente
gerig. Die veranderende omstandighede en
behoeftes van sy klante word aangespreek
deur die ontwikkeling van innoverende bemarkings-
en nansiële produkte en –dienste,
wat tegnologies hoogs gevorderde boerderyondersteuningsdienste
insluit. Die Groep bied
onder sy handelsname Suidwes Graan, Suidwesn,
Wesmark, Wesmeg en Terratek gediversiseerde,
mededingende reeks produkte
en dienste aan landbouprodusente, wat insluit:
Hantering en opberging van graan, bemarking
van siese graan en afgeleide instrumente,
handelswinkels waardeur primêre insetmiddele
aan landbouers bemark word, veevoerdepots,
kredietverlening, meganisasiegoedere
met ondersteunende onderdelesentrums en
werkswinkels.
Die Suidwes Groep se besigheidsbenadering is
gegrond op daadwerklike verbintenis tot die
handhawing van uitmuntende verhoudings met
al sy belangegroepe en uitstekende dienslewering
aan al sy klante. Dit word ondersteun deur
bepaalde waardestelsel waarvan integriteit,
deursigtigheid, etiek, lojaliteit en billike, konsekwente
optrede die grondslag vorm.
Suidwes gee graag gehoor aan die behoeftes
van sy belangegroepe en het oor jare verskeie
verstellings aan die soort dienste wat hy lewer,
sowel as die geograese area waarbinne hy
funksioneer, aangebring. Vandag tel Suidwes
se boere-klante onder die mees gevorderde
in wetenskaplike boerderymetodes. Om te
verseker dat Suidwes in sy klante se nuwerwetse,
wetenskaplike behoeftes kan voorsien,
sorg sy personeelkorps dat hulle voortdurend
op hoogte van die nuutste navorsing, tendense
en ontwikkeling is, om sodoende ondersteuning
van die hoogste standaard aan Suidwes
se klante te kan bied.
Statistiek op 30 April 2008 Aantal
Aandeelhouers van Suidwes Beherend Beperk 6,234
Aandeelhouers van Suidwes Beleggings Beperk 6,176
Permanente personeellede 722
Tydelike personeellede 212
Silo’s 16
Totale opbergingskapasiteit 1,238,844 ton
Handelstakke 17
Veevoerdepots 2
Heelgoederesentrums 5
Onderdelesentrums 15
Werkswinkels 6
Kredietkantore 5
Versekeringskantore 5
Debiteure 3,348
Geregistreerde Safex-klante 559
KORPORATIEWE PROFIEL SUIDWES
9.

INKOMSTESTAAT
Inkomste
Bedryfswins
Finansieringskoste
Wins voor belasting
Belasting
Netto wins van voortgesette bedrywe
Netto verlies van eindigende bedrywe
Netto wins / (verlies) vir die jaar
Toeskryfbaar aan:
Ekwiteitsaandeelhouers van die
Maatskappy
Minderheidsbelang in ekwiteit
BALANSSTAAT
Gewone aandeelhouersbelang
Minderheidsbelang in ekwiteit
Totale ekwiteit
Totale laste
Totale bates
VERHOUDINGS
Ekwiteit tot totale bates
Rentedraende skuld tot totale bates
Rentevrye skuld tot totale bates
Verdienste op gewone aandeelhouersbelang
Verdienste per aandeel (sent)
Dividende per aandeel (sent) -
tussentyds
Dividende per aandeel (sent) - naal
Totale dividende (sent)
Netto batewaarde per aandeel (sent)
2008
R’000
3,428,694
137,454
(48,436)
89,018
(21,074)
67,944
-
67,944
73,290
(5,346)
67,944
316,958
124
317,082
704,974
1,022,056
31.0%
40.3%
28.7%
100.0%
28.2%
59.2
10.00
-
10.00
256.1
10. SUIDWES VYF JAAR FINANSIËLE OORSIG
2007
R’000
2,089,355
96,336
(39,365)
56,971
(9,762)
47,209
-
47,209
43,439
3,770
47,209
260,043
5,470
265,513
527,959
793,472
33.5%
38.9%
27.6%
100.0%
20.2%
35.1
7.00
-
7.00
210.1
2006
R’000
1,204,237
81,533
(22,535)
58,998
(12,216)
46,782
(12,762)
34,020
32,562
1,458
34,020
214,969
2,581
217,550
457,620
675,170
32.2%
40.4%
27.4%
100.0%
16.9%
26.3
6.00
-
6.00
173.7
2005
R’000
1,048,142
65,592
(22,038)
43,554
(5,686)
37,868
(63,119)
(25,251)
(25,271)
20
(25,251)
193,082
538
193,620
593,878
787,498
24.6%
46.4%
29.0%
100.0%
(12.0%)
(20.4)
0.00
-
0.00
156.5
2004
R’000
1,279,188
88,017
(8,235)
79,782
(5,434)
74,348
(46,231)
28,117
28,117
-
28,117
210,703
-
210,703
500,998
711,701
29.6%
21.1%
49.3%
100.0%
14.2%
22.7
3.00
3.00
6.00
170.2

R miljoen
Persentasie
0
R miljoen
R miljoen
0
0
28.1
2004
29.6%
Netto wins toeskryfbaar aan
ekwiteitsaandeelhouers
(25.3)
Eie-kapitaalverhouding
24.6%
32.6
32.2%
43.4
33.5%
73.3
2005 2006 2007 2008
Netto verlies: Eindigende bedrywe
0 0
0
(12.8)
(46.2)
2004
Netto wins: Voortgesette bedrywe
74.3
2004
37.9
(63.2)
46.8
47.2
67.9
2005 2006 2007 2008
2005 2006 2007 2008
31.0%
2004 2005 2006 2007 2008
R miljoen
Sent
0
0
211
170
Aandeelhouersfondse
194
2004 2005 2006 2007 2008
Netto batewaarde per aandeel
157
218
174
266
210
256
2004 2005 2006 2007 2008
Verdienste per aandeel
VYF JAAR FINANSIËLE OORSIG SUIDWES
317
11.

12. SUIDWES VOORSITTERSVERSLAG
Algemene oorsig
Suidwes se besigheid is op die landbou en
landbou-kommoditeitsmarkte gefokus.
Die besigheidsomgewing waarbinne Suidwes
optree, het die afgelope paar jaar die werklikheid
van die groter besigheidswêreld ervaar.
Ons beleef ook bykans elke dag veranderinge
in die makro-ekonomiese omgewing. Suidwes
bevind hom midde-in hierdie dinamiese landbou-
en besigheidsomgewing. Die inherente
krag en vermoë van ons Maatskappy wat oor
die afgelope aantal jare gevestig is, het vanjaar
egter weer eens verseker dat Suidwes uitstekende
resultaat kon a ewer.
Die wins voor belasting het van verlede jaar se
rekord van R57 miljoen, met 56% tot R89 miljoen
gestyg. Die Direksie is baie dankbaar vir
die pragtige resultaat.
Stygende pryse van kommoditeite het wel
bygedra om die goeie resultate te kon behaal,
maar Suidwes het ook weer eens uitstekend
daarin geslaag om sy kostes in in asionêre
markomgewing te beperk.
Veral Wesmeg, wat in die vorige aantal jare nie
bevredigend presteer het nie, se resultate het
dramaties verbeter. Ons nansieringsbesigheid,
Suidwes n, se resultate is nadelig beïnvloed
omdat produksieskuld vroeër terugbetaal
is, met die gevolg dat minder rente op produksielenings
verdien is.
Die Direksie is dankbaar dat die Bestuur by
elke afdeling en divisie daarin slaag om jaarliks
verbetering in die markaandeel te bewerkstellig.
Suidwes se Bestuur en personeel vermag
dit omdat hulle baie goed daarin slaag om
uitstekende besigheidsverhoudinge en nouer
samewerking met al Suidwes se belanghebbendes
te handhaaf.
Suidwes se aandeelhouers wissel van suiwer
institusionele beleggers met substansiële
beleggings tot produsente met relatiewe lae
aandeelhouding, maar vir wie seggenskap in
die onderneming geweldige premie dra. Dit
noodsaak gebalanseerde benadering wat op
volhoubare ekonomiese waardetoevoeging ge-

aseer is, maar ook dienslewering in die plattelandse
gebiede probeer verseker.
In die bestuur van Suidwes se besigheid
word daadwerklik gestreef na die handhawing
van goeie korporatiewe bestuursbeginsels,
soos meer volledig blyk uit die korporatiewe
bestuursverslag van die Direksie, wat vanaf
bladsy 21 in hierdie publikasie verskyn.
Benewens die uitdagings wat die besigheidsomgewing
gedurende die jaar aan Suidwes gestel
het, moes ons gedurende September 2007
poging tot vyandige oorname van die Suidwes
Groep deur Senwes in die gesig staar, skaars
ses maande nadat Suidwes se Direksie weldeurdagte
en behoorlik gemotiveerde besluit
geneem het om nie samesmelting met Senwes
verder te ondersoek nie.
Die vyandige oornamepoging het wye belangstelling
ontlok en die uiteindelike slotsom
daarvan was waarskynlik net so rigtinggewend
vir die toekoms van landboubesighede in die
algemeen as wat Senwes se aanbod misplaas
was. Die uitslag van die stemming was 84%
ten gunste van die Direksie se voorgestelde
statuutwysigings, met slegs 16% daarteen.
Die aandeelhouers het dus in geen onduidelike
terme die punt gemaak dat Suidwes nie te
koop is nie. Indien hierdie standpunt met verloop
van tyd sou verander, sal die aandeelhouers
self daaroor besluit; ook op watter wyse dit
sal gebeur.
Ek wil beklemtoon dat Suidwes u belangstelling
en betrokkenheid by ons Maatskappy as
sakevennote en mede-rolspelers, en boere in
Sent
300
250
200
150
100
0
50
Netto batewaarde per aandeel
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
die Suid-Afrikaanse landbousektor, waardeer
en dat volstoom voortgegaan sal word om aan
ons kernbeginsels uitvoering te gee naamlik:
•
•
•
•
•
om positiewe ekonomiese waardetoevoeging
tot aandeelhouersbeleggings te
verseker;
om beleggings in ons eie, sowel as verdere
groei-bedrywe te maak;
om gebalanseerde benadering tot die
toepassing van SEB te volg;
om te voldoen aan riglyne van goeie korporatiewe
bestuur; en
om uitstekende besigheidsverhoudinge te
handhaaf, asook om stabiele en gesogte
beleggingsgeleentheid vir alle aandeelhouers
te bied.
Finansiële oorsig
In die jaar onder oorsig het die Groep netto
wins toeskryfbaar aan ekwiteitsaandeelhouers
van R73.3 miljoen (2007: R43.4 miljoen) behaal,
wat die vorige rekordwins van R43.4 miljoen
met 68.9% verbeter.
Ontleding van die Groep se nansiële posisie
aan die einde van die 2008-nansiële jaar toon
die volgende verhoudings:
•
•
Sent
Baie goeie verdienste op gewone aandeelhouersbelang
van 28.2% (2007:
20.2%), wat in die besigheidswêreld baie
hoog is.
Verdienste van 59.2 sent per aandeel,
wat styging van 68.7% teenoor die vorige
jaar verteenwoordig.
60
0
50
40
30
20
10
-10
-20
-30
Verdienste per aandeel
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
VOORSITTERSVERSLAG SUIDWES
13.

•
14.
Verhoging van 21.9% in die netto batewaarde,
van R260 miljoen in 2007 tot R317
miljoen in 2008.
Die Maatskappy het gedurende die jaar tussentydse
dividend van 10 sent (2007: 7 sent)
per aandeel betaal. Geen nale dividend (2007:
Geen) sal betaal word nie.
Die Direksie glo dat Suidwes sy huidige momentum
sal kan behou en dat die prestasies
van die afgelope jare volhoubaar is.
Swart Ekonomiese Bemagtiging (“SEB”)
Die Direksie is geruime tyd reeds besig met beplanning
en onderhandelings om die Suidwes
Groep se SEB-status aan te spreek. Suidwes
Beherend Beperk se Statute is by die jaarvergadering
van 2007 gewysig ten einde swart
bemagtiging op aandeelhouersvlak te kan akkommodeer.
Sedert November 2007 is deurlopend met
verskeie swart bemagtigingsgroepe gesprek
gevoer oor aandeelhouding in Suidwes. Tot
op die datum van hierdie verslag kon ons egter
nog nie daarin slaag om SEB-transaksie te
beding nie. Die Direksie se uitgangspunt is dat
swart bemagtiging gedoen moet word op basis
wat vir al die betrokke partye voordelig sal
wees. Alle geleenthede word deeglik oorweeg
aan die hand van die beginsels wat die Direksie
neergelê het, ten einde te verseker dat die
doelwitte met bemagtigingstransaksie bereik
sal word.
Die Direksie se benadering is egter dat bemagtiging
nie net op aandeelhouersvlak gefokus
moet word nie, maar ook op die ander terreine
waar dit ter sprake is. Verslag oor die aksies
SUIDWES VOORSITTERSVERSLAG
en vordering in hierdie verband verskyn vanaf
bladsy 27 van hierdie publikasie.
Toekoms
Die Direksie en Bestuur ondersoek voortdurend
moontlike groeigeleenthede vir die Groep. Dit
word met groot omsigtigheid gedoen, omdat
ons besef dat dit met aandeelhouersfondse ge-
nansier moet word.
Die Direksie sal voortgaan om die huidige strategie
volgens Suidwes se besigheidslosoe
uit te leef ten einde nie net vir aandeelhouers
waarde tot hul belegging toe te voeg nie,
maar ook ons klante te ondersteun om in die
tye wat voorlê, steeds winsgewend te kan boer
en vooruit te gaan, en vir ons personeel bevredigende
en stabiele werkplek te verseker.
Die Direksie se kernfokus is vir die huidige
op sy groeistrategie en die optimalisering van
produktiwiteit en effektiwiteit gerig. Ons gee
besondere aandag aan veranderings in die
makro-omgewing ten einde die geleenthede
wat daaruit mag voortspruit, te kan benut en
potensiële risiko’s wat dit mag inhou, betyds te
kan aanspreek.
Georganiseerde landbou
Suidwes is reeds oor baie lang tyd ten nouste
by georganiseerde landbou, asook die Landboubesigheidskamer,
betrokke en word in
baie gevalle op bestuursvlak deur direkteure
en senior bestuurslede verteenwoordig. Ons
benadering is dat hierdie strukture waarde vir
Suidwes en sy belangegroepe moet toevoeg.
Direkteure
Mnr HW Groenewald, wat deur die Direksie gekoöpteer
is om die Westelike Wyk te verteenwoordig
na mnr H van der Merwe se uittrede
in 2006, se dienstermyn het met die Algemene
Jaarvergadering van 2007 ten einde geloop.
Mnr L Hauman is onbestrede as direkteur vir
daardie wyk genomineer en op die Algemene
Jaarvergadering van 2007 as direkteur van

Suidwes Beherend Beperk en Suidwes Beleggings
Beperk bevestig. Die Direksie se samestelling
het andersins gedurende die jaar onveranderd
gebly.
Die Direksie het na die jaareinde vir mnr DA
Robertson as onafhanklike nie-uitvoerende
direkteur aangestel. Sy aanstelling geld vanaf
3 Junie 2008 en sal, in ooreenstemming met die
bepalings van die statute, vir twee jaar duur.
Waardering
Ek bedank graag al ons klante vir hulle ondersteuning
gedurende die afgelope jaar en vertrou
dat Suidwes sal kan voortgaan om op
wedersyds voordelige basis in u behoeftes te
voorsien.
Ek betuig ook graag my opregte dank aan al
die direkteure van die Suidwes Groep vir die
bemoeienis wat hulle met Suidwes se besigheid
maak. Gedurende die jaar onder oorsig
is op vele terreine besondere insette van hulle
geverg en ek het groot waardering vir die wyse
waarop hulle hul taak benader en uitgevoer
het.
Ek bedank weer eens vir mnr Pierre Vercueil in
besonder vir sy waardevolle ondersteuning en
insette as Ondervoorsitter.
Ons het daarin geslaag om oor lang tydperk
uitstekende personeelkorps daar te stel en te
ontwikkel, wat weet waarheen Suidwes op pad
is en wat oor die vermoë beskik om die Groep
tot selfs groter hoogtes te neem. Ek bedank
elke personeellid in ons organisasie vir sy/haar
groot bydrae in jaar wat baie werksdruk en
emosionele spanning op hulle geplaas het.
Ek en die Direksie het besondere waardering
daarvoor en dra die goeie resultate van die jaar
aan ons personeel op.
Ek het ook die hoogste waardering vir die Besturende
Direkteur en Topbestuur se insette
en toewyding in hierdie jaar met sy besondere
uitdagings. Danksy hulle leiding was ons personeel
in staat gestel om van die jaar groot
sukses te maak.
In besonder wil ek met nederigheid ons Skepper
bedank vir die wyse waarop Hy ons in
hierdie jaar geseën en in staat gestel het om
ons taak te kon vervul.
SF van Zyl
Voorsitter van die Direksie
22 Julie 2008
VOORSITTERSVERSLAG SUIDWES
15.

16. SUIDWES BESTURENDE DIREKTEURSVERSLAG
Suidwes het gedurende die jaar onder oorsig
weer eens sy inherente krag en vermoëns geïllustreer,
en sy groeitendens voortgesit. Die
grondslag hiervoor is oor die afgelope aantal
jare gelê met die daarstelling van spesi eke
doelwitte en strategie om dit te bereik, tesame
met die noodsaaklike vestiging van die onderbou
en implementering van die hulpbronne
wat daarvoor nodig is. Die gesonde basis wat
hierdeur gelê is, het die Groep in staat gestel
om geleenthede wat die besigheidsomgewing
gebied het, te kon benut.
Die waarde van Suidwes se besigheids loso
e, in besonder die handhawing van goeie
verhoudings met al ons belangegroepe, is weer
eens bevestig. Die uiters mededingende en
uitdagende omstandighede in die landboubesigheidsomgewing
maak hierdie aspek soveel
te meer belangrik.
Om Suidwes se effektiwiteit te bepaal, moet
ons die prestasie van sy kernbedrywe en die
waarde wat dit vir ons aandeelhouers geskep
het, evalueer. Uit die segmentontleding sowel
as die bespreking van die bedryfsprestasie blyk
dit dat Suidwes se kernbedrywe inderdaad oor
die algemeen baie goed presteer het. Teleurstellende
aspek is egter die ondergemiddelde
resultate van sekere van die belange wat
met die oog op besigheidsuitbreiding verkry is.
Daardie besighede se prestasie word deurlopend
indringend oorweeg en waar dit nog nie
reeds gedoen is nie, sal gepaste aksies geneem
word om dit aan te spreek.
Groepsprestasie
Suidwes Beleggings Beperk en die Groep het
in die 2007/2008- nansiële jaar netto wins na
belasting van R67.944 miljoen (2007: R47.209

miljoen) opgelewer. Dit verteenwoordig verdienste
per aandeel van 59.22 sent (2007:
35.10 sent). Volledige besonderhede van die
Groep se resultate verskyn in die nansiële
state.
Bedryfsprestasie
Suidwes Graan
Suidwes Graan se primêre besigheid is graanhantering
en graanbemarking. Die divisie se resultate
is hoofsaaklik funksie van die grootte
van die graanoes en die divisie se markaandeel
in die graanmarkte.
Gedurende die 2005/2006-seisoen is slegs
sowat 48% van die langtermyn gemiddelde
aanplantings in Suidwes se bedieningsgebied
gedoen. Die gevolg daarvan was dat die
oordrag-graanvoorrade op 1 Mei 2007 op baie
lae vlakke was. Die aanplantings gedurende
die 2006/2007-seisoen was ook onder die
gemiddelde as gevolg van ongunstige klimaats-
toestande, met die gevolg dat aansienlik minder
graan as normaal gedurende die jaar opgeberg
is en vir bemarking beskikbaar was.
Hoewel die aansienlik kleiner graanaanbod die
mededingingsomgewing baie uitdagend gemaak
het, het die Graanbemarkingsafdeling
in die jaar onder oorsig daarin geslaag om sy
totale markaandeel te vergroot, wat tot die divisie
se boverwagte prestasie bygedra het.
Suidwes Graan ondersoek voortdurend alternatiewe
inkomstebronne in sowel die plaaslike
as die internasionale kommoditeitsmarkte ten
einde sy inkomste te verhoog.
Gedurende die afgelope plantseisoen was die
aanplanting van graan in Suidwes se gebied
ongeveer 98% van die normale. Goeie bewerkings-
en produksiepraktyke met gepaardgaande
gunstige klimaatstoestande oor die algemeen,
het daartoe bygedra dat die huidige
oes goeie opbrengste lewer en dat die divisie
kan uitsien na nog suksesvolle jaar.
Suidwes Graan het in die jaar onder oorsig ‘n
netto wins voor belasting van R79.2 miljoen
(2007: R51.8 miljoen) opgelewer.
Wesmark
Die Suidwes Groep se handelsaktiwiteite
word onder die Wesmark handelsmerk bedryf.
Wesmark se 17 handelstakke en twee veevoerdepots
is gerieik in Suidwes se bedieningsgebied
versprei, wat aan klante die versekering
gee dat hulle boerderybenodigdhede geredelik
beskikbaar en binne hulle bereik is.
In die landboubesigheidsomgewing, en spesi-
ek die areas waarin Wesmark bedrywig is, is
marges onder geweldige druk. Wesmark het die
styging van insetkostes as spesieke risiko
BESTURENDE DIREKTEURSVERSLAG SUIDWES
17.

geïdentiseer. Die effek daarvan is verhoogde
vraag na kapitaal vir Suidwes om voldoende
voorraad aan te hou, terwyl dit produsente se
kontantvloei onder groot druk plaas. Wesmark
fokus deurentyd op die bestuur van dié risiko,
sowel as die identisering van geleenthede wat
daaruit mag voortspruit.
Wesmark se prestasie vir die afgelope nansiële
jaar dui weer eens daarop dat die
produsente Wesmark as ‘n belangrike rolspeler
in hul besighede beskou. Die klante vereis
gefokusde diens ten einde hulle in staat te stel
om optimale wins in hul boerderye te maak.
Ten einde die genoemde risiko’s aan te spreek
en aan die klante se verwagtings te kan voldoen,
fokus Wesmark se Bemarkingsafdeling, sowel
as die Aankopersafdeling, op noue interaksie
met klante en op gereelde kommunikasie met
al die rolspelers.
Wesmark het in die jaar onder oorsig netto
wins voor belasting en minderheidsbelang van
R12.4 miljoen (2007: R5.3 miljoen) behaal,
wat verbetering van sowat 134% teenoor die
vorige jaar verteenwoordig.
Wesmeg
Die Suidwes Groep se meganisasiebesigheid,
wat die bemarking van landboumasjinerie en
-toerusting, sowel as die verskafng van onderdele
en hersteldienste vir meganisasiegoedere
insluit, word onder die Wesmeg handelsmerk
bedryf. Wesmeg het in die jaar enkelagentskap
vir New Holland-produkte bedryf.
Gedurende die jaar onder oorsig is spesieke
strategie geïmplementeer, wat gebaseer is op
gehalte klantediens, verhoogde vlakke van
18.
SUIDWES BESTURENDE DIREKTEURSVERSLAG
produktiwiteit en volhoubare verbetering van
marges. Wesmeg is nou waarskynlik beter as
ooit in die afgelope aantal jare geposisioneer
om die uitdagings van die meganisasiebedryf
die hoof te bied en beoog om sy doeltreffendheid
te verseker deur die vestiging van innoverende
besigheidstoepassings, eienaarskap,
uitmuntende klantediens en die ontwikkeling
van samewerkingsgeleenthede.
Strategiese aksies en deurlopende intensiewe
bestuur van Wesmeg het daartoe bygedra dat
die Divisie se resultaat in die afgelope nansiële
jaar aansienlik verbeter het.
Dit is aangehelp deur die positiewe tendens
wat in die verkope van meganisasietoerusting
ondervind is, soos deur die volgende tabel gedemonstreer:
Kalenderjaar 2006 2007
Aantal eenhede
verkoop
97 146
Persentasie verbetering
teenoor die vorige jaar
51.56% 50.51%
Wesmeg het in die jaar onder oorsig netto
verlies na rente voor belasting van R601,000
gerealiseer, wat verbetering van 92% teenoor
die vorige jaar verteenwoordig.
Finansiering en Beleggings
Die goeie inkomste wat Suidwesn (die Suidwes
Groep se nansieringsbesigheid) se klante oor
die afgelope tydperk uit hulle produksie gerealiseer
het, het daartoe bygedra dat die Groep se
nansieringsbesigheid op baie gesonde basis
verkeer. Die swak skuld wat gedurende die

oorsigjaar afgeskryf is, het slegs sowat 0.46%
(2007: 0.8%) van die totale debiteure beloop.
Suidwesn is voortdurend besig om alternatiewe
bronne en metodes van nansiering te
ondersoek ten einde aan sy klante se veranderende
behoeftes te kan voldoen. Gedurende
die jaar is wentelkredietskema bekendgestel
en suksesvol geïmplementeer. Klante kan
te enige tyd gedurende die seisoen vir nansiering
aansoek doen en word nie meer tot
sekere tydstip beperk nie.
Suidwesn is verbind tot die ophefng van opkomende
boere en is tans by “Tikwe Farming”
betrokke, waar opkomende boere graangewasse
onder besproeiing aanplant.
Die Nasionale Kredietwet is suksesvol geïmplementeer
en alle kredietverlening geskied
ten volle in ooreenstemming met daardie wet
se bepalings.
Die versekeringsbesigheid is uitgebrei om ook
aan die klante se langtermyn- en beleggingsbehoeftes
te kan voldoen. Tans word geleenthede
ondersoek waardeur die Versekeringsafdeling
se diens en produkreeks verder verbeter en uitgebrei
kan word.
Die resultate van die portefeulje Finansiering
en Beleggings, wat hierbo getoon word, verteenwoordig
die totale resultaat van die Suidwes
Groep se interne en eksterne nansiering,
sowel as sy versekeringsbesigheid.
Terratek
Terratek is ‘n jong dinamiese divisie binne die
Suidwes Groep wat deur middel van gespesialiseerde
landboukundige dienste sterk ondersteuning
aan produsente en ook intern aan
Suidwes se besigheid bied. Terratek streef
daarna om uitmuntende tegnologies gedrewe
en geïntegreerde landboukundige dienste te
lewer, gefokus op die verhoging van doeltreffendheid,
groter effektiwiteit en meer presisie in
alle fasette van boerdery.
In ‘n besigheidsomgewing wat deur strawwer
mededinging, hoër insetkoste, dalende marges,
wisselvallige produkpryse en stygende rentekoerse
gekenmerk word, spesialiseer Terratek
in die kwantisering en bestuur van risiko’s.
Om dit effektief te kan doen, berus besluite
en optrede op Terratek se unieke kundigheid,
ondervinding, innovering en vindingrykheid,
gebaseer op die riglyne van beproefde wetenskap
en die nuutste toepaslike tegnologie.
Die afgelope jaar is gekenmerk deur geweldige
groei in die vraag na spesialisdienste,
veral ten opsigte van grondopnames en die
chemiese regstelling van grond, wat uitbreidings
op daardie terreine genoodsaak het. Navrae
verbandhoudend met ekonomiese evaluasie
van alternatiewe benaderings in byna elke
vertakking van die boerderyproduksiestelsel,
“wat-as-scenario’s”, geheelplaasbeplanning en
die uitdagings rondom die vetmesting van vee,
was algemeen. Die styging in insetkoste, wat
produsente se kontantvloei onder druk plaas,
het die ingesteldheid van “om die regte dinge
reg te doen” verskerp.
Uitstekende terugvoer is ontvang oor die resultate
van Terratek se dienste, veral met betrekking
tot die bydrae wat dit tot die neem van
ingeligte en korrekte besluite, die verlaging van
kostes en die verhoging in opbrengste gemaak
het.
Terratek se strewe en fokus is om op die terreine
waarin dit funksioneer, die risiko’s vir Suidwes
en produsente sodanig te probeer verlaag dat
groter wins en welvaart so ver moontlik bereik
kan word. Terratek se uitgangspunt is dat uitdagings
ook nuwe geleenthede meebring.
Werknemers
Suidwes se personeel was gedurende die
jaar weer eens aan baie moeilike handelsomstandighede
en toenemende mededinging
blootgestel. Daarbenewens het eksterne faktore,
soos Senwes se poging tot vyandige
oorname van die Suidwes Groep en die geweldige
styging in die rentekoers, brandstofprys
en ander lewenskostes, beslis emosionele
en sielkundige uitwerking op die personeel gehad.
Die jaar waaroor verslag gedoen word se
resultate is egter onteenseglike bewys dat ons
BESTURENDE DIREKTEURSVERSLAG SUIDWES
19.

personeel oor die algemeen oor daardie vermoë,
kennis en ervaring beskik wat nodig is om
Suidwes se besigheid ook onder minder ideale
omstandighede te laat presteer.
Met die Direksie se goedkeuring en ondersteuning
sal in die toekoms besondere aandag aan
ons personeel se opleiding, sowel as die algemene
verbetering van hulle vermoëns en omstandighede,
gegee word.
Vooruitskouing
Die internasionale besigheidsomgewing gaan
waarskynlik in die volgende paar jaar baie
groter invloed op Suidwes se besigheid uitoefen
as ooit tevore. Die geweldige styging
in kommoditeitspryse en insetkoste, tesame
met die noodwendige effek van verwagte hoër
rentekoerse, sal geweldige eise aan sowel die
produsente as Suidwes se besigheid stel. Veral
die styging in produksiekoste sal noodsaak
dat unieke oplossings vir sowel Suidwes as sy
klante ontwikkel moet word. Boerderybeplanning
uit tegniese en landbou-ekonomiese
oogpunt sal van kardinale belang vir die suksesvolle
voortbestaan van boerdery-eenhede
word. Suidwes het hierdie behoefte betyds
raakgesien en deur die vestiging van Terratek
fasiliteit geskep wat produsente in hierdie
verband met professionele advies van hoogstaande
gehalte kan bedien.
Uit beleggersoogpunt sal landboubesighede
in die toekoms waarskynlik tot groter mate al-
20.
SUIDWES BESTURENDE DIREKTEURSVERSLAG
ternatiewe beleggingsgeleenthede in die voedselwaardeketting
moet ondersoek, enersyds
om aan opbrengsverwagtings te kan voldoen,
maar ook om die blootstelling aan onsekerhede
te kan neutraliseer.
Bedankings
Suidwes se Direksie moes gedurende die
jaar verskeie uiters belangrike vraagstukke
rakende Suidwes se besigheid en sy voortbestaan,
sowel as die posisie en voortbestaan
van produsente, aanspreek. Die Direksie het
hierdie uitdagings met sukses aangespreek. Ek
bedank die Voorsitter en elke direkteur vir hulle
insette en leiding onder dikwels baie moeilike
omstandighede.
Ek bedank graag ook ons klante en verskaffers
vir hulle ondersteuning en samewerking gedurende
die jaar. Ek is in besonder dankbaar
vir die wyse waarop u met ons saamwerk om
ons besigheid te alle tye met die hoogste mate
van integriteit te kan bedryf.
Ek het reeds verwys na die bydrae wat ons personeel
tot die Groep se sukses gemaak het. Ek
wil hulle egter spesi ek bedank vir hulle spesiale
pogings gedurende die jaar. Die feit dat
Suidwes jaarliks van krag tot krag gaan, kan
hoofsaaklik aan u besondere bydraes toegeskryf
word.
In die belangrikste plek wil ek ons Skepper
dank vir die oorvloedige seën wat Suidwes en
sy mense beleef het - daarsonder was niks
moontlik nie. Sy genade is onontbeerlik vir
ons.
SW Pienaar
Besturende Direkteur
22 Julie 2008

Die Suidwes Groep is daartoe verbind om
goeie korporatiewe bestuurspraktyke te handhaaf
en te bevorder ten einde die belange van
al sy belangegroepe te beskerm. In hierdie
verband streef die Groep daarna om aan die
riglyne wat in King II neergelê is, te voldoen.
Suidwes onderskryf die hoogste vlakke van integriteit
en professionalisme in die bedryf van
sy besigheid en in interaksie met sy belangegroepe.
Al die direkteure en personeellede
het 'n formele etiese gedragskode as deel van
Suidwes se waardestelsel aanvaar. Personeel
wat hulself aan onreëlmatighede skuldig maak,
word ontslaan en summier krimineel aangekla.
Raad van Direkteure
Samestelling
Suidwes Beherend Beperk se Direksie bestaan
uit nege nie-uitvoerende direkteure.
Sewe direkteure word op ‘n wyksgrondslag
deur die aandeelhouers verkies en tree driejaarliks
op 'n rotasiegrondslag ingevolge die
toepaslike statuutbepalings af. Twee eksterne
direkteure word op grond van hulle kundigheid
en ervaring vir ‘n termyn van twee jaar deur die
verkose direkteure aangewys. Nie een van die
Suidwes Groep se nie-uitvoerende direkteure
het ‘n dienskontrak met die Groep nie.
Suidwes Beleggings Beperk se Direksie bestaan
uit elf direkteure, synde die nege direkteure
van Suidwes Beherend Beperk en twee
uitvoerende direkteure, naamlik die Besturende
Direkteur en die Direkteur: Finansies.
Die uitvoerende direkteure word deur die nieuitvoerende
direkteure aangestel.
Die samestelling van die genoemde direksies
soos op 30 April 2008 word in die Direkteursverslae
van die onderskeie maatskappye getoon.
Onafhanklikheid
Die Direksie se onafhanklikheid van die
Uitvoerende Bestuur word deur die volgende
maatreëls verseker:
• Die voorsitter van die Direksie het nie enige
uitvoerende funksies nie en die rolle van
voorsitter en hoof uitvoerende beampte is
geskei.
• Met die uitsondering van die Besturende
Direkteur en die Direkteur: Finansies, bestaan
die Direksie slegs uit nie-uitvoerende
direkteure, waarvan twee onafhanklik is.
Nie-uitvoerende direkteure se vergoeding
word nie aan die Groep se nansiële prestasie
gekoppel nie.
• Al die lede van die Ouditkomitee en die
Menslike Hulpbronne Raadskomitee is nieuitvoerende
direkteure.
• Geen individu het onbeperkte besluitne-
mingsmagte nie.
• Al die direkteure het onbelemmerde toegang
tot die advies en dienste van die Groepsekretaris,
en tot alle inligting, rekords, dokumente
en eiendom van die Groep. Die direkteure
is ook geregtig om onafhanklike
professionele advies oor die sake van die
Groep in te win.
Rol en funksie
Die Direksie is verantwoordelik vir die bestuur,
beheer en strategie van die Groep, wat die volgende
insluit:
•
•
•
•
•
Die bepaling en heroorweging van die
strategie van die Groep;
goedkeuring van begrotings en groot kapitale
uitgawes;
monitering van die bedryfsresultate teen
begrotings;
evaluering van die nansiële stand van die
Groep; en
evaluering van die Uitvoerende Bestuur se
prestasie.
Besluitneming oor alle sake van wesenlike belang
en die effektiewe beheer oor die Groep,
sowel as die uiteindelike aanspreeklikheid ten
opsigte daarvan, berus by die Direksie.
Direkteure wat nuut aangestel word, deurloop
‘n oriëntasieproses ten einde hulle in staat te
stel om so gou as moontlik optimaal te funksioneer.
KORPORATIEWE BESTUURSVERSLAG SUIDWES
21.

Evaluering
Die direkteure evalueer jaarliks die Direksie,
Direksiekomitees en voorsitter van die Direksie
se prestasies aan die hand van voorafopgestelde
kriteria, terwyl die Voorsitter ook die prestasie
van die individuele direkteure evalueer. Die
evalueringsmaatstawwe is op die beginsels
van King II geskoei, aangevul deur die Suidwes
Groep se eiesoortige eienskappe, strategie en
behoeftes.
Vergoeding
Die direkteure se vergoeding bestaan uit die
volgende drie komponente:
•
22.
‘n Vaste jaarlikse honorarium wat deur die
Vergoedingskomitee bepaal word en kwartaalliks
betaal word.
Bywoning van vergaderings – Mei 2007 tot April 2008
26/06/2007**
SUIDWES KORPORATIEWE BESTUURSVERSLAG
•
•
‘n Vergoeding per kilometer vir amptelike
ritte, wat op AA-tariewe gebaseer word.
‘n Daaglikse toelaag vir tyd wat aan amptelike
sake van die Groep bestee word.
Vergaderings
Die Direksie vergader minstens vyf keer per
jaar. Addisionele vergaderings word gehou
soos en wanneer dit nodig is. Dit staan direkteure
vry om sake op die sakelys van Direksievergaderings
of enige vergadering van die
Direksiekomitees te plaas en openhartige bespreking
van alle sake word aangemoedig.
Die Direksie se inligtingsbehoeftes is deeglik
gedenieer en word jaarliks hersien. Sakelyste
van vergaderings en toepaslike voorleggings
word tydig vooraf aan die direkteure voorsien
ten einde hulle voldoende geleentheid vir deeglike
voorbereiding te bied.
Van Zyl SF T T T T T T T
Vercueil PS T T T T T T T
Delport PF T T T T T V V
Groenewald HW 2) T T T T - - -
Hauman L 1) - - - - T T T
Le Roux JJ T T T T T T T
Malherbe GL T V T T T T T
Trollope JH T T T T T T T
Viljoen JJ T T T V T T T
Pienaar SW
(Besturende Direkteur)
T T T T T T T
Potgieter G
(Direkteur: Finansies)
T T T T T T T
(** = Spesiale Direksievergadering; T = Teenwoordig; V = Afwesig met verskoning;
1) = Aangestel op 2/10/2007; 2) = Uitgetree op 2/10/2007)
19/07/2007
18/09/2007
26/09/2007**
29/11/2007
27/02/2008
23/04/2008

Direksiekomitees
Die Direksiekomitees hieronder genoem is ingestel
om die Direksie in die uitvoering van sy
kollektiewe verantwoordelikheid vir korporatiewe
bestuur by te staan. Die Direksie erken
sy uiteindelike verantwoordelikheid vir die optrede
van die Direksiekomitees en is tevrede
dat die komitees hulle verantwoordelikhede vir
die jaar onder oorsig behoorlik nagekom het.
Notules van vergaderings van die komitees
word aan al die direkteure gesirkuleer en die
voorsitter van elke komitee doen gereeld aan
die Direksie verslag oor belangrike sake wat
deur die betrokke komitee oorweeg is.
Ouditkomitee
‘n Verklaring van die Ouditkomitee oor sy werksaamhede
van die afgelope jaar verskyn op
bladsy 36 van hierdie jaarverslag.
Menslike Hulpbronne Raadskomitee
Die Menslike Hulpbronne Raadskomitee bestaan
uit drie nie-uitvoerende direkteure. Die
voorsitter van die Direksie, die Besturende Direkteur
en die Direkteur: Finansies woon die
vergaderings van die Komitee ex officio by. Die
voorsitter van die Menslike Hulpbronne Raads-
komitee is ingevolge die mandaat van die Komitee
‘n nie-uitvoerende direkteur.
Die samestelling van die Menslike Hulpbronne
Raadskomitee soos op 30 April 2008 word in
die Direkteursverslag van Suidwes Beleggings
Beperk op bladsy 38 aangetoon.
Die rol en funksie van die Menslike Hulpbronne
Raadskomitee is hoofsaaklik soos volg:
• Die opstel, hersiening en monitering van beleide
wat op die menslike hulpbronne van
die Groep betrekking het;
• die evaluasie van die uitvoerende direkteure
se prestasie;
• die oorweging van die vergoeding betaalbaar
aan direkteure en senior bestuurslede,
asook die algemene vergoedingsaanpassings
vir personeel;
• die ontwikkeling van aansporingskemas en
uitoefening van beheer daaroor ten einde
prestasieverwante elemente in die vergoedingstelsel
in te sluit, insluitende monitering
van prestasie en bepaling van aansporings;
• om statutêre nakoming van arbeidswetgewing
te verseker; en
• om toe te sien dat opvolgbeplanning in die
Groep behoorlik aandag geniet.
Die Menslike Hulpbronne Raadskomitee vergader
minstens drie keer per jaar.
Uitvoerende Bestuur
Die Besturende Direkteur vervul die rol van
Hoof Uitvoerende Beampte.
Die Uitvoerende Bestuur is verantwoordelik vir
die dag-tot-dag bestuur van die Suidwes Groep
se besigheid.
Die Uitvoerende Bestuurskomitee het op jaareinde
bestaan uit die Besturende Direkteur, die
Direkteur: Finansies en die hoofbestuurders op
bladsy 8 getoon.
Die uitvoerende bestuurskomiteelede woon
alle vergaderings van die Direksie en die
Ouditkomitee by, asook vergaderings van die
Menslike Hulpbronne Raadskomitee op geselekteerde
basis.
Interne oudit
Die ouditeursrma KPMG Ingelyf verrig die
funksie van interne ouditeure van die Suidwes
Groep. Hulle word deur Suidwes se Interne
Ouditafdeling ondersteun.
Die interne ouditfunksie word onafhanklik en
kragtens ‘n spesieke mandaat van die Ouditkomitee
uitgevoer. Die Interne Ouditeure rap-
KORPORATIEWE BESTUURSVERSLAG SUIDWES
23.

porteer aan die Ouditkomitee, en het direkte en
onbelemmerde toegang tot die Ouditkomitee
en sy voorsitter. Hulle geniet die volle steun en
samewerking van sowel die Direksie as die Bestuur
in al die divisies van die Groep.
Die Interne Ouditeure se hooftaak en -oogmerk
is om die Groep by te staan met: die identikasie
van bedryfsrisiko’s, ’n onafhanklike
evaluasie van die nakoming van groepsbeleid,
risikobeheermaatreëls, interne beheerstelsels,
prosedures en rekeningkundige praktyk,
en waar nodig, aanbevelings ter verbetering
daarvan te maak.
Die Interne Ouditeure het vrye toegang tot die
Eksterne Ouditeure en alle verslae wat deur
die Interne Ouditeure uitgereik word, word aan
die Eksterne Ouditeure gesirkuleer vir hulle
kommentaar en optrede, waar nodig.
Finansiële state en beheer
Op grond van verslae, inligting en verduidelikings
wat deur die Eksterne Ouditeure, Interne
Ouditeure, Ouditkomitee en Uitvoerende Bestuur
verstrek is, is die Direksie van mening dat
voldoende rekeningkundige rekords en 'n doeltreffende
stelsel van interne beheermaatreëls
in stand gehou word en dat toepaslike rekeningkundige
standaarde nagekom word.
Risikobestuur
Die identikasie, evaluasie en bestuur van
wesenlike risiko's van die Groep is 'n deurlopende
proses. Die Direksie aanvaar volle
verantwoordelikheid vir die totale proses van
risikobestuur in die Groep en word hierin bygestaan
deur die Ouditkomitee, die Eksterne
Ouditeure en die Interne Ouditeure, sowel
as verslagdoening deur die bestuur oor die
ontwerp, implementering en monitering van
risikobestuursprosesse. Die effektiwiteit van
die interne kontrolestelsels word gereeld nagegaan.
Die oogmerk met die risikobestuursproses is
om te verseker dat die Groep se bates en beleggings
beveilig is, dat die besigheid se doel-
24.
SUIDWES KORPORATIEWE BESTUURSVERSLAG
witte en volhoubaarheid onder alle bedryfstoestande
daardeur ondersteun word en dat
verantwoordelik teenoor Suidwes se belangegroepe
opgetree word.
Groepsekretariaat
Die Groepsekretaris voorsien leiding en advies
aan die direkteure ten opsigte van hulle magte,
pligte en verantwoordelikhede, en verseker dat
die Direksie en die Groep aan alle toepaslike
wetgewing, sowel as aan die bepalings van die
afsonderlike statute, voldoen.
Die Groepsekretaris is verantwoordelik vir die
byhou en administrasie van behoorlike notules
van alle vergaderings van aandeelhouers, direksies
en direksiekomitees, in ooreenstemming
met die bepalings van Artikel 242 van die
Maatskappywet, sowel as van vergaderings
van die Uitvoerende Bestuur.
Geslote periode vir aandeletransaksies
Die Maatskappy handhaaf 'n geslote periode
voorafgaande die publikasie van jaarlikse en
interim resultate, volgens 'n beleid deur die Direksie
neergelê. Gedurende ‘n geslote periode
mag geen direkteur, beampte of personeellid
van die Groep enige transaksie rakende aandele
in Suidwes Beherend Beperk of Suidwes
Beleggings Beperk aangaan nie. Die Direksie
het ‘n beleid oor binnekennistransaksies
neergelê ten einde te verseker dat transaksies
met aandele in die Groep deur direkteure,
amptenare en personeel deursigtig geskied.
Die Groep voldoen aan die bepalings van toepaslike
wetgewing.
Kommunikasie
Die Groep kommunikeer op 'n deurlopende
basis met sy belangegroepe oor sake van gemeenskaplike
belang.
Kommunikasie met die aandeelhouers geskied
by wyse van die publikasie van die jaarverslag
en interim resultate, waarin die vordering
en prestasie van die Groep weergegee word,

sowel as jaarvergaderings, inligtingsdae, ‘n
kwartaallikse tydskrif en doelgerigte omsendbriewe.
Die direkteure en bestuurslede tree op ‘n gereelde
en deurlopende basis in gesprek met die
Groep se klante en die organisasies waardeur
hulle verteenwoordig word.
Kommunikasiesessies met personeel vind
minstens drie keer per jaar plaas, waartydens
hulle ingelig word oor, onder andere, die hoogtepunte,
doelwitte en aktiwiteite van die Groep,
en die vordering wat teen die begrote prestasie
gemaak word.
Suidwes kommunikeer deurlopend met verskaffers
en besigheidsvennote op bedryfsvlak
by wyse van persoonlike besoeke, sowel as
gestruktureerde byeenkomste en groepbesprekings.
Die Groep streef daarna om goeie verhoudings
met die media te handhaaf en maak van
die media gebruik om met sy aandeelhouers,
klante en die gemeenskap in die breë te kommunikeer
oor sake wat hulle raak.
KORPORATIEWE BESTUURSVERSLAG SUIDWES
25.

Omgewing en beroepsveiligheid
Suidwes benader veiligheid as etiese
vraagstuk. Omdat Suidwes sy beeld as
gerespekteerde en betroubare onderneming
wil bevestig, word die werknemers se veiligheid
as ‘n topprioriteit in die daaglikse bestuur van
sy aktiwiteite beskou. Suidwes en sy werknemers
beskik oor die dissipline om neergelegde
prosedures en beleide na te kom, en om nie
onnodige risiko’s te loop nie.
Lynbestuurders regdeur die Groep is direk verantwoordelik
vir die implementering van beleide
rakende veiligheid, gesondheid en die omgewing,
asook die beskerming van die gesondheid
en veiligheid van werknemers, sowel as
kontrakteurs en subkontrakteurs wat werk vir
Suidwes verrig. Dit word ook van elke werknemer
verwag om redelike stappe te neem om
beserings aan homself, sy kollegas en lede van
die publiek te verhoed.
Suidwes erken sy verantwoordelikheid om aan
sy werknemers, sowel as aan besoekers,
veilige en skoon werksomgewing te verskaf,
opleiding te gee oor gesondheid en veiligheidsaspekte,
risiko-opnames te maak, en na
aanleiding daarvan veilige werksprosedures in
te stel en beskermende toerusting te verskaf.
Suidwes streef daarna om voortdurend die vlak
van bewustheid rakende veiligheid by sy werknemers
te verhoog deur die hersiening van
prosedures, voorsiening van handleidings en
neerlê van veiliger werksprosedures.
Veiligheidstoerusting word volgens vasgestelde
skedule nagegaan om te verseker dat
dit voldoen aan die veiligheidstandaarde wat
daargestel is. Prosedures rakende die stoor en
gebruik van gevaarlike stowwe is opgeskerp
om die risiko wat daarmee verband hou, te verminder.
Die Departement van Arbeid het gedurende die
afgelope jaar verskeie veiligheidsondersoeke
by Suidwes se bedryfspunte uitgevoer. In geen
ondersoek is wesenlike afwykings gevind nie.
Hoewel die Maatskappy se veiligheidstandaarde
aan die voorskrifte van die Wet op Beroepsgesondheid
en Veiligheid voldoen en die
26.
SUIDWES VOLHOUBAARHEID
Maatskappy sy uiterste doen om veiligheid en
gesondheid in die werkplek te verseker, kom
beserings tog voor. Uit die onderstaande tabel
blyk dit dat meer voorvalle in 2007 as in 2006
voorgekom het en dat die aantal verlore mandae
gestyg het. Geen besering het egter tot
permanente ongeskiktheid gelei nie. Die verlore
mandae is hoofsaaklik toe te skryf aan een
voorval waar werker se voet beseer is en die
besering lank geneem het om te genees.
Dae verloor as
gevolg van beserings
aan
diens
Totale aantal
voorvalle
2006kalenderjaar
2007kalenderjaar
76 168
12 27
Dit is kommerwekkend dat werknemers steeds
aan diens beseer word. In poging om beserings
te verminder, is addisionele prosedures
ingestel met die oog daarop om die
werklike oorsake van beserings deur middel
van noukeurige ondersoeke vas te stel en
voorkomingsmaatreëls daarvoor in te stel. Veiligheidskomitees
ruil ook prosedures vir die
voorkoming van beserings onder mekaar uit, in
poging om beserings te verminder.
Die volgende verbeterings wat reeds aangebring
is, behoort positiewe uitwerking op veiligheid
in Suidwes se bedrywe uit te oefen:
• Identikasie van risiko’s en gevare, en die
soeke na oplossings.
• Akkurate rapportering en ondersoeke deur
bedryfspuntbestuurders.
• Oudits word gedoen om uitvoering van prosedures,
standaarde en beheer te toets.
• Werknemers se noodhulpkennis word opgeskerp.
Suidwes het oor die laaste aantal jare verskeie
aksies geloods om ’n bydrae tot die bekamping
van MIV/Vigs te lewer. Die boodskap
word uitgedra dat gesonde en veilige leefwyse
die beste voorkomingsmaatreël is en dat
daar praktiese stappe is wat ’n mens kan neem
om die siekte te bestuur as jy dit wel sou op-

doen. Suidwes verskaf mediese dekking aan
sy werknemers met MIV/Vigs deur middel van
die twee mediese fondse waartoe die werknemers
ook bydra en neem gereeld aan die MIV/
Vigs-bewusmakingsprogram deel deur middel
van baniere.
Sosiale verantwoordelikheid
Suidwes het gedurende 2007 voortgegaan met
sy sosiale investeringsprogram deur die ondersteuning
van geselekteerde welsynsorganisasies
en belegging in gemeenskapsaktiwiteite
in die gebiede waar die Groep teenwoordig is.
Suidwes se doelwit is om hoofsaaklik ondersteuning
te verleen aan aktiwiteite wat met landbou
verband hou en op terreine waar Suidwes
oor die nodige kundigheid en bekwaamheid beskik
om betekenisvolle bydrae te lewer.
In die nakoming van sy maatskaplike verantwoordelikheid
fokus Suidwes op die volgende
vier terreine:
1) Opleiding – Die oogmerk hiermee is om
persone se vermoë om hul loopbane in
die formele sektor te bevorder, te verbeter.
Leerlinge wat ingeneem word, kry blootstelling
en indiensopleiding, en indien hulle
bevoeg is, ontvang hulle nasionaal-erkende
sertikate.
2) MIV / Vigs – Die program het ten doel om
ingeligte persone, wat aksies kan neem om
hul gesondheid te verbeter, te bevorder.
3) Entrepreneurskap – Die doelwit is om volhoubare
besighede en werksgeleenthede
te skep, wat ekonomiese groei en welvaartskepping
op die lang termyn sal aanspoor.
4) Maatskaplike ontwikkeling – In hierdie
verband word uitgereik na minderbevoorregte
gemeenskappe deur werknemerbetrokkenheid
en betrokkenheid by projekte
wat soveel as moontlik met Suidwes se
kernbesigheid ooreenstem.
Suidwes is leier in die landbou-omgewing
wat opleiding betref - intern sowel as ekstern.
Familie van werknemers word bevoordeel
deur leningskema waardeur fondse vir studies
en die oprigting van behuising beskikbaar
gestel word. Suidwes wil met sy betrokkenheid
persone ophef en hulle ondersteun om
die basiese toerusting wat tot die verbetering
van hul lewenskwaliteit kan bydra, te bekom.
Ons reputasie is gebou op ons behoefte om
gerespekteerde lede te wees van die gemeenskappe
waarbinne ons werk en woon. Ons gee
hieraan uiting deur ons manier van interaksie
met ons klante en verskaffers, en deur die nakoming
van ons sosiale verantwoordelikheid in
die gemeenskappe waarby ons betrokke is.
Swart ekonomiese bemagtiging
Swart ekonomiese bemagtiging is langtermynproses
wat uit verskeidenheid fasette bestaan,
waardeur swart mense groter inspraak
in die skep van rykdom in Suid-Afrika kan verkry.
Dit sluit die volgende aksies in:
• Finansiële transaksies met swart ekonomiese
bemagtigingsgroepe.
• Swart verteenwoordiging in besluitnemingsprosesse.
• Die uitbou van kapasiteit deur voorkeurverkryging.
• Belegging in infrastruktuur.
• Sosiale investering.
• Vaardigheidsontwikkeling.
• Diensbillikheid.
Suidwes is daartoe verbind om swart aandeelhouers
te vind, sodat die onderneming kan
voldoen aan die doelwitte wat deur AgriSEB
vasgestel is. Hoewel daar baie swart instansies
en persone is wat belangstel om aandele
in Suidwes te bekom, blyk dit dat hulle nie oor
die nansiële vermoë beskik om redelike
waarde vir die aandele te betaal nie.
Suidwes se kernfokus is dus op opleiding en
die oordrag van vaardighede aan diensbillikheidskandidate
gerig. Suidwes se plan vir
werkplekvaardigheidsontwikkeling maak voorsiening
vir interne opleiding en die oordrag van
vaardighede, wat deur ABET-opleiding sowel
as verskeie interne en eksterne kursusse, insluitend
leerlingskappe in elke divisie, ondersteun
word.
VOLHOUBAARHEID SUIDWES
27.

By die toekenning van tenders word voorkeur
aan SEB-maatskappye verleen, mits hulle
vergelykbare dienste en produkte kan lewer.
Suidwes se interne transformasie-inisiatiewe is
dus veelvuldig en wisselend. Dit sluit pogings
in om Suidwes se menslike hulpbronne optimaal
te ontwikkel deur praktyke en prosedures
in die werksplek in te stel wat verbintenis
van personeel vereis en uitmuntende prestasie
aanmoedig. Suidwes se benadering tot SEB is
op langtermyn ekonomiese volhoubaarheid gegrond.
Dit gaan hand aan hand met die verbintenis
tot ontwikkelingselemente, soos vaardigheidsontwikkeling,
die kapasiteitskepping en
die ondersteuning van entrepreneursvernuf.
Suidwes plaas veral klem op vaardigheidsont-
Telkaart
28.
wikkeling en opleiding, omdat dit die inherente
potensiaal van mense kan ontsluit.
SEB-prestasie
Die werkplekvaardigheidsverslag, sowel as die
diensbillikheidsverslag, is, soos deur die Wet
vereis, betyds by onderskeidelik AgriSETA en
die Departement van Arbeid ingedien.
Suidwes is by die SEB-inisiatiewe van Vrystaat
Landbou betrokke deur middel van borgskap
om hulp aan opkomende boere te fasiliteer.
Suidwes staan ook SEB-vennote by om geleenthede
vir die verkryging en bemarking van
produkte te skep. Sodoende het Suidwes
Element Kategorie Prestasie
Eienaarskap • % aandele verkoop aan swart mense Minimaal
Bestuur
Diensbillikheid
Vaardigheidsbesteding
Voorkeurverkryging
Besigheidsontwikkeling
Plattelandse ontwikkeling en
armoedeverligting
SUIDWES VOLHOUBAARHEID
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Swart verteenwoordiging op die vlak van
eienaarskap
Swart vroue op die vlak van eienaarskap
Swart verteenwoordiging op die vlak van
bestuursbeheer
Swart vroue op die vlak van bestuursbeheer
Swart werknemers as % van totale werknemers
Swart vroue as % van totale werknemers
Werknemerbetrokkenheid in erkende opleidingsprogramme
Vaardigheidsontwikkelingsuitgawes ten opsigte
van swart werknemers as % van totale
hefng
% werknemers op ABET vlak 3
Voorkeurverkryging spandeer in lyn met
SEB-erkenningstelsel
Kumulatiewe bedrag spandeer as % van
netto wins na belasting (NWNB) vanaf datum
van eerste meting
Verhuring van kapitale bates aan swart persone
op langtermyn grondslag
Kumulatiewe bedrag spandeer aan sosiale
investering as % van NWNB oor 5 jaar
Geen
Geen
1.8%
Geen
56.1%
8.8%
500 werknemers
opgelei
117%
Geen
R224.670 miljoen
0.19%
-

Diensbillikheid
Swart mans Wit mans
Swart
vrouens
Wit vrouens Totaal
Aantal personeellede 442 232 82 178 934
Posvlak / Graad Persentasie van totaal per graad (%)
Senior bestuur 0 88 0 12 100
Middel bestuur 2 85 0 13 100
Junior bestuur 13 37 0 50 100
Semi-vaardig 25 28 4 43 100
Beperk-vaardig 86 1 13 0 100
beduidende rol gespeel om opkomende boere
te help om voordeel te trek uit droogtehulp wat
deur die Staat beskikbaar gestel is. Prosesse
om opkomende boere te ondersteun met die
vestiging van afsetpunte, wat hulle sal help met
die verkryging van insetmiddele naby hul plase,
is in proses. Suidwes stel persone met die
nodige vaardighede aan plaaslike rade beskikbaar
om met die opstel van begrotings en die
implementering van wetgewing behulpsaam te
wees, sodat korrekte prosedures gevolg en billike
besluite geneem kan word.
Etiese gedragskode
Suidwes beskik oor formele etiese gedragskode
wat gefundeer is op professionaliteit, integriteit
en ontoegeeike vereiste vir besigheidsetiek
van die hoogste standaard.
Voorvalle van oneerlikheid en onetiese gedrag
is realiteit wat aangespreek moet word. Suidwes
duld nie gedrag van dié aard nie en werknemers
is bewus daarvan dat besliste aksie
geneem word teen persone wat hulle daaraan
skuldig maak. Sulke persone word ontslaan en
die saak word by die polisie aangemeld. Integriteit
is die waardevolste bate wat Suidwes deur
die gedrag en werkswyse van sy werknemers
besit en daarom sal die Maatskappy alles in sy
vermoë doen om sy integriteit te beskerm. In
hul interaksie met klante, verskaffers en/of tussengangers,
mag werknemers nie geld, gunste
of geskenke van waarde ontvang nie.
Werknemers mag nie betrokke raak by ander
belange as dit op enige manier in konik kan
wees met die behoorlike uitvoering van hul
pligte in diens van Suidwes, of met Suidwes se
besigheid nie.
Werknemers
Ten spyte van kulturele diversiteit binne Suidwes,
word sy personeel saamgebind deur die
waardes wat die Groep onderskryf. Werknemers
moet persoonlik verantwoordelikheid
neem vir die beloftes wat hulle maak, die aksies
wat hulle uitvoer en die probleme wat in
die werksomgewing opduik. Hulle moet as individue
en as spanne daarna streef om hoër
vlakke van prestasie te bereik en voortdurend
die grense te verskuif bo dit wat hulle as die
perk van hul vermoëns beskou.
Suidwes besef dat sy klante in kommoditeitsomgewing
magdom van keuses het en dat
goeie klantediens die verskil kan maak. Daarom
is goeie klantediens in Suidwes nie onderhandelbaar
nie. Suidwes se beleid met betrekking
tot die delegering van besluitnemingsmagte
bemagtig elke besigheidseenheid om vinnig en
effektief te kan reageer op marktendense en
klante se behoeftes.
Die skaarsheid aan leierskapsvaardighede by
personeel word aangespreek deur die opleiding
en ontwikkeling van personeellede wat oor
die nodige potensiaal beskik. Die kern van die
proses is die bereidwilligheid van ons werknemers
om die uitdagings verbonde aan die bou
van wêreldklas-onderneming te aanvaar, en
die hindernisse en uitdagings vierkantig in die
oë te kyk. Suidwes gee deur middel van aan-
VOLHOUBAARHEID SUIDWES
29.

sporingsbonusse erkenning aan sy werknemers
vir hulle bydrae tot die opbrengs en groei
op aandeelhouersfondse.
Die bemagtiging van werknemers is belangrik.
Daarom word werknemers deurlopend ingelig
oor sake wat hulle raak en wat vir die prestasie
van die Groep belangrik is. Hulle word ook
toegerus met die kernvaardighede, kennis en
toegang tot inligting wat hulle benodig om hul
taak uitstekend uit te voer. Suidwes is verbind
tot tweerigting-kommunikasie met sy werknemers.
Interaksie met hulle behels, onder andere,
ontmoeting een keer per maand tussen
die Besturende Direkteur en nuwe werknemers,
amptelike kommunikasiegeleenthede
drie keer per jaar met alle werknemers en
interne tydskrif waartoe werknemers ook bydraes
kan lewer.
Opleiding het ten doel om te verseker dat Suidwes
se personeel oor die inherente vermoë
beskik om by nuwe uitdagings aan te pas en
om op innoverende en kreatiewe manier op
behoeftes van klante te reageer. Dit word van
werknemers verwag om, waar hulle betrokke
is, verantwoordelikheid te neem vir Suidwes se
prestasie en aktiewe rol te speel in die aksies
wat Suidwes neem.
Suidwes se indiensnemingsbeleide word gereeld
hersien om te verseker dat dit voldoende
en effektief is om die Groep se strategie te
ondersteun. Om Suidwes se prestasie te verhoog,
moet alle intervensies van bestuur op
die lang termyn tot beter resultate lei en moet
werknemers die daargestelde prestasiestandaarde
bereik. Daarom word geleenthede vir
hulle geskep om hulle volle potensiaal te kan
ontwikkel.
Danksy volledige voldoening, kwaliseer Suidwes
vir alle beskikbare eise van die AgriSETA.
Daarbenewens kwaliseer Suidwes vir diskresionêre
toelaes wat die AgriSETA vir bykomende
opleiding en leerlingskappe toeken.
Vergoedingsonderhandelings
Die vergoedingsaanpassings van 2008 was
binne die mandaat wat deur die Direksie ver-
30.
SUIDWES VOLHOUBAARHEID
leen is. Dit maak voorsiening vir gewaarborgde
vergoeding en vir prestasie-aanpassing
aan alle werknemers. Die grootste deel van
die prestasie-aanpassing berus op die prestasie
van elke afdeling binne die Suidwes Groep
en is gebaseer op die ekonomiese waarde toegevoeg.
Suidwes neem deel aan nasionale
salarisopnames en kan sodoende die mededingendheid
van sy vergoedingspakkette monitor.
Werknemers word op die basis van totale
koste vir die Maatskappy vergoed en kan binne
duidelike riglyne hul pakkette volgens hul individuele
behoeftes struktureer.
Diensbillikheid
Die hoofdoelwit van die Suidwes Groep se
diensbillikheidstrategie is om die getalle van
geskikte gekwaliseerde werknemers uit die
voorheen-benadeelde gemeenskappe op alle
vlakke te verhoog. Leerlingskappe word gebruik
om pyplyn van talent uit die geledere
van voorheen-benadeelde werknemers te
skep. Werknemers met die nodige potensiaal
en dryfkrag kry deur middel van leerlingskappe
die geleentheid tot verdere ontwikkeling en
groei. Suidwes het in 2007, in samewerking
met die AgriSETA, aantal voorheen-benadeelde
vakleerlinge ingeneem wat tans besig
is met opleiding as trekkerwerktuigkundiges.
Arbeidsverhoudinge
Bestuur poog om enige probleme rakende arbeidsverhoudinge
met behulp van volgehoue
interaksie op te los. Suidwes se beleid is om
billike en konsekwente dissipline te handhaaf,
en om gedissiplineerde gedrag en ’n kultuur
van samewerking onder al sy werknemers te
bevorder. Suidwes is ’n lid van die Werkgewersorganisasie
vir die Graanbedryf. Werknemerverhoudings
word deur middel van daardie
organisasie op die Bedingingsraad vir die
Graanbedryf bestuur. Suidwes is op die bestuur
van beide die genoemde organisasies
verteenwoordig.
Drie vakunies geniet tans steun binne Suidwes,
naamlik Food and Allied Workers Union
(FAWU), National Union of Food, Beverage,

Wine, Spirit and Allied Workers Union (NUF-
BWSAW) en Solidariteit. Solidariteit verteenwoordig
hoofsaaklik geskoolde werknemers,
terwyl FAWU en NUFBWSAW hoofsaaklik
ongeskoolde werknemers verteenwoordig. Vergoedingsverwante
onderhandelings rakende
werknemers tot onder bestuursvlak word met
die bogenoemde vakunies beding. Suidwes
het gedurende 2007 weer eens die voordeel
gehad van stabiele en produktiewe arbeidsverhoudinge-klimaat,
en geen mandae het as
gevolg van arbeidsonrus verlore gegaan nie.
Suidwes se grieweprosedure laat individuele
werknemers met griewe toe om neergelegde
prosedure te volg ten einde ’n saak met bestuur
op te neem.
Produktiwiteit
Suidwes se voortdurende verbeteringsproses
het ten doel om koste te verminder, wêreldklasstandaarde
in alle besigheidsareas te handhaaf
en effektiwiteit deur prosesse te verbeter.
Werknemervoordele
Vergoeding – Vergoedingsvlakke word op
markopnames sowel as vraag en aanbod gebaseer.
Suidwes se vergoedingsvlakke vergelyk
goed met die res van die industrie. Die
vergoedingstelsels is so gestruktureer dat erkenning
gegee word aan individuele, sowel as
groepsbydraes in die betrokke besigheidsektor.
Om te verseker dat werknemers se belange in
balans is met dié van aandeelhouers, word
prestasievergoeding aan opbrengs op aandeelhouersfondse
gekoppel.
Mediese voordele – Werknemers het ’n keuse
tussen twee mediese fondse, wat aan elkeen
die geleentheid bied om opsie te kies wat aan
sy/haar individuele behoeftes voldoen. Suidwes
het nie enige verpligting ten opsigte van
na-aftrede mediese subsidie teenoor huidige óf
afgetrede werknemers nie.
Aftreefondse – Onafhanklike fondse verskaf
aftreevoordele aan werknemers. Die aftreefondse
is vaste bydraefondse en was tydens
die laaste aktuariële waardasie in Maart 2007
100% befonds.
VOLHOUBAARHEID SUIDWES
31.

32.
SUIDWES INHOUDSOPGAWE
33
33
34
36
37
40
41
42
43
44
Verklaring van Verantwoordelikheid deur
die Direksie
Serti kaat deur Groepsekretaris
Ouditeursverslag
Verklaring van die Ouditkomitee
Direkteursverslag
Gekonsolideerde Balansstaat
Gekonsolideerde Inkomstestaat
Gekonsolideerde Staat van Verandering
in Ekwiteit
Gekonsolideerde Kontantvloeistaat
Aantekeninge tot die Gekonsolideerde
Finansiële State

Die Direksie is verantwoordelik vir die opstel,
integriteit en behoorlike aanbieding van die -
nansiële state van die Maatskappy en die Groep,
en vir die instandhouding van toereikende
rekeningkundige rekords. Die nansiële state
word in ooreenstemming met Suid-Afrikaanse
Standpunte van Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige
Praktyk, die Maatskappywet van
Suid-Afrika en die rekeningkundige beleid van
die Groep opgestel.
Die onafhanklike ouditeure van die Groep is
verantwoordelik vir verslagdoening oor die redelikheid
van die nansiële state. Die ouditeure
geniet onbelemmerde toegang tot alle nansiële
rekords en bykomende inligting van die Groep,
insluitende notules van vergaderings van aandeelhouers,
die Direksie, Direksiekomitees en
die Uitvoerende Bestuur. Die Direksie het geen
rede om te glo dat enige inligting wat aan die
ouditeure verskaf is, nie korrek en toepaslik is
nie. Die Ouditeursverslag word as deel van die
nansiële state aangebied.
Die Direksie aanvaar die verantwoordelikheid
om te verseker dat effektiewe stelsels van
interne-, nansiële- en bedryfskontroles vir
die Groep ingestel is, dat behoorlike beheer
daaroor uitgeoefen word en dat dit behoorlik
funksioneer. Die Direksie het beheermaatreëls
daargestel om te verseker dat transaksies in
ooreenstemming met bestaande beleid en
prosedures aangegaan en te boek gestel word,
die bates van die Groep voldoende beveilig is
en toepaslike wetgewing nagekom word. Die
In terme van Artikel 268 G (d) van die Maatskappywet,
Wet 61 van 1973, soos gewysig,
serti seer ek hiermee in my hoedanigheid as
Maatskappysekretaris dat Suidwes Beleggings
Beperk vir die nansiële jaar geëindig
30 April 2008 alle opgawes wat ingevolge
die genoemde Maatskappywet vir publieke
maatskappy vereis word, by die Registrateur
van Maatskappye ingedien het en dat sodanige
opgawes waar, korrek en op datum is.
Direksie is nie bewus van enige wesenlike tekortkoming
wat gedurende die jaar in die funksionering
van die kontrolestelsels voorgekom
het, of van enige gevalle waar die Groep versuim
het om die bepalings van wetgewing na
te kom nie.
Die nansiële state is op lopende saak grondslag
opgestel, aangesien die Direksie oortuig is
dat die Maatskappy vir die afsienbare toekoms
lopende saak sal wees. Die nansiële state
van Suidwes Beleggings Beperk en die Groep
word op bladsye 40 tot 80 uiteengesit, en die
opgesomde afsonderlike en gekonsolideerde
nansiële state van Suidwes Beherend Beperk
en die Groep op bladsye 88 tot 91.
SF van Zyl PS Vercueil
Voorsitter Ondervoorsitter
SW Pienaar G Potgieter
Besturende Direkteur:
Direkteur Finansies
22 Julie 2008
Geteken te Leeudoringstad op 22 Julie 2008.
DC Theron
Groepsekretaris
VERKLARING van VERANTWOORDELIKHEID & SERTIFIKAAT SUIDWES BELEGGINGS
33.

Die Ouditkomitee van Suidwes Beherend
Beperk, wat ook as die Ouditkomitee van Suidwes
Beleggings Beperk en die ander maatskappye
in die Groep optree, het vir die jaar
onder oorsig bestaan uit vier nie-uitvoerende
direkteure, terwyl die voorsitter van die Direksie,
die Besturende Direkteur en die Direkteur:
Finansies die vergaderings van die
Ouditkomitee ex officio bygewoon het. Die
voorsitter van die Ouditkomitee is ingevolge die
Mandaat van die Ouditkomitee onafhanklike
nie-uitvoerende direkteur. Die samestelling van
die Ouditkomitee soos op 30 April 2008 word in
die Direkteursverslag van Suidwes Beleggings
Beperk op bladsy 38 aangetoon.
In ooreenstemming met die bepalings van
die Maatskappywet, Wet 61 van 1973, soos
gewysig, (“die Maatskappywet”) sal die Ouditkomitee
in die volgende jaar slegs uit twee
lede bestaan, synde die twee onafhanklike nieuitvoerende
direkteure van die Maatskappy.
Die Ouditkomitee tree ingevolge ‘n formele
mandaat onder gesag van die Direksie op.
Die belangrikste rol en funksie van die Ouditkomitee
is om die Direksie tevrede te stel dat
voldoende nansiële- en bestuurskontroles in
die Groep bestaan, en dat alle wesenlike korporatiewe
risiko’s geïdentiseer word en die
nodige aandag geniet. In die uitvoering van sy
mandaat is die Ouditkomitee in sy uitsluitlike
diskresie geregtig om onafhanklike advies oor
enige aangeleentheid in te win.
Ingevolge die vereistes van die Maatskappywet
moet die Ouditkomitee jaarliks onafhanklike
eksterne ouditeure nomineer vir aanstelling
as ouditeure van die Groep. Die Ouditkomitee
bepaal die ouditeure se aanstellingsvoorwaardes
en vergoeding, en moet alle opdragte
aan die ouditeure ten opsigte van nie-ouditwerk
vooraf goedkeur.
Die Ouditkomitee bespreek en adviseer die
Direksie ook oor die volgende sake:
• Die afsonderlike en gekonsolideerde nansiële
jaarstate, verslagdoening, openbaarmaking
en rekeningkundige beleid.
• Transaksies wat nie in die gewone loop van
besigheid aangegaan word nie.
36.
• Interne ouditmandaat, asook interne ouditbeplanning
en –verslae.
• Eksterne ouditbeplanning en -verslae vir
sowel die interim- as die nale oudit, asook
die onafhanklikheid van die eksterne ouditeure.
• Nakoming van wetlike vereistes, die kode
van korporatiewe praktyke en die etiese gedragskode
van die Groep.
• Kommunikasie met die Uitvoerende Bestuur
en die ouditeure.
• Die effektiwiteit van bestuursinligting en interne
beheerstelsels.
Suidwes maak ook van die dienste van Whistle
Blowers gebruik waar gevalle van onetiese optrede,
bedrog, oortreding van wetgewing en ander
onreëlmatighede anoniem aangemeld kan
word. Benewens die dienste van Whistle Blowers
beskik Suidwes oor onafhanklike tolvrye
telefoonlyn waar gedrag soos hierbo genoem,
eweneens anoniem aangemeld kan word. Die
Ouditkomitee ontvang volledige verslag van
alle oproepe wat na hierdie fasiliteite gemaak
word, asook verslag van die aksies wat ten
opsigte daarvan geneem is.
Die Ouditkomitee vergader drie keer per jaar
ten einde sy werksaamhede soos hierbo opgesom,
uit te voer. Die vergaderings word deur
die eksterne ouditeure, interne ouditeure en
senior bestuurslede bygewoon.
Onafhanklikheid van die ouditeure
Hiermee word ingevolge artikel 270A(1)(f) van
die Maatskappywet verklaar dat die eksterne
ouditeure, PricewaterhouseCoopers Ingelyf,
onafhanklik van die Maatskappy en sy liale
is.
JH Trollope
Voorsitter van die Ouditkomitee
26 Junie 2008
SUIDWES BELEGGINGS VERKLARING van die OUDITKOMITEE

Die direkteure lê hulle elfde jaarlikse verslag
voor as deel van die geouditeerde nansiële
jaarstate van Suidwes Beleggings Beperk en
die Groep vir die jaar wat op 30 April 2008
geëindig het.
Aard van besigheid
Die Suidwes Groep se besigheid is landbouverwant
met die volgende hoofaktiwiteite:
• Verkryging, hantering, opberging en bemarking
van landbouprodukte.
• Verskafng van dienste en benodigdhede
vir boerderydoeleindes deur middel van
handelswinkels en hoogs gespesiali-
seerde bedryfsondersteuningsdiens.
• Meganisasieverkope en –dienste, sowel as
die verskafng van onderdele.
• Handel in verbruikersgoedere.
• Optrede as versekeringsmakelaar.
• Beoefening van beleggingsaktiwiteite.
• Verskafng van lenings en kredietfasiliteite.
Finansiële resultate
Die Groep het vir die 2007/2008-nansiële jaar
netto wins na belasting van R67.944 miljoen
(2006/2007: R47.209 miljoen) gerealiseer. Die
Groep se volledige nansiële posisie en die
resultate van sy bedrywighede vir die jaar wat
op 30 April 2008 geëindig het, word op bladsye
40 tot 80 uiteengesit. Die verskillende bedryfsaktiwiteite
se resultate word in die Besturende
Direkteursverslag, vanaf bladsy 16 tot bladsy
20, verder toegelig. Die segmentverslag verskyn
op bladsye 78 en 79.
Oorsig oor die Groep se nansiële posisie en
resultate oor die afgelope vyf jaar, asook enkele
van die belangrikste nansiële verhoudings vir
daardie jare, verskyn op bladsye 10 en 11.
Aandelekapitaal
Op 30 April 2008 het die uitgereikte aandelekapitaal
van die Maatskappy R123,768,109
(2007: R123,768,109) beloop. Volledige besonderhede
van die gemagtigde en uitgereikte
aandelekapitaal van die Maatskappy soos
op jaareinde word in aantekening 13 tot die
nansiële state verstrek. Die Maatskappy se
gemagtigde aandelekapitaal het nie gedurende
die jaar verander nie.
Dividende
Die Direksie het gedurende die jaar tussentydse
dividend van 10 sent (2007: 7 sent) per
gewone aandeel verklaar. Dit is op 30 April
2008 betaal aan die aandeelhouers van die
Maatskappy wat op 23 April 2008 in die aandeleregister
geregistreer was.
Lopende saak
Na oorweging van die huidige nansiële posisie
en bestaande kredietgeriewe van die Maatskappy
en sy liale, sowel as die begrotings en
kontantvloei-vooruitskattings vir die nansiële
jaar tot 30 April 2009, is die Direksie daarvan
oortuig dat die Maatskappy lopende saak is.
Die nansiële state is gevolglik op die lopende
saak grondslag opgestel.
Filiale en geassosieerde maatskappye
Volledige besonderhede van die Maatskappy
se belange in liale en geassosieerde maatskappye
word in aantekeninge 4 en 5, en in
Bylae A tot die nansiële state, op bladsye 56
en 80 verstrek.
Gebeure sedert jaareinde
Die Direksie is nie bewus van enige gebeure
wat tussen die rekenpligtige datum en die datum
van hierdie verslag plaasgevind het, wat
die beoordeling van die stand van die Maatskappy
of die Groep se nansiële posisie behoort
te beïnvloed nie.
DIREKTEURSVERSLAG SUIDWES BELEGGINGS
37.

Direkteure
Ingevolge die Maatskappy se statute word die
Direksie saamgestel uit:
• Hoogstens sewe direkteure van Suidwes
Beherend Beperk wat op wyksgrondslag
verkies is en wat deur die Direksie van Suidwes
Beherend Beperk aangewys word;
• hoogstens drie onafhanklike nie-uitvoerende
direkteure wat deur die bogenoemde
verkose direkteure aangestel word; en
• die uitvoerende direkteure wat deur die
bogenoemde direkteure aangestel word.
Mnr HW Groenewald, wat deur die Direksie as
direkteur gekoöpteer was, se termyn as direkteur
het met die Algemene Jaarvergadering van
2007 verstryk. Mnr L Hauman is as direkteur in
sy plek aangewys.
Die samestelling van die Direksie het andersins
nie gedurende die jaar verander nie.
Die Direksie van die Maatskappy was op jaareinde
soos volg saamgestel:
Nie-uitvoerend:
Mnre SF van Zyl (Voorsitter)
PS Vercueil (Ondervoorsitter)
PF Delport
L Hauman
JJ le Roux
GL Malherbe
JH Trollope (Onafhanklik)
JJ Viljoen
Uitvoerend:
Mnre SW Pienaar (Besturende Direkteur)
G Potgieter (Direkteur: Finansies).
Die Direksie word in die nakoming van sy
verantwoordelikhede deur twee komitees bygestaan,
naamlik die Ouditkomitee en die Menslike
Hulpbronne Raadskomitee (waarvan die
38.
SUIDWES BELEGGINGS DIREKTEURSVERSLAG
nie-uitvoerende lede die Vergoedingskomitee
vorm). Die genoemde Direksiekomitees was
op jaareinde soos volg saamgestel:
Ouditkomitee:
Mnre JH Trollope (Voorsitter)
GL Malherbe
PS Vercueil
JJ Viljoen
SF van Zyl (Voorsitter van die
Direksie – ex officio)
SW Pienaar (Besturende Direkteur
– ex officio)
G Potgieter (Direkteur: Finansies
– ex officio)
Menslike Hulpbronne Raadskomitee:
Mnre PS Vercueil (Voorsitter)
PF Delport
JJ le Roux
SF van Zyl (Voorsitter van die
Direksie – ex officio)
SW Pienaar (Besturende Direkteur
– ex officio)
G Potgieter (Direkteur: Finansies
– ex officio).
Op 30 April 2008 het die direkte en indirekte
aandeelhouding van al die direkteure gesamentlik
sowat 0.52% (2007: 0.47%) van die
totale uitgereikte aandelekapitaal van die
Maatskappy verteenwoordig. Nie een van die
uitvoerende direkteure hou enige aandele in
die Maatskappy nie.
Besonderhede van die direkteure se vergoeding
gedurende die jaar onder oorsig word op
bladsy 78 in aantekening 39.8 tot die nansiële
state verstrek.
Die Groep het nie gedurende die jaar enige
kontrakte gesluit waarin enige direkteur van die
Groep belang het nie, behalwe vir kontrakte
wat in die normale loop van sake met direkteure
as klante van die Groep aangegaan is.

Ouditeure
PricewaterhouseCoopers Ingelyf, wie se volledige
besonderhede op bladsy 2 verskyn, is die
Maatskappy en die Groep se ouditeure.
Die Direksie beoog nie om verandering van
die Maatskappy en die Groep se ouditeure by
die aandeelhouers aan te beveel nie.
Sekretaris en adres
Groepsekretaris : Mnr DC Theron
Geregistreerde adres: Voortrekkerstraat,
Leeudoringstad,
2640
Posadres: Posbus 5,
Leeudoringstad,
2640
Houermaatskappy
Die Maatskappy word beheer deur Suidwes
Beherend Beperk (registrasienommer
1998/007242/06) wat 51.06% (2007: 51.06%)
van die Maatskappy se aandele hou. Die ge-
noemde houermaatskappy se opgesomde
afsonderlike en gekonsolideerde nansiële
jaarstate word hiermee saam gepubliseer en
verskyn op bladsye 82 tot 91.
Finansiële jaarstate
Die nansiële jaarstate van die Maatskappy en
die Groep vir die jaar geëindig 30 April 2008,
soos op bladsye 33 tot 80 uiteengesit, is deur
die Direksie goedgekeur en word namens
hulle deur die ondergenoemde direkteure
onderteken. Die ondertekening van hierdie
Direkteursverslag word ook geag ondertekening
van die nansiële state te wees.
Op las van die Direksie.
SF van Zyl SW Pienaar
Voorsitter Besturende Direkteur
22 Julie 2008
DIREKTEURSVERSLAG SUIDWES BELEGGINGS
39.

soos op 30 April 2008
BATES
Niebedryfsbates
Eiendom, aanleg en toerusting
Ontasbare bates
Belange in liale
Belegging in geassosieerde maatskappy
Finansiële bates beskikbaar vir verkoop
Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings
Uitgestelde belastingbate
Bedryfsbates
Voorraad
Handels- en ander bedrae ontvangbaar
Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings
Afgeleide nansiële instrumente
Kontant en kontantekwivalente
Totale bates
EKWITEIT
Kapitaal en reserwes toeskryfbaar aan ekwiteitsaandeelhouers
van die Maatskappy
Aandelekapitaal
Aandelepremie
Ander reserwes
Behoue inkomste
Gewone aandeelhouersbelang
Minderheidsbelang in ekwiteit
Totale ekwiteit
LASTE
Niebedryfslaste
Langtermynlenings
Uitgestelde belastingverpligting
Werknemerslangdiensverpligtinge
Bedryfslaste
Handels- en ander bedrae betaalbaar
Huidige belastingverpligting
Korttermynlening
Voorsienings
Aandeelhouers vir dividend
Lopende lenings van Groepsentiteite
Bankoortrekking
Verpligtinge direk toeskryfbaar aan niebedryfsbates gehou
vir verkoop
Totale laste
Totale ekwiteit en laste
Finansieringshefboom
Netto batewaarde per aandeel - sent
40.
Aantekening
2
3
4
5
6
7
8
9
10
7
11
12
13
14
15
8
16
17
18
19
20
21
22
12
23
Groep
2008 2007
R’000 R’000
341,033
115,820
4,548
-
4,517
18,523
172,318
25,307
681,023
176,066
104,244
272,595
45,546
82,572
1,022,056
123,768
7,034
8,781
177,375
316,958
124
317,082
23,030
6,592
15,044
1,394
681,944
208,527
11,423
411,871
39,386
10,737
-
-
-
704,974
1,022,056
31.00%
256.10
SUIDWES BELEGGINGS GEKONSOLIDEERDE BALANSSTAAT
260,227
107,199
4,965
-
2,600
23,516
100,446
21,501
533,245
117,011
110,243
256,323
49,668
-
793,472
123,768
7,034
12,779
116,462
260,043
5,470
265,513
26,484
10,323
14,938
1,223
500,974
139,761
12,638
291,000
31,077
8,568
-
17,930
501
527,959
793,472
33.50%
210.10
Maatskappy
2008 2007
R’000 R’000
83,390
375
-
58,960
4,517
17,871
-
1,667
566,609
-
933
275
-
565,401
649,999
123,768
7,034
8,265
58,435
197,502
-
197,502
9,332
6,592
1,346
1,394
443,165
11,611
2,144
411,871
6,779
10,737
23
-
-
452,497
649,999
30.40%
159.60
68,236
430
-
41,171
2,600
22,796
-
1,239
440,764
-
1,205
212
-
439,347
509,000
123,768
7,034
12,208
37,705
180,715
-
180,715
13,617
10,323
2,071
1,223
314,668
5,548
4,277
291,000
5,257
8,568
18
-
-
328,285
509,000
35.50%
146.00

vir die jaar geëindig 30 April 2008
Verkope
Koste van verkope
Bruto wins
Ander bedryfsinkomste
Verspreidingsuitgawes
Administratiewe uitgawes
Ander bedryfsuitgawes
Wins uit bedrywighede
Finansieringskoste
Wins voor belasting
Belasting
Netto wins vir die jaar
Toeskryfbaar aan:
Ekwiteitsaandeelhouers van die Maatskappy
Minderheidsbelang in ekwiteit
Verdienste per aandeel - sent
Wesensverdienste per aandeel - sent
Dividend per aandeel - sent
Tussentyds
Finaal
Aantekening
24
25
26
27
18
14
28
29
21
Groep
2008 2007
R’000 R’000
3,221,679
(3,075,245)
146,434
207,015
(5,571)
(146,065)
(64,359)
137,454
(48,436)
89,018
(21,074)
67,944
73,290
(5,346)
67,944
59.22
59.66
10.00
10.00
0.00
1,888,206
(1,800,649)
87,557
201,149
(5,144)
(119,634)
(67,592)
96,336
(39,365)
56,971
(9,762)
47,209
43,439
3,770
47,209
35.10
36.77
7.00
7.00
0.00
Maatskappy
2008 2007
R’000 R’000
-
-
-
97,472
(227)
(14,296)
(4,823)
78,126
(37,604)
40,522
(7,415)
33,107
33,107
-
33,107
26.75
25.27
10.00
10.00
0.00
GEKONSOLIDEERDE INKOMSTESTAAT SUIDWES BELEGGINGS
-
-
-
83,064
(193)
(11,333)
(5,579)
65,959
(33,335)
32,624
(6,786)
25,838
25,838
-
25,838
20.88
21.51
7.00
7.00
0.00
41.

vir die jaar geëindig 30 April 2008
AANDELEKAPITAAL
Gewone aandele
Begin van die jaar
Aandele uitgereik
Aandele afgelos
Aandele teruggekoop van Die Suidwes Trust
Einde van die jaar
AANDELEPREMIE
Begin van die jaar
Aandele uitgereik
Einde van die jaar
ANDER RESERWES
Billike waarde aanpassings
Finansiële bates beskikbaar vir verkoop
Begin van die jaar
Billike waarde aanpassing vir die jaar
Oorplasing na Inkomstestaat met verkoop van nansiële
bates
Einde van die jaar
BEHOUE INKOMSTE
Begin van die jaar
Die Suidwes Trust - dividende
Dividende betaal
Netto wins vir die jaar
Einde van die jaar
Gewone aandeelhouersbelang
MINDERHEIDSBELANG IN EKWITEIT
Begin van die jaar
Verandering van belang in netto bates gedurende die
jaar
Einde van die jaar
Totale ekwiteit aan die einde van die jaar
42.
Aantekening
13
21
14
Groep
2008 2007
R’000 R’000
123,768
-
-
-
123,768
7,034
-
7,034
12,779
(2,783)
(1,215)
8,781
116,462
-
(12,377)
73,290
177,375
316,958
5,470
(5,346)
124
317,082
123,071
9,349
(9,349)
697
123,768
-
7,034
7,034
9,637
3,409
(267)
12,779
82,261
(574)
(8,664)
43,439
116,462
260,043
2,581
2,889
5,470
265,513
Maatskappy
2008 2007
R’000 R’000
123,768
-
-
-
123,768
7,034
-
7,034
12,208
(2,728)
(1,215)
8,265
37,705
-
(12,377)
33,107
58,435
197,502
-
-
-
197,502
SUIDWES BELEGGINGS GEKONSOLIDEERDE STAAT van VERANDERING in EKWITEIT
123,768
9,349
(9,349)
-
123,768
-
7,034
7,034
9,356
2,852
-
12,208
20,531
-
(8,664)
25,838
37,705
180,715
-
-
-
180,715

vir die jaar geëindig 30 April 2008
Kontantvloei verkry uit bedryfsaktiwiteite
Kontant ontvang van klante
Netto kontant (betaal aan) / ontvang van verskaffers en
werknemers
Kontantvloei verkry uit bedrywighede
Finansieringsinkomste
Finansieringskoste
Dividende betaal
Sekondêre belasting op maatskappye
Belasting
Kontantvloei (aangewend in) / verkry uit beleggingsaktiwiteite
Eiendom, aanleg en toerusting
Ontasbare bates
Finansiële bates
Kontantvloei (aangewend in) / verkry uit nansieringsaktiwiteite
(Afname) / Toename in langtermynlenings
Aandelepremie
Toename in afbetalingsverkoopsnansiering en lenings
meer as 1 jaar
Netto toename / (afname) in kontant en kontantekwivalente
vir die jaar
Kontant en kontantekwivalente - begin van die jaar
Kontant en kontantekwivalente - einde van die jaar
Aantekening
30
31
12
Groep
2008 2007
R’000 R’000
194,722
3,227,678
(3,012,866)
214,812
65,987
(48,436)
(12,377)
(1,127)
(24,137)
(18,617)
(13,353)
(2,624)
(2,640)
(75,603)
(3,731)
-
(71,872)
100,502
(17,930)
82,572
897
1,888,206
(1,886,764)
1,442
54,802
(39,365)
(8,664)
(956)
(6,362)
(3,793)
(7,873)
(1,856)
5,936
2,527
10,323
7,034
(14,830)
(369)
(17,561)
(17,930)
Maatskappy
2008 2007
R’000 R’000
127,132
272
124,361
124,633
62,456
(37,604)
(12,377)
(1,127)
(8,849)
2,653
(42)
-
2,695
(3,731)
(3,731)
-
-
126,054
439,347
565,401
GEKONSOLIDEERDE KONTANTVLOEISTAAT SUIDWES BELEGGINGS
59,202
9,197
40,335
49,532
55,217
(33,335)
(8,664)
(882)
(2,666)
(19,636)
(74)
-
(19,562)
17,357
10,323
7,034
-
56,923
382,424
439,347
43.

vir die jaar geëindig 30 April 2008
1. Rekeningkundige beleid
BASIS VAN AANBIEDING
1.1 Rekeningkundige raamwerk
Die gekonsolideerde nansiële jaarstate
voldoen aan en word in ooreenstemming met
“South African Statements of Generally Accepted
Accounting Practice” voorberei, wat in
ooreenstemming is met dié wat in vorige jare
toegepas is. Die gekonsolideerde nansiële
state word volgens die historiese koste-grondslag
voorberei, behalwe vir die drawaardes van
afgeleide nansiële instrumente en nansiële
bates beskikbaar vir verkoop wat na billike
waardes aangepas word.
Standpunte, wysigings en interpretasies effektief
in 2008
Internasionale verslagdoeningstandaard
(“IFRS”) 7, Finansiële instrumente: Openbaarmaking,
het verskeie nuwe openbaarmakings
wat verband hou met nansiële instrumente tot
gevolg gehad. Die verandering het geen impak
op die klassisering of waardasie van die nansiële
instrumente asook op openbaarmaking
van belasting en handels- en ander bedrae
betaalbaar gehad nie.
Standpunte, wysigings en interpretasies effektief
na 2008 nog nie geïmplementeer nie
IFRS 8 (AC145): Bedryfsegmente - Effektiewe
datum 1 Januarie 2009.
Internasionale Rekeningkundige Standaard
(“IAS”) 23 (AC114): Leenkostes (Gewysig) - Effektiewe
datum 1 Januarie 2009.
1.2 Onderliggende beginsels
Die nansiële state word volgens die lopende
saak beginsel opgestel deur die gebruik-
making van die toevallingsgrondslag. Bates,
laste, inkomste en uitgawes word nie teen mekaar
verreken nie, tensy dit spesiek deur ‘n
rekeningkundige standaard vereis of toegelaat
word.
44.
Die verandering in rekeningkundige beleid word
ooreenkomstig die spesieke oorgangsbepalings
verantwoord. By gebrek aan oorgangsbepalings
word die verandering in rekeningkundige
beleid terugwerkend toegepas, tensy
dit onprakties is, in welke geval die verandering
toekomstiglik toegepas word.
Verandering in rekeningkundige ramings word
in die Inkomstestaat verantwoord.
1.3 Erkenning van bates en laste
Finansiële bates word erken wanneer daar ‘n
reg of toegang tot ekonomiese voordele is.
Sodanige bates bestaan uit kontant, ‘n kontraktuele
reg om kontant te ontvang of ‘n ander
nansiële bate.
Finansiële verpligtinge word erken wanneer
daar ‘n verpligting is om voordele oor te dra en
daardie verpligting ‘n kontraktuele verpligting
is om kontant of ‘n ander nansiële bate of ‘n
nansiële instument met ‘n ander entiteit te verruil.
Finansiële instrumente op die Balansstaat sluit
kontant en kontantekwivalente, beleggings, afbetalingsverkoopsnansiering,
lenings en voorskotte,
handels- en ander bedrae ontvangbaar,
lenings aan Groepsentiteite en handels- en
ander bedrae betaalbaar in. Die individuele
rekeningkundige beleid wat met elke instrument
geassosieer word, word by die onderskeie beleidsaantekeninge
van elke item geopenbaar.
1.4 Nie-erkenning van bates en laste
Die erkenning van nansiële bates word
gestaak wanneer die kontraktuele reg om kontant
te ontvang oorgedra is of verval het of wanneer
al die risiko’s en voordele van eienaarskap
eindig.
Die erkenning van alle ander bates word
gestaak met verkoop of wanneer geen toekomstige
ekonomiese voordele uit die gebruik of
verkoop daarvan verwag word nie.
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE

Die erkenning van nansiële laste word gestaak
wanneer die verpligting gedelg of gekanselleer
word of verval het.
1.5 Buitelandse valuta
Buitelandse valutatransaksies word teen die
heersende wisselkoerse op die dag van die
transaksie in berekening gebring. Winste en
verliese as gevolg van die vereffening van
sodanige transaksies en van die ruiling van
monetêre bates en laste in buitelandse geldeenhede
word in die Inkomstestaat erken. Sodanige
saldo’s word teen wisselkoerse soos op
jaareinde omgeskakel.
1.6 Vergelykende syfers
Indien die rekeningkundige beleid wysig, word
die vergelykende syfers dienooreenkomstig
aangepas. Waar nodig, is vergelykende syfers
hersaamgestel om aan die verandering in openbaarmaking
in die huidige jaar te voldoen.
AFSONDERLIKE FINANSIËLE STATE
1.7 Filiale en geassosieerdes
Die afsonderlike nansiële state van beleggings
in liale en geassosieerdes word volgens
die historiese kostegrondslag voorberei, behalwe
vir die drawaardes van afgeleide nansiële
instrumente en nansiële bates beskikbaar
vir verkoop wat na billike waardes aangepas
word.
GROEP FINANSIËLE STATE
1.8 Beleggings in liale
Filiale verwys na daardie maatskappye waarin
die Groep, direk of indirek, meer as die helfte
van die stemgeregtigdes verteenwoordig of
oor die vermoë beskik om die maatskappye se
nansiële en bedryfsbeleid te beheer. Filiale
word gekonsolideer vanaf die datum waarop
effektiewe beheer aan die Groep oorgedra
word en word nie meer gekonsolideer vanaf die
datum dat beheer verloor word nie. Die aan-
koopmetode word gebruik om die verkryging
van liale te boek te stel. Die koste van verkryging
word gemeet as die bedrag van kontant en
kontantekwivalente wat betaal is, of die billike
waarde daarvan op die datum van ruiling van
die ander aankoopteenprestasie wat die verkryger
gee, plus enige koste wat regstreeks aan
die verkryging toe te skryf is. Die surplus van
die koste van verkryging bo die belang in die
billike waarde van die identiseerbare bates en
laste verkry, word as klandisiewaarde hanteer.
Indien die koste van verkryging minder is as die
billike waarde van netto bates verkry, word dit
direk teen die Inkomstestaat gedebiteer. Alle
transaksies, balanse en ongerealiseerde winste
of verliese binne Groepsverband word op
konsolidasievlak geëlimineer.
Minderheidsbelange in die netto inkomste
van gekonsolideerde liale word teen die netto
inkomste van die Groep aangesuiwer om
sodoende netto inkomste toeskryfbaar aan
aandeelhouers te verkry. Minderheidsbelange
in die netto bates van gekonsolideerde liale
word afsonderlik van ekwiteit en laste geopenbaar.
Waar nodig, word die rekeningkundige
beleid van die liale aangepas in ooreenstemming
met die beleid van die Groep. Volledige
besonderhede van die Groep se belange in liale
word in aantekening 4 en Bylae A van die
nansiële state uiteengesit.
1.9 Belegging in geassosieerdes
Geassosieerde maatskappye is daardie maatskappye
waarin die Groep oor die algemeen
vanaf 20% en tot en met 50% van die stemregte
besit, of waaroor die Groep beduidende
invloed het, maar nie beheer nie. Beleggings in
geassosieerde maatskappye word volgens die
ekwiteitsmetode verantwoord. Volgens hierdie
metode word die Maatskappy se aandeel in
naverkrygingswinste en -verliese van geassosieerdes
verantwoord in die Inkomstestaat
en sy aandeel in naverkrygingsbewegings in
reserwes word verantwoord in reserwes. Die
kumulatiewe naverkrygingsbewegings word
teen die kosprys van die belegging aangepas.
Ongerealiseerde winste en verliese op transaksies
binne Groepsverband word geëlimineer tot
die mate van die Groep se belang in die ge-
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
45.

assosieerde. Die Groep se belegging in geassosieerdes
sluit klandisiewaarde (netto van
opgelope amortisasie) op datum van verkryging
in.
Wanneer die Groep se aandeel in verliese in
‘n geassosieerde gelyk aan of meer as die belang
in ‘n geassosieerde word, word geen verdere
verliese erken nie, behalwe tot die mate
wat die Groep verpligtinge aangegaan het, of
betalings namens ‘n geassosieerde gemaak
het. Volledige besonderhede van die Groep
se beleggings in geassosieerde maatskappye
word in aantekening 5 van die nansiële state
uiteengesit.
KOMPONENTE VAN FINANSIËLE STATE
1.10 Klandisiewaarde
Klandisiewaarde verteenwoordig die oorskot
van die koste van verkryging bo die billike
waarde van die Groep se aandeel in die netto
bates van die verkrygde liaal/geassosieerde
op die datum van verkryging. Klandisiewaarde
met die verkryging van ‘n liaal word as ‘n ontasbare
bate geopenbaar. Klandisiewaarde
met die verkryging van ‘n geassosieerde word
ingesluit by die belegging in die geassosieerde.
Die Groep bepaal op elke balansstaat datum of
daar ‘n waardedaling van die klandisiewaarde
bestaan en klandisiewaarde word gedra teen
kosprys min opgelope waardedalingsverliese.
Die berekening van die wins of verlies met
verkoop van ‘n entiteit sluit die drawaarde van
klandisiewaarde met betrekking tot die entiteit
verkoop in.
Klandisiewaarde word toegewys na kontant genererende
eenhede vir doeleindes van bepaling
van enige waardedalingsverliese.
1.11 Eiendom, aanleg, toerusting, werke
onder konstruksie, instandhoudings-
koste en waardevermindering
Alle eiendom, aanleg en toerusting word aanvanklik
teen kosprys erken. Waardevermindering
word op silogeboue en vaste silomasjine-
46.
rie voorsien volgens die amortisasie-metode
oor die nutsduur daarvan. Geen waardevermindering
word op grond afgeskryf nie.
Waardevermindering op ander eiendom, aanleg
en toerusting word volgens die reguitlynmetode
afgeskryf teen koerse wat in verhouding
tot die verwagte nuttige lewensduur van
die onderskeie eiendom, aanleg en toerusting
bepaal is, ten einde die oorspronklike kosprys
tot beraamde reswaarde te verminder. Nuttige
lewensduur en reswaardes word ten minste
aan die einde van elke nansiële jaar hersien.
Waar die drawaarde van die eiendom, aanleg,
toerusting en werk onder konstruksie groter as
die beraamde verhaalbare waarde daarvan is,
word die drabedrag dadelik na die verhaalbare
bedrag afgeskryf.
Wins en verlies met verkoop van eiendom,
aanleg en toerusting word met verwysing na
die drawaarde van hierdie eiendom, aanleg en
toerusting bepaal en word by die bepaling van
die bedryfswins in ag geneem. Uitgawes verbonde
aan werke onder konstruksie word slegs
gekapitaliseer tot die mate dat dit waarskynlik
is dat toekomstige ekonomiese voordele vir die
Groep daaruit sal voortvloei.
Rentekoste op nansiering aangegaan om die
konstruksie van eiendom, aanleg en toerusting
te nansier, word gekapitaliseer gedurende die
periode wat nodig is om die bate te voltooi en
vir die bate se bedoelde gebruik voor te berei.
Ander rentekoste word afgeskryf. Instandhoudingskoste
word in die jaar waarin dit aangegaan
is, afgeskryf.
Waardevermindering
Die jaarlikse koerse is hoofsaaklik soos volg:
Silogeboue en –masjinerie - Amortisasie oor 35 jaar teen
heersende Landbankkoers
Handelstakgeboue 2.5%
Ander geboue en privaatsylyne 2.5%
Rekenaarhardeware 20%
Rekenaarsagteware 33.33%
Masjinerie en toerusting 10% of 15%
Kantoormeubels en toebehore 10% of 20%
Trekkers, sleepwaens en
motorvoertuie
20%
Tweedehandse voertuie aangekoop 33.33%
Vinnigslytende en kwynende bates 33.33%
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE

1.12 Ontasbare bates
Uitgawes ten opsigte van aangekoopte patente,
handelsmerke en lisensies word gekapitaliseer
en volgens die reguitlynbasis oor hul
verwagte ekonomiese bruikbare lewensduur tot
‘n maksimum van 10 jaar geamortiseer. Ontasbare
bates word nie herwaardeer nie. Die drawaarde
van die ontasbare bates word jaarliks
hersien en enige daling in waarde word, waar
nodig, aangepas.
Kostes geassosieer met die ontwikkeling of
instandhouding van rekenaarsagteware word
erken soos die uitgawes aangegaan is. Direkte
kostes geassosieer met identiseerbare en
unieke sagteware wat deur die Groep beheer
word, en wat waarskynlik toekomstige ekonomiese
voordele bo die koste vir langer as
een jaar sal genereer, word as ontasbare bate
erken. Direkte kostes sluit ontwikkelingskonsultantfooie
en ander toepaslike gedeeltes van
oorhoofse kostes in.
Ontwikkelingskoste ten opsigte van rekenaarsagteware,
wat as ontasbare bates erken word,
word oor ‘n periode van 3 jaar in gelyke paaiemente
na datum van kapitalisasie geamortiseer.
1.13 Beleggings
Alle beleggings in sekuriteite is as nansiële
bates beskikbaar vir verkoop geklassi-
seer. Die klassikasie is onderhewig aan die
doel waarvoor die belegging aangekoop is.
Bestuur stel die klassikasie van beleggings op
die datum van aankope vas en herevalueer die
klassikasie op ‘n gereelde basis. Langtermynbeleggings
wat verkoop kan word, as gevolg
van veranderings in likiditeit of in rentekoerse,
is as beskikbaar vir verkoop geklassiseer en
in niebedryfsbates verantwoord, behalwe as
bestuur aangetoon het dat hulle die belegging
vir minder as 12 maande wil hou of wil verkoop
om bedryfskapitaal te bekom, in welke geval
dit as bedryfsbates getoon word. Aankope en
verkope van beleggings word op die transaksiedatum,
wat die datum is waarop die Groep
homself tot die koop of verkoop van die bate
verbind het, verantwoord. Koste van aankope
sluit transaksiekoste in. Rente en dividende
ontvang ten opsigte van beleggings word as
ander bedryfsinkomste geopenbaar in die
Inkomstestaat.
Beleggings beskikbaar vir verkoop word na
oorspronklike teboekstelling teen billike waarde
getoon. Ongerealiseerde wins en verlies
voortspruitend uit die veranderings in die billike
waarde van beleggings geklassiseer as
beskikbaar vir verkoop, word in ekwiteit verantwoord.
Die billike waarde van genoteerde
beleggings word op gekwoteerde aanbodpryse
gebaseer. Die billike waarde van ongenoteerde
ekwiteitsekuriteite word bereken deur
gebruikmaking van die netto batewaarde soos
aangepas om die unieke omstandighede van
die uitreiker te reekteer. Ekwiteitsbeleggings
waarvoor ‘n billike waarde nie betroubaar bereken
kan word nie, word teen kosprys min
enige waardedalings getoon.
Wanneer beleggings in ekwiteitsekuriteite wat
as nansiële bates beskikbaar vir verkoop geklassiseer
is, verkoop word of die drawaarde
daarvan as gevolg van waardedalings R-nul is,
word opgelope billike waarde-aanpassings wat
voorheen in Ekwiteit verantwoord was, in die
Inkomstestaat erken.
1.14 Uitgestelde belasting
Deur gebruikmaking van die aanspreeklikheidsmetode
word uitgestelde belasting vir tydelike
verskille tussen die belastingbasis van bates en
laste, en hul drawaardes in die nansiële state,
asook vir belastingverliese, ten volle voorsien.
Heersende belastingkoerse word in die bepaling
van uitgestelde belasting gebruik.
Uitgestelde belastingbates word erken tot die
mate dat dit waarskynlik is dat toekomstige belasbare
wins beskikbaar sal wees waarteen die
tydelike verskille en belastingverlies benut kan
word.
1.15 Voorraad
Voorraad word teen die laagste van kosprys
of netto realiseerbare waarde waardeer. Die
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
47.

kosprys word soos volg bepaal: Handelsvoorraad,
landbouprodukte vir herverkoop, grondstowwe,
graansakke, verbruikersvoorraad en
konstruksiemateriaal: Op ‘n geweegde gemiddelde
basis.
Verwerkte produkte: Teen direkte produksiekoste
plus ‘n toepaslike gedeelte produksiebokoste.
Voorsiening word vir stadigbewegende en verouderde
handelsvoorraad, asook vir moontlike
voorraadtekorte gemaak op ‘n item vir item basis
of waar toepaslik in groeperings van soortgelyke
of verwante items.
Netto realiseerbare waarde is die beraamde
verkoopsprys in die gewone loop van besigheid,
min die koste van voltooiing en verkoopskoste.
1.16 Poelrekenings
Poelrekenings verteenwoordig onverkoopte
voorraad in die onderskeie poele wat namens
deelnemers deur die Maatskappy se liale bedryf
word.
1.17 Agentevoorraad (Produktevoorraad)
Fisiese verliese van produktevoorraad word
voorsien en teen die bedryfswins van die Maatskappy
se liale afgeskryf. ‘n Voorsiening, gebaseer
op historiese data, word op jaareinde
gemaak met inagneming van die waarde van
die oordrag produktevoorraad, asook die produktevoorraad
hanteer gedurende die nansiële
jaar, vir ‘n moontlike aanspreeklikheid
teenoor klante. Die waarde van die produktevoorraad
word bereken volgens die netto
produsenteprys betaal vir die produkte.
1.18 Handels- en ander bedrae ontvang-
baar
Handels- en ander bedrae ontvangbaar word
erken teen billike waarde en word gevolglik
gemeet teen geamortiseerde koste deur die
gebruikmaking van die effektiewe rentekoers-
48.
metode min voorsiening vir waardedaling. Die
voorsiening vir waardedaling van handelsdebiteure
word erken wanneer objektiewe bewys
bestaan dat alle uitstaande bedrae nie volgens
die oorspronklike verkoopsterme gevorder sal
word nie. Die bedrag van die voorsiening is
die verskil tussen die drabedrag en die verhaalbare
bedrag, wat die teenswoordige waarde
van verwagte kontantvloei is, verdiskonteer
teen die markverwante rentekoers vir soortgelyke
handelsdebiteure.
1.19 Afbetalingsverkoopsnansiering
Afbetalingsverkoopsnansiering word teen
die huidige waarde gedra. Die verskil tussen
die bruto bedrag ontvangbaar en die huidige
waarde word as onverdiende nansieringsinkomste
erken. Finansieringsinkomste word
oor die termyn van die afbetalingsverkoopsnansiering
ingevolge die netto beleggingsmetode
erken, om ‘n konstante periodieke koers
op die uitstaande balans te bereik. ‘n Voorsiening
vir waardedaling van afbetalingsverkoops-
nansiering word erken wanneer objektiewe
bewys bestaan dat alle uitstaande bedrae nie
volgens die oorspronklike terme gevorder sal
word nie. Die bedrag van die voorsiening is
die verskil tussen die drabedrag en die verhaalbare
bedrag, wat die teenswoordige waarde
van verwagte kontantvloei is, verdiskonteer
teen die markverwante rentekoers vir soortgelyke
leners.
1.20 Lenings en voorskotte
Lenings en voorskotte toegestaan deur die
Groep deur die verskafng van geld direk aan
die lener, word as lenings toegestaan deur die
Groep gekategoriseer en word teen geamortiseerde
koste gedra, wat gedenieer word as
die billike waarde van kontant uitgeleen, soos
wat bepaalbaar is deur verwysing na markpryse
op die datum wat die lening of voorskot
ontstaan het. Derdeparty uitgawes, soos
regskoste, aangegaan in die toestaan van
‘n lening, word as deel van die koste van die
transaksie hanteer. Alle lenings en voorskotte
word erken wanneer die kontant aan die leners
voorgeskiet word.
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE

1.21 Kontant en kontantekwivalente
Vir doeleindes van die kontantvloeistaat bestaan
kontant en kontantekwivalente uit banksaldo’s
en kontant voorhande. Vir doeleindes
van die Balansstaat word oortrokke banksaldo’s
as bedryfslaste geklassiseer. Kontant en
kontantekwivalente word teen billike waarde in
die Balansstaat gedra.
1.22 Niebedryfsbates gehou vir verkoop (of
‘n verkoopsgroep)
Niebedryfsbates gehou vir verkoop (of ‘n verkoopsgroep)
word geklassiseer as bates beskikbaar
vir verkoop en getoon teen die laagste
van drawaarde of billike waarde min koste om
te verkoop, indien die drawaarde hoofsaaklik
verhaal sal word deur ‘n verkooptransaksie eerder
as deur die deurlopende gebruik daarvan.
1.23 Ekwiteitsinstrumente
Alle transaksies wat verband hou met die koop
en verkoop van aandele in die Maatskappy, ingesluit
verwante kostes, word verantwoord in
Ekwiteit.
1.24 Lenings
Lenings word erken teen billike waarde. Lenings
word daarna teen geamortiseerde koste
getoon deur gebruikmaking van die effektiewe
opbrengsmetode; enige verskille tussen die opbrengs
(netto van enige transaksiekoste) en die
verhaalbare bedrag word in die Inkomstestaat,
oor die tydperk van die lening, erken.
1.25 Handels- en ander bedrae betaalbaar
Handels- en ander bedrae betaalbaar word
erken teen billike waarde en word gevolglik
gemeet teen geamortiseerde koste deur die
gebruikmaking van die effektiewe rentekoersmetode.
1.26 Voorsienings
Die beraamde verpligting op produkte nog
onder waarborg op balansstaatdatum word op
diensrekords bereken en gebaseer. Voorsiening
vir winsdeling word met inagneming van die
Groep se ekonomiese waardetoevoegingsdoelwit
bepaal. Die na-belaste doelwit word bepaal
as ‘n persentasie van die koste van eie kapitaal
gemeet teenoor reserwes.
1.27 Aandeelhouers vir dividend
Dividende vir aandeelhouers word slegs as ‘n
verpligting erken wanneer dit verklaar word en
word in die Staat van Verandering in Ekwiteit
ingesluit. Sekondêre belasting op maatskappye
vir hierdie dividende word as ‘n verpligting
erken wanneer die dividende as ‘n verpligting
erken word en word ingesluit in die belastinguitgawe
in die Inkomstestaat.
1.28 Inkomste erkenning
Verkope van goedere word erken, netto van
handelskorting en enige verkoopsbelasting,
wanneer die wesenlike risiko’s en voordele van
eienaarskap aan die koper oorgedra word.
Inkomste vir dienste gelewer word erken, netto
van handelskorting en enige verkoopsbelasting,
wanneer die dienste gelewer is.
Kommissie op poele word slegs in berekening
gebring indien die waarde van die onverkoopte
voorraad met ‘n redelike mate van sekerheid
bepaal kan word en die Direksie, met inagneming
van moontlike poeltekorte, só besluit.
Hanteringsvergoeding op produkte word as
inkomste getoon, netto van handelskorting en
enige verkoopsbelasting, soos wat dit verdien
word - gedeeltelik op ontvangste en gedeeltelik
op versending van produkte.
Opbergingsvergoeding op maandeindvoorraad
word as inkomste aangeteken soos dit verdien
word.
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
49.

Rente word op ‘n tydsverhoudingsgrondslag
erken met inagneming van die effektiewe rentekoerse
en uitstaande kapitaal oor die tydperk
tot die vervaldatum, wanneer dit bepaal is dat
die rente opgeloop het.
Dividende word erken wanneer die reg om betaling
te ontvang, gevestig het.
1.29 Koste van verkope
Met die verkoop van voorraad word die drabedrag
erken as deel van koste van verkope. Alle
afskrywings na netto realiseerbare waarde en
alle voorraadverliese of terugskrywings van
vorige afkrywings of verliese word erken in koste
van verkope in dieselfde periode wat afskrywings,
verliese of terugskrywing plaasvind.
1.30 Werknemersvoordele
Lopende en aanvullende bydraes ten opsigte
van aftree- en mediese fondse word as ‘n uitgawe
in die Inkomstestaat erken in die jaar
waarin die bydraes gemaak word en word by
personeelkoste ingesluit.
Die Groep het alle verpligtinge ten opsigte van
na-aftrede mediese bydraes van werknemers
afgekoop en het geen verdere verpligting of
aanspreeklikheid vir na-aftrede voordele nie.
Aanspreeklikheid vir werknemersvoordele in
die vorm van winsdeling word erken in terme
van ‘n formele, vooraf goedgekeurde winsdelingskema.
Aanspreeklikheid in terme van die
winsdelingskema wat na 12 maande betaalbaar
word, is by voorsienings ingesluit, terwyl
bedrae betaalbaar binne 12 maande as ander
krediteure erken word.
Aanspreeklikheid vir werknemersvoordele in
terme van langdienstoekennings word voorsien.
Die voorsiening vir langdiensverpligtinge
ten opsigte van werknemers word bereken deur
van die “projected unit credit method” gebruik
te maak om die netto teenswoordige waarde,
teen ‘n markverwante koers, van die beraamde
uitbetalings in die toekoms, met inagneming
van inasie, te bepaal.
50.
1.31 Belasting
Die huidige jaar se belastinguitgawe is op die
resultate van die jaar gebaseer, soos aangepas
vir vrygestelde inkomste en nie-aftrekbare
uitgawes, deur die gebruikmaking van heersende
belastingkoerse wat op die belasbare inkomste
van toepassing is.
Uitgestelde belasting word erken vir alle tydelike
verskille, tensy dit spesiek uitgesluit is,
teen die belastingkoerse wat van toepassing
is, soos bekragtig of in wese bekragtig, op die
balansstaatdatum.
TRANSAKSIES EN GEBEURE
1.32 Afgeleide nansiële instrumente
Afgeleide instrumente word aanvanklik in die
Balansstaat teen billike waarde waardeer op
kontrakdatum en word daarna ook herwaardeer
teen billike waarde. Die metode om die gevolglike
wins of verlies te erken, is afhanklik van
die aard van die item wat verskans word. Die
Groep ken sekere nansiële instrumente toe as
(1) ‘n verskansing van die billike waarde van ‘n
erkende bate of verpligting (billike waarde verskansing),
of (2) ‘n verskansing van ‘n vooruitgeskatte
transaksie, of ‘n vaste verbintenis
(kontantvloeiverskansing).
Verandering in die billike waarde van hoogs effektiewe
afgeleide instrumente wat toegeken
is en as billike waarde verskansing kwaliseer,
word in die Inkomstestaat verantwoord, tesame
met enige veranderinge in die billike waarde
van die verskanste bate of verpligting wat aan
die verskansingsrisiko toeskryfbaar is.
Sekere afgeleide instrumente sal wel effektiewe
ekonomiese verskansing onder die Groep se
risikobestuursbeleid verskaf, maar sal nie vir
verskansingsrekeningkundige verantwoording,
onder die spesieke reëls van IAS39 (AC133),
kwaliseer nie. Veranderinge in die billike
waarde van enige afgeleide instrument wat nie
vir verskansingsrekeningkundige verantwoording
met verwysing na IAS39 (AC133) kwaliseer
nie, word onmiddellik in die Inkomstestaat
erken.
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE

Die Groep dokumenteer, tydens die ontstaan
van die transaksie, die verwantskap tussen
die verskansingsinstrument en die verskanste
item, asook die risikobestuursdoelwit en strategie
vir die aangaan van verskeie verskansingstransaksies.
Insluitend in hierdie proses
word alle afgeleide instrumente as verskansing
aan spesieke bates en verpligtinge, of
aan spesieke vaste verbintenisse of vooruitgeskatte
transaksies, toegeken. Die Groep dokumenteer
ook beide die waardasies, tydens
die ontstaan asook op ‘n deurlopende basis,
om te bepaal of die afgeleide instrument wat in
die verskansingstransaksies gebruik word wel
hoogs effektief is om die veranderinge in billike
waarde of kontantvloei van die verskanste
items te verreken.
Die billike waarde van openbare verhandelbare
afgeleide instrumente en verhandeling is
op gekwoteerde markpryse op die balansstaatdatum
gebaseer. Die billike waarde van buitelandse
valuta termynkontrakte word vasgestel
deur van valuta termynmarkkoerse, soos op die
balansstaatdatum, gebruik te maak. Finansiële
bates en verpligtinge met ‘n vervaldatum wat
minder as een jaar is, se billike waarde word
aanvaar as die sigwaarde min enige beraamde
kredietaanpassings. Die billike waarde van
niebedryfs nansiële verpligtinge word beraam
deur die toekomstige kontraktuele kontantvloeie
teen die huidige markrentekoerse wat vir
soortgelyke instrumente vir die Groep beskikbaar
is, te verdiskonteer.
Transaksies in mielie-, sonneblom- en koringtermynkontrakte
is op SAFEX aangegaan.
Kragtens die termynkontrakte is bepaalde
hoeveelhede graan van ‘n bepaalde gehalte
gekoop of verkoop vir lewering op ‘n bepaalde
toekomstige datum. Die koop- of verkoopprys
word bepaal op die dag waarop die transaksies
aangegaan word en lewering geskied by
goedgekeurde SAFEX silo’s.
Termynmarktransaksies is vir verskansings-
en spekulatiewe doeleindes aangegaan. Verskansingsaksies
word aangegaan om die liale
se blootstelling aan pryswisselvalligheid van
landbouprodukte teen te werk.
1.33 Waardedaling van bates
By verslagdoening word alle katergorieë bates
heroorweeg vir waardedaling om vas te stel of
die drabedrag die verhaalbare bedrag oorskry.
Waardedalingsverliese word in die Inkomstestaat
erken.
‘n Voorsiening vir waardedaling van lenings
en voorskotte word erken wanneer objektiewe
bewys bestaan dat alle uitstaande bedrae nie
volgens die oorspronklike terme gevorder sal
word nie. Die bedrag van die voorsiening is
die verskil tussen die drabedrag en die verhaalbare
bedrag, wat die teenswoordige waarde
van verwagte kontantvloei is en wat bedrae
verhaalbaar ten opsigte van waarborge en kollaterale
sekuriteit insluit, verdiskonteer teen die
oorspronklike effektiewe rentekoers van die
lenings en voorskotte.
1.34 Bruikhuurbates
Huur van eiendom, aanleg en toerusting waar
die Groep wesenlik al die risiko’s en vergoeding
verbonde aan eienaarskap aanvaar het,
word as bruikhuur geklassiseer. Aanspreeklikhede
ten opsigte van bruikhuur word by die
aanvangsdatum daarvan teen die laagste van
die billike waarde van die gehuurde eiendom
of die teenswoordige waarde van die minimum
bruikhuurpaaiemente gekapitaliseer. Elke
bruikhuurpaaiement word tussen die bruikhuuraanspreeklikheid
en die nansieringskoste geallokeer
om ‘n konstante koers op die uitstaande
balans te bereik. Die bruikhuur aanspreeklikhede,
netto van nansieringskostes, word in
langtermynverpligtinge verantwoord. Die nansieringskoste
gedeelte van bruikhuurpaaiemente
word oor die termyn van die bruikhuur in
die Inkomstestaat erken. Die eiendom, aanleg
en toerusting wat ingevolge bruikhuur bekom
is, word oor die kortste van die nuttige lewensduur
van die bate, ooreenkomstig die Groep
se beleid, of die termyn van die bruikhuurooreenkoms
afgeskryf.
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
51.

1.35 Bedryfshuur
Bates waarvan al die risiko’s en eienaarskap
deur die verhuurder behou word, word as bedryfshuur
geklassiseer. Betalings in terme
van bedryfshuur word op ‘n reguitlyn grondslag
oor die tydperk van die huur teen inkomste in
berekening gebring. Wanneer ‘n bedryfshuur
gestaak word voordat die huurtydperk verstryk
het, word enige betaling wat aan die verhuurder
betaalbaar word by wyse van ‘n boete, as ‘n
uitgawe teen inkomste in berekening gebring in
die periode waarin die bedryfshuur gestaak is.
1.36 Beëindigde bedrywe
Die resulate van beëindigde bedrywe word
afsonderlik in die Inkomstestaat erken en alle
bates wat verband hou met hierdie bedrywe
word ingesluit in niebedryfsbates gehou
vir verkoop in die Balansstaat. Laste wat met
hierdie bedrywe verband hou, word in verpligtinge
direk toeskryfbaar aan niebedryfsbates
gehou vir verkoop ingesluit.
52.
1.37 Segmentverslagdoening
Die Groep se primêre segmente vir verslagdoening
is die volgende besigheidsegmente:
Graan, Handel, Finansiering en Beleggings, en
Nie-toedeelbare items.
Segmentverkope en segmentresultate sluit
oordragte tussen besigheidsegmente in. Hierdie
oordragte geskied op ‘n armlengte basis en
word op die konsolidasie geëlimineer.
Die inkomste en uitgawes wat direk verband
hou met segmente, word spesiek na daardie
segmente geallokeer.
Segmentbates sluit alle bedryfsbates in wat
deur ‘n segment gebruik word en sluit hoofsaaklik
in kontant, bedrae ontvangbaar, voorraad
en eiendom, aanleg en toerusting, netto
van voorsienings. Segmentlaste sluit alle bedryfsverpligtinge
in en bestaan hoofsaaklik uit
bedrae betaalbaar.
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE

2. Eiendom, aanleg en toerusting
GROEP
Vir die jaar geëindig 30 April 2007
Drawaarde aan die begin van die
jaar
Aankope
Oorplasings
Bates oorgeplaas vir verkoop
Verkope / Afgeskryf
Voorsiening waardedalingsverlies
Waardevermindering gekapitaliseer
as ontasbare bate
Waardevermindering
Drawaarde aan die einde van die
jaar
Op 30 April 2007
Kosprys
Opgelope waardevermindering
Drawaarde
Vir die jaar geëindig 30 April 2008
Drawaarde aan die begin van die
jaar
Aankope
Oorplasings
Verkope / Afgeskryf
Waardevermindering gekapitaliseer
as ontasbare bate
Waardevermindering
Drawaarde aan die einde van die
jaar
Op 30 April 2008
Kosprys
Opgelope waardevermindering
Drawaarde
Grond
R’000
1,158
86
-
-
(35)
-
-
(87)
1,122
1,674
(552)
1,122
1,122
-
25
(1)
-
(86)
1,060
1,698
(638)
1,060
Geboue
en
privaatsylyne
R’000
52,640
-
300
2,456
(102)
(1,200)
-
(659)
53,435
57,486
(4,051)
53,435
53,435
-
230
(200)
-
(664)
52,801
57,434
(4,633)
52,801
Masjinerie,
meubels
en Rekenaar-
toerusting toerusting
R’000 R’000
37,554
544
2,512
-
(108)
-
-
(1,313)
39,189
44,851
(5,662)
39,189
39,189
2,904
3,976
(134)
-
(1,464)
44,471
51,499
(7,028)
44,471
6,484
1,640
-
-
(128)
-
(42)
(2,756)
5,198
25,603
(20,405)
5,198
5,198
3,598
-
(126)
(39)
(2,422)
6,209
28,573
(22,364)
6,209
Motorvoertuie
R’000
5,438
452
-
-
(141)
-
-
(806)
4,943
11,106
(6,163)
4,943
4,943
1,212
-
-
-
(575)
5,580
11,991
(6,411)
5,580
Vinnigslytende
en
kwynende
bates
R’000
302
-
47
-
-
-
-
(156)
193
564
(371)
193
193
-
-
-
-
(144)
49
563
(514)
49
Werke
onder
konstruksie
R’000
1,781
4,197
(2,859)
-
-
-
-
-
3,119
3,119
-
3,119
3,119
6,762
(4,231)
-
-
-
5,650
5,650
-
5,650
Totaal
R’000
105,357
6,919
-
2,456
(514)
(1,200)
(42)
(5,777)
107,199
144,403
(37,204)
107,199
107,199
14,476
-
(461)
(39)
(5,355)
115,820
157,408
(41,588)
115,820
Geboue, gehou in die naam van Suidwes Landbou (Edms) Bpk (‘n volliaal), met ‘n drawaarde van
R744,599 (2007: R767,499) is beswaar deur ‘n borgdekkingsverband van R100,000,000 (2007:
R100,000,000) ten gunste van die Landbank. Roerende eiendom, aanleg en toerusting in die naam
van Suidwes Landbou (Edms) Bpk is verder beswaar deur ‘n notariële kollaterale verband van
R100,000,000 (2007: R100,000,000) ten gunste van die Landbank. Besonderhede van vaste eiendom
is by die geregistreerde kantoor van die Maatskappy ter insae beskikbaar.
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
53.

2. Eiendom, aanleg en toerusting (vervolg)
MAATSKAPPY
Vir die jaar geëindig 30 April 2007
Drawaarde aan die begin van die
jaar
Aankope
Verkope / Afgeskryf
Waardevermindering
Drawaarde aan die einde van die
jaar
Op 30 April 2007
Kosprys
Opgelope waardevermindering
Drawaarde
Vir die jaar geëindig 30 April 2008
Drawaarde aan die begin van die
jaar
Aankope
Waardevermindering
Drawaarde aan die einde van die
jaar
Op 30 April 2008
Kosprys
Opgelope waardevermindering
Drawaarde
54.
Grond
R’000
15
-
-
(1)
14
22
(8)
14
14
-
(2)
12
22
(10)
12
Geboue
en
privaatsylyne
R’000
164
-
-
(7)
157
309
(152)
157
157
-
(5)
152
309
(157)
152
Masjinerie,
meubels
en Rekenaar-
toerusting toerusting
R’000 R’000
24
20
(1)
(7)
36
145
(109)
36
36
7
(8)
35
143
(108)
35
101
54
(2)
(47)
106
389
(283)
106
106
35
(48)
93
372
(279)
93
Motorvoertuie
R’000
148
-
-
(31)
117
153
(36)
117
117
-
(34)
83
153
(70)
83
Vinnigslytende
en
kwynende
bates
R’000
-
-
-
-
-
19
(19)
-
-
-
-
-
19
(19)
-
Werke
onder
konstruksie
R’000
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Totaal
R’000
Besonderhede van vaste eiendom is by die geregistreerde kantoor van die Maatskappy ter insae
beskikbaar.
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
452
74
(3)
(93)
430
1,037
(607)
430
430
42
(97)
375
1,018
(643)
375

3. Ontasbare bates
3.1 Klandisiewaarde
Drabedrag aan die begin van die jaar
Kosprys
Opgelope waardedalingsverliese
Waardedalingsverliese
Drabedrag aan die einde van die jaar
Die drabedrag aan die einde van die jaar is as
volg saamgestel:
Kosprys
Opgelope waardedalingsverliese
Netto drawaarde - Klandisiewaarde
2008
R’000
1,000
3,039
(2,039)
(1,000)
-
3,039
(3,039)
-
3,965
9,952
(5,987)
2,624
(2,041)
4,548
12,577
(8,029)
4,548
4,548
Groep
2007
R’000
1,000
3,039
(2,039)
-
1,000
3,039
(2,039)
1,000
4,375
8,097
(3,722)
1,856
(2,266)
3,965
9,952
(5,987)
3,965
4,965
Maatskappy
2008
R’000
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2007
R’000
Die waardedalingsverlies is gebaseer op die netto verlies gerealiseer deur Southern Alliance
(Pty) Ltd gedurende die jaar asook geprojekteerde kontantvloeie en begrotings vir die komende
nansiële jaar.
3.2 Rekenaarsagteware (self ontwikkel)
Drabedrag aan die begin van die jaar
Kosprys
Opgelope amortisasie
Gekapitaliseer op jaareinde
Amortisasie vir die jaar
Drabedrag aan die einde van die jaar
Die drabedrag aan die einde van die jaar is as
volg saamgestel:
Kosprys
Opgelope amortisasie
Netto drawaarde - Rekenaarsagteware (self
ontwikkel)
3.3 Totale netto drawaarde van ontasbare
bates
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
55.

4. Belange in liale
56.
Boekwaarde van belange in liale
Lenings verskuldig deur liale
Belange in liale teen kosprys
Voorsiening teen liale
Netto drawaarde van belange in liale
(Verwys na Bylae A)
Gesamentlike bydraende na-belaste wins /
(verlies) van liale vir die jaar
- wins
- verlies
5. Belegging in geassosieerde maatskappy
Ongenoteer
Drawaarde aan die begin van die jaar
Deel van resultate
Dividende ontvang
Belegging aangekoop
Drawaarde aan die einde van die jaar
Direkteurswaardasie van aandele
Die geassosieerde maatskappy, ongenoteer,
is:
- Cortex Securities (Pty) Ltd - die belang is
gedurende 2006 verkry en die maatskappy
bedryf ‘n aandelemakelary.
2008
R’000
-
-
-
-
-
64,184
(11,557)
2,600
927
(927)
1,917
4,517
4,517
Groep
2007
R’000
Land van inlywing
Suid-Afrika
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
-
-
-
-
-
33,258
-
2,600
-
-
-
2,600
2,600
Maatskappy
2008
R’000
86,784
2,750
89,534
(30,574)
58,960
-
-
2,600
927
(927)
1,917
4,517
4,517
% Belang
33%
2007
R’000
86,784
2,750
89,534
(48,363)
41,171
Terugbetaling van die lenings deur Suidwes Nywerhede (Edms) Bpk aan die Maatskappy
verskuldig, is volgens ooreenkoms ondergeskik gestel aan die feit dat die houermaatskappy
(Suidwes Beleggings Beperk) eers Suidwes Nywerhede (Edms) Bpk moet toelaat om die eise
van handels- en ander bedrae betaalbaar, te betaal.
-
-
2,600
-
-
-
2,600
2,600

6. Finansiële bates beskikbaar vir verkoop
6.1 Aandele en ledefondse in koöperatiewe
ondernemings teen billike waarde
6.2 Aandele in ongenoteerde maatskappye teen
billike waarde
Billike waarde aan die begin van die jaar
Vervreemdings
Billike waarde aanpassing vir die jaar
Bogenoemde bestaan uit aandelebeleggings in maatskappye waarvan die billike waarde op
grond van hulle jongste verhandelingsprys, indien beskikbaar, of netto batewaarde per aandeel
waardeer word.
6.3 Aandele in genoteerde maatskappye teen
billike waarde
Billike waarde aan die begin van die jaar
Billike waarde aanpassing vir die jaar
Genoteerde markpryse word gebruik om die billike waarde van aandele in genoteerde maatskappye
te bepaal.
Totale nansiële bates beskikbaar vir verkoop
2008
R’000
-
17,831
22,756
(1,678)
(3,247)
692
760
(68)
18,523
Groep
2007
R’000
-
22,756
19,675
(532)
3,613
760
295
465
23,516
Maatskappy
2008
R’000
-
17,831
22,756
(1,678)
(3,247)
40
40
-
17,871
2007
R’000
Bogenoemde bestaan uit beleggings in koöperasies wat op grond van ‘n direkteurswaardasie
geen billike waarde het nie.
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
-
22,756
19,420
-
3,336
40
40
-
22,796
Volledige besonderhede van die nansiële bates beskikbaar vir verkoop is by die geregi-
streerde kantoor van die Maatskappy ter insae beskikbaar.
Geen voorsiening vir waardedalingsverliese het plaasgevind in 2008 en 2007 nie. Die maksimum
blootstelling aan kredietrisiko op balansstaatdatum is die billike waarde van die nansiële
bate beskikbaar vir verkoop.
57.

7. Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings
7.1 Rentedraende bedryfsbates
58.
Afbetalingsverkoopsnansiering binne 1 jaar
Bruto beleggings
Onverdiende nansieringsinkomste
Langtermynlenings binne 1 jaar
Bruto beleggings
Onverdiende nansieringsinkomste
Produksiekrediet - oorlaatskuld
Produksiekrediet - lopend
Hulpfonds- en studielenings aan personeel
Totale afbetalingsverkoopsnansiering
en lenings - bedryfsbates
7.2 Rentedraende niebedryfsbates
Afbetalingsverkoopsnansiering meer as 1 jaar
Bruto beleggings
Onverdiende nansieringsinkomste
Langtermynlenings meer as 1 jaar
Bruto beleggings
Onverdiende nansieringsinkomste
Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings -
niebedryfsbates
7.3 Ingesluit by afbetalingsverkoopsnansiering
is die volgende:
Bruto beleggings in afbetalingsverkoopsnansiering
verhaalbaar binne die volgende:
1 jaar
2 tot 4 jaar
Onverdiende nansieringsinkomste
Netto beleggings in afbetalingsverkoopsnansiering
Netto beleggings in afbetalingsverkoopsnansiering
kan as volg ontleed word:
1 jaar
2 tot 4 jaar
Netto beleggings in afbetalingsverkoopsnansiering
2008
R’000
23,605
30,018
(6,413)
29,239
55,181
(25,942)
16,629
202,847
275
272,595
28,194
34,031
(5,837)
144,124
272,509
(128,385)
172,318
30,018
34,031
64,049
(12,250)
51,799
23,605
28,194
51,799
Groep
2007
R’000
30,237
33,835
(3,598)
19,586
32,167
(12,581)
23,829
182,459
212
256,323
12,891
14,632
(1,741)
87,555
151,507
(63,952)
100,446
33,835
14,632
48,467
(5,339)
43,128
30,237
12,891
43,128
Maatskappy
2008
R’000
-
-
-
-
-
-
-
-
275
275
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2007
R’000
Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings is beswaar soos uiteengesit in aantekening 19.3.
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
-
-
-
-
-
-
-
-
212
212
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-

7. Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings
(vervolg)
7.4 Ingesluit by langtermynlenings is die volgende:
Bruto beleggings in langtermynlenings verhaalbaar
binne die volgende:
1 jaar
2 tot 15 jaar
Onverdiende nansieringsinkomste
Netto beleggings in langtermynlenings
Netto beleggings in langtermynlenings kan as
volg ontleed word:
1 jaar
2 tot 15 jaar
Netto beleggings in langtermynlenings
Die ouderdomsanalise is as volg:
Afbetalingsverkoopsnansiering
Huidig 0 tot 12 maande
Lank uitstaande 13 maande en langer
Langtermynlening
Huidig 0 tot 12 maande
Lank uitstaande 13 maande en langer
Produksiekrediet en ander
Huidig 0 tot 12 maande
Lank uitstaande 13 maande en langer
2008
R’000
55,181
272,509
327,690
(154,327)
173,363
29,239
144,124
173,363
49,956
1,843
169,517
3,846
202,847
-
Groep
2007
R’000
32,167
151,507
183,674
(76,533)
107,141
19,586
87,555
107,141
36,335
6,792
102,078
5,064
182,449
10
Maatskappy
2008
R’000
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
2007
R’000
Ingesluit in lenings en voorskotte is lenings waar rente opgeskort is wat R257,405 (2007:
R350,124) beloop. Rente wat nie op bogenoemde lenings erken is nie, beloop R52,170 (2007:
R49,446). Al die lenings is tot hul verhaalbare bedrae afgeskryf.
Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings van R444,913,000 (2007: R356,769,000) was op
jaareinde ten volle invorderbaar. Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings wat meer as 12
maande uitstaande is, word geag lank uitstaande te wees, maar nie noodwendig oninvorderbaar
nie. Op jaareinde was afbetalingsverkoopsnansiering en lenings ter waarde van R18,448,000
(2007: R35,695,000) lank uitstaande. Hierdie verwys na verskeie debiteure waarvan die geskiedenis
toon dat die spesieke debiteure nie as oninvorderbaar geklassiseer behoort te
word nie.
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
59.

7. Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings
(vervolg)
7.4 Ingesluit by langtermynlenings is die volgende
(vervolg):
60.
Oorlaatskuld
Huidig 0 tot 12 maande
Lank uitstaande 13 maande en langer
Hulpfonds- en studielenings aan personeel
Huidig 0 tot 12 maande
Saldo op 1 Mei
Voorsiening teruggeskryf
Addisionele voorsiening
Saldo op 30 April
8. Uitgestelde belasting
8.1 Ontleding van uitgestelde belasting
Uitgestelde belastingverpligting aan die begin
van die jaar
Aansuiwering ten opsigte van verandering in
belastingkoers
Aansuiwering ten opsigte van verandering in
belastingkoers van ander reserwes
Aansuiwering ten opsigte van billike waarde
aanpassings
Eiendom, aanleg en toerusting
Uitgestelde belastingverpligting aan die
einde van die jaar
Uitgestelde belastingbate aan die begin van die
jaar
Aansuiwering ten opsigte van verandering in
belastingkoers
Aansuiwering ten opsigte van beweging in berekende
belastingverlies
Voorsienings
Eiendom, aanleg en toerusting
Uitgestelde belastingbate aan die einde van
die jaar
2008
R’000
3,870
12,759
275
444,913
4,300
-
840
5,140
(14,938)
439
(48)
773
(1,270)
(15,044)
21,501
(739)
4,411
134
-
25,307
Groep
2007
R’000
-
23,829
212
356,769
4,600
(300)
-
4,300
(13,447)
-
-
(514)
(977)
(14,938)
13,375
-
4,852
3,274
-
21,501
Maatskappy
2008
R’000
-
-
275
275
-
-
-
-
(2,071)
-
(48)
773
-
(1,346)
1,239
(43)
-
467
4
1,667
2007
R’000
Beweging in die globale voorsiening ten opsigte van huidige produksiekrediet, langtermynlenings
en afbetalingsverkoopsnansiering is as volg:
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
-
-
212
212
-
-
-
-
(1,588)
-
-
(483)
-
(2,071)
1,243
-
-
(12)
8
1,239

8. Uitgestelde belasting (vervolg)
8.2 Soos volg saamgestel:
Billike waarde aanpassings
Berekende belastingverlies
Voorsienings
Eiendom, aanleg en toerusting
Netto uitgestelde belastingbate / (verpligting)
aan die einde van die jaar
9. Voorraad
Produktevoorraad
Graansakke, seile en pakpale
Verbruiks-, konstruksie- en verpakkingsmateriaal
10. Handels- en ander bedrae ontvangbaar
10.1 Handelsdebiteure
10.2 Ander debiteure
Die ouderdomsanalise van handelsdebiteure is
soos volg:
0 tot 4 maande
5 maande en langer
2008
R’000
(1,430)
10,237
15,070
(13,614)
10,263
175,723
221
122
176,066
Voorraad is waardeer soos uiteengesit in aantekening 1.15
Voorraad is beswaar soos uiteengesit in aantekening 19.3
87,522
16,722
104,244
84,916
2,606
87,522
Groep
2007
R’000
Handelsdebiteure is beswaar soos in aantekening 19.3 uiteengesit.
(2,167)
6,034
15,467
(12,771)
6,563
116,543
384
84
117,011
89,982
20,261
110,243
89,071
911
89,982
Maatskappy
2008
R’000
(1,346)
-
1,627
40
321
-
-
-
-
-
933
933
-
-
-
2007
R’000
(2,071)
-
1,203
36
(832)
-
-
-
-
-
1,205
1,205
Handelsdebiteure van R87,522,000 (2007: R89,982,000) was op jaareinde ten volle invorderbaar.
Handelsdebiteure wat meer as 4 maande uitstaande is, word geag lank uitstaande
te wees, maar nie noodwendig oninvorderbaar nie. Op jaareinde was handelsdebiteure ter
waarde van R2,606,000 (2007: R911,000) lank uitstaande. Hierdie verwys na verskeie handelsdebiteure
waarvan die geskiedenis toon dat die spesieke handelsdebiteure nie as oninvorderbaar
geklassiseer behoort te word nie.
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
-
-
-
61.

11. Afgeleide nansiële instrumente
62.
Margedeposito’s en merk-tot-mark betalings
Herwaardasies
12. Kontant en kontantekwivalente
Kontant en kontantekwivalente vir kontantvloeistaatdoeleindes
bestaan uit die volgende:
Kontant en banksaldo’s
Bankoortrekking
13. Aandelekapitaal
Gemagtig
250,000,000 (2007: 250,000,000) gewone pariwaarde
aandele van R1 elk
Uitgereik
Totale aandele uitgereik
2008
R’000
46,812
(1,266)
45,546
82,572
-
82,572
250,000
123,768
Groep
2007
R’000
50,769
(1,101)
49,668
-
(17,930)
(17,930)
250,000
123,768
Maatskappy
2008
R’000
-
-
-
565,401
-
565,401
250,000
123,768
2007
R’000
Finansiële bates en verpligtinge met ‘n vervaldatum wat minder as een jaar is, se billike waarde
word aanvaar as die sigwaarde min enige beraamde kredietaanpassings. Die billike waarde
van niebedryfs nansiële verpligtinge word beraam deur die toekomstige kontraktuele kontantvloeie
teen die huidige markrentekoerse wat vir soortgelyke instrumente vir die Groep beskikbaar
is, te verdiskonteer.
-
-
-
439,347
-
439,347
Die Maatskappy se bankrekenings is verseker deur beperkte waarborge deur Suidwesn
(Edms) Bpk, Suidwes Nywerhede (Edms) Bpk en Suidwes Landbou (Edms) Bpk tot ‘n bedrag
van R89,230,000 elk.
Die Maatskappy maak gebruik van ‘n bank se kontantbestuurstelsel waardeur liaalmaatskappye
op ‘n oortrokke fasiliteit deur die Maatskappy genansier word. Die Maatskappy en sy liale
vorm deel van die kontantbestuurstelsel waardeur die gunstige banksaldo van die Maatskappy
hierbo gereekteer word in oortrokke banksaldo’s van die liale. Rente word volgens die bank
se kontantbestuurstelsel teen die liaal se bankrekening gedebiteer teen ‘n koers wat jaarliks
deur die Direksie van die Maatskappy vasgestel word, en na die Maatskappy se bankrekening
gekrediteer. Sodanige rente word dus as gevolg van die aard en werking van dié kontantbestuurstelsel
as rente ontvang vanaf liale getoon en is ingesluit in nansieringsinkomste soos
per aantekening 25.
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
250,000
123,768
123,768,109 (2007: 123,768,109) gewone pariwaarde aandele van R1 elk.
Alle uitgereikte aandele is volopbetaal.
Die onuitgereikte aandelekapitaal is onder beheer van die Direksie tot die volgende algemene
jaarvergadering.

14. Minderheidsbelang in ekwiteit
Die Maatskappy besit die volgende persentasie van die aandelekapitaal van die belange soos
hieronder getoon. Hierdie belange is in die huidige nansiële jaar se state gekonsolideer.
Persentasie belang in:
Corn International (Pty) Ltd
Bodtrade 60 (Pty) Ltd h/a C2C Trading
Southern Alliance (Pty) Ltd
Bydraes deur bogenoemde liale tot die Inkomstestaat
van die Groep het die volgende beloop:
Inkomste
Corn International (Pty) Ltd
Bodtrade 60 (Pty) Ltd h/a C2C Trading
Southern Alliance (Pty) Ltd
Bedryfswins
Corn International (Pty) Ltd
Bodtrade 60 (Pty) Ltd h/a C2C Trading
Southern Alliance (Pty) Ltd
Bydraes deur bogenoemde liale tot die
Balansstaat van die Groep het die volgende
beloop:
Niebedryfsbates
Corn International (Pty) Ltd
Bodtrade 60 (Pty) Ltd h/a C2C Trading
Southern Alliance (Pty) Ltd
Bedryfsbates
Corn International (Pty) Ltd
Bodtrade 60 (Pty) Ltd h/a C2C Trading
Southern Alliance (Pty) Ltd
Niebedryfslaste
Corn International (Pty) Ltd
Bodtrade 60 (Pty) Ltd h/a C2C Trading
Southern Alliance (Pty) Ltd
Bedryfslaste
Corn International (Pty) Ltd
Bodtrade 60 (Pty) Ltd h/a C2C Trading
Southern Alliance (Pty) Ltd
2008
R’000
70%
50%
51%
7,391
3,449
(1,351)
5,293
(72)
(37)
(1,850)
1,815
671
185
156
330
54,880
3,925
407
50,548
1
1
-
-
54,406
329
2,584
51,493
Groep
2007
R’000
70%
0%
51%
24,815
5,997
-
18,818
19,782
2,344
-
17,438
1,632
323
-
1,309
53,112
4,319
-
48,793
2
1
-
1
42,041
670
-
41,371
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
63.

14. Minderheidsbelang in ekwiteit (vervolg)
64.
Belang aan die begin van die jaar
Verandering van belang in netto bates
gedurende die jaar
Niebedryfsbates
Bedryfsbates
Niebedryfslaste
Bedryfslaste
Voorsiening verlies Southern Alliance (Pty) Ltd
Belang aan die einde van die jaar
15. Langtermynlenings
Onverseker
Lening van Houermaatskappy (Suidwes
Beherend Beperk):
Langtermynlening
Die lening van die Houermaatskappy is onverseker, met ‘n rentekoers en terugbetalingsvoorwaardes
wat van tyd tot tyd aangepas mag word.
16. Werknemerslangdiensverpligtinge
Die voorsiening vir werknemerslangdiensverpligtinge
word bereken deur die “projected unit
credit method” te gebruik om die netto teenswoordige
waarde teen ‘n koers van 12.00%
(2007: 10.00%) van die beraamde uitbetalings
in die toekoms te bepaal met inagneming
van inasie teen ‘n koers van 8.00% (2007:
6.00%).
17. Handels- en ander bedrae betaalbaar
17.1 Handelskrediteure
17.2 Ander krediteure
2008
R’000
(5,470)
5,346
442
(946)
-
6,151
(301)
(124)
6,592
1,394
161,765
46,762
208,527
Groep
2007
R’000
(2,581)
(2,889)
123
5,000
(18)
(7,994)
-
(5,470)
10,323
1,223
116,083
23,678
139,761
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
Maatskappy
2008
R’000
6,592
1,394
-
11,611
11,611
2007
R’000
10,323
1,223
-
5,548
5,548

18. Belasting
Berekende belastingverlies
Berekende belastingverlies benut teen
uitgestelde belasting
Belastingverlies beskikbaar vir verrekening
teen toekomstige belasbare inkomste
Berekende belastingverliese in die Groep benut
teen uitgestelde belasting is beperk tot die
mate wat sekerheid bestaan oor die toekomstige
benutting van die verliese.
Belasting volgens Inkomstestaat
Huidig
Oorvoorsien vorige jaar
Sekondêre belasting op maatskappye
Uitgestelde belasting
Die belasting op die Groep se wins voor belasting
verskil van die teoretiese bedrag wat
ontstaan indien die basiese belastingkoers as
volg toegepas word:
Wins voor belasting
Belasting bereken teen ‘n belastingkoers van
28% (2007: 29%)
Nie-belasbare inkomste
Nie-aftrekbare uitgawes
Verandering in belastingkoers
Voorsienings
Eiendom, aanleg en toerusting
Sekondêre belasting op maatskappye
Oorvoorsien vorige jaar
Aangeslane verlies
Ander
Belasting volgens Inkomstestaat
Min:
Voorlopige SA normale belasting
Uitgestelde belasting
Netto belasting betaalbaar volgens Balansstaat
2008
R’000
(60,653)
36,560
(24,093)
(21,074)
(22,922)
-
(1,127)
2,975
89,018
24,925
(20,715)
19,643
303
(136)
1,281
1,127
-
(5,346)
(8)
21,074
(12,626)
2,975
11,423
Groep
2007
R’000
(63,989)
20,805
(43,184)
(9,762)
(15,958)
3
(956)
7,149
56,971
16,522
(17,655)
19,130
-
(3,275)
978
956
(3)
(6,879)
(12)
9,762
(4,273)
7,149
12,638
Maatskappy
2008
R’000
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
-
-
-
(7,415)
(6,716)
-
(1,127)
428
40,522
11,346
(6,987)
2,356
43
(466)
(5)
1,127
-
-
1
7,415
(5,699)
428
2,144
2007
R’000
-
-
-
(6,786)
(5,903)
3
(882)
(4)
32,624
9,461
(5,026)
1,468
-
11
(8)
882
(3)
-
1
6,786
(2,505)
(4)
4,277
65.

19. Korttermynlening
66.
Verseker
Landbank Kaskredietrekening
Landbankfasiliteite onbenut
20. Voorsienings
Winsdelingsvoorsiening
Begin van die jaar
Betaal gedurende die jaar
Bonusse verbeur gedurende die jaar / (oorvoorsien
vorige jaar)
Uitbetaalbaar binne die volgende 12 maande -
na ander krediteure
Oorgeplaas vanaf liale
Rente voorsien
Voorsien gedurende die jaar
Dienskommissie
Begin van die jaar
Uitbetaal en teruggeskryf
Voorsien gedurende die jaar
Voorsiening vir klantevoorraad aanspreeklikhede
Begin van die jaar
(Teruggeskryf) / Voorsien gedurende die jaar
Totale voorsienings
2008
R’000
411,871
46,129
24,862
12,901
(6,804)
300
(3,140)
-
177
21,428
Groep
1,423
694
(1,351)
2,080
13,101
17,482
(4,381)
39,386
2007
R’000
291,000
167,000
12,901
10,398
(5,308)
(1,144)
(653)
-
146
9,462
694
628
(858)
924
17,482
14,344
3,138
31,077
Maatskappy
2008
R’000
411,871
46,129
6,779
5,257
(6,033)
300
(3,140)
6,873
177
3,345
-
-
-
-
-
-
-
6,779
2007
R’000
291,000
167,000
Die onbenutte Landbankfasiliteite is opvraagbaar op grond van voldoende dekkingsbates.
19.1 Die Landbanklening is terugbetaalbaar soos en wanneer die bedryfsbates realiseer.
19.2 Die wisselende Landbank rentekoers was op jaareinde 12.50% (2007: 10.00%).
19.3 Sekuriteit vir die lening het bestaan uit:
19.3.1 Sessie van alle huidige en toekomstige regte en aansprake op alle bedrae wat aan die
Maatskappy en sy liale Suidwes Landbou (Edms) Bpk (uitgesluit maandrekeninge Handel),
Suidwes Nywerhede (Edms) Bpk en Suidwesn (Edms) Bpk verskuldig is of verskuldig
mag word. (Verwys na aantekeninge 7 en 10).
19.3.2 ‘n Borgdekkingsverband van R100,000,000 oor geboue, en ‘n notariële kollaterale verband
oor alle roerende bates, wat voorraad van Suidwes Landbou (Edms) Bpk insluit.
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
5,257
1,613
(4,716)
(1,144)
(653)
8,193
146
1,818
-
-
-
-
-
-
-
5,257

21. Aandeelhouers vir dividend
Bedrag verskuldig aan aandeelhouers op
jaareinde
22. Lopende lening van groepsentiteite
Suidwes Landbou (Edms) Bpk (Volliaal)
23. Verpligtinge direk toeskryfbaar aan
niebedryfsbates gehou vir verkoop
Handels- en ander bedrae betaalbaar
24. Verkope
Graan
Handel en dienste
Verwerkte produkte
25. Ander bedryfsinkomste
Kommissie ontvang
Oordrag vanaf ander reserwes - nansiële
bates beskikbaar vir verkoop
Vergoeding
Dividende ontvang
Bokoste verhaal vanaf liale
Finansieringsinkomste
Finansieringsinkomste - uitgestelde betalings
Terugskrywing van voorsiening vir verlies in
liale
Ander
2008
R’000
10,737
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
-
-
2,115,692 1,104,337
1,105,196 782,363
791 1,506
3,221,679 1,888,206
18,266
1,215
89,716
1,114
-
60,489
5,498
-
30,717
207,015
Groep
2007
R’000
8,568
-
501
30,551
267
65,113
1,197
-
51,457
3,345
-
49,219
201,149
Maatskappy
2008
R’000
10,737
23
-
-
-
-
-
27
1,215
-
1,103
11,901
62,456
-
17,789
2,981
97,472
2007
R’000
Dividende betaalbaar word te boek gestel wanneer dit verklaar word. By die Direksievergadering
gehou op 23 April 2008 is ‘n interim dividend ten opsigte van 2008 van 10.00 sent (2007:
7.00 sent) per aandeel in ‘n totale bedrag van R12,376,811 (2007: R8,663,768) verklaar.
8,568
18
-
-
-
-
-
34
-
-
1,607
11,127
55,217
-
11,469
3,610
83,064
67.

26. Wins uit voortgesette bedrywighede
68.
Huur ontvang
Kapitaalwinste
Grond
Geboue
Masjinerie, meubels en toerusting
Motorvoertuie
Waardedalingsverliese vir belange in liale
teruggeskryf
Swak skulde ingevorder
Swak skulde afgeskryf
Voorsiening vir twyfelagtige skuld (voorsien) /
teruggeskryf
Wins / (Verlies) met verkoop van eiendom, aanleg
en toerusting
Wins / (Verlies) met verkoop van nansiële
bates
Wisselkoersverlies
Waardedalingsverlies ten opsigte van eiendom,
aanleg en toerusting
Billike waarde reserwe - oorplasing na Inkomstestaat
Waardevermindering
Grond en geboue
Masjinerie, meubels en toerusting
Rekenaartoerusting
Motorvoertuie
Ander bates
Ouditeursvergoeding
Vir ouditwerk
Gespesiseerde dienste
Uitgawes
Fooie aan nie-werknemers
Bestuursdienste
Bedryfshuurkostes
Grond en geboue
Masjinerie, meubels en toerusting
Motorvoertuie
2008
R’000
1,224
550
-
379
-
171
-
2,114
(3,371)
(1,062)
112
1,831
(871)
-
1,215
Groep
(5,355)
(750)
(1,464)
(2,422)
(575)
(144)
(1,931)
(1,389)
(408)
(134)
(112)
(112)
(1,709)
(955)
(747)
(7)
2007
R’000
1,039
1,003
166
762
11
64
-
5,348
(4,062)
262
(20)
(783)
(423)
(1,200)
267
(5,777)
(746)
(1,313)
(2,756)
(806)
(156)
(2,622)
(1,336)
(1,175)
(111)
(106)
(106)
(1,519)
(834)
(685)
-
Maatskappy
2008
R’000
94
-
-
-
-
-
17,789
331
-
-
-
1,831
-
-
1,215
(97)
(7)
(8)
(48)
(34)
-
(453)
(118)
(322)
(13)
(112)
(112)
(42)
-
(42)
-
2007
R’000
Die wins uit voortgesette bedrywighede is bepaal nadat die volgende in aanmerking geneem
is:
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
89
-
-
-
-
-
11,469
132
-
-
(3)
(783)
-
-
-
(93)
(8)
(7)
(47)
(31)
-
(1,332)
(227)
(1,094)
(11)
(106)
(106)
(41)
-
(41)
-

26. Wins uit voortgesette bedrywighede
(vervolg)
Herstel en onderhoud
Grond en geboue
Masjinerie, meubels en toerusting
Rekenaartoerusting
Motorvoertuie
Ander bates
Dividende ontvang - Ongenoteer
Verlies met termynkontrakte - spekulasie
Amortisasie van ontasbare bates - rekenaarsagteware
(self ontwikkel)
27. Finansieringskoste
Rente betaal
Korttermynlening - Landbank kaskredietrekening
Suidwes Beleggings Beperk aan liale
Houermaatskappy lening (Suidwes Beherend
Beperk)
Finansieringskoste - uitgestelde betalings
Ander
28. Verdienste per aandeel
Wins per Inkomstestaat na belasting
Geweegde gemiddelde aantal uitgereikte aandele
(duisende)
Verdienste per aandeel - sent
2008
R’000
(11,723)
(3,781)
(7,107)
(1)
(834)
-
1,114
(24,035)
(2,041)
(29,602)
-
(1,000)
(5,498)
(12,336)
(48,436)
73,290
123,768
59.22
Groep
2007
R’000
(9,324)
(4,078)
(4,427)
(1)
(797)
(21)
1,197
(10,938)
(2,266)
(29,711)
-
-
(3,345)
(6,309)
(39,365)
43,439
123,768
35.10
Maatskappy
2008
R’000
(29)
(26)
(3)
-
-
-
1,103
-
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
-
(29,602)
(6,232)
(1,000)
-
(770)
(37,604)
33,107
123,768
26.75
2007
R’000
(15)
(4)
(11)
-
-
-
1,607
-
-
(29,711)
-
-
-
(3,624)
(33,335)
Verdienste per aandeel is bereken deur die netto wins na belasting toeskryfbaar aan die
ekwiteitsaandeelhouers van die Maatskappy, te deel deur die geweegde gemiddelde aantal
uitgereikte aandele gedurende die jaar.
25,838
123,768
20.88
69.

29. Wesensverdienste per aandeel
70.
Rekonsiliasie tussen verdienste en wesensverdienste
per aandeel:
Wins per Inkomstestaat na belasting
(Wins) / Verlies met verkoop van eiendom, aanleg
en toerusting
(Wins) / Verlies met verkoop van nansiële bates
Amortisasie van ontasbare bates
Wesensverdienste
Geweegde gemiddelde aantal uitgereikte aandele
(duisende)
Wesensverdienste per aandeel - sent
30. Rekonsiliasie van netto wins voor belasting
met kontant verkry uit bedrywighede
Wins voor belasting na minderheidsbelang in
ekwiteit
Aangesuiwer vir:
Voorsienings
Swak skulde afgeskryf
Waardevermindering
Waardevermindering gekapitaliseer as ontasbare
bate
Amortisasie van ontasbare bates
Finansieringskoste
Finansieringsinkomste
Dividende ontvang
Niebedryfsbates gehou vir verkoop
Verpligtinge direk toeskryfbaar aan niebedryfsbates
gehou vir verkoop
Billike waarde verlies / (wins) op nansiële bates
beskikbaar vir verkoop
Waardedalingsverlies vir belange in liale teruggeskryf
Waardedalingsverlies voorsien ten opsigte van
eiendom, aanleg en toerusting
(Wins) / Verlies met verkoop van eiendom, aanleg
en toerusting
Die Suidwes Trust - dividende
Ander reserwes
Werknemerslangdiensverpligtinge
2008
R’000
73,290
(662)
(1,831)
3,041
73,838
123,768
59.66
94,364
8,309
3,371
5,355
39
3,041
48,436
(65,987)
(1,114)
-
(501)
3,315
Groep
-
-
(112)
-
(4,723)
171
2007
R’000
43,439
(983)
783
2,266
45,505
123,768
36.77
53,201
5,707
4,062
5,777
42
2,266
39,365
(54,802)
(1,197)
4,556
(1,278)
(4,078)
-
1,200
20
(574)
3,656
(536)
Maatskappy
2008
R’000
33,107
-
(1,831)
-
31,276
123,768
25.27
40,522
1,522
-
97
-
-
37,604
(62,456)
(1,103)
-
-
3,247
(17,789)
-
-
-
(4,668)
171
2007
R’000
25,838
3
783
-
26,624
Die wesensverdienste per aandeel is bereken deur die wesensverdienste te deel deur die
geweegde gemiddelde aantal uitgereikte aandele gedurende die jaar.
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
123,768
21.51
32,624
3,644
-
93
-
-
33,335
(55,217)
(1,607)
-
-
(3,336)
(11,469)
-
3
-
3,336
(536)

30. Rekonsiliasie van netto wins voor belasting
met kontant verkry uit bedrywighede (vervolg)
(Wins) / Verlies met verkoop van nansiële bates
Kapitale wins met verkoop van eiendom, aanleg
en toerusting
Aangesuiwerde wins / (verlies) voor belasting
Bedryfskapitaalveranderings
Toename in voorraad
Afname / (Toename) in handels- en ander
bedrae ontvangbaar
(Toename) / Afname in afbetalingsverkoops-
nansiering en lenings
Afname in afgeleide nansiële instrumente
Afname in lenings aan Groepsentiteite
Toename in korttermynlenings
Toename in aandeelhouers vir dividende
Toename / (Afname) in handels- en ander
bedrae betaalbaar
Kontantvloei verkry uit bedrywighede
31. Kontantvloei (aangewend in) / verkry uit beleggingsaktiwiteite
Eiendom, aanleg en toerusting
Aankope van eiendom, aanleg en toerusting
Oorgeplaas van niebedryfsbates gehou vir
verkoop
Opbrengs met verkoop van eiendom, aanleg
en toerusting
Ontasbare bates
Kapitalisering van ontasbare bates
Beleggings
Geassosieerdes
Belegging aangekoop
Ongenoteerde maatskappye
Opbrengs / (Verlies) met verkoop van belegging
Konsolidasie van Die Suidwes Trust
Minderheidsbelang in ekwiteit
Dividende ontvang
Belegging in liale
Lenings aan liale
Kontantvloei (aangewend in) / verkry uit
beleggingsaktiwiteite
2008
R’000
(1,831)
(550)
91,583
123,229
(59,055)
2,628
(16,272)
4,122
-
120,871
2,169
68,766
214,812
(13,353)
(14,476)
-
1,123
(2,624)
(2,624)
(2,640)
(1,917)
(1,917)
(1,837)
3,509
-
(5,346)
1,114
-
-
(18,617)
Groep
2007
R’000
783
(1,003)
57,167
(55,725)
(27,501)
(44,425)
(32,890)
-
284
36,000
1,506
11,301
1,442
(7,873)
(6,919)
(2,456)
1,502
(1,856)
(1,856)
5,936
-
-
4,739
1,153
697
2,889
1,197
-
-
(3,793)
Maatskappy
2008
R’000
(1,831)
-
(4,684)
129,317
-
272
(63)
-
5
120,871
2,169
6,063
124,633
(42)
(42)
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
-
-
-
-
2,695
(1,917)
(1,917)
3,509
3,509
-
-
1,103
-
-
2,653
2007
R’000
783
-
1,653
47,879
-
9,197
10
-
1,810
36,000
1,506
(644)
49,532
(74)
(74)
-
-
-
-
(19,562)
-
-
(783)
(783)
-
-
1,607
(85,597)
65,211
(19,636)
71.

32. Beraamde verpligtinge vir kapitaaluitgawes
deur die Direksie goedgekeur
72.
Ooreenkomste reeds aangegaan
Kapitaaluitgawes word deur bedryfskapitaal genansier.
33. Toekomstige huurverpligtinge
Betaalbaar binne 1 jaar
Betaalbaar daarna
34. Voorwaardelike aanspreeklikhede
34.1 Waarborge namens die Maatskappy uitgereik:
Landbank
35. Personeelkoste
Werknemersvergoeding
Aeggingskoste
Pensioenkoste
Gemiddelde maandelikse aantal persone
in diens:
Werknemers
Voltyds
Deeltyds
2008
R’000
4,485
681
237
2,000
Groep
(100,030)
(537)
(8,638)
(109,205)
836
698
138
2007
R’000
1,660
Die Groep is kontraktueel tot die volgende bedryfshuurverpligtinge verbind:
Daar bestaan voorwaardelike aanspreeklikhede ten opsigte van:
284
426
2,000
(78,476)
(6)
(7,902)
(86,384)
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
827
695
132
Maatskappy
2008
R’000
-
-
-
2,000
(6,880)
-
(495)
(7,375)
21
16
5
2007
R’000
-
-
-
2,000
34.2 Beperkte waarborge deur die Maatskappy ten opsigte van die bankoortrekking van sy bedryfs-
liale Suidwesn (Edms) Bpk, Suidwes Nywerhede (Edms) Bpk en Suidwes Landbou (Edms)
Bpk ten bedrae van R89,230,000 elk.
34.3 Beperkte waarborge deur die Maatskappy ten opsigte van Safex-marge fasiliteite ten bedrae
van R50,000,000.
(4,028)
-
(484)
(4,512)
21
18
3

36. Aftreefondse voordele
Alle permanente werknemers behoort aan die Maatskappy se aftreefondse. Huidige bydraes
tot die fondse word teen inkomste afgeskryf in die jaar waarin die bydraes gemaak
is. Beide die Suidwes Aftreefonds en die Voorsorgfonds vir die Graanbedryf is omskrewe
bydraefondse. Alle nuwe aanstellings word lid van die omskrewe bydraefondse. Die Suidwes
Aftreefonds is op 1 Januarie 1994 na ‘n omskrewe bydraefonds omgeskakel en bevat
‘n bylaag met die reëls van die fonds wat op 31 Desember 1993 van krag was, en is slegs
van toepassing op 1 lid wat op vaste voordele geregtig is. Die jongste aktuariële waardasie
van die fondse is gedoen soos op 1 April 2006, waartydens die befondsingsvlak voldoende
was en die bydraekoerse het onveranderd gebly. Beide aftreefondse word deur die Wet op
Pensioenfondse, Wet 24 van 1956, beheer en word driejaarliks waardeer.
37. Na-aftrede mediese voordele
Die verpligting vir na-aftrede mediese voordele vir afgetrede, voortgesette en huidige lede
is afgekoop. Die Groep het dus nie enige toekomstige aanspreeklikheid ten opsigte van naaftrede
mediese voordele nie.
38. Finansiële risikobestuur
38.1 Finansile risikofaktore
Die Groep se aktiwiteite is blootgestel aan ‘n verskeidenheid nansile risiko’s: Markrisiko
(ingesluit buitelandse valutarisiko, billike waarde rentekoersrisiko, kontantvloei rentekoersrisiko
en prysrisiko), kredietrisiko en likiditeitsrisiko.
Die Groep se korporatiewe funksie voorsien nansiële dienste aan sy liale, koördineer
toegang tot plaaslike en internasionale nansiële markte en bestuur die nansiële risiko’s
met betrekking tot die Groep se bedrywighede. Die Groep se doelwit met die gebruikmaking
van nansiële instrumente is om onsekerheid oor toekomstige kontantvloei, voortspruitend
uit bewegings in valuta en rentekoerse, te verklein en te bestuur. Valuta en rentekoersblootstelling
word binne Direksie-goedgekeurde beleid en riglyne bestuur.
Een van die liale in die Groep is ‘n geregistreerde lid van die Johannesburgse Effektebeurs
(“JSE”) ten opsigte van Safex transaksies en moet voldoen aan al die reëls en regulasies
soos voorgeskryf deur die JSE.
38.1.1 Markrisiko
38.1.1.1 Buitelandse valutarisiko
Die Groep handel internasionaal en is aan buitelandse valutarisiko blootgestel wanneer
transaksies aangegaan word in ‘n geldeenheid anders as wat die Groep hoofsaaklik in besigheid
doen. Buitelandse valutarisiko ontstaan ten opsigte van toekomstige kommersile
transaksies, en erkende bates en laste.
Bestuur het sekere goedgekeurde beleide waarbinne die buitelande valutarisiko bestuur
word. Die Groep verskans hul totale buitelande valutarisiko deur die gebruikmaking van
vooruittermynkontrakte.
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
73.

38. Finansiële risikobestuur (vervolg)
38.1.1.2 Prysrisiko
Die Groep gebruik afgeleide instrumente om bedryfsblootstellings aan kommoditeitsprysrisiko’s
te bestuur. Verskansingsinstrumente bestaan hoofsaaklik uit vooruit- en termynkontrakte
en opsies in die termynmark met betrekking tot die aankoop en verkoop van kommoditeite.
Kommoditeitsinstrumente word gebruik om te verseker dat voorraad teen toepaslike /
vaste / redelike pryse aangekoop en verkoop word.
38.1.1.3 Kontantvloei en billike waarde rentekoersrisiko
Die Groep is blootgestel aan rentekoersrisiko ten opsigte van afbetalingsverkoopnansiering,
produksielenings en langtermynlenings wat deel vorm van bedryfsbates en niebedryfsbates
op die Balansstaat. Verder is die Groep ook blootgestel aan rentekoersrisiko ten
opsigte van korttermynlenings.
Die Groep se kontantvloeirisiko ontstaan weens die verandering in die wisselende rentekoers.
Lenings toegestaan teen vaste rentekoerse stel die Groep bloot aan ‘n rentekoersrisiko.
Verskansing van finansiering
Beide die fondse vir nansiering en die nansiering self se rentekoerse is veranderlik en gekoppel
aan prima rentekoerse. Rentekoersrisiko is dus beperk. Die korttermynlening word
hoofsaaklik gebruik vir die nansiering van produkte.
Finansiering van die bedryf
Aangesien die Groep van eie fondse gebruik maak, kan veranderinge in rentekoerse nie die
prestasie van die Groep beïnvloed nie.
38.1.2 Kredietrisiko
Kredietrisiko word op Groepsvlak bestuur. Kredietrisiko ontstaan ten opsigte van kontant en
kontantekwivalente, afgeleide nansile instrumente en marge-deposito’s by klaringshuise
en ander nansile instansies, asook kredietrisiko ten opsigte van afbetalingsverkoopsnansiering,
lenings en handels- en ander bedrae ontvangbaar.
Slegs erkende handelsbanke word vir marge-deposito’s gebruik.
Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings word aan ‘n groot aantal klante in die landbousektor
verskaf. Deurlopende kredietevaluasies word van die nansiële posisies van sodanige
debiteure gemaak. Die Groep is van mening dat daar nie enige wesenlike konsentrasie
van risiko ten opsigte van dié tipe nansiering op jaareinde bestaan nie.
Die verkoop van kommoditeite vind oor die algemeen aan ‘n groot aantal klante plaas.
Deurlopende kredietevaluasies word van die nansiële posisies van sodanige debiteure
gemaak. Vir die huidige jaar was daar geen wesenlike konsentrasie van risiko nie. Oor die
algemeen word kommoditeite nie gelewer voor betaling nie geskied het nie.
38.1.3 Likiditeitsrisiko
Die Groep bestuur likiditeitsrisiko deur die evaluering van verwagte kontantvloei en deur te
verseker dat voldoende onbenutte leningsfasiliteite gehandhaaf word. Onbenutte kredietfasiliteite
beloop R126,364,166 op 30 April 2008 (2007: R167,000,000). Verwys nota 12
(Kontant en kontantekwivalente).
74. SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE

38. Finansiële risikobestuur (vervolg)
38.1.3 Likiditeitsrisiko (vervolg)
Die Landbank fasiliteit is terugbetaalbaar soos en wanneer bedryfsbates realiseer. Bestuur
se mening is dat alle bedryfsbates behoort te realiseer binne 12 maande, dus is die effek
van verdiskontering nie wesenlik nie.
Korttermynlening
0 tot 12 maande
Handels- en ander bedrae betaalbaar
0 tot 12 maande
Vooruit buitelandse valutakontrakte:
Kontantvloei-verdiskontering
Uitvloei
0 tot 12 maande
Langer as 12 maande
Invloei
0 tot 12 maande
Langer as 12 maande
Soos ander soortgelyke maatskappye gebruik
die Groep ‘n nansieringshefboom as maatstaf
om kapitaal te bestuur. Die nansieringshefboom
soos bereken vir die afgelope twee
nansile jare is as volg:
2008
R’000
411,871
208,527
28,946
-
19,462
-
31.00%
Groep
2007
R’000
291,000
139,761
22,806
-
-
-
33.50%
Maatskappy
2008
R’000
411,871
11,611
-
-
-
-
30.40%
2007
R’000
291,000
5,548
Die bedrag verteenwoordig die onverdiskonteerde kontraktuele kontantvloeibedrag. Balanse
betaalbaar binne 12 maande is gelyk aan die drawaarde aangesien die impak van
verdiskontering nie wesenlik is nie.
38.2 Kapitale risikobestuur
Die Groep se doelwit met kapitale risikobestuur is om die Groep se voortbestaan as ‘n lopende
saak te verseker en sodoende opbrengs op aandeelhouerskapitaal te bewerkstellig, en om die
huidige kapitaalstrukture optimaal te benut.
Die Groep mag, ten einde die kapitaalstruktuur te handhaaf of te verander, van jaar tot jaar
verskillende dividende per aandeel betaal of nuwe aandele uitreik.
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
-
-
-
-
35.50%
75.

38. Finansiële risikobestuur (vervolg)
38.2 Kapitale risikobestuur (vervolg)
76.
Die nansieringshefboom word bereken deur
die totale ekwiteit as ‘n persentasie van totale
bates te toon:
Totale ekwiteit
Totale bates
38.3 Raming van billike waardes
2008
R’000
Groep
317,082
1,022,056
2007
R’000
265,513
793,472
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
Maatskappy
2008
R’000
197,502
649,999
2007
R’000
180,715
509,000
Die billike waarde van nansile instrumente wat aktief in die mark handel, is gebaseer op die
genoteerde of merk-tot-mark verhandelingsprys op balansstaatdatum.
Die billike waarde van nansile instrumente wat nie aktief in die mark handel nie, word bereken
deur die gebruikmaking van sekere waardasiemetodes. Die Groep gebruik verskeie
waardasiemetodes en baseer aannames op die nuutste markinligting beskikbaar op jaareinde.
Die redelike waarde van vooruit buitelandse valutakontrakte word bepaal deur gebruikmaking
van gekwoteerde vooruitwisselkoerse soos op balansstaatdatum.
Die drawaarde van nansiële bates min voorsiening vir waardedaling en verpligtinge is ‘n redelike
raming van hul billike waardes. Die billike waarde van nansiële laste vir openbaarmakingsvereistes
word geraam deur toekomstige kontraktuele kontantvloeie teen huidige mark-
rentekoerse te verdiskonteer.
38.4 Kritiese rekeningkundige ramingsoordeel
Kritiese rekeningkundige ramings en aannames
Die billike waarde van nansile instrumente wat nie in die opemark verhandel nie, word bepaal
deur die gebruikmaking van verskeie waardasiemetodes. Die Groep gebruik sy oordeel om te
bepaal watter waardasiemetode gebruik word en baseer aannames op die nuutste markinligting
beskikbaar op jaareinde.
Kritiese oordeel in die toepassing van rekeningkundige beleid
Die Groep gebruik die riglyne uiteengesit in IAS 39 om te bepaal wanneer ‘n nansile bate
beskikbaar vir verkoop moontlike waardedaling toon. Om hierdie bepaling te maak, word onder
andere die tydperk en mate waartoe die billike waarde minder is as die kosprys, die nansile
stand van die bate, toekomstige besigheid, verandering in tegnologie en toekomstige nansile
kontantvloeie in ag geneem.
Na die mening van Bestuur is geen moontlike waardedaling op nansile bates beskikbaar vir
verkoop op jaareinde gedentiseer wat nie voorsien is nie.

39. Verwante partye transaksies
39.2 Verkope van goedere en dienste aan:
Suidwesn (Edms) Bpk (Volliaal)
Southern Alliance (Pty) Ltd (Filiaal)
Origen (Edms) Beperk
Suidwes Landbou (Edms) Bpk (Volliaal)
39.3 Aankope van goedere en dienste van:
Suidwes IT-Oplossings (Edms) Bpk (Volliaal)
Origen (Edms) Beperk
39.4 Rente ontvang van:
Southern Alliance (Pty) Ltd (Filiaal)
Suidwes IT-Oplossings (Edms) Bpk (Volliaal)
Suidwes Landbou (Edms) Beperk (Volliaal)
39.5 Rente betaal aan:
Suidwes Beherend Beperk (Houermaatskappy)
Suidwes Nywerhede (Edms) Beperk (Volliaal)
Suidwesn (Edms) Beperk (Volliaal)
Corn International (Pty) Ltd (Filiaal)
Africa Bearings & Transmission (Pty) Ltd
(Volliaal)
39.6 Lenings aan verwante partye
Lenings deur die Maatskappy aan liale
(Verwys Bylae A)
Balans soos aan die begin van die jaar
Lenings terugbetaal gedurende die jaar
Balans soos aan die einde van die jaar
39.7 Lenings aan direkteure
Balans soos aan die begin van die jaar
Netto van lenings aangegaan gedurende die jaar
Balans soos aan die einde van die jaar
2008
R’000
-
-
2,134
-
2,134
-
1,823
1,823
-
-
-
-
1,000
-
-
-
-
1,000
-
-
-
9,598
4,105
13,703
Groep
2007
R’000
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
40
-
-
-
-
40
-
-
-
9,033
565
9,598
Maatskappy
2008
R’000
244
63
-
11,594
11,901
3,176
-
3,176
6,342
718
55,233
62,293
1,000
5,371
535
184
142
7,232
2,750
-
2,750
-
-
-
2007
R’000
39.1 Die Maatskappy word beheer deur Suidwes Beherend Beperk, die Groep houermaatskappy,
wat 51.06% (2007: 51.06%) van die Maatskappy se aandele hou. Die ander 48.94% (2007:
48.94%) word deur verskeie aandeelhouers gehou.
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
228
60
-
10,461
10,749
2,968
-
2,968
5,737
604
48,342
54,683
40
1,195
359
145
118
1,857
67,961
(65,211)
2,750
Die lenings aan direkteure bestaan uit krediet verskaf voortspruitend uit die normale handelsaktiwiteite
van die Groep.
-
-
-
77.

39. Verwante partye transaksies (vervolg)
39.8 Direkteursvergoeding
78.
Nie-uitvoerend
Nie-uitvoerend betaal deur liale
Uitvoerend
39.9 Sleutelbestuursvergoeding
Salarisse en ander korttermyn werknemersvergoeding
40. Segment-ontleding
2008
R’000
Groep
2007
R’000
(6,793) (7,115)
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
Maatskappy
2008
R’000
(56)
(951)
(6,779)
(7,786)
(3,112)
Die Groep is in drie segmente gestruktureer wat as basis vir die segment-ontleding dien.
Die primêre segmente is:
•
•
•
2007
R’000
(49)
(897)
(6,516)
(7,462)
(2,709)
Graansegment, wat handel in die opberging, hantering en verhandeling van graan, asook
graan afgeleide instrumente.
Handelsegment, wat handel in primêre insetmiddele en algemene handelsartikels, landboumasjinerie
en -toerusting, en onderdele en hersteldienste vir meganisasie goedere verskaf.
Finansiering- en Beleggingsegment, wat nansiering in die vorm van produksiekrediet en
afbetalingsverkoopsooreenkomste verskaf, asook beleggingsaktiwiteite en versekeringsmakelaarsdienste
verrig.

40. Segmentontleding (vervolg)
2008
Verkope
Wins / (Verlies) voor belasting en minderheidsbelang
in ekwiteit
Bates
Laste
Kapitaaluitgawes
Waardevermindering
Amortisasie
2007
Verkope
Wins / (Verlies) voor belasting en minderheidsbelang
in ekwiteit
Bates
Laste
Finansiële inligting met betrekking tot die besigheidsegmente is as volg:
Kapitaaluitgawes
Waardevermindering
Amortisasie
Graan*
R’000
2,121,263
73,707
207,913
(125,205)
8,872
1,290
-
1,103,510
58,078
248,763
(189,620)
4,894
1,084
-
Handel**
R’000
1,098,301
11,768
236,279
(228,868)
* Corn International (Pty) Ltd, Bodtrade 60 (Pty) Ltd h/a C2C Trading en Southern Alliance (Pty) Ltd se inligting is by die
Graansegment ingesluit.
** Africa Bearings and Transmission (Pty) Ltd se inligting is by die Handelsegment ingesluit.
Geen geograese segment-ontleding word gedoen nie, aangesien geen wesenlike segment in ‘n aparte geograese ligging
bedryf word nie. Die omvang van intersegmentverkope is onbeduidend met betrekking tot totale verkope en word derhalwe nie
apart getoon nie.
2,399
2,300
AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE SUIDWES BELEGGINGS
-
780,225
(2,502)
154,715
(158,760)
1,306
2,483
-
Finansiering
en
Beleggings
R’000
-
36,306
454,955
(442,195)
216
23
-
-
37,616
364,171
(350,446)
212
112
-
Nie-toedeelbaar
en
konsolidasie
inskrywings
R’000
2,115
(32,763)
122,909
91,294
2,989
1,742
2,041
4,471
(36,221)
25,823
170,867
507
2,098
2,266
Totaal
R’000
3,221,679
89,018
1,022,056
(704,974)
14,476
5,355
2,041
1,888,206
56,971
793,472
(527,959)
6,919
5,777
2,266
79.

Bylae A
Belange in liale
Ongenoteer
Direkte belange - Filiale in Suid-Afrika
geïnkorporeer
Suidwes Landbou (Edms) Bpk
Suidwes Nywerhede (Edms) Bpk
Suidwes n (Edms) Bpk
Africa Bearings and Transmission
(Pty) Ltd
Suidwes IT-Oplossings (Edms) Bpk
Southern Alliance (Pty) Ltd
Corn International (Pty) Ltd
Basie Heckroodt Veilings (Edms) Bpk
Barry Purdham Auctioneers (Pty) Ltd
Heckroodt Slagagentskap (Edms) Bpk
Basie Heckroodt Veilings (Bloemhof)
(Edms) Bpk
Vryburg Veevoere Eiendomme
(Edms) Bpk
Groundnut International (Edms) Bpk
Bodtrade 60 (Pty) Ltd h/a C2C Trading
Belange in liale teen kosprys
Voorsiening teen liale
Netto drawaarde van belange in
liale
80.
Uitgereikte
aandelekapitaal
1
1,000
1,000
2
1
100
1,000
4,000
100
4,000
4,000
300
4
102
Effektiewe
belang
%
100
100
100
100
100
51
70
100
51
100
100
100
100
50
Boekwaarde
van belang (R)
2008 2007
1
85,000,100
1,000
2
-
255,051
1,515,695
4,000
51
4,000
4,000
300
-
-
86,784,200 86,784,200
(27,824,351) (45,613,351)
58,959,849
Die direkteurswaardasie van belange in liale is gelyk aan die drawaarde daarvan.
1
85,000,100
1,000
2
-
255,051
1,515,695
4,000
51
4,000
4,000
300
-
-
41,170,849
Lening
verskuldig (R’000)
2008 2007
-
-
-
-
-
-
-
2,870
120
3
(32)
(211)
-
-
2,750
(2,750)
SUIDWES BELEGGINGS AANTEKENINGE tot die FINANSIËLE STATE
-
-
-
-
-
-
-
-
2,870
120
3
(32)
(211)
-
-
2,750
(2,750)
-
Netto
belegging (R’000)
2008 2007
-
85,000
1
-
-
255
1,516
2,874
120
7
(28)
(211)
-
-
89,534
(30,574)
58,960
-
85,000
1
-
-
255
1,516
2,874
120
7
(28)
(211)
-
-
89,534
(48,363)
41,171

82
84
85
87
88
89
90
91
Ouditeursverslag
Verklaring van die Ouditkomitee
Direkteursverslag
Serti kaat deur Groepsekretaris
Gekonsolideerde Balansstaat
Gekonsolideerde Inkomstestaat
Gekonsolideerde Staat van Verandering
in Ekwiteit
Gekonsolideerde Kontantvloeistaat
(Die volledige Afsonderlike en Gekonsolideerde
Finansiële Jaarstate is by die Maatskappy se
geregistreerde kantoor beskikbaar)
INHOUDSOPGAWE BYLAE A SUIDWES BELEGGINGS BEHEREND 81.

Die Ouditkomitee van Suidwes Beherend
Beperk, wat as sulks ook as die Ouditkomitee
van die ander maatskappye in die Groep optree,
het vir die jaar onder oorsig bestaan uit
vier nie-uitvoerende direkteure, terwyl die voorsitter
van die Direksie, sowel as die Besturende
Direkteur en die Direkteur: Finansies van Suidwes
Beleggings Beperk, die vergaderings van
die Ouditkomitee ex officio bygewoon het. Die
voorsitter van die Ouditkomitee is ingevolge die
Mandaat van die Ouditkomitee onafhanklike
nie-uitvoerende direkteur. Die samestelling van
die Ouditkomitee soos op 30 April 2008 word in
die Direkteursverslag van Suidwes Beleggings
Beperk op bladsy 38 aangetoon.
In ooreenstemming met die bepalings van
die Maatskappywet, Wet 61 van 1973, soos
gewysig, (“die Maatskappywet”) sal die Ouditkomitee
in die volgende jaar slegs uit twee
lede bestaan, synde die twee onafhanklike nieuitvoerende
direkteure van die Maatskappy.
Die Ouditkomitee tree ingevolge ‘n formele
mandaat onder gesag van die Direksie op.
Die belangrikste rol en funksie van die Ouditkomitee
is om die Direksie tevrede te stel dat
voldoende nansiële- en bestuurskontroles in
die Groep bestaan, en dat alle wesenlike korporatiewe
risiko’s geïdentiseer word en die
nodige aandag geniet. In die uitvoering van sy
mandaat is die Ouditkomitee in sy uitsluitlike
diskresie geregtig om onafhanklike advies oor
enige aangeleentheid in te win.
Ingevolge die vereistes van die Maatskappywet
moet die Ouditkomitee jaarliks onafhanklike
eksterne ouditeure nomineer vir aanstelling
as ouditeure van die Groep. Die Ouditkomitee
bepaal die ouditeure se aanstellingsvoorwaardes
en vergoeding, en moet alle opdragte
aan die ouditeure ten opsigte van nie-ouditwerk
vooraf goedkeur.
Die Ouditkomitee bespreek en adviseer die
Direksie ook oor die volgende sake:
• Die afsonderlike en gekonsolideerde nansiële
jaarstate, verslagdoening, openbaarmaking
en rekeningkundige beleid.
• Transaksies wat nie in die gewone loop van
die besigheid aangegaan word nie.
84. SUIDWES BEHEREND VERKLARING van die OUDITKOMITEE
• Interne ouditmandaat, asook interne ouditbeplanning
en –verslae.
• Eksterne ouditbeplanning en -verslae vir
sowel die interim as die nale oudit, asook
die onafhanklikheid van die eksterne ouditeure.
• Nakoming van wetlike vereistes, die kode
van korporatiewe praktyke en die etiese gedragskode
van die Groep.
• Kommunikasie met die Uitvoerende Bestuur
en die ouditeure.
• Die effektiwiteit van bestuursinligting en interne
beheerstelsels.
Suidwes maak ook van die dienste van Whistle
Blowers gebruik waar gevalle van onetiese optrede,
bedrog, oortreding van wetgewing en ander
onreëlmatighede anoniem aangemeld kan
word. Benewens die dienste van Whistle Blowers
beskik Suidwes oor onafhanklike tolvrye
telefoonlyn waar gedrag soos hierbo genoem,
eweneens anoniem aangemeld kan word. Die
Ouditkomitee ontvang volledige verslag van
alle oproepe wat na hierdie fasiliteite gemaak
word, met verslag van die aksies wat ten opsigte
daarvan geneem is.
Die Ouditkomitee vergader drie keer per jaar
ten einde sy werksaamhede soos hierbo opgesom,
uit te voer. Die vergaderings word deur
die eksterne ouditeure, interne ouditeure en
senior bestuurslede bygewoon.
Onafhanklikheid van die ouditeure
Hiermee word ingevolge artikel 270A(1)(f) van
die Maatskappywet verklaar dat die eksterne
ouditeure, PricewaterhouseCoopers Ingelyf,
onafhanklik van die Maatskappy en sy liale
is.
JH Trollope
Voorsitter van die Ouditkomitee
26 Junie 2008

Die direkteure lê hulle tiende jaarlikse verslag
voor as deel van die afsonderlike en gekonsolideerde
geouditeerde nansiële jaarstate van
Suidwes Beherend Beperk en die Groep vir die
jaar wat op 30 April 2008 geëindig het.
Hoofdoelstelling
Die Maatskappy se hoofdoelstelling is om as
houermaatskappy op te tree.
Finansiële resultate
Die Groep het vir die 2007/2008-nansiële jaar
netto wins na belasting van R70.131 miljoen
(2006/2007: R49.817 miljoen) gerealiseer. Die
Groep se volledige nansiële posisie en die
resultate van sy bedrywighede vir die jaar wat
op 30 April 2008 geëindig het, word in die volledige
afsonderlike en gekonsolideerde nansiële
jaarstate uiteengesit.
Aandelekapitaal
Op 30 April 2008 het die uitgereikte aandelekapitaal
van die Maatskappy R682,701.64 (2007:
R708,222.41) bedra. Die Maatskappy het gedurende
die jaar 2,552,077 aandele teruggekoop
en gekanselleer, waardeur die Maatskappy
se uitgereikte aandele vanaf 70,822,241
gewone aandele van een sent elk op 30 April
2007 tot 68,270,164 gewone aandele van een
sent elk op 30 April 2008 verminder het.
Die Maatskappy se gemagtigde aandelekapitaal
is gedurende die jaar gewysig deur die
skepping van verdere 50,000,000 gewone
aandele met pari-waarde van een sent elk,
waardeur die gemagtigde aandelekapitaal van
R1,000,000 tot R1,500,000 verhoog is; en die
verdeling van die gemagtigde aandelekapitaal
daarna in 45,000,000 gewone A-aandele en
105,000,000 gewone B-aandele, beide klasse
met pari-waarde van een sent elk, wat pari
passu rangeer.
Volle besonderhede van die gemagtigde en
uitgereikte aandelekapitaal van die Maatskap-
py word in aantekening 13 tot die volledige
Afsonderlike en Gekonsolideerde Finansiële
State verstrek.
Dividende
Die Direksie het gedurende die jaar tussentydse
dividend van 10 sent (2007: 7 sent) per
gewone aandeel verklaar. Dit is op 30 April
2008 betaal aan die aandeelhouers van die
Maatskappy wat op 23 April 2008 in die aandeleregister
geregistreer was.
Direkteure
Die Maatskappy se Direksie bestaan uit minstens
sewe en hoogstens agtien direkteure.
Sewe direkteure van die Maatskappy word op
wyksgrondslag verkies. Verdere direkteure
word op grond van hulle kundigheid en ervaring
aangestel deur die direkteure wat, soos
voormeld, op wyksgrondslag verkies is.
Mnr HW Groenewald se ampstermyn as direkteur
het met die algemene jaarvergadering van
2007 ten einde geloop. In die daaropvolgende
proses vir die verkiesing van direkteur is mnr
L Hauman as direkteur vir die Westelike Wyk
verkies.
Mnr SW Pienaar (Besturende Direkteur van
Suidwes Beleggings Beperk en sy liale) is in
die vorige nansiële jaar as direkteur in mnr PM
Bester se plek op die Direksie van Suidwes Beherend
Beperk aangewys. Die aanwysing het
tot en met die Algemene Jaarvergadering van
2007 gegeld. Die Direksie het nie voor jaareinde
direkteur in sy plek aangewys nie.
Die samestelling van die Maatskappy se Direksie
het andersins nie gedurende die jaar
verander nie.
Die Direksie van Suidwes Beherend Beperk
was op jaareinde soos volg saamgestel:
Mnre SF van Zyl (Voorsitter)
PS Vercueil (Ondervoorsitter)
PF Delport
DIREKTEURSVERSLAG SUIDWES BEHEREND
85.

86.
L Hauman
JJ le Roux
GL Malherbe
JH Trollope (Onafhanklik)
JJ Viljoen
Die volgende direkteure se dienstermyn van
drie jaar verstryk met die Algemene Jaarvergadering
van 2008:
Wyk Direkteur
Hoofkantoor Wyk Mnr JJ Viljoen
Sentrale Wyk Mnr PS Vercueil
Hertzogville/Christiana
Wyk Mnr GL Malherbe
Die vakatures moet gevul word deur direkteure
wat op wyksgrondslag verkies word.
Gevolglik sal verkiesings in die genoemde drie
wyke gehou moet word. Nominasies vir die verkiesing
van direkteure vir die vakatures is ooreenkomstig
die bepalings van die Maatskappy
se statute versoek en, waar nodig, sal direkteursverkiesings
voor of tydens die Algemene
Jaarvergadering gehou word. Uittredende direkteure
is herkiesbaar.
Aandeelhouding van direkteure
Op 30 April 2008 het die direkte en indirekte
aandeelhouding van al die direkteure gesamentlik
sowat 2.76% (2007: 2.20%) van die totale
uitgereikte aandelekapitaal van die Maatskappy
verteenwoordig.
Houermaatskappy
Die Maatskappy het geen houermaatskappy
nie.
Sekretaris en adres
Maatskappysekretaris: Mnr DC Theron
Geregistreerde adres: Voortrekkerstraat,
Leeudoringstad,
2640
SUIDWES BEHEREND DIREKTEURSVERSLAG
Posadres: Posbus 5,
Leeudoringstad,
2640
Ouditeure
PricewaterhouseCoopers Ingelyf, wie se volledige
besonderhede op bladsy 2 verskyn, is die
Maatskappy se ouditeure.
Gebeure sedert jaareinde
Die Direksie is nie bewus van enige feit of omstandigheid
wat tussen die rekenpligtige datum
en die datum van hierdie verslag plaasgevind
het, wat die beoordeling van die stand van die
Maatskappy se sake behoort te beïnvloed nie.
Finansiële state
Die opgesomde afsonderlike en gekonsolideerde
nansiële state van die Maatskappy
en die Groep vir die 2007/2008- nansiële jaar
word op bladsye 82 tot 91 getoon. Die volledige
afsonderlike en gekonsolideerde nansiële
state vir die 2007/2008- nansiële jaar is
by die Maatskappy se geregistreerde kantoor
beskikbaar.
Die volledige afsonderlike en gekonsolideerde
nansiële jaarstate sowel as hierdie direkteursverslag
is deur die Direksie goedgekeur en
word namens hulle deur die ondergenoemde
direkteure onderteken. Die ondertekening
van hierdie Direkteursverslag word ook geag
‘n ondertekening van die nansiële state te
wees.
SF van Zyl PS Vercueil
Voorsitter Ondervoorsitter
22 Julie 2008

In terme van Artikel 268 G (d) van die Maatskappywet,
Wet 61 van 1973, soos gewysig,
serti seer ek hiermee in my hoedanigheid as
Maatskappysekretaris dat Suidwes Beherend
Beperk vir die nansiële jaar geëindig 30
April 2008 alle opgawes wat ingevolge die genoemde
Maatskappywet vir publieke maatskappy
vereis word, by die Registrateur van
Maatskappye ingedien het en dat sodanige opgawes
waar, korrek en op datum is.
Geteken te Leeudoringstad op 22 Julie 2008.
D C Theron
Groepsekretaris
SERTIFIKAAT deur GROEPSEKRETARIS SUIDWES BEHEREND
87.

soos op 30 April 2008
BATES
Niebedryfsbates
Eiendom, aanleg en toerusting
Ontasbare bates
Belange in liale
Belegging in geassosieerde maatskappy
Finansiële bates beskikbaar vir verkoop
Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings
Uitgestelde belastingbate
Bedryfsbates
Voorraad
Handels- en ander bedrae ontvangbaar
Afbetalingsverkoopsnansiering en lenings
Afgeleide nansiële instrumente
Lopende lenings aan Groepsentiteite
Kontant en kontantekwivalente
Totale bates
EKWITEIT
Kapitaal en reserwes toeskryfbaar aan ekwiteitsaandeelhouers
van die Maatskappy
Aandelekapitaal
Aandelepremie
Ander reserwes
Behoue inkomste
Gewone aandeelhouersbelang
Minderheidsbelang in ekwiteit
Totale ekwiteit
LASTE
Niebedryfslaste
Uitgestelde belastingverpligting
Werknemerslangdiensverpligtinge
Bedryfslaste
Handels- en ander bedrae betaalbaar
Huidige belastingverpligting
Korttermynlening
Voorsienings
Aandeelhouers vir dividend
Lopende lenings van Groepsentiteite
Bankoortrekking
Verpligtinge direk toeskryfbaar aan niebedryfsbates
gehou vir verkoop
Totale laste
Totale ekwiteit en laste
Finansieringshefboom
Netto batewaarde per aandeel - sent
88.
341,033
115,820
4,548
-
4,517
18,523
172,318
25,307
681,023
176,066
104,244
272,595
45,546
-
82,572
1,022,056
683
68,854
4,484
94,327
168,348
155,234
323,582
16,438
15,044
1,394
682,036
208,526
11,516
411,871
39,386
10,737
-
-
-
698,474
1,022,056
31.70%
246.59
SUIDWES BEHEREND GEKONSOLIDEERDE BALANSSTAAT
Groep
2008 2007
R’000 R’000
260,227
107,199
4,965
-
2,600
23,516
100,446
21,501
533,258
117,011
110,243
256,323
49,668
13
-
793,485
708
73,422
6,525
61,543
142,198
132,727
274,925
16,161
14,938
1,223
501,898
139,761
13,562
291,000
31,077
8,568
-
17,930
501
518,560
793,485
34.60%
200.78
Maatskappy
2008 2007
R’000 R’000
168,447
-
-
168,447
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
168,447
683
65,262
84,843
3,755
154,543
-
154,543
13,812
13,812
-
92
-
92
-
-
-
-
-
-
13,904
168,447
91.70%
226.37
143,107
-
-
143,107
-
-
-
-
13
-
-
-
-
13
-
143,120
708
69,830
59,493
2,075
132,106
-
132,106
10,090
10,090
-
924
-
924
-
-
-
-
-
-
11,014
143,120
92.30%
186.53

vir die jaar geëindig 30 April 2008
Verkope
Koste van verkope
Bruto wins
Ander bedryfsinkomste
Verspreidingsuitgawes
Administratiewe uitgawes
Ander bedryfsuitgawes
Wins uit bedrywighede
Finansieringskoste
Wins voor belasting
Belasting
Netto wins vir die jaar
Toeskryfbaar aan:
Ekwiteitsaandeelhouers van die Maatskappy
Minderheidsbelang in ekwiteit
Verdienste per aandeel - sent
Wesensverdienste per aandeel - sent
Dividend per aandeel - sent
Tussentyds
Finaal
Groep
2008 2007
R’000 R’000
3,221,679
(3,075,245)
146,434
209,100
(5,571)
(146,065)
(64,472)
139,426
(47,300)
92,126
(21,995)
70,131
39,611
30,520
70,131
56.96
57.74
10.00
10.00
0.00
1,888,206
(1,800,649)
87,557
212,965
(5,144)
(119,634)
(75,916)
99,828
(39,325)
60,503
(10,686)
49,817
24,789
25,028
49,817
34.17
37.02
7.00
7.00
0.00
Maatskappy
2008 2007
R’000 R’000
-
-
-
9,541
-
-
(113)
9,428
-
9,428
(921)
8,507
8,507
-
8,507
12.23
12.23
10.00
10.00
0.00
GEKONSOLIDEERDE INKOMSTESTAAT SUIDWES BEHEREND
-
-
-
16,280
-
-
(8,324)
7,956
-
7,956
(924)
7,032
7,032
-
7,032
9.69
9.69
7.00
7.00
0.00
89.

vir die jaar geëindig 30 April 2008
AANDELEKAPITAAL
Gewone aandele
Begin van die jaar
Aandele uitgereik
Aandele afgelos
Aandele teruggekoop van Die Suidwes Trust
Einde van die jaar
AANDELEPREMIE
90.
Begin van die jaar
Aandele uitgereik
Aandele afgelos
Einde van die jaar
ANDER RESERWES
Billike waarde aanpassings
Finansiële bates beskikbaar vir verkoop
Begin van die jaar
Billike waarde aanpassing vir die jaar
Oorplasing na Inkomstestaat met verkoop van nansiële
bates
Einde van die jaar
BEHOUE INKOMSTE
Begin van die jaar
Die Suidwes Trust - dividende
Dividende betaal
Aansuiwering ten opsigte van verandering in belang
Netto wins vir die jaar
Einde van die jaar
Gewone aandeelhouersbelang
MINDERHEIDSBELANG IN EKWITEIT
Begin van die jaar
Verandering van belang in netto bates gedurende die
jaar
Einde van die jaar
Totale ekwiteit aan die einde van die jaar
Groep
2008 2007
R’000 R’000
708
-
(25)
-
683
73,422
-
(4,568)
68,854
6,525
(1,421)
(620)
4,484
61,543
-
(6,827)
-
39,611
94,327
168,348
132,727
22,507
155,234
323,582
708
9,349
(9,383)
34
708
73,235
3,592
(3,405)
73,422
5,782
879
(136)
6,525
49,357
(295)
(4,957)
(7,351)
24,789
61,543
142,198
88,185
44,542
132,727
274,925
Maatskappy
2008 2007
R’000 R’000
708
-
(25)
-
683
69,830
-
(4,568)
65,262
59,493
25,350
-
84,843
2,075
-
(6,827)
-
8,507
3,755
154,543
-
-
-
154,543
SUIDWES BEHEREND GEKONSOLIDEERDE STAAT van VERANDERING in EKWITEIT
742
-
(34)
-
708
73,235
-
(3,405)
69,830
47,175
20,537
(8,219)
59,493
-
-
(4,957)
-
7,032
2,075
132,106
-
-
-
132,106

vir die jaar geëindig 30 April 2008
Kontantvloei verkry uit / (aangewend in) bedryfsaktiwiteite
Kontant ontvang van klante
Netto kontant (betaal aan) / ontvang van verskaffers en werknemers
Kontantvloei verkry uit / (aangewend in) bedrywighede
Finansieringsinkomste
Finansieringskoste
Dividende betaal
Sekondêre belasting op maatskappye
Belasting
Kontantvloei (aangewend in) / verkry uit beleggingsaktiwiteite
Eiendom, aanleg en toerusting
Ontasbare bates
Finansiële bates
Kontantvloei aangewend in nansieringsaktiwiteite
Aandelepremie
Toename in afbetalingsverkoopsnansiering en lenings meer as
1 jaar
Netto toename / (afname) in kontant en kontantekwivalente
vir die jaar
Kontant en kontantekwivalente - begin van die jaar
Kontant en kontantekwivalente - einde van die jaar
Groep
2008 2007
R’000 R’000
167,731
3,227,678
(3,044,791)
182,887
65,987
(47,300)
(6,827)
(1,178)
(25,838)
9,211
(13,353)
(2,624)
25,188
(76,440)
(4,568)
(71,872)
100,502
(17,930)
82,572
(22,889)
1,888,206
(1,914,369)
(26,163)
54,803
(39,325)
(4,957)
(956)
(6,291)
37,163
(7,873)
(1,856)
46,892
(14,643)
187
(14,830)
(369)
(17,561)
(17,930)
Maatskappy
2008 2007
R’000 R’000
23,613
-
31,057
31,057
1,136
-
(6,827)
(51)
(1,702)
(19,045)
-
-
(19,045)
(4,568)
(4,568)
GEKONSOLIDEERDE KONTANTVLOEISTAAT SUIDWES BEHEREND
-
-
-
-
12,685
-
17,601
17,601
41
-
(4,957)
(66)
66
(9,280)
-
-
(9,280)
(3,405)
(3,405)
-
-
-
-
91.

92.

Ontwerp & Uitleg
Tel +27 12 347 2882

Posbus 5 Leeudoringstad 2640 Tel: +27 (0)18 581 1000
www.suidwes.co.za