Scenario

SENWES
scenario
BINNE
NUWE
KORINGKULTIVARS
BLINK UIT – BL. 4
ONTMOET VIR PAUL MARÉ
Stoetboer in
murg en been
DIEREGESONDHEID-UITGAWE
Februarie / Maart 2012

inhoud
REDAKTEURSBRIEF
2 Ek groet, maar koester die herinneringe
HOOFSTORIE
4 Produsente in hul noppies met nuwe
koringkultivars
KOLLIG OP PAUL MARÉ
10 Op sy gelukkigste tussen sy stoetdiere
FOKUS OP DIEREGESONDHEID
22 Beskerm jou diere
24 Hoekom bosluise so hardnekkig baklei teen
dipmiddels
29 Wurmweerstandkoste vir jou as
skaapprodusent
30 Dié lintwurms kan jou beursie dunner maak
LANDBOU-TEGNIEK
22 Hoeveel jaag winterweidingsgewasse jou
uit die sak?
SENWES VILLAGE
33 Kredietkaarte welkom by Village vulstasie
33 ’n Opwindende vooruitsig vir Wesselsbron
33 Gou spring! Doen jou meganisasiebeplanning
nóú
33 Werkspasie by Bothaville werkswinkel vergroot
33 Senwes Meganisasie gee nog ’n stap tot
uitmuntende dienslewering
SENWES GRAINLINK
36 Sojaboon: “Is jy lus vir ’n uitdaging,
sonneblom?”
38 Opkomende reuse: Indië en China se
voedselverbruik in perspektief
42 HO-sonneblom vaar goed in Suid-Afrika
44 Nuwe verbruikerswetgewing kan
voedselproduksie en -bemarking beïnvloed
46 Grainlink Afrika help om landbou-spens te
vergroot
TOEKOMSBLIK
56 Trap minder koolstofspore
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
FEBRUARIE • MAART 2012
DEVELOPING AGRICULTURE
64 Market segmentation in livestock
•••
ALGEMEEN
3 ALLES EN NOG WAT: Spotprent; Sê Wie; Uit
Ouma se medisynekas en meer
72 LEEFSTYL: Wen met Senwes Scenario en
Feather Hill Spa asook Tupperware
52 TRUSTS: Gebruik ’n familietrust as
boedelbeplanning-instrument
RUBRIEKE
60 AGRI-WENKE: Lang strooptyd wag op
produsente
50 DRUPPELS OP DIE DAK: ’n Laat seisoen en
naels kou lê voor
69 VIR DIE SIEL: Wees ’n boom
76 IN MY VISIER: Totsiens
NUUS
70 210 liter oliedromme sorg vir hope adrenalien
70 Elke bydrae het gehelp, baie dankie
71 Produseer meer op dieselfde hoeveelheid grond
KOMPETISIE
72 Wen met Senwes Scenario: Gooi bestanddele in
en ontspan
PROMOSIE-ARTIKELS
Gaan lees artikels oor Dropper for life (bl. 35),
Agricol (bl. 62), Tasol Solar Energy Solutions
(bl. 67), Advance Seed (bl. 68) en Nutri Feeds
(bl. 74).
OP O DIE VOORBLAD
Paul P Maré van Vlakvlei
Boerdery B is ’n passievolle
Bonsmara B stoetprodusent in die
Viljoenskroon-distrik. V
Op bladsy
10 1 van dié uitgawe gesels
hy h oor lynteling en inteling,
dekpraktyk, d
voerprogram,
geslagsiektes g
en nuwe
tegnologie. t
Die voorbladfoto is
geneem g deur Wayne Viljoen.
Dui Senwes Scenario-artikels S i tik l aan wat t bbeskikbaar kikb is op Senwes se webwerf by www.senwes.co.za
>
1

2
••• REDAKTEURSBRIEF
Ek groet, maar koester
die herinneringe
“Mamma, ek wil die DVD van
die seuntjie met die onderbroek kyk.” Só vra my
sussie se driejarige seuntjie haar nou die dag. ’n
Paar minute later sit hy vasgenael voor die TV en kyk
The Jungle Book. Ai, dis sulke sêgoed wat my laat
skaterlag, maar ook erg laat verlang na dié koddige
bruin-oog knapie wat nou daar bly waar almal graag
’n huisie wil hê...
Elke keer wat ek sy blad skud en hom ’n piksoentjie
gee, sit die trane maar vlak, maar ek bring
net lekker-lag-lafwees-oomblikke saam met my
terug huis toe na ’n kuier by hulle...en dis daardie
kosbare herinneringe en lekker-lag tye wat die
totsiens-sê net soveel draagliker maak.
Nou ja, soos ek hierdie woorde op papier sit, sit
die trane ook maar vlak, want ek moet my Scenario
vrinne groet, maar daar is ’n splinternuwe toekoms
wat vir my in die stad wink. Soos Koos Barnard in sy
jagrubriek op bladsy 76 sê: “...afskeid is hartseer,
donker…maar uit elke donker nag word ’n nuwe dag
gebore.”
Ek het einde 2007 by die Infoworks span op
Klerksdorp aangesluit, maar einde Februarie vanjaar
maak my lewe ’n U-draai terug stad toe (daar waar
ek grootgeword het); nie omdat ek liewer is vir
die stadsliggies nie, maar omdat ek vroeg Maart
met my universiteitsliefde, wat in die stad werk en
woon, trou. Ek gaan Infoworks in Johannesburg
SENWES SCENARIO
>
verteenwoordig en julle sal my heel moontlik nog
dan en wan in die landboukringe sien rondbeweeg.
My kollega, Elmarie Schoeman, ’n groot
diereliefhebber, neem die Scenario leisels by my
oor. So gepraat van diere. In dié uitgawe fokus
ons op Dieregesondheid, waar ’n verskeidenheid
dieregesondheidsmaatskappye gesels oor onderwerpe
soos bloubosluisweerstand (bladsy 24),
lintwurms (bladsy 30) en wurmweer standkoste
(bladsy 29).
Dankie vir al die boerderykennis wat ek kon
opdoen by julle wat die landboufakkel dra en jaar
op jaar getrou sorg dat daar genoeg en veilige kos
op die winkelrakke is. Ek sal die herinneringe van
plaasbesoeke, kongresse en boeredae koester.
Mag 2012 vir jou spesiale herinneringe inhou en
mag jy elke 24 uur met dankbaarheid groet!
Groete
Ruth
• Alle regte van die inhoud van Senwes Scenario word voorbehou ingevolge die bepalings van Artikel 12 (7) van die Wet op Outeursreg.
• Die eienaar en uitgewer aanvaar nie aanspreeklikheid vir enige uitlatings in advertensies, promosie-artikels of deur medewerkers nie.
Ruth Davies
Om die tydskrif te bly groei, het ons jou voorstelle vir artikels en/
of kommentaar nodig. Skakel vir Elmarie Schoeman by (018)
468-2716 of stuur ’n e-pos na elmarie@infoworks.biz.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

Pieter & Tsepo
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
ALLES EN NOG WAT • THIS AND THAT •••
Klimaatsverandering is op almal se lippe en die landbou kan ’n belangrike rol speel om
te help om dit te verdelg. Henning Joubert se breinkind, ’n dieselfilter, sal jou help om
’n groener leefstyl te skep. Lees meer hieroor op bladsy 56.
Weird chemistry facts
Goldfish eyes perceive not
If you mix half a liter of alcohol with half a liter of
water, the volume of the mixture will be less than
one liter. It has to do with the different sizes of the
water and ethanol molecules. Ethanol molecules
are smaller than water molecules, so when the two
liquids are mixed together the ethanol falls between
the spaces left by the water. It's similar to what
happens when you mix a liter of sand and a liter
of rocks. You get less than two liters total volume
because the sand fell between the rocks.
DID YOU KNOW?
Fish scales are a common lipstick
ingredient.
Some lipstick contains lead
acetate or sugar of lead. This
toxic lead compound makes the
lipstick taste sweet.
Coca Cola originally contained
cocaine.
Lemons contain more sugar
than strawberries, for the same mass.
The ethylene gas produced by a ripening apple
ripens other apples as well as many other types
of produce. S
Source: http://chemistry.about.com/od/weirdscience/
only the visible spectrum,
but also infrared and ultraviolet
light.
>> SAYS WHO?
Who will tell whether
one happy moment
of love or the joy of
breathing or walking
on a bright morning
and smelling the fresh
air, is not worth all the
suffering and effort
which life implies.
– ERICH FROMM –
>> SÊ WIE?
Werk asof jy
honderd jaar gaan
word, bid asof jy more
sal sterwe.
– BENJAMIN FRANKLIN –
>> UIT OUMA SE MEDISYNEKAS
Bysteek: Krap die angel met ’n mes uit. Maak ’n
koeksodapasta en plaas dit op die steekplek. Dit
trek die gif uit.
Slegte bloedsomloop: Neem een teelepel rooipeper,
gooi dit onder in jou skoen, trek ’n sokkie
aan die voet en loop dan die hele dag met die
rooipeper onder in die skoen. Dis belangrik om nie
met kaal voete op die rooipeper te loop nie.
Hare wat uitval: Braai vier roosmaryntakkies se
blare in klapperolie (’n middelslag botteltjie) tot
dit effens verbruin. Gooi die olie deur ’n siffie en
masseer dit een keer per week in die kopvel in –
sowat 5 minute lank. Bind dan ’n plastieksak om
die kop vir 30 minute
en spoel daarna
af met ’n roosmarynaftreksel.
S
Bron: http://www.kruiekraaikoning.co.za/afrikaans/
>
3

4 ••• HOOFSTORIE
Produsente in hul noppies met
nuwe koringkultivars
Senwes hou in samewerking met Sensako, jaarliks tussen September en November boeredae om te sien hoe
die koringkultivars wat aangeplant is, presteer. Nadat die proefresultate van die stroopseisoen beskikbaar is,
word daar ook inligtingsdae in Maart vir produsente gehou.
IN 2010 WAS DIE KORINGPRYS ONDER
GEWELDIGE DRUK EN BOON OP HET
PRODUSENTE NOG GEBUK GEGAAN
ONDER ERGE VOËLSKADE. DIT WAS
BLOOT NET NIE EKONO MIES
REGVERDIGBAAR OM KORING
TE PLANT NIE, MAAR DIE
SITUASIE HET EGTER OMGE-
SWAAI TOE DIE PRYS STYG EN
PRODUSENTE BLOOTSTELLING
AAN NUWE KULTIVARS GEKRY HET.
> TEKS: RUTH DAVIES EN WIKUS BERGH
>> WAT BETEKEN DIE KULTIVARNOMMERS?
3 – droëland
8 – besproeiing
>
7 – groeiperiode (kort/
medium/lank)
8 – jaar wat kultivar vrygestel is
5 – groeiperiode
(kort/medium/lank)
7 – jaar wat kultivar
vrygestel is
Die ontwikkeling wat deur Sensako
gedoen word, is noodsaaklik om die produsente volhoubaar
te laat boer deur hoër opbrengste te lewer.
Sensako het nuwe kultivars aan hul lisensiehouers,
waarvan Senwes een is, beskikbaar gestel. Die ver an-
dering wat aan kultivars ingeteel is, het meegebring
dat voëlskade verminder word as gevolg van die meer
aggressiewe baardontwikkeling. Vyf produsente wat
die kultivars self plant óf vir Orkney Saad kweek, het
met Scenario oor die sukses van die kultivars gesels.
DOLF DU BRUYN (BULTFONTEIN) N)
Dolf sal verseker SST 347 en SST
387 (droëland) vir produsente
in sy gebied aanbeveel. Hy het
in die afgelope stroopseisoen ’n
gemiddeld van 3,8 ton SST 387 en
4,2 ton SST 347 op sy oorlêlande
gestroop. “SST 387 het die potensiaal aal
om ’n gemiddelde opbrengs van 5 ton te bereik –
jou bemesting en bestuur moet net reg wees,” het
hy gesê.
As hy moet kies, sal hy ’n pakket van lang en
kort groeiers plant. Dolf plant daarom ook SST
875, SST 884, SST 835 en SST 843 onder
besproeiing. Die optimale plantdatum vir SST 875
is 20 Junie. Deur net die plantdatum aan te skuif
na middel-Julie, spaar jy ’n maand se krag en water.
“Produsente moet hulself nie blind staar teen die
opbrengs van die kultivar nie, maar hulle moet ook
die ekonomiese kant in ag neem,” het Dolf gesê.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

In die afgelope stroopseisoen het hy ’n gemiddelde oes van
8,5 ton op die SST 875-lande gekry.
MICHEL BREEDENKAMP (HOOPSTAD) TAD)
Dié produsent van Hoopstad het baie
vertroue in SST 347, omdat dit ’n
aanpasbare kultivar is. SST 387 groei
dalk nie baie hoog nie, maar die stroper r
praat as dit by oestyd kom. “Hierdie
kultivar se baarde is baie aggressief en
stekerig en die voëltjies kry daarom nie op
dit gesit nie. Die staanvermoë van die kultivar is ook baie
beter,” het hy verduidelik. In die afgelope seisoen het hy
’n opbrengs van 5,5 ton op die SST 387, wat op ruslande
geplant is, gekry. Hy sê hy gaan dié kultivar verseker by sy
2012/2013-pakkie insluit.
Michel verkies dit ook om ’n pakket van lang en kort
groeiers te plant. “Dit is nodig om ook ’n kort groeier te
plant, want as jy ’n warm jaar kry, gaan die lang groeier
swakker doen.”
“Om goeie opbrengste te lewer, is dit belangrik dat
produsente se praktyke, soos die regte koringstropers, in
plek moet wees. Dit is ook belangrik dat jou kunsmis diep
ingesit word, vasgetrap word en dat die saad nie ’n blad
maak nie. Jy moet ook jou risiko kan bepaal met die vog in
jou grond en laastens soek koring vaste, los grond – met
ander woorde jy moet jou diep grond vroegtydig los maak en
dan moet dit vasreën,” het hy gesê.
HENDRI DE KOCK (VAALHARTS)
Hendri meen dat as jy ’n opbrengs van
7 ton op Vaalharts kry, is dit ’n goeie
oes. Die SST-kultivars oortref egter sy
verwagtinge. SST 877 het ’n opbrengs
van 9,2 ton (wat sy vloedlande insluit) die
afgelope seisoen op sy plaas gelewer.
Hy sê die SST-kultivars presteer uitstekend op Vaalharts.
“Dit kan droogte hanteer en onder spilpunt val dit nie om
nie. SST 877 is veral ’n wenner! Dié kultivar het ordentlike
are,” het hy gesê.
Sy plantestand gaan die 2012/2013-seisoen 120 kg
per hektaar wees, wat volgens Willem Botha (Bestuurder:
Senwes Groothandel) ook die aanbevole plantestand vir ’n
goeie opbrengs is.
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
HOOFSTORIE •••
’n Saamdra-koringgids
BESPROEIINGSKULTIVARS
SST 884 (nuut)
• Semi-dwerg variëteit met effe langer groei-
periode as SST 843 en soort gelyk aan SST 822.
• Uitstekend aangepas vir laat aanplantings
in die koeler en warmer besproeiings gebiede.
• Klop SST 843 betekenisvol.
• Beskik oor goeie weerstand teen geelroes en
poeieragtige meeldou.
• Beskik oor “stay green” effek wat goeie droogteverdraagsaamheid
aandui.
• Goeie staanvermoë weens die teen woor digheid
van die soliede stameienskap.
• Beskik oor ’n goeie wortelstelsel wat water- en
voedingsopname bevoordeel asook wortelsiektes
goed hanteer.
• SST 884 het uitstekende graderings kwaliteit.
• Word bemark onder ’n nuwe lisensie model.
SST 875 (nuut)
• Medium tot kort groeiperiode- kultivar.
• Presteer 6% - 10% beter as huidige kommer siële
kultivars.
• Goeie staanvermoë soortgelyk aan SST 835.
• Beskik oor “stay green” effek wat droogte verdraagsaamheid
aandui.
• Goeie graderingskwaliteit.
• Beskik oor goeie geel- en blaarroesweerstand.
• Word bemark onder nuwe lisensie model.
SST 867 (nuut)
• Beskik oor ’n uitstekende en stabiele opbrengspotensiaal
vir KwaZulu-Natal.
• Eerste eksklusiewe vrystelling vir
besproeiingsgebied.
• Goeie staanvermoë weens die teenwoor digheid
van die soliede stameienskap.
• Het goeie weerstand teen stamroes.
• Beskik oor goeie graderingskwaliteit en uitloopweerstand.
• Word bemark onder nuwe lisensiemodel.
SST866 (nuut)
• Beskik oor ’n uitstekende en stabiele opbrengs -
potensiaal vir veral warmerbesproeiingsgebiede.
• Vir die eerste keer kommersiële opbrengste
op konstante basis rondom 8 ton per hektaar
opgelewer vir die warmer areas, klop ander
kultivars in aanplantings met meer as 5% ten
opsigte van laasgenoemde.
• Goeie staanvermoë weens die teenwoordigheid
van die soliede stameienskap.
• Word bemark onder nuwe lisensiemodel.
SST 877
GERHARD BOTHA (VILJOENSKROON) ON)
• Lang groeiseisoenlengte.
Gerhard boer saam met sy pa, Arnold,
• Hoë opbrengspotensiaal met vroeë aanplantings.
in die Viljoenskroon-distrik. Waar
hulle boer, het produsente veral baie
• Presteer uitstekend in koeler besproeiingsgebiede;
is ook aangepas in warmer gebiede.
• Uitstekende staanvermoë (soliede stam).
voëlskade. “Die voëls eet op sommige
plekke tot ’n ton koringsaad op. Gerhard d
• Weerstand teen stamroes.
is daarom baie in sy skik met SST 875, vervolg op bladsy 6
>
5

6 ••• HOOFSTORIE
Nuwe koringkultivars
vervolg van bladsy 5
omrede die baard dikker, langer en wyer is en die voëltjies
nie daarop kan sit om die saad te eet nie. SST 875 het in
die afgelope seisoen ’n gemiddelde opbrengs van 9,5 ton
op hul plaas gelewer.
“Ons gaan verseker meer in 2012 van hierdie kultivar
plant,” het hy gesê. Die voëlskade by die SST 843 is laer,
omdat sy groeiperiode so kort is.
Gerhard glo daarin om ’n kombinasie van die lang en kort
groeier te plant. “As ons mielies gestroop word, moet die
lang groeier dadelik geplant word en direk daarna die kort
groeier.”
CASPER BOTHA (POTCHEFSTROOM) M)
Casper plant besproeiingskultivars en
meen SST 835, wat ’n ouer kultivar
is, hou nie kers vas met die nuwe SST
875-kultivar nie. “SST 875 het ’n beter
genetika en dit is baie beter bestand teen en
voëls,” het hy gesê.
SST 884 het ook beter presteer as SST 843, wat die
ouer groeier is. Dié nuwe kultivar het ’n korter tydperk om te
stoel en daarom gaan Casper sy plantestand opskuif na 140
kg. “Hoe meer plante daar is, hoe meer halms is daar,” het
Casper verdui delik.
Sy opbrengs met die laaste seisoen was 8,5 ton (SST
875) en 7,4 ton (SST 884).
ORKNEY SAAD KORINGSAADVERMEERDERING
As lisensiehouer van Sensako, word koringsaad deur Senwes
Orkney Saad vermeerder vir bemarking en verkope deur
Senwes Village. Die koringsaadsaadvermeerderingsprojek wat
in 2009 in aanvang geneem het, verteenwoordig ongeveer
30% van Orkney Saad se bedryfsaktiwiteite. Tans word slegs
besproeiingskultivars deur Orkney Saad vermeerder.
Verskeie saadkwekers is deur Orkney Saad geïdentifiseer
en ooreenkomste vir die vermeerdering van saad is met die
kwekers aangegaan. Kwekers word vergoed volgens aanvaar
bare bedryfsnorme wat eie is aan die kweek van saad. Daar
word tans van 11 saadkwekers gebruik gemaak, wat versprei
is oor die Westelike en Sentrale Vrystaat en Noord wes-
Provinsie.
Ashley Dodkins is Orkney Saad se gemagtige Saadinspekteur
wat toesien dat alle Sansor-reëls en -regulasies
ten opsigte van gesertifiseerde saad nagekom word.
Gereëlde inspeksies op geregistreerde lande word gedoen,
om te verseker dat kultivarsuiwerheid ten alle tye nagekom
word en aan al die vereistes voldoen wat deur Sansor
neergelê word. Slegs gesertifiseerde saad word deur Senwes
Orkney Saad vermeerder en verwerk.
>
’n Saamdra-koringgids (vervolg van bl 5)
SST 843
• Is ’n dubbel-dwerg koring met ’n vinnige
groeiperiode (vinniger as SST 822).
• Kort groeiseisoen.
• Kan hoër bemestingsvlakke hanteer sonder om te
val.
• Matige stoelvermoë (140 kg/ha - 150 kg/ha).
• Nie gevoelig vir besproeiingskedulering soos SST
822 nie.
• Goeie weerstand teen geelroes en poeieragtige
meeldou.
• Uitstekende toleransie teen Karnalbrand.
• Uitstekende graankwaliteit.
• Beste in die mark ten opsigte van die vinnige
groeiers.
SST 835
• Is ontwikkel vir die koeler besproeiingsgebiede.
• Dit is die eerste dubbel-haploiëde kultivar wat in
Suid-Afrika vrygestel is.
• Medium tot kort groeiperiode.
• Veral aangepas in koeler gebiede en KwaZulu-
Natal besproeiingsgebiede.
• Goeie staanvermoë vanweë stewige stam.
• Goeie weerstand teen geelroes, meeldou en
Karnalbrand.
CRN 826
• Uitstekende opbrengspotensiaal.
• Goeie bak- en maaleienskappe.
• Medium groeiseisoenlengte.
• Goeie geelroesweerstand asook poeieragtige
meeldou.
• Goed aangepas in koeler en warm besproeiingsgebiede
vir vroeë en later aanplantings.
SST 806
• Medium groeiperiode, alhoewel effe later as SST
876, met uitstekende opbrengspotensiaal.
• Veral goed aangepas in die koeler gebiede.
• Lewer hoë hektolitermassa, uitstekende
bakkwaliteit en uitstaande graankwaliteit.
• Uitstekende staanvermoeë vanweë stewige
stameienskap.
• Strooi effe korter as SST 876.
• Weerstand teen geelroes en blaarroes.
• Weerstand teen meeldou.
SST 876
• Medium groeiperiode met hoë opbrengspotensiaal.
• Hoë hektolitermassa, goeie bakkwaliteit,
duisendkorrelmassa en goeie kwaliteit graan.
• Goeie staanvermoë vanweë ’n stewige stam.
• Weerstand teen geelroes.
vervolg op bladsy 8
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

8
••• HOOFSTORIE
Nuwe koringkultivars
vervolg van bladsy 6
KORINGSAADBEMARKING – SENWES VILLAGE
Willem Botha (Bestuurder: Senwes Groothandel) is
verantwoordelik om die saad te bemark deur gebruik
te maak van die Village-strukture (Insetbemarkers en
Village Bestuurders). Die koringaanplantvolumes in
Senwes se bedieningsgebied word jaarliks in Desember-
en Maartmaand deur die insetbemarkers aan Willem
deurgegee. Orkney Saad is dan verantwoordelik om die
spesifieke kultivarbehoefte te vermeerder.
Bo en behalwe die saad wat aan klante in Senwes se
bedieningsgebied verkoop word, het Willem ook agente
buite dié bedieningsgebied wat saadbemarking vir hom
doen. Hulle neem namens Senwes Village die bestellings by
die klante, waarna die saad vanaf die Orkney Saadfabriek na
die klant versprei word. Volgens Willem is daar ’n behoefte
onder produsente buite Senwes se bedieningsgebied om
van dié kwaliteitsaad in die hande te kry.
Sedert Senwes ’n S ensako-lisensie bekom het, het
hulle toegang tot die volledige Sensako kultivarreeks. “Ons
span is deel van Sensako se ontwikkelingsprogram en ons
ontvang ook deurlopend opleiding in hierdie verband. Deur
hierdie projek help ons produsente om volhoubaar te boer,”
het Willem gesê. Sensako stel hul kultivars ná ongeveer tien
tot twaalf jaar vry sodat lisensiehouers dit kan verkoop.
Wanneer die klant klaar sy saad bestel het, sal die
betrokke Insetbemarker, Village Bestuurder of Agent die
aflewering van die saad reël. Indien jy meer inligting oor
Sensako se kultivarreeks verlang, lees meer op bladsy 5, 6
en 8 (’n Saamdra-koringgids). Jy kan ook vir Willem by
083 441 0215 óf jou naaste insetbemarker skakel. S
>>
Ruth Davies is die Redakteur van S enwes S cenario. Wikus Bergh is
Pro duk sie bestuurder: Sensako. Vir meer inligting kontak hom by
082 388 0313 vir meer inligting.
>
’n Saamdra-koringgids (vervolg van bl 6)
DROËLANDKORING
SST 374 (nuut)
• Goed aangepas vir laat planttye in die
winterkoringproduksieareas van die Vrystaat.
• Dit verskaf grasie aan produsente om die
plantaksie betyds af te handel.
• Dit besit goeie weerstand teen al die ekonomies
belangrike siektes en peste, wat insetkoste
drasties kan verlaag vir die produsent, soos
byvoorbeeld Russiese koringluis en geelroes.
• Uitstekende graderingskwaliteit.
SST 387 (nuut)
• Lang groeiseisoenlengte geskik vir vroeër
aanplantings.
• Hoë opbrengspotensiaal met goeie siekte weerstand
teen die Russiese koringluis, geel- en
stamroes.
• Presteer uitstekend in die hele Vrystaat.
• Goeie uitloopweerstand en droogteverdraagsaam-
heid.
• Uitstekende omvalweerstand.
• Goeie pitvastheid, minder voëlskade.
SST 347 (nuut)
• Nuwe kultivar met uitstekende opbrengspotensiaal
vir Sentraal- en Wes-Vrystaat.
• Nommer een kultivar in LNR-proewe vir die
2009-seisoen se vroeë aanplantings.
• Baie goeie weerstand teen Russiese koringluis.
• Uitstekende staanvermoë en pitvastheid.
• Goeie uitloopweerstand en droogteverdraagsaamheid.
SST 356
• Kultivar wat insetkoste bespaar met uitstekende
opbrengspotensiaal.
• Nommer een kultivar in LNR-proewe vir Sentraal-
en Oos-Vrystaat se vroeë aanplantings.
• Uitstekend aangepas onder aanvullende
besproeiingstoestande.
• Medium groeiperiode geskik vir vroeë en laat
aanplantings.
• Goeie uitloop en omvalweerstand asook
pitvastheid.
Só lyk die
koringsakkies
wat deur
Senwes Village
versprei word.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

Village... Your LONG-TERM Partner
The Senwes Village mechanisation division supplies quality farming equipment such
as tractors, harvesters, balers, planters and other farming implements. We are the farmer’s
Our specialised workshops allow Senwes Village to offer sustainable long-term support and unequalled aftersales
service.
Senwes Village is the intelligent choice when it comes to agricultural mechanisation solutions. We offer genuine
parts as well as quality used implements.
village
We measure our service excellence by our high
standard of execution in delivering quality products
and superior services, thereby establishing long-term
relationships of mutual trust.
TOLL-FREE: 080 941 4011 | www.senwes.co.za | www.senwes.mobi

10 ••• KOLLIG OP PAUL MARE
'
Op sy gelukkigste
tussen sy stoetdiere
MET DIE INTRAPSLAG IN PAUL MARÉ
(59), VAN VLAKVLEI BOERDERY IN
DIE VILJOENSKROON-DISTRIK, SE
KANTOOR HET EK DADELIK BESEF
DAT OM ’N STOETPRODUSENT TE
WEES, SIT NIE SOMMER IN ENIGE
MAN SE BROEKSPYPE NIE – DIT
IS ’N HARDE, VOLTYDSE WERK
WAT BAIE ADMINISTRASIE- EN
BESTUURSVAARDIGHEDE VERG.
> TEKS: RUTH DAVIES
> FOTO’S: WAYNE VILJOEN
’n Mens sou dadelik sê dat die
stoetboerdery sy hoofvertakking is, maar hy verduidelik
dat dit slegs sy “stokperdjie” is – want hy raak
opgewonde en passievol as hy oor sy beeste gesels.
Die saaiboerdery en stoetery vul mekaar absoluut
aan. Daar is twee kalfseisoene. “Die somerkalfkoeie
kalf voor planttyd. Ek hoef dus nie my aandag te
verdeel tussen koeie wat kalf en die plant van mielies
nie. Die winter- en somerkalwers se speen gewigte
verskil normaalweg nie veel nie, omdat daar genoeg
mieliereste vir hulle in die winter beskikbaar is. Indien
Sybrand van Niekerk is Paul se regterhand by die
beeste.
>
’n vers na haar eerste somerkalf sou oorslaan (soos
dikwels gebeur) en daar nie ’n winterdekseisoen is
nie, verloor jy ses maande van haar produktiewe
lewe,” verduidelik hy.
Met ’n siviele ingenieursgraad agter sy naam en
’n honneursgraad in besproeiing, het hy nooit gedink
dat hy ’n loopbaan in boerdery sou begin nie. “Ek
het altyd belanggestel in plante en diere, omdat dit
vir my interessant was, maar nooit het ek gedink dat
ek ’n beroep daarvan sou maak nie.”
Sy eerste ontmoeting met die landbou was toe
hy vir ’n landbou-ingenieursfirma gewerk het waar hy
hoofsaaklik betrokke was by waterafloopbeplanning,
grondddamme en besproeiingsisteme.
Gedurende sy loopbaan as ingenieur was hy
onder andere ook betrokke by ’n kiwivrugprojek van
Transvaal Kiwi Orchards op Lydenburg. Hier was
hy verantwoordelik vir die uitleg van die boorde,
die wateropvangsbeplanning uit die berge en die
ontwerp van die besproeiingstelsel. Nadat hy 50 ha
van die 200 ha kiwivrugprojek voltooi het, het hy
besluit om terug te keer na sy familieplaas, Vlakvlei.
“Ek het besef daar is ’n geleentheid om te boer.
Dit is nie dat ek nie ingenieurswerk geniet het nie,
maar my ingenieursloopbaan het my nader aan die
landbousektor gebring.”
In 1983 het hy op grond naby die Vaalrivier begin
boer. Dit was ’n spekulasieplaas wat sy pa, ’n pro kureur,
gekoop het. Hier het hy met 70 kruisrasbeeste
geboer en 5 ha lusern en 2 ha kiwivrugte onder
besproeiing gevestig. Dié grond het hy mettertyd
verkoop aan Chris Bothma en destyds grond wat
daaraan grens, bygekoop, wat hy gebruik vir weiding
vir sy stoet.
In 1995 het Paul amptelik op Vlakvlei begin
boer en het ook sy grond in dié distrik oor die jare
uitgebrei. Paul se seun, Erik (22), sal die vyfde
geslag op die plaas wees as hy besluit om ná die
voltooiing van sy studies te kom boer.
WAAR HET ALLES BEGIN
Nadat Paul navorsing gedoen het oor die
verskillende beesrasse, het hy in 1987 besluit dat
hy met ’n Bonsmara stoetery wil begin. “Omdat
die Bonsmara in Suid-Afrika deur Suid-Afrikaners
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

ontwikkel is, het dit na die logiese opsie gelyk,” vertel hy.
Op daardie stadium het hy geen Bonsmara-produsente
geken nie en besluit toe om die nasionale veiling in Pretoria by
te woon. Die eerste bul het hy van Beatrice Dorrington, wat ’n
stoet op Zeerust gehad het, gekoop. Nadat hy sy kruisbeeste
verkoop het, het hy met 70 basis Afrikaner/Simmentalerkruiskoeie
begin boer. Hy het hulle opgeteel met Bonsmara
stoetbulle. “Dit was ’n baie lang pad, maar ook ’n leerskool.
Langs die pad het ek ook dierbare vriende gemaak. Ek dink
hierdie manier is baie meer bevredigend as om net stoetkoeie
te koop en te vermeerder – dit verg meer beplanning.”
BONSMARA STOET
Paul se Bonsmara stoet, wat bekend staan as Paul Maré Bonsmara
Stoet, bestaan altesaam uit 500 koeie en verse. Hy
beoog om jaarliks tussen 50 en 70 goedgekeurde Bonsmara
stoetbulle aan die bedryf beskikbaar te stel. Om hierdie doelwit
te bereik, moet daar in totaliteit sowat 1 000 beeste (ingesluit
vervangingsverse, speenverse en fase D bulletjies) op enige
gegewe tydstip op die plaas wees.
Paul sê sy teelbeleid behels die teling van aangepasde diere
vir hul omgewing. Om dít te bereik het hul hulpmiddels soos
teelwaardes, indekse en visuele beoordeling in plek gestel. “Die
mikpunt is om ’n balans te kry tussen vrugbaarheid, die koeie se
melkproduksie en groeivermoë. Sulke diere is meer ekonomies.”
Vleiskwaliteit vorm ook deel van sy teelbeleid. “Ons doen
RTU (Real Time Ultrasound), ook genoem vleissagtheidskandering.
’n Sonarmasjien word gebruik om die vetneerlegging,
marmering (vet tussen die vesel), oogspierarea en vleisopbrengs
te bepaal.” Paul meen dat die kwaliteit van vleis al meer
en meer prominent sal word in die toekoms.
Hy streef daarna om ’n bees te teel met goeie balans, die
regte bespiering (gekoppel aan uitslagpersentasie) en funk sionele
doeltreffendheid, sonder strukturele foute. “Om ’n bees
te teel sonder foute bly maar ’n uitdaging en daarom is dit
belangrik om teeldoelwitte vir jouself te stel.”
’n Groep produsente in Paul se dampkring kom op ’n gereelde
basis bymekaar om ’n dinkskrum te hou. “Ons kyk na die praktyk
en formuleer daarvolgens vir ons teeldoelwitte. Ons toets dit ook
met vooraanstaande konsultante in die bedryf.” Paul dien ook
as raadslid op die Bonsmara SA Telersgenootskap. Volgens hom
is daar nie ’n amptelike Bonsmara teelbeleid nie, omdat mense
se omstandighede in die verskillende streke verskil. Hy sê dit is
egter goed so, anders word daar dalk net in die verkeerde rigting
geteel en die ras so vasgeteel.
Een van die belangrike ekonomiese beginsels wat jy in jou
stoet moet handhaaf, is die mortaliteitsyfer. “Ek probeer
my kalwers se mortaliteit onder 2% hou. Hiermee saam
gaan voervloeibeplanning en ’n goeie inentingsprogram
(gesondheidsprogram).” Die gemiddelde kalfpersen tasie van
sy koeie is 92% en die speenpersentasie wissel tussen 88%
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
vervolg op bladsy 12
KOLLIG OP PAUL MARE
'
•••
VLAK VLEI
PRODUKSIEVEILING
– 3 MEI 2012
Moenie die produksieveiling van Paul
Maré op Donderdag, 3 Mei, vanjaar
misloop nie. Dit sal sy twaalfde
produksieveiling wees. “Ek teel nou
die beeste wat ek altyd in die
vooruitsig gestel het.”
Die saaiboerdery en stoetboerdery is
in sinergie met mekaar. Een van die
veranderinge op sy plaas sluit in die
oorskakeling van rywydtes om beter by
sy biologiese presisieboerdery te pas.
>
11

12
••• KOLLIG OP PAUL MARE '
Op sy gelukkigste tussen sy stoetdiere
vervolg van bladsy 11
en 90%. Speenpersentasie is die getal kalwers
gespeen in verhouding tot die getal koeie gedek.
Paul gebruik die Beefpro rekenaarprogram, wat
alle inligting verwerk – vanaf geboorte tot en met die
verkoop of uitskot van volwasse diere, hetsy manlik
of vroulik. Alle prestasietoetsdata word ook daar
gestoor asook alle ander inligting soos teelwaardes,
stambome ensovoorts.
As Paul vir jongboere kan raad gee: “Konsentreer
eerstens op jou koeikudde. Koop bulle om jou vervanginsverse
te verbeter en wanneer jou koei kudde
reg is, sal die regte bulle geteel word. Wanneer jy
’n goeie bul koop, is jou trefsyfer baie hoër as jou
koeie op ’n goeie standaard is. Selekteer streng
vir strukturele foute. Meeste van die eienskappe
is laag tot medium oorerflik; dit vat lank om die
ongewenste eienskappe uit jou kudde te teel.”
DEKPRAKTYK
Aanvanklik het Paul die middel-van-die-pad-benade
ring gevolg, waar hy verse tussen 330 kg en
350 kg laat dek het. Hy het toe oorbeweeg na
’n stelsel waar die verse vroeg paar en vroeg kalf
(24 maande), maar dit het egter baie druk op die
bestuur geplaas.
“As jou bestuur nie 100% is nie, dan kry jy nie
resultate nie – die verse slaan oor, mortaliteit is hoër
en die kalwers is nie behoorlik uitgegroei met speen
nie. Jy kry ook baie distokie (moeilike kalwings).”
Hy het toe teruggegaan na ’n stelsel waar die
verse na 34 maande kalf; die gevolg is dat die
kalwers sterker is (wat maak dat die jakkalse hulle
Corinda Marais
is Paul se
regterhand aan die
administrasie-sy
van die besigheid.
>
nie maklik vang nie), hul geboortemassa is naby aan
die koei-kalwers se massa, die vers se moederseienskappe
is beter ontwikkel en sy kyk beter na haar
kalf. Die speengewig is gevolglik swaarder en verse
word makliker herbeset en handhaalf ook ’n goeie
interkalfperiode vir die res van hul lewe. Elke vers se
bekken word op 14 maan de deur ’n veearts gemeet
en dié met ’n klein bekken word uitgeskot. Só word
ongeveer 7% geslag, met die gevolg dat daar nie
meer ’n distokieprobleem by die verse is nie.
LYNTELING EN INTELING
Volgens Paul moet ’n mens ’n mate van inteling
hê om sukses te behaal, anders kan jy nie die
gewenste eienskappe vaslê nie en ook nie vordering
met jou stoet maak nie.
Hy het vyf verskillende bloedlyne – twee daarvan
gebaseer op die staat se lyne van destyds, waaruit die
hele Bonsmara-bedryf ontwikkel het. Die vyf lyne is
fenotipies en geneties verskillend. Die koeie in ’n lyn
is egter sterk geneties verwant. Paul is in die proses
om die lyne sterker te maak, deur die inte lings -
persentasie van elke dier in ’n lyn te verhoog (lynteling),
waarna die verskillende lyne met mekaar
gekombineer sal word. Die lyne word oorkruis gebruik
en die nageslag word geevalueer om sodoen de vas
te stel watter lyne ’n goeie kombi nasie gee om sy
teeldoelwitte te bereik. “Ek is tans besig om die lyne
sterker te maak maar toets reeds kombinasies...en
hopelik sal ons die super Bonsmara in die toekoms
daaruit teel,” sê hy met ’n knipoog.
Kalfies word volgens stambome geklassifiseer.
As ’n kalfie hiervolgens aan ’n lyn behoort, word
hy of sy met ’n kleurkode aan die oor gemerk,
byvoorbeeld die Edelheerlyn se kleur is geel.
Wanneer sy gedek word na haar eerste kalf (verse
loop met hul eerste kalwers in hul kontemporêre
groepe) word sy na haar lyn geskuif. Die doel
hiermee is om die koeie in ’n lyn op naastenby
dieselfde inteelpersentasie te kry.
KI word nie standaard toegepas nie, maar
slegs met spesifieke doelstellings. “Ek maak van
natuurlike, enkelbulparings gebruik, maar doen KI
as ’n addisionele hulpmiddel om sekere koeie met
spesifieke bulle te beset.”
HOOFDOEL VAN STOET
“Eerstens wil ek ’n stoet bedryf wat bulle lewer tot
finansiële voordeel van die kommersiële produsent.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

Wanneer ’n stoetteler ’n bul by my koop, is dit
’n bonus. Ek streef daarna om goeie genetika
beskikbaar te stel, wat die kommersiële kuddes in
ons distrik kan verbeter.” Hy het aanvanklik al sy
stoetbulle aangekoop, maar hy is nou by ’n punt
waar hy kan sê hy produseer self die bulle wat hy
graag wil gebruik. Wat sy koeie aanbetref, is sy
kudde geslote. “’n Nuwejaarsvoorneme van my is
om geen meer koeie in te koop nie.”
VOERPROGRAM
Sy koeie kry jaar in en jaar uit natuurlike voeding,
naamlik: aangeplante weiding, mieliereste of natuurlike
weiding. In die winter kry hulle ’n energielek en
in die somer ’n fosfaatlek – daarby ingesluit is al die
nodige minerale. Nadat die jong diere gespeen is,
word die verse ook op dieselfde weidings gesit met
dieselfde lek en geen byvoeding nie.
Die bulletjies gaan almal in ’n fase D toets, waar
hulle ’n produksielek (hoë energie voer) gegee word,
totdat hulle aan die einde van die toets deur senior
Bonsmara-keurders geëvalueer en goed- of afgekeur
word. Ons streef na so 1,4 kg/dag groei. Die
eindgewig-mikpunt vir fase D kalwers is 430 kg na
120 dae. Hulle kry dan ook indekse vir groei (GDT)
en word gemeet vir verskillende eienskappe soos
veldikte, liggaamslengte, skouerhoogte ensovoorts.
Ná die fase D toets gaan die bulle veld toe en
daar loop hulle vir byna twee jaar totdat die veiling
plaasvind. Bulle wat nie veldaangepas is nie, word
geïdentifiseer en uitgeskot. Net voor die veiling word
die bulle geklas, hul vrugbaarheid word ondersoek
en hulle word visueel beoordeel. Dit word gedoen
om doodseker te maak dat daar geen afwykings
plaasgevind het nie. 80% van die bulle word op die
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
KOLLIG OP PAUL MARE
'
•••
’n Voorsmakie van wat by Paul se produksieveiling
op 3 Mei vanjaar te sien sal wees.
produksieveiling verkoop en 20% uit die hand.
Net soos die goedgekeurde bulle, gaan die verse
ook veld toe, totdat hulle gedek kan word. Hulle
word op 12 maande en 18 maande geëvalueer op
grond van hul gewigstoename. Die verse word as ’n
kontemporêre groep geëvalueer en hul gewig word
uitgedruk in terme van die gemiddeld van die groep
as ’n indeks. Daarvolgens word hulle gekeur en
geselekteer.
Paul beskik oor 647 ha aangeplante weiding
(hoofsaaklik Smutsvinger) en 2 600 ha natuurlike
weiding (waaronder vleiweiding).
Die drakrag van sy veld is ongeveer 5 ha per
grootvee-eenheid. “Ek kan egter meer beeste
aanhou omdat ek oesreste in die winter het.”
Wanneer dit kom by die bestuur van sy beeste se
lekke het hy drie reëls: “jou beeste het altyd lek in
die bak (genoeg bakke) en wanneer die beeste se
inname te hoog word, word hulle na ’n nuwe kamp
geskuif. Derdens word die veevoervervaardiger se
innamereëls streng nagevolg. Sout help om die
innames te beheer.”
GESLAGSIEKTES
Paul draai nie doekies om wanneer hy oor die
bestuur van geslagsiektes gesels nie. “Ek is baie
streng daarop. Bulle word na dek en weer voor die
volgende dekseisoen vir trichomoniase en vibriose
getoets. Nog ’n noodsaaklikheid is die ent vir BM.
Die verse word Stam 19 entstof tussen drie maande
en ses maande geënt. Ná speen word hulle RB51
geënt en dit word ook weer herhaal.” So hoop hy
om alle stamme van die siekte te dek.
Hy gesels verder oor bulbestuur. “As die bulle van
vervolg op bladsy 14
>
13

14
••• KOLLIG OP PAUL MARE '
Op sy gelukkigste tussen
sy stoetdiere
vervolg van bladsy 13
die koeie af kom, word hulle in geëlektrifiseerde bulkampe
gesit (geïsoleerd van mekaar) en getoets soos
vroeër vermeld. Indien die uitslag negatief is, gaan
hulle na ’n groot weikamp waar hulle saam loop. Hier
is hulle weer geïsoleerd van die bure se beeste.
’n Maand voor die volgende dekseisoen word
hulle weer teruggebring na die bulkampe, waar hulle
getoets word vir vrugbaarheid en wéér getoets word
vir trichomoniase en vibriose. As die bul albei toetse
slaag, word hy in die koeitrop aangewend. Die
koeitroppe word sewe dae ’n week daagliks in die
veld deur twee werkers besoek – hulle maak onder
andere seker dat die bulle nie oor die drade spring
na ander beeste in die omgewing nie.
NUWE TEGNOLOGIE IN DIE PYPLYN
Op Vlakvlei word daar van alle hulpmiddels moontlik
in die stoetery gebruik gemaak. Die nuutste
tegnologie wat reeds in Amerika en Europa gebruik
word, is genetiese merkers wat met DNS-toetse
®
Ons geelmielies lyk goed op papier
en nóg beter op die land.
DEKALB ® – Dis mos mielies!
Monsanto tel: 011 790-8200 | www.monsanto.co.za
Kliënte is welkom om ons kliëntedienslyn te skakel by 011 790-8201 of stuur ’n e-pos aan: customercare.sa@monsanto.com.
Net Abacus ® van BASF gee AgCelenceTM . Vir meer inligting oor Abacus ® , SMS* die woord “ABACUS12”,
jou naam en area na 33090 en ons skakel jou terug. *SMS-koste is R1.50.
BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk Sestiendestraat 852, Midrand Tel: +27 11 203 2400 Faks: +27 11 203 2461 Epos: AgCelence-za@basf.com.
Abacus ® Reg. No. L8048 Wet No. 36 van 1947. Aktiewe bestanddele: Piraklostrobien 62,5 g/l. Epoksikonasool 62,5 g/l. Skadelik.
Vir volledige gebruiksaanwysings, verwys na die etiket. Abacus ® is ’n geregistreerde handelsmerk van BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk.
geïdentifiseer word. “Dit begin al meer die gonswoord
raak en ek wil dit definitief in die nabye
toekoms in my boerdery gebruik.”
Paul besef al te goed dat Rome nie in een dag
gebou is nie, “maar met deursettingsvermoë,
geloof en positiwiteit sal ek enige landbou-uitdaging
vierkantig in die oë kyk.”
Voor ek in die pad val, vertel Paul my van sy
twaalfde produksieveiling wat 3 Mei vanjaar op
Vlakvlei plaasvind. As ek na dié agtermekaar
produsent en sy spoggerige stoet kyk, sal ek, as ek
jy was, seker maak ek mis nie uit op dié dag nie. S
>>
“Met deursettingsvermoë,
geloof en positiwiteit
sal ek enige landbouuitdaging
vierkantig in
die oë kyk.”
Ruth Davies is die Redakteur van S enwes S cenario.
Dis mos die keuse!
Geelmielies
Hoë opbrengspotensiaal
Stabiliteit
Goeie staanvermoë
Besproeiing
Nuut
Nuut
Nuut
Nuut
Nuut
Nuut
Nuut
Nuut
Nuut
Nuut
DKC62-80BR GEN
DKC64-78BR GEN
DKC73-76R
DKC62-84R
DKC73-74BR GEN
DKC62-80BR
DKC66-60BR
DKC64-78BR
DKC73-70B GEN
DKC73-72
DKC80-40BR GEN
DKC80-12B GEN
DKC66-36R
DKC80-12B
DKC80-30R
DKC80-40BR GEN
DKC66-32B
DKC80-10
van BASF
A06308/SS

Village... waar ALMAL bymekaarkom
Senwes Village beloof ‘n inkopie-kuierervaring vir die boer wat graangewasse verbou en produkte
vir sy veevertakking benodig tot die selfdoener wat op soek is na goeie gehalte selfdoenprodukte.
BREEK NUWE GROND
village
Die hoë standaarde waarteen ons dienslewering
meet, verseker uitmuntendheid in die verskaffing van
kwaliteit produkte en diens, om sodoende langtermyn
verhoudings van wedersydse vertroue te bou.
TOLVRY: 080 941 4011 | www.senwes.co.za | www.senwes.mobi

16
••• LANDBOU-TEGNIEK
Hoeveel jaag
winterweidingsgewasse
jou uit die sak?
ONS IS NOU MIDDE IN DIE SOMER
EN WEIDINGS LYK GOED. DIE WINTER
IS NET ’N VERGESIG, MAAR IS OOK
WEER EERSDAAGS OP ONS. DIE
BEPLANNING VIR WINTERWEIDINGS
MOET EINTLIK NOU REEDS
AFGEHANDEL WEES, MAAR DAAR
IS NOG TYD OM VINNIG ’N PLAN OF
TWEE TE MAAK.
> TEKS: IZAK DU PLESSIS
Die beste tyd om winterweidings te vestig
is Februarie/Maart, aangesien daar dan grond vog
opgegaar is vir die nuwe aanplantings en reën kom
nog voor terwyl die plantjies vestig.
Lukrake aanplantings is nie die antwoord nie.
Die eienskappe van die verskillende winter wei dingsgewasse
moet in aanmerking geneem word tydens
die voervloeibeplanning. Die wintergewasse moet
met die somergewasse gekombineer word om die
gapings, wat tydens die winter en lente ontstaan,
aan te vul.
Dit is verder ook ’n duur speletjie om winterweidingsgewasse
te plant, daarom is dit raadsaam
om dit eerder vir hoogs produserende diere aan te
wend. Dit sluit laat dragtige, lakterende en jong,
groeiende diere in.
Die aanwending, benutting en vestigingskoste
van groenvoer, raaigras, Japanese radyse en
langswenkgras sal kortliks bespreek word en ter
samevatting sal riglyne oor die inskakeling van dié
gewasse by mekaar bespreek word.
GROENVOER
Groenvoer is ’n gemeenskaplike term vir die
wintergrane wat as weiding geplant word en sluit in
>
– Benut dié gewasse só
hawer, gars, rog, korog en koring (sien Tabel 1 vir
die verskillende kultivars). Hawer word egter meer
algemeen as winterweiding aangeplant (die ou
produsente het geglo dat solank daar ’n “berg” in
jou winterweiding-aanplantings is, is jy reg).
TABEL 1: VERSKILLENDE GROENVOERKULTIVARS.
Gewastipe Kultivar
Hawer Drakensberg
Witteberg
Perdeberg
Overberg
SWK 1
Heros
Le Tucana
Korog SSKR 1
PAN 248
PAN 229
Kiewiet
Rog SSR 1
PAN 263
Sorom
Deur die spesie, kultivar en plantdatum te wissel,
kan daar middel-April tot einde September weiding
aan diere voorsien word (Tabel 2). Die beste
kultivars vir weidingsdoeleindes is die winter-
en intermediêre tipes. Wintertipes het ’n hoë
kouebehoefte en moet vir ’n lang periode aan
koue blootgestel wees alvorens dit sal saad skiet.
Intermediêre tipes se kouebehoefte wissel en hulle
skiet nie so vinnig saad soos die lentetipes, wat
geen kouebehoefte het nie. Lentekultivars groei
vinnig en regop en is meer geskik vir saadproduksie
as weiding.
BENUTTING VAN GROENVOER
Aangesien beweidingsverliese deur vertrapping,
vermorsing tot gevolg het, is dit raadsaam om
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

die groenvoer vir slegs twee ure per dag te laat
bewei. Diere neem in elk geval 70% - 80% van
hul daaglikse droë materiaalbehoefte gedurende
hierdie twee-uur-periode in. Hierdie praktyk het
ook tot gevolg dat die diere minder geneig is tot
maagwerkings.
Die gebruik van klein kampies vergemaklik die
bestuur van die weiding. Kol-seleksie word beperk
en rotasiebeweiding word vergemaklik.
Vir ’n konstante voervoorsiening en beter
weidingsproduksie, is dit dan ook belangrik om nie
die hele oppervlakte met een slag te vestig nie,
maar eerder in twee of drie gedeeltes met twee
weke tussenposes. Indien ’n te groot oppervlakte
met een slag gevestig word, sal daar dele wees
wat begin are vorm alvorens dit bewei is. Sodra
groenvoerare begin vorm het, groei dit nie meer
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
LANDBOU-TEGNIEK •••
vegetatief nie en sal dit dus nie weer uitloop nie.
Die weiding se produksie en benuttingsperiode word
hierdeur verminder.
Energie kan beperkend wees met groenvoerweidings
en ’n goeie lek met genoegsame energie
of aanvulling met mielies (100 gram - 300 gram
mielies/ooi of lam/dag) is noodsaaklik. Al die
voervervaardigers het egter deesdae ’n produksielek
vir groenweidings, wat gebalanseer is volgens die
behoeftes van die dier. Voorbeelde hiervan sluit
Vyfster Superster van Sernick Veevoere, Meester
20, Background 18 en Pro 16 van Molatek asook
Molovite en Supermol van Voermol in.
Die drakrag van groenvoer varieer na aanleiding
van die reënval en grondpotensiaal. In Tabel 3 word
die drakrag van groenvoerweidings by verskillende
reënvalsituasies opgesom.
vervolg op bladsy 18
TABEL 2: WEIDINGSVOORSIENINGSTYE VAN VERSKILLENDE GROENVOERKULTIVARS.
KULTIVAR JAN FEB MRT APR MEI JUN JUL AUG SEP OKT NOV DES
P (100) xxxxxxxxxxxxx
Witteberg
P (120) xxxxxxxxxxx
P (127) xxxxxxxxxxxxxx
P (55) xxxxxxxxxxx
Perdeberg
P (74) xxxxxxxxxx
P (109) xxxxxxxxxxxxx
P (57) xxxxxxxxxxx
Overberg
P (75) xxxxxxxxxx
P (105) xxxxxxxxxxxxx
P (68) xxxxxxxxxx
Heros
P (80) xxxxxxxxxxxxx
P (112) xxxxxxxxxxxxx
Rog
P (56) xxxxxxxxxxxxxx
SSR 1
P (86) xxxxxxxxxxxxxxxx
Korog
P (65) xxxxxxxxxxxx
SSKR 1
P (91) xxxxxxxxxxxxxxxx
P = Plantdatum
( ) = Aantal dae vanaf plant tot beweiding
xxx = Weitydperk
TABEL 3: DRAKRAGNORME VIR GROENVOERWEIDINGS BY VERSKILLENDE REËNVALSITUASIES.
Verwagte opbrengs Drakrag vir 90 dae Drakrag vir 90 dae
Reënval (mm/jaar) (ton/ha)
(KVE/ha)
(GVE/ha)
375 - 450 0,8 4 0,7
450 - 525 1,2 6 1,0
525 - 600 1,5 8 1,3
600 - 675 2,0 10 1,7
>
17

18 ••• LANDBOU-TEGNIEK
Winterweidingsgewasse
vervolg van bladsy 17
RAAIGRAS
Raaigras is by uitstek ’n besproeiingsgewas,
aangesien dit meer as 1 000 mm water per jaar
benodig. Met vestiging word 25 mm elke 4 - 5
dae aanbeveel en daarna is die waterbehoefte van
raaigras 25 mm/week.
Westerworld raaigras is geskik vir aanplanting
gedurende die vroeë herfs (Februarie/Maart), dit
is dagliggevoelig en produseer beter as Italiaanse
raaigras gedurende die koue wintermaande (Junie/
Julie). Aan die ander kant kan Italiaanse raaigras
gedurende die vroeë lente (Augustus/September)
of herfs (Februarie/Maart) geplant word. Italiaanse
raaigras lewer beter produksie gedurende die lente
as Westerworld raaigrasse.
Raaigrasse word ook in diploïede- en tetraploïede-tipes
verdeel. Tetraploïede-tipes groei hoër
en is smaakliker, maar nie so gehard soos diploïedetipes
nie.
Meerjarige raaigras moet verkieslik gedurende
die herfs gevestig word om kompetisie met onkruide
te verminder. Verder is die behandeling daarvan
dieselfde as dié van eenjarige raaigras.
Die onderstaande kultivars vir raaigras is beskikbaar
(Tabel 4).
TABEL 4: VERSKILLENDE RAAIGRASKULTIVARS.
Eenjarige raaigras Meerjarige raaigras
Dargle
Feast II
Fitzroy
Mispah
Voyager 12
Voyager 31
Voyager 55
Agriton (D, I)
Exalta (D, I)
Magnifico (D, I)
Agriboost (D, I)
Tabu (D, I)
Peleton (T, W)
Archie (T, W)
Energa (T, W)
Agri-Hilton (D, W)
D = Diploïed
T = Tetraploïed
I = Italiaanse raaigras
W = Westerworld raaigras
>
Maverick gold
Pastoral
Quartet
Bronsyn
Alto
Aberdant
Nui
BENUTTING VAN RAAIGRAS
Raaigras behoort binne ses weke uit te groei tot ’n
hoogte van 20 cm. Dit moet dan deur middel van
hoë drukbeweiding bewei word tot dit ongeveer
8 cm hoog is. Daarna moet die raaigras toegelaat
word om uit te groei tot ’n hoogte van 30 cm en
dan weer oor ’n kort tydperk (vyf dae) afgewei
word na ’n hoogte van 8 cm. ’n Beweidingsiklus
van 30 dae (vyf weidae en 25 rusdae) behoort
die raaigrasweiding genoeg te laat rus om tot die
verlangde hoogte uit te groei. Raaigras sal vir tot
solank as 240 dae weiding verskaf.
Piekproduksie geskied gedurende September
en Oktober, terwyl produksie gedurende Junie,
Julie en Augustus die laagste is. Tussen 10 ton en
15 ton droë materiaal/ha kan onder besproeiing
geproduseer word.
Die gebruik van kultivars met ’n hoë
suikerinhoud, soos Agriboost en Performer, verbeter
nie net die droë materiaalinname en verteerbaarheid
van die weiding nie, maar verbeter ook die gebruik
van die proteïene in die raaigras en dus ook die
produksie van die diere.
Meerjarige raaigras is eintlik swak meerjarig
en sal na verwagting net vir drie jaar voldoende
produksie lewer. In die vierde jaar sal dit wys wees
om die aanplanting te hervestig. Meerjarige raaigras
moet in die somer kort gewei word (van 20 cm
hoogte na 5 cm hoogte) en in die winter toegelaat
word om saad te skiet. Die wei-siklus behoort
tussen 21 dae en 28 dae lank te wees.
Soos met groenvoer, moet droë ruvoer en ’n
goeie produksielek, wat ekstra energie voorsien,
ook aan die diere voorsien word om maksimum
diereproduksie uit die weiding te verkry.
JAPANESE RADYS
Japanese radys het die vermoë om groot volumes
nat materiaal te verskaf (tot soveel as 20 ton
blaarmateriaal en tot 40 ton wortelmateriaal)
wanneer die res van die somerweidings droog en
dormant is en die winterweidings se produksietempo’s
laag is. Japanese radyse word hoofsaaklik
droëland geplant, maar ook soms onder
besproeiing. Dit versuip egter redelik maklik en die
besproeiing moet dus goed bestuur word.
Japanese radyse is ’n hoogs verteerbare voer
met ’n ru-proteïeninhoud van 16% - 26%. Die
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

voedingswaarde van die blare en knolle verskil. Blare
het ’n hoër ru-proteïeninhoud, terwyl knolle meer
energie het.
Tabel 5 dui die drakrag van Japanese radyse aan.
BENUTTING VAN JAPANESE RADYS
Beter diereproduksie word verkry indien Japanese
radyse gewei in plaas van uitgehaal en gevoer word.
Skape benut Japanese radyse beter as beeste
aangesien hulle die knolle uit die grond uit vreet.
Beeste vreet basies net die blaarmateriaal en ’n
klein gedeelte van die knolle. Met beweiding bedrae
vermorsing ongeveer 25% van die materiaal.
Die blare word eerste benut, wat tot ’n
wanbalans in die energie- en proteïenvoorsiening
aan die diere lei wanneer die knolle gevreet word.
In teenstelling met ander groen weidings sal ’n
proteïenaanvulling tydens beweiding van die knolle
voordelig wees vir diereproduksie.
Knolle wat uitgehaal word, kan net so aan skape
gevoer word, maar moet eerder in dun skywe gesny
word voordat dit aan beeste gevoer word. Groot
stukke kan die slukderm verstop met gevolglike
opblaas en moontlike vrektes.
As gevolg van die hoë voginhoud van die
Japanese radyse, word die beste resultate verkry
indien dit saam met droë voer gevoer word.
LANGSWENKGRAS
Alhoewel langswenkgras nie tradisioneel as ’n
TABEL 5: DRAKRAG VAN JAPANESE RADYSE.
Reënval
(mm/jaar)
Opbrengs
(ton DM/ha)
Drakrag vir 120
dae (KVE/ha)
TABEL 6: VERSKILLENDE
LANGSWENKGRASKULTIVARS.
Langswenkgraskultivars
Andvance
Dovey
Quantum
Jenna
Vat 5
Fuego
Au Triumph
Verdant
TABEL 7: DRAKRAG VAN LANGSWENKGRAS BY
VERSKILLENDE PRODUKSIEPEILE.
Opbrengs GVE/ha/jaar KVE/ha/jaar
10 ton DM/ha 2,1 12,6
13 ton DM/ha 2,8 16,9
16 ton DM/ha 3,4 20,8
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
Drakrag vir 120
dae (GVE/ha)
550 - 600 4 35 5,8
600 - 800 6 50 8,3
> 800 10 85 14,2
LANDBOU-TEGNIEK •••
winterweiding beskou word nie, is dit tog gepas om
dit in die winterweidingsbeplanning in aanmerking
te bring. Met goeie bestuur kan langswenkgras
vir tot 10 maande groen weiding verskaf. Dit het
twee “dormante” tye. Daar is ’n stadige groeityd
gedurende die warmste deel van die jaar (gewoonlik
Desember tot Februarie) en ook gedurende die
koudste deel van die jaar (Junie/Julie). ’n Lys van
beskikbare kultivars kan in Tabel 6 gevind word.
BENUTTING VAN LANGSWENKGRAS
Langswenkgras vestig redelik stadig en sal eers
na ongeveer 12 weke gereed wees vir die eerste
beweiding. Die aanbevole weihoogte vir langswenkgras
is 15 cm met ongeveer 30 dae tussen
weiperiodes. Diereproduksie kan skerp afneem,
indien die weiding toegelaat word om te ruig te
groei.
Vir volgehoue langtermynproduksie moet langs
wenkgras jaarliks toegelaat word om uit te groei.
Die beste rustyd blyk gedurende die herfsperiode
te wees. Dit moet ook elke tweede jaar toegelaat
word om saad te skiet. Na die rus, kan die weiding
afgesny en gebaal word.
Langswenkgras word goed deur meeste soorte
vee benut en is veral geskik vir melkkoeie, speenkalwers,
swaardragtige ooie, lakterende ooie en
speenlammers. Die drakrag van langswenkgras
by verskillende produksiepeile word in Tabel 7
opgesom.
vervolg op bladsy 20
“Die gebruik van kultivars
met ’n hoë suikerinhoud
verbeter nie net die
droë materiaalinname
en verteerbaarheid van
die weiding nie, maar
verbeter ook die gebruik
van die proteïene in die
raaigras en dus ook die
produksie van die diere.”
>
19

20
••• LANDBOU-TEGNIEK
Winterweidingsgewasse
vervolg van bladsy 19
“Skape benut Japanese radyse beter as beeste, aangesien hulle
die knolle uit die grond uit vreet.”
TABEL 8: KOSTE VERBONDE DAARAAN OM WINTERWEIDINGS TE VESTIG (R/HA).
Eenjarige Japanese Langswenkgras Langswenkgras
Item Groenvoer raaigras radys (vestiging) (onderhoud)
Saad 136 207 126 592
Kunsmis 508 5 229 717 1 088 3 009
Onkruiddoders 122 122
Brandstof 494 814 1 400 731 267
Reparasies 208 359 689 335 111
Smeermiddels 25 41 70 37 13
Besproeiing 2 237 2 237 2 237
Totale gespesifi seerde koste 1 370 9 009 3 002 5 141 5 637
Droë materiaalkoste (R/ton
DM)
914 751
60 nat
600 DM
643 507
KOSTE VERBONDE AAN WINTERWEIDINGS
Aangesien weidings duur is om te vestig (Tabel 8),
is dit belangrik om goed te beplan sodat die regte
oppervlaktes van die regte gewasse geplant word.
Sodoende word vermorsing met gepaardgaande
verliese beperk. Goeie bestuur sal ook help om die
meeste uit elke weidingsgewas te kry.
Groenvoer is op ’n per hektaar basis goedkoop
om te vestig en dit is waarskynlik die rede waarom
dit so algemeen as wintervoer geplant word. Die
produksie van groenvoer is baie laag, wat tot gevolg
het dat die produksiekoste per ton droë materiaal
hoog is.
VOERVLOEIBEPLANNING
Geen een van die bespreekte weidings sal genoegsame
weiding vir die hele droë seisoen verskaf nie.
Verder gaan die tradisionele winterweidingsgewasse
nie baie voer gedurende Junie/Julie produseer nie en
sal teen die doodmaakmaande (Oktober/November)
al heeltemal dormant wees. Dit sal dus noodsaaklik
wees om ’n kombinasie van die gewasse te gebruik.
Japanese radyse sal meeste van die midwinterweidingsbehoeftes
kan bevredig, veral as daar
genoegsame staande hooi beskikbaar is. Japanese
>
radyse kombineer goed met groenvoer en raaigras
om die midwinter tydperk te oorbrug. Radyse kan
nie tot so laat in die seisoen as die ander gewasse
benut word nie, want dit skiet vinnig saad waarna
die kwaliteit en smaaklikheid en gevolglik ook
diereproduksie vinnig afneem.
Die inskakeling van ’n weiding soos langswenkgras
sal ver gaan om die doodmaakmaande te
oorbrug. Saam met hawer gedurende die winter
en voersorghum gedurende die somer sal lang
swenkgras groot gapings in die voervoorsieningsprogram
opvul.
Alhoewel dit belangrik is om die korrekte voervloeiprogram
in plek te hê vir die wintermaande,
is dit belangriker om ’n totale voervloeibeplanning
te doen en nie net ’n program vir die winter nie.
Somergewasse en veldweiding kan ook as staande
hooi gebruik word en die plek daarvan in die voervloeiprogram
moet ook in ag geneem word, wanneer
die beplanning vir die winter gedoen word. S
>>
Izak du Plessis is ’n Diereproduksiespesialis by Senwes
Village op Kroonstad. Vir meer inligting, skakel hom by
(056) 212-2291 of 084 504 6892 óf stuur ’n e-pos na izak.
duplessis@senwes.co.za.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

THE JOHN DEERE
458 BALER

22
••• FOKUS OP DIEREGESONDHEID
Bosluisbestuur
DELETE ALL (MSD DIEREGESONDHEID)
Versprei oor die dier se liggaam en dood
sodoende die bosluise.
Beheer ook vlieë.
Hoe langer die produk gereeld aangewend
word, hoe vinniger word die bosluisbevolking
verminder.
Twee aktiewe bestanddele uit verskillende
>
Beskerm
jou diere
WONDE, WURMS EN BOSLUISE IS
ALGEMENE HINDERNISSE WAT JOU
DIERE SE GESONDHEID OP DIE PLAAS
ERNSTIG KAN BENADEEL. ERADIWORM,
STARTECT EN DELETE ALL IS DIE DRIE
PRODUKTE WAT JY GERUS KAN OOR-
WEEG OM TE VERSEKER DAT JOU DIERE
GESOND EN IN ’N GOEIE KONDISIE BLY.
groepe, naamlik: Amitraz en
Deltametrien.
Geregistreer teen
vlieë sowel as bosluise.
Die standaard dosis is
1 ml/10 kg.
Onttrekkingsperiode:
Melk = 0 en Vleis = 7 dae.
The greatness of a nation
can be judged by the way its
animals are treated.
– MAHATMA GANDHI –
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

Wurmbestuur
STARTECT (PFIZER)
Bevat ’n nuwe aktiewe bestanddeel, derkwantel,
met ’n unieke werkingswyse.
Geformuleer in kombinasie met Abamektien.
Startect, as kombinasie, vertraag die aanvang
van weerstand.
Doeltreffend teen ’n breë spektrum van wurms
en sommige ektoparasiete.
Hoogs doeltreffend teen wurms weerstandig
teenoor enkel en veelvuldige, aktiewe
bestanddeelprodukte.
Bied produsente ’n doeltreffende oplossing om
parasietbeheer en -bestuur, diereproduktiwiteit
en boerderywinsgewendheid te verbeter.
Die standaard dosis is 1 ml/5 kg.
Onttrekkingsperiode: 14 dae vir vleis. Moenie
in skape gebruik wat melk produseer vir menslike
verbruik nie.
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
FOKUS OP DIEREGESONDHEID •••
Wurmbestuur
ERADIWORM (AFRIVET)
Eradiworm is ’n gereed-vir-gebruik orale
middel.
Die kombinasie van Levamisole vir rondewurms
en Prasikwantel vir melklintwurm.
Die middel is geregistreer vir gebruik in
beeste, skape, bokke en volstruise.
Beskikbaar in 200 ml, 1 liter, 5 liter en 10 liter.
Dit kan vir alle ouderdomsgroepe gebruik
word, maar word meestal in jong diere
gebruik vir die behandeling van melklint wurm.
Reg no. G3411 Wet 36/1947
Registrasiehouer: ECO Dieregesondheid Suider-Afrika (Edms) Bpk ,
Mpy Reg.no.92/00835/07, Posbus 12406, Onderstepoort, 0110
Bemark deur: Afrivet Business Management (Edms) Bpk, Mpy Reg.no
200/011263/07. Posbus 2009, Faerie Glen, 0043
5% AFSLAG
OP ERADIWORM,
STARTECT EN
DELETE ALL.
Sny hierdie koepon uit en bring dit saam wanneer
jy een van die produkte in dié artikel koop. Afslag
geldig tot en met 22 Maart 2012. Die koepon kan
slegs by Senwes Villages ingehandig word. Termes
en voorwaardes geld. S
>
23

24
••• FOKUS OP DIEREGESONDHEID
>
Hoekom bosluise
so hardnekkig baklei
teen dipmiddels
WEERSTAND VAN BOSLUISE TEEN
DIPMIDDELS IS ’N OORERFLIKE VER-
SKYNSEL IN DIE BOSLUIS. BOSLUISE,
WAT GENETIES WEER STAN DIG IS
TEEN ’N AKTIEWE BESTANDDEEL IN ’N
DIPPREPARAAT (HIERNA GENOEM DIE
“AKTIEF”), OORLEEF, REPRODUSEER EN
NEEM IN GETALVERHOUDING TOT DIE
VATBARE BOSLUISE TOE.
> TEKS: DR TOM STRYDOM
Weerstand van bosluise tot ’n
aktief kan dus beskryf word as ’n afname in die
vatbaarheid van die totale bosluispopulasie vir die
spesifieke aktief wanneer dit gebruik word teen die
voorgeskrewe konsentrasie en gebruiksaanwysings
op ’n spesifieke plaas.
Weerstandige gene teen bosluismiddels in indi vi -
due is alreeds teenwoordig in ’n bosluispopulasie
teen lae vlakke voordat ’n nuwe aktiewe bestand deel
ooit op die plaas gebruik word. Die wyse waarop
geneties weerstandige individue weerstandig teen
die nuwe aktief is, het te doen met teikenorgaanmutasies
in die bosluis, maar ook metaboliese
meganismes (Foil L.D et al. 2004). Die mens kan dit
egter nie verhoed of verander nie.
Die snelheid waarteen die weerstandige allele in
die populasie gevestig word, is afhanklik van baie
faktore en hier kan die produsent wel ’n invloed
hê. (NOTA: ’n Alleel is een van ’n paar gene wat
op ’n bepaalde posisie op bepaalde chromosome
in die kern van ’n sel voorkom. Dit is spesifieke
DNA-koderings wat die oordraging van spesifieke
eienskappe bepaal wat vanaf ouers na die nageslag
oorgedra kan word en deur Mendel se wet van
segregasie bepaal word. [Bailey R. About.com
Biology]).
Dit sluit in:
• Die hoeveelheid van die weerstandige bosluise
(oorspronklike weerstandige mutasie) in die
populasie, voordat daar begin word om met die
nuwe aktief te dip.
• Die oorerflikheid van die weerstandige allele
(dominant, kodominant of resessief). ’n
Resessiewe eienskap is ’n eienskap wat slegs tot
uiting kom as die individue homosigoties vir die
bepaalde geen is.
• Die frekwensie waarop diere vir bosluise
behandel word: by implikasie die frekwensie van
blootstelling van die bosluispopulasie aan die
dipmiddel se aktief.
• Die konsentrasie van die dip-aktief.
• Die hoeveelheid van die bosluise in die populasie
wat nie aan die aktief blootgestel word nie
(“refugia”).
Die snelheid waarteen die weerstandige gene toe -
neem, is aanvanklik stadig. Teen die tyd dat die
produsent ’n afname in die effektiwiteit van behandeling
waarneem, is die teenwoordigheid van
weerstandige gene reeds relatief hoog (Nolan en
Schnitzerling, 1986).
• In die aanvanklike fase is die hoeveelheid van
heterosigotiese weerstandige individue (enkel
alleelmutasies) in die populasie laag en die
snelheid waarteen hulle toeneem ook laag. ’n
Heterosigotiese individu besit verskillende allele
by ’n bepaalde lokus op die chromosoom.
• In die volgende fase, met herhaaldelike
blootstelling aan die dip-aktief, begin die snelheid
waarteen die heterosigotiese individue toeneem,
verhoog.
• In die finale stadium begin die homosigotiese
weerstandige individue toeneem totdat hulle die
meerderheid van bosluise in ’n populasie is. ’n
Homosigotiese individu se allele van ’n bepaalde
lokus is identies.
Ons moet onthou dat daar in Suid-Afrika, soos in die
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

“Weerstandige gene teen bosluismiddels in individue
is alreeds teenwoordig in ’n bosluispopulasie teen
lae vlakke voordat ’n nuwe aktiewe bestanddeel ooit
op die plaas gebruik word.”
res van die wêreld, riglyne bestaan oor hoe anti-parasitiese
middels getoets moet word, voordat dit deur
Wet 36 van 1947 geregistreer kan word. In die geval
van dipmiddels moet ’n protokol opgestel word wat
riglyne volg soos deur die WAAVP (World Association
for the Advancement of Veterinary Parasitology)
opgestel. Ten minste een effektiwiteitstudie moet in
Suid-Afrika met die dipmiddel in die teikendier teen
die parasietspesie, waarteen die registrasie verlang
word, gedoen word. Die middel word teen die voor -
geskrewe metode aan ’n groep diere toegedien wat
met die parasiet/e besmet is. Herhaalde bosluistellings
word ná behandeling gedoen, waartydens
die effektiwiteit van die middel dan bereken word
deur die aantal parasiete op die behandelde diere te
vergelyk met die aantal parasiete op ’n onbehandelde
kontrole groep diere van dieselfde spesie, op dieselfde
tydstip.
In Suid-Afrika is ’n effektiwiteit van 80% of meer
voldoende om registrasie te verkry. Registrasieproewe
met ’n nuwe dipmiddel word op bekende,
vatbare bosluise gedoen. Farmaseutiese
maatskappye kan nie verantwoordelikheid neem vir
die oneffektiwiteit van ’n geregistreerde produk op
’n plaas nie, omdat hulle nie beheer het oor hoe
gereeld en teen watter konsentrasie die middels
aangewend word en ook nie oor die vatbaarheid van
die bosluispopulasie op ’n betrokke plaas nie.
Die bloubosluis is die spesie waarmee die
meeste produsente probleme ondervind aangesien
dit ’n eengasheerbosluis is wat weer veroorsaak
dat daar meer as een generasie van die bosluise,
waar hulle voorkom, gevind word. Die lewensiklus
van die bosluise op die gasheer duur ’n minimum
van 21 dae in die somer vanaf aanhegting van
die larwes totdat volgesuigde wyfies waargeneem
word en afval. Die res van die lewensiklus vind op
die grond plaas en duur ook ongeveer 21 dae.
Dit veroorsaak dat weerstandige individue, hetsy
heterosigoties of homosigoties, vinnig in verhouding
tot homosigotiese vatbare individue begin toeneem
wanneer huIle reeds in ’n populasie gevestig is. Die
generasie-interval van die bloubosluis is, vergeleke
met ander bosluisspesies, baie kort en is die
grootste rede hoekom “vordering” van weerstand
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
FOKUS OP DIEREGESONDHEID •••
baie vinniger is. Bloubosluise kom feitlik
net op beeste (en soms perde) voor.
In die geval van meergasheerbosluise, byvoor -
beeld bontbosluise en bruinoorbosluise, is daar
gewoonlik net een generasie van die bosluisspesies
per jaar en speel ander dierspesies (die tussengashere)
soos knaagdiere, tarentale, wildspesies
ensovoorts ook ’n rol in die lewensiklus. In dié geval
word al die bosluise dus nie aan die dip-aktief,
wat op die plaas gebruik word, blootgestel nie en
sal weerstandige individue teen ’n baie laer tempo
toeneem as ons dit vergelyk met die bloubosluis.
Die enigste groepe van aktiewe bestanddele
waarteen nog geen bloubosluisweerstand in Suid-
Afrika gepubliseer is nie, is die makrosikliese
laktoongroep van middels (ivermektiene, doramektien,
abamektien, moksidektien ensovoorts)
en die bosluisgroei-inhibeerder, fluasuron. Daar is
wel ’n vermoede dat weerstand van bloubosluise
alreeds teen makrosikliese laktone op sommige
plase in Suid-Afrika ontwikkel het, maar geen
wetenskaplike bewyse is beskikbaar om dit te staaf
nie. Produsente moet hierdie middels met oordeel
gebruik aangesien herhaalde behandelings met
kort intervalle met dié middels sal veroorsaak dat
weerstandige populasies van bosluise op plase
ontstaan.
Die oordeelkundige gebruik van die makrosikliese
laktoongroep middels behels strategiese toedienings
met ’n langwerkende middel soos Solution 3,5% LA
of ’n kortwerkende middel soos Ivotan, gekombineer
met ’n groei-inhibeerder soos Acatak, 2 tot 3 keer
per jaar, verkieslik nie meer gereeld nie. Dit moet
dan altyd gevolg word deur rotasieweiding deur
soveel as moontlik weidingskampe vir die duur van
nawerking van die betrokke middel.
Die volgende is voorgestelde behandelingsintervalle
met die produkte:
• In die lente. Sodra oorwinterde eiers begin uitbroei
en ’n nuwe generasie larwes te voorskyn
kom wat reeds asiatiese rooiwater kan oordra.
Die doel hiermee is om oormatige getalle van die
nuwe generasie volwasse wyfies, wat weer eiers
gaan lê, te beperk.
vervolg op bladsy 26
>
25

26
••• FOKUS OP DIEREGESONDHEID
Hoekom bosluise so hardnekkig
baklei teen dipmiddels
vervolg van bladsy 25
• In die herfs. Om die aantal wyfies wat eiers gaan
lê, wat gaan oorwinter, te beperk.
• Indien nodig kan ’n derde toediening in die
middel-somer geskied as bosluisgetalle handuit
ruk – meestal middel-Desember tot middel-
Januarie.
Dit is waar dat dieselfde aktiewe bestanddeel
verskillende parasietspesies op verskillende
metodes kan beheer; soos dat die piretroïedgroep
van middels se uitwerking op insekte anders as
op bosluise is, maar die metode van werking van
’n groep van aktiewe bestanddele op verskillende
bosluisspesies is dieselfde:
• Die werking van die piretroïedgroep van
aktiewe bestanddele op die Na + kanale (die
vervoersisteem van voedingstowwe in die selle
van bosluise) van bosluise;
• Die organofosfate is asetielkolienesteraseinhibeerders;
en
• Die formamidien- of amidien-groep werk op die
>
>>
“Die enigste groepe van aktiewe
bestanddele waarteen nog geen
bloubosluisweerstand in Suid-
Afrika gepubliseer is nie, is die
makrosikliese laktoongroep van
middels en die bosluisgroeiinhibeerder,
fluasuron.”
oktopamienreseptore van bosluise om hulle dood
te maak.
Indien bosluise weerstandigheid teen een aktief,
byvoorbeeld in die piretroïedgroep ontwikkel het, sal
dit ook weerstand teen ’n ander aktief in dieselfde
groep hê.
Waar diere met kombinasiemiddels (byvoorbeeld
organofosfaat en piretroïed) herhaaldelik en met
kort intervalle vir bosluise behandel word, sal die
bosluise oor ’n tydperk teen beide groepe van
aktiewe bestanddele (organofosfate en piretroïed)
weerstand ontwikkel.
Dit is nie kruisweerstand wat teen die aktiewe
bestanddele ontwikkel nie, maar die individue in
dieselfde populasie van bosluise, wat weerstandig
vir beide groepe van aktiewe bestanddele is, oor tyd
in verhouding tot die vatbare individue vermeerder
en sodoende word die populasie dan weerstandig
teen beide groepe van aktiewe. S
Vir verdere navrae, kontak dr Tom Strydom (Toetsfasiliteitsbestuurder:
MSD Dieregesondheid) by tom.strydom@merck.com
of skakel vir Jaco Fourie (Verkoopsbestuurder: Sentraalstreek,
MSD Dieregesondheid) by 082 783 0060.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

Die produksiekoste van wurm weer -
stand in lammers is verlede jaar bepaal in ’n gekontro
leerde proef waar 300 gekastreerde lammers,
wat plus minus 30 kg geweeg het, vir vyf maande
op besmette weiding aangehou is. Hierdie werk is
pas gepubliseer.
Die weiding is met bruinmaag- en bankrotwurms
besmet en die lammers is skoongemaak voordat
hulle op die weiding geplaas is. Hulle is elke 28 dae
met STARTECT ® of ’n bensimidasool behandel. Die
resultate spreek boekdele.
Februarie/Maart Fe Febr Februarie/Maart br brua ua uari ri rie/ e/ e/Ma Ma Maar ar a t 20 2012
2012 12 • www www.senwes.co.za
ww ww.s .s .sen en e we wes. s. s co .z .za z
PROMOSIE-ARTIKEL: PFIZER •••
Wurmweerstandkoste
vir jou as skaapprodusent
’N OUDKOLLEGA VAN MY HET ALTYD
GESÊ DAT DIE DUURSTE MIDDEL
ALTYD DIE MIDDEL IS WAT NIE WERK
NIE – ONGEAG DIE PRYS.
> TEKS: DR GEORGE COX
Massatoename van lammers.
Waar bensimidasool gebruik is, kon die bruinmaagwurmeiertelling
slegs met 41% verlaag word
en die bankrotwurmeiertelling met 48%, terwyl
STARTECT >99% effektief was teen beide. Lammers
waar die eiertelling oor 3 000 epg gestyg het of
wat meer as 10% liggaamsgewig verloor het tussen
behandelings, is om menslike redes met STARTECT
behandel, maar in die groepe gelos om die getalle
dieselfde te hou.
Die groep waar wurms behoorlik beheer is, het
gemiddeld 9 kg swaarder geweeg teen die einde
van die proef. Die aantal dae om ’n teikengewig
van gemiddeld 38 kg te bereik is ook 17 dae vroeër
bereik in hierdie groep. Elke lam het boonop 360 g
meer wol geproduseer. Teen vandag se vleisprys
(R55/kg) beteken dit dat hierdie groep dus byna
R260 per kop meer ingebring het as die groep wat
met die middel, wat nie meer ten volle effektief was
nie, ontwurm is.
Hierdie inligting onderstreep net weer eens die
feit dat effektiewe parasietbeheer ’n skaapprodusent
se winsgewendheid dramaties kan verhoog asook
die beginsel dat huidige wurmmiddels en parasiete
só bestuur moet word dat ons die middels se
effektiewe leeftyd kan verleng. S
>>
Die artikel is geskryf deur dr George Cox (Groepbemarking
en Tegniese Bestuurder, Vee: Pfizer. Vir meer inligting, stuur
’n e-pos na George.Cox@P fizer.com.
>
29

30
••• FOKUS OP DIEREGESONDHEID
Dié lintwurms
kan jou beursie
dunner maak
LINTWURMS IS VAN EKONOMIESE
BELANG VIR DIERE EN MENSE SE
GESONDHEID. DIE VOLWASSE LINT-
WURM BESTAAN UIT ’N KOP (SKOLEX)
WAT AAN DIE DERMWAND VASHEG EN
DIE SEGMENTE WAT UIT DIE SKOLEX
GROEI. DIE LIGGAAM VAN DIE LINT-
WURM IS AFGEPLAT EN DIE LENGTE
VAN DIE WURMS HANG AF VAN DIE
SPESIE EN KAN VAN 1 MM TOT 15 M
IN LENGTE WEES.
> TEKS: DR CHARLES GILFILLAN
Omdat lintwurms nie ’n maagderm -
kanaalstelsel het nie, absorbeer hulle voedingstowwe
vanaf die dermkanaal via diffusie. Die lintwurmsegmente
bevat manlike en vroulike geslagsdele en die
lintwurm groei deur aanvulling met meer segmente.
Soos die segmente verder van die kop beweeg,
vul die segmente op met eiers en dan breek die
segmente af. Die segmente vol eiers word dan met
die mis uitgeskei.
Lintwurms het ’n indirekte lewensiklus, met ander
woorde hulle het twee gashere. Dieselfde patroon
word deur die lewensiklus van alle lintwurms
gevolg, maar die finale en tussengashere van
die verskillende spesies lintwurms is anders. Die
volwasse lintwurm kom in die finale gasheer voor
en die larf kom in die tydelike gasheer voor. Gevul
met eiers, breek die volwasse segmente van die
volwasse lintwurm af en word in die mis uitgeskei.
Die tussengasheer sluk die eiers in en die lint wurm-
>
embrio broei uit en penetreer die dermwand van die
tydelike gasheer. Deur middel van die bloedstroom
word die embrio na die spesifieke weefsel toe
vervoer (brein of lewer), waar die embrio ’n sist
vorm. Die finale gasheer sluk die embrio in wanneer
hulle die weefsel met die siste inneem.
Lintwurms kan in drie groepe verdeel word,
naamlik plantvreterlintwurms, vliesvreterlintwurms
en menslintwurms. In hierdie artikel sal twee van die
groepe bespreek word.
PLANTVRETERLINTWURMS
Soos die naam aandui, kom dié volwasse lintwurm
in die derm van plantvreters soos beeste voor.
Die lintwurmspesie in hierdie groep, wat in beeste
voorkom, is die melklintwurm (Monezia benedeni).
Die tussengasheer van die melklintwurm is ’n
mikroskopiese orbatid grondmyt.
Die grondmyt word deur die beeste ingeneem
wanneer hulle wei. Die grootste impak van melklintwurm-besmetting
word in kalwers gesien.
Kalwers tel die besmetting op wanneer hulle begin
gras vreet. Die lintwurm absorbeer voedingstowwe
van die derm en daarom is uithongering ’n teken
van lintwurmbesmetting, want die lintwurm
absorbeer die voedingstowwe wat na die kalwer
moet gaan.
Swaar lintwurmbesmettings in kalwers veroorsaak
dat die kalwers kondisie verloor, veral in die winter
wanneer die weiding swak is. Die kalwers toon
gewoonlik ’n swak haarkleed en ’n boepens.
Beheer van die melklintwurm behels die dosering
van die koeie en kalwers voor speentyd wanneer
die kalwers ongeveer vier maande oud is, en weer
op speentyd. Die koeie en kalwers kan of met ’n
kombinasieproduk soos Eradiworm (wat Prazikwantel
en Levamisool bevat) of ’n suiwer lintwurmproduk,
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

soos Ecotel (wat net Prasikwantel bevat) gedoseer
word. Deur kalwers weer by speentyd te behandel,
verseker dat die groei van die kalwers nie deur
lintwurms benadeel word nie.
Die gebruik van produkte wat Prasikwantel bevat,
sal verseker dat sowel die liggaam as die kop van
die lintwurm vernietig word. As die skolex agterbly,
sal die wurm weer groei en die lintwurmprobleem
sal vinnig weer terug kom.
VLEISVRETERLINTWURMS
Die twee lintwurms in hierdie groep wat beeste kan
aantas, is Tenia multiceps en Tenia hydatigena.
Beeste en skape is die tydelike gasheer van hierdie
groep lintwurms en huis- en wildehonde is die finale
gasheer van hierdie lintwurm.
Beeste tel die eiers van hierdie lintwurm op
wanneer hulle wei op besmette weidings wat deur
die ontlasting van besmette honde gekontamineer
is. Afhangende van die spesies van lintwurm, kan
die siste van die lintwurm in die brein, lewer, longe
of spiere voorkom. Honde word besmet wanneer
hulle weefsel wat siste bevat, vreet.
Hierdie lintwurms is van ekonomiese belang vir
produsente, want organe wat siste bevat, sal
afgekeur word by die abattoir. Lintwurms is ook van
FOKUS OP DIEREGESONDHEID •••
belang by die mens se gesondheid, want mense kan
ook die tydelike gasheer wees van Tenia multiceps.
Die siste van hierdie lintwurm kan skade aan die
lewer, longe en brein van ’n mens aandoen, wat
lewensgevaarlik kan wees.
Die beheer van die vleisvreterlintwurm behels
gereelde ontwurming van alle plaashonde met
middels wat geregistreer is vir die behandeling
van lintwurms in honde. Afval moet altyd deeglik
gekook word, voordat dit aan honde gevoer
word. Die lintwurmsiste sal deur die kookproses
doodgemaak word. S
VERWYSINGS
1. Data op Afrivet lêer
2. Siektes en Parasiete van Beeste, Skape en Bokke
in Suid-Afrika, Tweede Uitgawe. Hoofredakteur:
Oberem, P. Afrivet Besigheidsbestuur, 2007.
Brightmark, Suid-Afrika.
3. Parasitic infections of domestic animals, a diagnostic
manual, First Edition. Kaufmann, J. 1996.
Birkhäuser Verlag Basel, Boston, Berlin.
>>
Dr Charles Gilfillan is Tegniese Bestuurder: Afrivet. Vir meer
inligting skakel hom by (012) 991-6416 of stuur 'n e-pos na
charles.gilfillan@afrivet.co.za.
31

Moenie uitmis op dié
FANTASTIESE KOPIE
Die volgende nuwe en demonstrasie-eenhede word by Senwes Village teen
spesiale pryse aangebied – slegs terwyl voorraad hou!
Implement
Promosie
verkoopprys
Rovic Leers 5-ry 1,5 tussenry-skoff el R70 000
Rovic Leers 3-ry 2,3 tussenry-skoff el R50 000
BP implemente 4-ry 0,9 roleg R24 000
Falcon 3-skaar raamploeg R8 000
Falcon 2-skaar raamploeg R3 000
Erdvark 11- 26 kontrasnyeg R105 000
Erdvark 11- 32 kontrasnyeg R130 000
Erdvark 11- 40 kontrasnyeg R180 000
Jan Lancer Magnu 20,0 strooier R250 000
Jan Lancer Magnu 12,0 strooier R210 000
Jan Staal tapkar 10,5 R140 000
Poly Tanker 10,5 dubbeldoel ontlaai-wa R210 000
Jan Poly Tanker 10,5 graan-ontlaai-wa R100 000
Falcon promosie*
Falcon f80/180ev hooimaker R31 950-00
Falcon f80/200v hooimaker R32 700-00
Falcon 2,7m baalvurk R9 300-00
Locust l150 1,5 m wentelsnyer
Amazone Zam 1001 special
R16 920-00
18 m - 24 m strooier R59 850-00
* Die Falcon aanbod is geldig tot 30 Maart 2012.
Pryse sluit nie BTW in nie. Kontak jou naaste
Senwes Meganisasiebemarker vir nog meer spesiale
aanbiedinge. Terme en voorwaardes geld.

Kredietkaarte
welkom by
Village vulstasies
SEDERT 1 FEBRUARIE VANJAAR
WORD KREDIETKAARTE AS AMPTELIKE
BETAALMIDDEL BY ALLE VILLAGE
VULSTASIES AANVAAR.
Village se siening is dat die
volumes van brandstofverkope op hierdie wyse
behoort te verhoog. Dit maak dit ook baie geriefliker
vir klante.
Klante van Senwes Credit wie oor krediet fasi li teite
beskik, het ook die gerief van ’n brandstofaanvraagboekie
wat by Village se vulstasies gebruik kan word.
So ’n boekie kan in elke voertuig van die klant se
vloot gehou word en sodoende word die risiko van
ongemagtigde transaksies op ’n klanterekening ook
verminder. Kontak die bestuurder van jou naaste
Village bedryfspunt vir verdere besonderhede. S
Tweede in die 2012 opgraderingsry staan
Wesselsbron. Die beplanning aan Wesselsbron se
winkel het reeds afgeskop. Senwes poog om al drie
persele (Village, onderdele en werks winkel) op een
perseel te vestig. Hou dié spasie dop vir meer
inligting oor die verwikkelinge van die
opgraderings. S
’N OPWINDENDE
VOORUITSIG VIR WESSELSBRON
Senwes Meganisasie gee nog ’n stap
tot uitmuntende dienslewering
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
SENWES VILLAGE •••
Gou spring! Doen jou
meganisasiebeplanning m
nóú
John Deere gaan binnekort afskop om hul
Mannheim fabriek in Duitsland op te gradeer,
wat beteken dat hierdie fabriek vir ‘n geruime
tyd gesluit sal wees. Die opgraderings word
gedoen om hul kapasiteit te vergroot en om
nuwe reekse te akkommodeer tesame met die
nuutste tegnologie.
Gevolglik sal daar vertragings in lewe rings -
tye wees en daarom moedig Ferdie Pieterse
(Bemarkingsbestuurder: Senwes Meganisasie)
produsente aan om hul beplanning vroegtydig
vir die nuwe seisoen te doen. “Met dié dat die
kommoditeitspryse hoog is, is dit die ideale
geleentheid om jou beplanning vroegtydig te
doen, voor dit te laat is,” het hy gesê. S
J
Werkspasie by Bothaville
werkswinkel vergroot
Senwes Village op Bothaville is die eerste
Senwes winkel wat in 2012 ’n nuwe baadjie
gaan aantrek. Die onderdele-bedieningspunt
sal binne die Village inskuif, om te vergoed vir
die werkswinkelspasie wat gaan vergroot. Deur
dié skuif te maak, beoog Senwes om meer
implemente in die werkswinkel te diens.
Die beoogde datum vir die afskop van
die bouwerk is Maart 2012 en die beoogde
voltooiingsdatum is Mei 2012. S
’n Produsent het nie altyd die tyd om sy trekker, stroper of enige ander implement in te vat werks win kel toe
vir herstelwerk nie. Senwes bring daarom die werkswinkel na jou plaas met ’n ten volle toegeruste mobiele
werkswinkel in die vorm van ‘n bakkie. Hou dié spasie dop vir meer inligting oor hierdie bakkies. S
>
33

TEL: 018-381 5250 TEL/FAKS: 018-381 8685
E-POS: daanhuman@ymail.com
Geen binddraad word benodig
Tussen 80 en 90% besparing op arbeid
Gegalvaniseerde staal
(mikron Z200 - geen verf nodig)
Is veldbrandbestand
Die ontwerp maak dit onmoontlik vir
die draad om op of af te beweeg
Naam kan op die dropper
aangebring word op aanvraag
Hierdie dropper sal u ʼn leeftyd hou!!

HIERDIE SPESIALE DROPPER VAN JVS
MANUFACTURING IS ONTWERP OM
DRADE IN POSISIE TE HOU SODAT DIT
NIE OP OF AF KAN BEWEEG NIE.
> TEKS: JAN VAN STADEN
As jy na die foto’s in die artikel
kyk, sal jy sien dat die vashegmetode van so ’n aard
is dat die een kant van die dropper se vasmaakdeel
boontoe gebuig word en die ander kant ondertoe.
As gevolg hiervan word daar geen binddraad gebruik
nie en het dit ongeveer ’n R3,00 besparing op
binddraad op die 2,4 m dropper. pp r.
GEREEDSKAP
Die gereedskapstuk wat gebruik ebruik
word met die vashegmetode, e, e
maak dit ’n eenvoudige en
vinnige proses. Enige
persoon kan met die
gereedskapstuk werk. Dit
neem ongeveer drie minute
om een 2,4 m dropper met 24 drade vas te heg.
Sodra jy by die vierde draad kom, trek die dropper
outomaties vertikaal as gevolg van die presiese
vasmaakdele en metode. Hierdie gereedskapstuk
word met helderrooi poeier spuitverf bedek, sodat
dit maklik opgespo or kan word indien dit verlore
raak in die veld. Die gereedskapstuk kan vir geen
ander doel gebruik word, behalwe waarvoor dit
ontwerp is nie. Dit is ook relatief goedkoop.
DROPPER
Die dropper is só
ontwerp dat dit
vorentoe en agtertoe
kan buig. Indien iets
daarteen vasspring,
sal die draad, indien
hy styf genoeg gespan
is, die dropper terug
in posisie bring en
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
PROMOSIE-ARTIKEL: DROPPER FOR LIFE •••
kan dan maklik met die hand reggebuig word as
dit effens gebuig het. Dis feitlik onmoontlik dat
die dropper kante toe sal buig. Die dropper is ten
volle gegalvaniseerd (mikron z200) en sal dus nooit
roes nie. Dit hoef ook nie geverf te word nie en is
veldbrandbestand. Die galvanisering maak dat die
dropper maklik sigbaar is vir veral diere.
“Geen binddraad word
gebruik nie. Op die 2,4 m
dropper spaar jy ongeveer
R3,00 se binddraad.”
DROPPER-GROOTTES
Die dropper word vervaardig in 1,2 m; 1,5 m; 1,8 m
en 2,4 m, maar kan ook op spesiale aanvraag verkry
word in 0,3 m; 0,6m; 0,9 m en 2,1 m. JVS
Manufacturing kan met spesiale bestellings die
naam van die plaas of persoon op die dropper
aanbring. Dit sal op elke 300 mm gedruk word. Dit
wil sê op die 1,2 m dropper sal die naam vier keer
verskyn sowel as die patentnommer.
Die dropper is ideaal vir wild-, bees-, bok-, skaap-
en enige ander draadomheining. S
>>
Jan van Staden is Besturende Direkteur: JVS Manufacturing.
Vir meer inligting, skakel JVS Manufacturing by (018) 381-
5250. Die dropper en spesiale gereedskapstuk is by alle
Senwes Villages beskikbaar.
>
35

36 ••• SENWES GRAINLINK
Sojaboon:
“Is jy lus vir ’n uitdaging,
sonneblom?”
DIE OPKOMENDE SOJABOONBEDRYF
IN SUID-AFRIKA DAAG SONNEBLOMME
UIT OM DIE GROOTSTE OLIESADE-
BEDRYF IN DIE LAND TE WORD.
HOEWEL DIE SONNEBLOM-MARK
REEDS GOED GEVESTIG IS, MOET DIE
JONG OPKOMENDE SOJABOONMARK
NIE LIGTELIK OPGENEEM WORD NIE.
> TEKS: THEO VENTER
As ’n ontwikkelende gewas lyk
dit of sojabone in die toekoms die oorhand sal kry.
Grafiek 1 toon hoe die sojaboonoppervlak wat
aangeplant is, uitgebrei het oor die laaste seisoene,
teenoor die sonneblomoppervlak wat maar min
gegroei het. Sojaboon-aanplantings kan selfs binne
die volgende vyf jaar dié van sonneblom oorskry.
Sonneblom klap nog die sweep wat verwerkingsyfers
betref. Grafiek 2 toon die hoeveelheid van die twee
oliesade gepers vir olie en oliekoek oor die laaste
tien jaar.
Grafiek 1: Die sojaboonoppervlak wat aangeplant is,
het uitgebrei oor die laaste seisoene, teenoor die
sonneblomoppervlak wat maar min gegroei het.
>
Wat opmerklik is uit Grafiek 1 en Grafiek 2 is dat
die produksie van sojabone baie vinniger uitbrei as
die verwerking daarvan. Dit laat sojabone dus met
’n surplus. Die 2011-seisoen was ’n sprekende
voorbeeld hiervan.
SONNEBLOM
Sonneblom se verwerkingsyfers was laer in 2011 as
die vorige jaar, maar dit kom as gevolg van ’n tekort
aan beginvoorraad wat sonneblomme stadig uit die
blokke gelaat het. In die eerste vier maande was
daar saam maar 77 300 ton gepers, in vergelyking
met meer as 90 000 ton per maand vir Oktober en
November (hoewel Desember se verwerking weer
teleurstellend was).
Met die eerste oogopslag lyk dit of daar genoeg
voorraad op 31 Desember oor was, maar dit kan
egter vinnig leeg loop. Die 34% voorraad tot verbruik
beteken daar is dus 124 dae se voorraad vanaf
31 Desember, dus voorraad tot einde April. Perssyfers
kan egter terugkeer nader aan 90 000 ton
per maand in die nuwe jaar. As dit die geval is, sal
voorraad slegs tot die helfte van Maart hou. Die gros
van die nuwe seisoen sal ook eers in April/Mei van
die lande af kom. Voorraad kan dus knap wees voor
nuwe sonneblomme inkom.
Grafiek 2: Die hoeveelheid van die twee oliesade
gepers vir olie en oliekoek oor die laaste tien jaar.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
SENWES GRAINLINK •••
TABEL 1: SONNEBLOM EN SOJABOON SE VRAAG- EN AANBOD-SYFERS VIR DIE 2010-, 2011- EN 2012-SEISOEN.
Bemarkingseisoen
Januarie - Desember 2010 2011
Sonneblom Sojabone
2012*
Skatting 2010 2011
2012*
Skatting
Oppervlak aangeplant (ha) 397 700 642 700 515 000 311 450 418 000 480 000
Opbrengs (ton/ha) 1,23 1,34 1,34 1,82 1,70 1,85
Produksie (ton) 490 000 860 000 692 069 566 000 710 000 886 941
Beginvoorraad: 1 Januarie (ton) 266 300 47 300 232 600 112 600 102 700 307 900
Invoere (ton) 62 200 12 000 1 000 2 300 300 -
Totale aanbod (ton) 818 500 919 300 925 669 680 900 813 000 1 194 841
Menslike verbruik (ton) 1 300 1 400 1 600 30 700 30 100 30 000
Dierevoer (ton) 3 300 2 800 3 000 198 800 147 300 180 000
Gepers vir olie en oliekoek (ton) 762 500 676 300 730 000 184 100 247 300 300 000
Ander verbruik (ton) 3 700 5 400 12 000 43 300 37 600 40 000
Plaaslike verbruik (ton) 770 800 685 900 746 600 456 900 462 300 55 000
Uitvoere (ton) 100 - - 121 300 42 800 150 000
Totale verbruik (ton) 770 900 685 900 746 600 578 200 505 100 700 000
Eindvoorraad: 31 Desember (ton) 47 600 232 600 179 069 102 700 307 900 494 841
Voorraad-tot-verbruik-verhouding (ton) 6% 34% 24% 18% 61% 71%
Volgens die skatting op die voorlopige area beplant,
sal minder sonneblomme as verlede jaar geplant
word. Volgens dié skatting sal aanplantings
515 000 ha wees en met die laaste vier jaar
se opbrengs van 1,34 ton/ha en ’n toename in
verbruik, beteken dit eindvoorraad kan nog laer
wees aan die einde van dié jaar.
SOJABOON
Op 31 Desember was daar oorgenoeg voorraad
sojabone beskikbaar. ’n Voorraad tot verbruik van
61% beteken in effek 217 dae se voorraad, oftewel
genoeg tot begin Augustus. Die nuwe oes word
dan nog by die groot oordragvoorraad gevoeg, met
die gros wat reeds April/Mei van die lande af sal
kom. Volgens die skatting op die voorlopige area
beplant sal ’n reuse 480 000 ha geplant word.
Verwerkingsyfers sal uitbrei, maar nie tred hou
met die toename in produksie nie. Sterk uitvoere
is nodig om van die surplus ontslae te raak, wat
beteken pryse moet onder uitvoerpariteit verhandel.
Wat egter in sojabone se voordeel tel, is die
vraag na sojaboon-oliekoek in Suid-Afrika. In 2011
is meer as 1 miljoen ton soja-oliekoek ingevoer
en net oor die 200 000 is plaaslik geproduseer.
Invoere kom meestal uit Suid-Amerika. Plaaslik
is verwerkingskapasiteit besig om uit te brei om
te verhoed dat sojabone uitgevoer word en die
verwerkte produkte dan weer ingevoer word. Volgens
die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP) sal
plaaslike produksie en invoere min of meer ewe veel
teen 2020 wees. Daar is egter nog ’n hele paar
rondtes voor dit gebeur.
Oor die kort termyn kan sonneblompryse nog as
wenner uit die stryd tree. Die huidige ooraanbod
van sojabone, kan pryse ’n bloedneus gee, maar die
langtermynpotensiaal kan nie misgekyk word nie. S
Grafiek 3: Die verbruik, invoer en produksie van
sojaboon sedert 2002.
>>
Theo Venter is ’n Graananalis by Senwes Grainlink. Vir
meer inligting, skakel hom by (018) 464-7723 of stuur ’n
e-pos na theo.venter@senwes.co.za.
>
37

38
••• SENWES GRAINLINK
Opkomende reuse:
Indië en China se
voedselverbruik in perspektief
CHINA EN INDIË IS DIE TWEE LANDE
WAT SAAM ’N DERDE VAN DIE
WÊRELDBEVOLKING HUISVES. MET
DIE AANTAL MONDE WAT DAAGLIKS
GEVOED MOET WORD, WORD DIE
VERWIKKELINGE IN DIÉ TWEE LANDE
MET ARENDSOË DOPGEHOU.
> TEKS: THYS GROBBELAAR
Soos bekend, het die wêreld bevol king
die 7 miljard merk gedurende 2011 verbygesteek.
Die twee lande se gesamentlike bevolking maak
37,2 % van die wêreldbevolking uit. Een uit elke drie
persone in die wêreld is woonagtig in een van dié
twee lande (Grafiek 1).
Grafiek 1: Die bevolkingsaanwas van China en Japan
(IMF).
>
Volgens die Internasionale Monetêre Fonds (IMF)
gaan Indië China verbysteek, wat die lande se bevolkings
aanbetref. Dit kan tot gevolg hê dat Indië se
vraag na voedsel in die afsienbare toekoms gaan
vermeerder en groter invoere van sekere voedselkom
moditeite onafwendbaar is. Die situasie kan vir
voedsel-uitvoerende lande wel moontlikhede inhou.
China is tans op almal se lippe wat sy formi da -
bele ekonomiese groei aanbetref. Die land kan nie
meer in die vraag van sy bevolking se voedselbehoeftes
voorsien nie. Hulle is reeds besig om
enorme hoeveelhede oliesade in te voer en alle
aanduidings is daar dat hulle ook heelwat mielies
sal moet begin invoer.
Indien daar na die grootte van die twee lande
se ekonomieë gekyk word, blyk dit dat China ’n ver
groter ekonomie as Indië het. China het terloops
vir Japan verbygesteek as die land met die tweede
Grafiek 2: Verandering in BBP van die belangrikste
lande (IMF).
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

grootste ekonomie in die wêreld (Grafiek 2). Indië
is tans die land met die elfde grootste ekonomie in
die wêreld. Daar is tog tekens dat Indië se ekonomie
besig is om stoom op te bou. Etlike lande van die
EU se ekonomieë is egter besig om te stagneer.
Indië is in die algemeen ’n arm land in terme van
die BBP per capita, maar dit moet in die toekoms
nie uit die oog verloor word nie.
Beide lande ervaar tans uitstekende groeikoerse
wat hul BBP aanbetref (Grafiek 3). Teen die
groeikoerse gaan die lande binnekort enorme
ekonomieë hê. Ons weet dat indien ’n land se groei
in BBP laer as 3% per jaar is, hy sukkel om al die
werksmagtoetreders te kan voorsien van ’n werk.
Van die ontwikkelde ekonomieë, veral in die EUsone,
sukkel om ’n groei in BBP van meer as 2%
per jaar te handhaaf. Ons lees egter byna elke dag
van die gevolglike probleme in die betrokke lande.
Indien ons na die per capita verbruik van sekere
voedselsoorte in Indië kyk, blyk dit dat rys en koring,
wat grane aanbetref, hul stapelvoedsel is (Gra fiek 4).
Ongelukkig is die nuutste gepubliseerde data van
die FAO (Voedsel- en Landbou-organisasie) van die
VVO reeds vier jaar oud. Stapelvoedsels soos mielies
en boontjies word tot ’n beperkte mate in die land
verbruik.
Die Chinese se stapelvoedsel is ook rys en koring,
maar mielies begin ook al meer ’n prominente rol
te speel (Grafiek 5). Soos dit later in die artikel
blyk, word mielies tot ’n al groter mate verbruik
om vleis en melk mee te produseer. Indien ons die
2011-bemarkingsjaar se sojaboonverbruik deur
China neem, blyk dit volgens die USDA dat die
per capita verbruik reeds op 54 kilogram staan.
Sojabone se olie word vir voedselvoorbereiding
gebruik en die oliekoek word vir vleis- en
melkproduksie gebruik. Slegs wat grane en oliesade
aanbetref is die Chinese reeds op ’n heelwat hoër
voedingspeil as die Indiërs.
Indien ons na die Chinese se vleisverbruik kyk,
is dit duidelik dat hulle die afgelope 20 jaar hulle
proteïeninname deur middel van vleis drasties
verhoog het (Grafiek 6). Dit is veral ten opsigte
van varkvleis, vis, seediere, melk en eiers wat hulle
verbruik drasties toegeneem het. Die Chinese se
drastiese verhoging in mielie- en oliekoekverbruik is
om die vleis en melk mee te produseer.
Die volgende berekening laat ’n mens besef wat
die omvang van die Chinese bevolking is. Sou ’n
mens vir elke Chinees ’n hamburger wou gee wat ’n
hamburgerfrikkadel van 150 gram bevat, sal jy 1,3
miljoen beeste, wat elk 440 kilogram weeg, moet
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
SENWES GRAINLINK •••
Grafiek 3: BBP-groei in China en Indië (IMF).
Grafiek 4: Die per capita verbruik van sekere
graansoorte en oliesade in Indië (FAO).
Grafiek 5: Die per capita verbruik van sekere graansoorte
en oliesade deur China (FAO).
Grafiek 6: Die per capita verbruik van verskillende
proteïenbronne deur China (FAO).
vervolg op bladsy 40
>
39

40 ••• SENWES GRAINLINK
Opkomende reuse: Indië en China
se voedselverbruik in perspektief
vervolg van bladsy 39
slag en verwerk om die hamburgers te kan maak.
Volgens die FAO is melk die enigste wesentlike
dierlike pro teïen bron wat Indiërs gebruik. Volgens
Grafiek 7 verbruik hulle reeds jare ’n redelike
hoeveel heid melk as voedsel. Verder maak vis en
seediere ook ’n geringe bydrae tot hulle proteïenvoedsel-inname.
Ons weet dat godsdiens ’n groot
rol speel en waarom bees en varkvleis bykans nie
geëet word nie. Dit blyk tog of die per capita verbruik
van eiers effens toeneem, maar tog is dit snaaks
dat hoender baie min in Indië verbruik word. Dit is
duidelik dat die Chinese tans ’n baie meer diverse
inname van proteïenvoedsel het.
Volgens die FAO het die per capita verbruik van
groente en vrugte drasties in Indië toegeneem. Die
per capita verbruik van groente deur die Chinese is
280 kg, wat aansienlik hoër as die 64 kg van die
Indiërs is. Daarteenoor is die per capita verbruik
van vrugte deur die Indiërs 45 kg teenoor die 64 kg
van die Chinese. Ook in die geval van China het die
verbruik van groente en vrugte drasties toegeneem.
OPSOMMING EN GEVOLGTREKKING
China en Indië maak ’n enorme deel van die
wêreldbevolking uit. Die twee lande, veral China se
voedselverbruik, het die afgelope 20 jaar verander.
Veral die verbruik van mielies en sojabone het
drasties in China toegeneem, hoofsaaklik vir die
produksie van vleis, eiers en melk. Die situasie
het tot gevolg dat China nie meer in sy eie vraag
na mielies en sojabone kan voorsien nie en word
aansienlike invoere gedoen.
Met die sterk BBP-groeikoers van Indië, word
verwag dat hulle moontlik China se voorbeeld gaan
volg en kan dit die vraag na kommoditeite soos
mielies en sojabone in die wêreld verhoog. Dit as
>
“Die verbruik van mielies en
sojabone het drasties in China
toegeneem, veral vir die produksie
van vleis, eiers en melk.”
Grafiek 7: Die per capita verbruik van proteïenbronne
deur die Indiese bevolking (FAO).
Grafiek 8: Per capita verbruik van groente en vrugte
deur die bevolking van Indië (FAO).
sodanig kan die internasionale pryse van kom moditeite
soos mielies en sojabone hoog hou. S
>>
Die artikel is saamgestel deur Thys Grobbelaar (Senior
Graananalis: Senwes Grainlink). Skakel hom by (018)
464-7385 of stuur ’n e-pos na thys.grobbelaar@senwes.co.za
vir meer inligting.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

42
••• SENWES GRAINLINK
HO-sonneblom
vaar goed in Suid-Afrika
HOË OLEÏENSUURSONNEBLOM (HO-
SONNEBLOM) BIED ’N GESONDER
KEUSE AAN DIE VOEDSELBEDRYF. DIE
VETSUURSAMESTELLING, VERGELYK
MET DIE SAMESTELLING VAN DIE
ANDER BEKENDE OLIES, SOOS
OLYFOLIE, IS IN MEESTE GEVALLE
BETER.
> TEKS: MARIANA PURNELL
’n Aantal voordelige eienskappe van
HO-sonneblom:
• langer raklewe
• geskik vir beide slaai en diepbraai
• verhoogde stabiliteit tydens braai
• ideaal vir herhaaldelike braaigebruik
• ook geskik as rou-produk vir biodieselproduksie
Oor die afgelope twee jaar (2010 en 2011) het
die Oliesade Advieskomitee ’n projek om HOsonneblom
te evalueer, ondersteun. Die projek was
’n gesamentlike poging deur Senwes, Syngenta,
Agricol en Pannar. Sewe HO-sonneblom-kultivars
Minimum, maksimum en gemiddelde opbrengs per lokaliteit
Grafiek 1: Vergelyking tussen die stabiliteit van die
opbrengs van alle HO-sonneblom-kultivars per lokaliteit.
>
(Tabel 1) wat beskikbaar is vir kommersiële
produksie, is in die projek geëvalueer.
TABEL 1: HO-SONNEBLOM-KULTIVARS WAT IN DIE
DEMONSTRASIEPROEWE GEËVALUEER IS.
Teler HOSO-kultivar
Syngenta NK-Ferti
Agricol Agsun 5181, Agsun 5661, Agsun 5671
Pannar PAN 7069 HO, PAN 7070 HO, PAN 7726 HO
Demonstrasieproewe is geplant op Viljoenskroon,
Ventersdorp en Bloemfontein (2011) asook
Heil bron, Kroonstad en De Brug (2010). Die
demonstrasieblokke van ten minste 16 stroke per
kultivar het die volle lengte van die land geloop
en is afgewissel deur kontrole-rye en omring deur
Minimum, maksimum en gemiddelde vlakke van oleïensuur per lokaliteit
Grafiek 2: Vergelyking tussen die stabiliteit van die
oleïensuur-inhoud van alle HO-sonneblom-kultivars
per lokaliteit .
Minimum, maksimum en gemiddelde olie-inhoud per lokaliteit
Grafiek 3: Vergelyking tussen die stabiliteit van die
olie-inhoud van alle HO-sonneblom-kultivars per
lokaliteit.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

SENWES GRAINLINK •••
43
“HO-sonneblom kan ’n
addisionele geleent heid bied
om jou boerdery-inkomste te
verhoog, veral aangesien daar van
die kopers af ’n aansporing is om
die produk te voorsien.”
die produsent se voorkeur-kultivar vir normale
sonneblomproduksie.
Die klimaat het ’n groot invloed op die opbrengs,
olie-inhoud en HO-vlakke in die olie gehad. Met
die hoër reënval van die 2011-seisoen, was die
opbrengs oor die algemeen hoër as in 2010
(Grafiek 1) toe vog stremming ’n faktor was. Die
gemiddelde olie-inhoud is hoër en die verspreiding
van die olie-inhoud (Grafiek 2 en 3) is wyer onder
droër toestande in 2010.
Dit is moeilik om die mees geskikte plek vir
HO-sonneblom-aanplantings te bepaal, aangesien
die omgewing (grond), maar veral die klimaat
(temperatuur en reën) ’n groot invloed het op
die stabiliteit van beide die olieproduksie en
oleïensuur-inhoud. Kopers kan egter verseker
wees van die uitstekende olie-samestelling
(oleïensuurkwaliteit) van al die kultivars wat
ingesluit is in die demonstrasieblokke.
Die opbrengs van HO-sonneblom-kultivars word
beïnvloed deur ligging en klimaat en dus sal hierdie
kultivars nie ewe goed presteer in alle lokaliteite
nie. Gemiddelde HO-sonneblom-opbrengste is
sowat 30% laer as konvensionele opbrengste
(Grafiek 4), maar op ’n individuele basis is daar
HO-sonneblom-kultivars wat net so goed as
konvensionele sonneblom presteer.
Grafiek 4: Gemiddelde prestasie van alle HOsonneblom
kultivars by verskeie lokaliteite in 2011
en 2010.
vervolg op bladsy 44
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
“Daar is duidelike kleurverskille
tussen gewasse
wat met Abacus ® bespuit
is en die wat nie bespuit
is nie.”
Philip de Jongh
Buffeldoorn, Koppies
Vir meer inligting oor Abacus ® ,
SMS* die woord “ABACUS5”,
jou naam en area na 33090,
en ons skakel jou terug.
*SMS-koste is R1.50.
BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk Sestiendestraat 852 , Midrand Tel: +27 11 203 2400
Faks: +27 11 203 2461 Epos: AgCelence-za@basf.com. Abacus ® Reg. No. L8048 Wet No. 36 van 1947.
Aktiewe bestanddele: Piraklostrobien 62,5 g/l. Epoksikonasool 62,5 g/l. Versigtig.
Vir volledige gebruiksaanwysings, verwys na die etiket.
Abacus ® is ’n geregistreerde handelsmerk van BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk.
uppe marketing A06252/Sen-A

44
••• SENWES GRAINLINK
Nuwe verbruikerswetgewing kan
voedselproduksie en -bemarking beïnvloed
VOEDSELVEILIGHEID IS ’N OPENBARE
GESONDHEIDSKWESSIE VAN
TOENEMENDE BELANGRIKHEID. DIE
NUWE VERBRUIKERSWETGEWING
KAN LEI TOT VERHOOGDE
AANSPREEKLIKHEID VIR ALLE
ROLSPELERS IN DIE VOEDSELBEDRYF.
> TEKS: MARIANA PURNELL
Mense het die reg om te verwag
dat die kos wat hulle eet, veilig is en geskik is vir
verbruik. Voedselgedraagde siektes en beserings
is onaangenaam en kan ook noodlottig wees.
Daar is egter ook ander gevolge. Die uitbreek van
voedselgedraagde siektes kan groot skade berokken
aan handel en toerisme en kan lei tot ’n verlies
aan inkomste asook tot werkloosheid en litigasie.
Voedselbederf is verkwistend, duur en kan ’n nadelige
invloed op handels- en verbruikersvertroue hê.
Die Wet op Verbruikersbeskerming
maak voorsiening vir verskeie regte van
verbruikers, soos byvoorbeeld:
• anti-diskriminasie;
• inspeksie van goedere;
• tydige en korrekte lewering van goedere;
• eenvoudige taalgebruik in dokumente;
• handelsbeskrywings;
• bepalings teen wanvoorstelling en
misleiding;
• kontraktuele bepalings wat billik,
regverdig en redelik is;
• pryse wat billik, regverdig en redelik is;
• waarborge; en
• terugneem van produkte.
“Mense het die reg om te verwag
dat die kos wat hulle eet, veilig is en
geskik is vir verbruik.”
>
WAT BETEKEN DIT VIR DIE GRAANBEDRYF?
Wêreldwye tendense in voedselveiligheid bied ’n
uitdaging vir al die rolspelers in die voedselketting
om aan te pas en ’n produk van hoë kwaliteit te
lewer wat voldoen aan voedselveiligheidstandaarde.
Belangrike uitdagings in die graanbedryf is
mikrobiese voedselgedraagde siektes en algemene
voedselveiligheidsaspekte.
Verbruikers is kwaliteitsbewus en die meerderheid
doen hul voedselaankopies by maatskappye wat
’n hoë gehalte handhaaf en die nodige versekering
kan gee dat die voedselprodukte aan die hoogste
standaarde en voedselveiligheidsvereistes voldoen.
Die gebruik van chemiese middels en beperkings
daarop op die graan wat gelewer sal word, soos
vervat in die Wet op Landbouprodukstandaarde
(1990), is veral ter sprake. Produsente moet hulle
vergewis van die wetlike vereistes en voldoen aan die
standaarde soos daarin neergelê. Wetlike voorskrifte
bepaal die gebruik van onkruiddoders, insekdoders
en verskeie ander landboukundige chemikalieë en
die residu-vlakke van sodanige produkte wat in die
kommoditeit teenwoordig mag wees.
GMO-vry kommoditeite (produkte wat nie
geneties gemanipuleerde organismes bevat
nie) is ook onder die kollig van die nuwe
verbruikerswetgewing. Daar is ’n groeiende vraag na
GMO-vry produkte en die nuwe verbruikerswetgewing
stel streng riglyne ten opsigte van toepaslike toetse
en dokumentasie om die GMO-status van produkte
te bewys tydens bemarking.
Sodanige tendense kan daartoe lei dat die ver -
bruiker die produsent se keuse van variëteit,
landboupraktyke en selfs die hantering en bemarking
van die kommoditeit ten sterkste beïnvloed. ’n
Identiteitspreservering-bemarkingsproses sal dus
van kardinale belang wees om naspeurbaarheid te
verseker en om aan verbruikers gemoedsrus te gee
dat sekere prosedures tydens produksie, hantering,
vervoer, verwerking en verpakking streng volgens
protokol uitgevoer is. S
>>
Mariana Purnell is die Bestuurder: Spesialis Produkte by
Senwes Grainlink. Indien jy enige kommentaar het of meer
inligting wil ontvang, kontak haar by (018) 464-7271 of stuur
’n e-pos na mariana.purnell@senwes.co.za.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

SENWES GRAINLINK •••
HO-sonneblom vaar
goed in Suid-Afrika
vervolg van bladsy 43
45
In die algemeen is daar ’n opbrengs agter stand
wanneer HO-sonneblom met konvensionele
sonneblom-kultivars vergelyk word, maar die
gewenste gesondheidseienskappe wat in
aanvraag is, sal lei tot die bereidwilligheid van die
koper om ’n premie te betaal.
Spesiale hantering, opberging en verwerking
is egter nodig om HO-sonneblom tipe-eg te
hou. Vermenging met tradisionele sonneblom
op enige stadium van die produksie-siklus sal
lei tot ’n verlies van suiwerheid en dus ook die
gepaardgaande premie.
HO-sonneblom kan ’n addisionele geleent heid
bied om jou boerdery-inkomste te verhoog, veral
aangesien daar van die kopers af ’n aansporing
is om die produk te voorsien. Die HO-sonneblom
is ekwivalent aan enige ander sonneblom en
indien vermenging plaasvind, is daar geen risiko
vir die produsent dat dit nie aanvaar sal word as
konvensionele sonneblom nie.
Die Oliesade Advieskomitee van OPOT word
bedank vir die befondsing en die geleentheid om
hierdie produk onder die oliesaadprodusente van
die gebied bekend te stel. S
>>
Mariana Purnell is die Bestuurder: Spesialis Produkte by
Senwes Grainlink. Indien jy enige kommentaar het of meer
inligting wil ontvang, kontak haar by (018) 464-7271 of
stuur ’n e-pos na mariana.purnell@senwes.co.za.
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za

46
••• SENWES GRAINLINK
>
Grainlink Afrika help om
landbou-spens
te vergroot
SENWES GRAINLINK SE TWEE NUWE
INISIATIEWE NAAMLIK BUNGE SENWES
EN SENWES GRAINLINK AFRIKA IS
BEIDE IN HUL KRUIPFASES, MAAR
VIR BEIDE HIERDIE AFDELINGS WINK
DAAR GROOT GROEIGELEENTHEDE IN
DIE NABYE TOEKOMS.
> TEKS: GERARD VAN ZYL
Afrika se spens is nog glad nie
vol nie en daar is nog baie geleenthede wat vir
Grain link Afrika wink. Om hierdie geleenthede te
benut het Senwes, deur sy filiaal Senwes International
Holdings, vier maatskappye in strategiese Afrika
lande geregi streer.
Senwes
Zambië
Senwes
Senwes International Holdings
Senwes
Mosambiek
Senwes Grainlink Afrika
bystand oor operasionele
aangeleenthede
Figuur 1: Voorgestelde struktuur van die Afrika departement binne Grainlink.
Senwes Mosambiek. Hierdie maatskappy is ’n
vennootskap tussen Senwes (75% aandeelhouding)
en André Vonk (25% aandeelhouding), waar André
die Besturende Direkteur is. Die kantoor van hierdie
maatskappy het gedurende Oktober 2011 geopen.
Senwes Zambië. Die maatskappy se deure het
in September 2011 oopgemaak. Henry Burger is
verantwoordelik vir die werksaamhede van Senwes
Grainlink Zambië.
Senwes Malawi. Die maatskappy het sy eerste
operasionele jaar agter die rug en Eran Wilson is
aan stuur van sake van Senwes Malawi.
Senwes Grainlink East Africa (Kenia) is gestig om
uitvoere van graan na Kenia te fasiliteer. Op hierdie
stadium is hierdie maatskappy egter dormant tot
uitvoergeleenthede weer lewensvatbaar is.
Senwes
Malawi
Senwes
Kenia
Senwes Bunge
bystand tot
internasionale handel
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

SENWES GRAINLINK ••• 47 Met dié Abacus ® -
aanbiedinge van BASF
kry jy soveel meer.
Elke maatskappy het sy eie direksie, waaraan die
verantwoordelike Afrika Bestuurder rapporteer.
MEER OOR GRAINLINK AFRIKA
Die Afrika inisiatief se doel is die bekomming van
graan en oliesade, die opberging daarvan, en die
bemarking daarvan. Bemarking vind plaas binne
‘n bepaalde land, oorgrens in Suider Afrika en
diepsee.
Elke bestuurder van die verskeie maatskappye
is verantwoordelik vir sy eie werksaamhede en
rapporteer aan sy eie direksie. Senwes Grainlink
het ‘n ondersteunende afdeling op die been
ge bring (Grainlink Afrika) wie se verantwoordelikheid
dit is om toe te sien dat goeie korporatiewe
bestuur deur die Afrika maatskappye toegepas
word. Gerard van Zyl (Bestuurder: Grainlink
Afrika), Mike Bester (Operasionele Bystand), Thys
Visagie (Finansiële Kontroleur) en Chris Motengwe
(Besigheidsontwikkeling) is die verantwoordelike
bestuurspan van Grainlink Afrika.
Bunge Senwes, ‘n spesialis internasionale
graanverhandelingsmaatskappy waarvan Senwes
50% aandeelhouer is, verleen bystand tot die
bemarking van die grane van die onderskeie
lande.
WAT IS DIE UITDAGINGS?
Senwes Grainlink besef dat vir die Afrika inisiatief
om uiteindelik suksesvol te wees, hy hom moet
onderskei van die bestaande rolspelers. Dit sal
gedoen word deur waarde toevoeging tot die
graanhanteringsketting. Waardetoevoeging sal
gedoen word deur die graanhanterings metodiek
van Senwes (Suid-Afrika) toe te pas in die
speelveld noord van ons grense.
Behalwe vir die kultuur en regolatoriese
verskille waaraan Senwes in Suid-Afrika gewoond
is, is een van die grootste uitdagings wat tot
nou toe ondervind word die beskikbaarheid van
betroubare vervoer. Hierdie aspek is in proses
om aangepreek te word, en die vertroue is dat ‘n
werkbare oplossing gedurende 2012 daar gestel
sal word. S
>>
Gerard van Zyl is die Bestuurder: Grainlink Afrika. Vir
meer inligting skakel hom by (018) 464-7211 of stuur ’n
e-pos na gerard.vanzyl@senwes.co.za.
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
Met Abacus ® kry jy:
hoër opbrengste;
verbeterde en bemarkbare kwaliteit;
verhoogde produksiedoeltreffendheid;
beter stresverdraagsaamheid.
1 By BASF glo ons so sterk aan Abacus ®
dat ons met vertroue die “You-won’t-lose”kontrak
aan produsente bied.
2 As produsent staan jy ook ’n kans om deel
te neem aan die BASF Abacus ® Highboykompetisie*
waar jy ’n splinternuwe Highboyspuit
kan wen.
*Stuur ’n e-pos aan AgCelence-za@basf.com vir
kompetisiereëls, terme en voorwaardes.
3 Op grond van die samewerking tussen
BASF se AgCelence en Monsanto se
DEKALB ® , kan produsente ’n verdere voordeel
trek deur afslag op Abacus ® -aankope te kry.
Vir meer inligting oor Abacus ® en die bogenoemde
aanbiedinge, SMS* die woord “AANBOD”, jou naam
en area na 33090 en een van ons verteenwoordigers
sal jou terugskakel.
*SMS-koste: R1.50
Verwag meer en kry meer met
- jou AgCelence -produk van BASF.
BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk Sestiendestraat 852 , Midrand Tel: +27 11 203 2400
Faks: +27 11 203 2461 Epos: AgCelence-za@basf.com. Abacus ® Reg. No. L8048 Wet No. 36 van 1947.
Aktiewe bestanddele: Piraklostrobien 62,5 g/l. Epoksikonasool 62,5 g/l. Versigtig.
Vir volledige gebruiksaanwysings, verwys na die etiket.
Abacus ® is ’n geregistreerde handelsmerk van BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk.
uppe upp up ppe marketing m A06252/Sen-C

Dis mos mielies!
Bereik jou volle
oes-potensiaal met die
®
Monsanto tel: 011 790-8200 | www.monsanto.co.za | Kliëntediens tel: 011 790-8201 | E-pos: customercare.sa@monsanto.com

DEKALB ® en AgCelenceTM
vennootskap.
Uitmuntende produkte. Uitmuntende resultate.
Net Abacus ® van BASF gee AgCelenceTM . Vir meer inligting oor Abacus ® , SMS* die woord “ABACUS12”,
jou naam en area na 33090 en ons skakel jou terug. *SMS-koste is R1.50.
BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk Sestiendestraat 852 , Midrand Tel: +27 11 203 2400 Faks: +27 11 203 2461 Epos: AgCelence-za@basf.com.
Abacus ® Reg. No. L8048 Wet No. 36 van 1947. Aktiewe bestanddele: Piraklostrobien 62,5 g/l. Epoksikonasool 62,5 g/l. Skadelik.
Vir volledige gebruiksaanwysings, verwys na die etiket. Abacus ® is ’n geregistreerde handelsmerk van BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk.
uppe marketing A06325SS

50
••• DRUPPELS OP DIE DAK
’n Laat seisoen
en naels kou
lê voor
AS DAAR AL OOIT ’N SEISOEN WAS
WAAR DIT STREEP-STREEP GEREËN
HET, WAS DIT VANJAAR. MIN
AANLIGGENDE PLASE HET DIESELFDE
REËNVAL HIERDIE SEISOEN ONTVANG.
> TEKS: THYS GROBBELAAR
Volgens die klimatologiese
indekse wat gebruik word, was hierdie seisoen oorspronklik
as ’n redelike sterk La Niña-tipe seisoen
geklassifiseer. Dié tipe seisoen word gekenmerk
aan later as normale lentereën, wat weer opgevolg
word deur ’n natter as normale najaar. Die later as
normale seisoen het in der waarheid gerealiseer.
Van die meer westelike distrikte in die somersaaigebied,
soos Bloemfontein en Lichtenburg, het só laat
reën ontvang, dat mielies tot in Januarie aangeplant
is. Van die produsente kon nie eers klaer sonneblom
aanplant nie.
Die gemiddelde reënval vir Januarie oor die
afgelope twaalf jaar is 116 mm. Behalwe vir van
die meer oostelike distrikte, het die hele Senwes
gebied minder as die twaalf jaar gemiddeld ontvang.
Soos reeds vermeld, is daar plase en distrikte wat
meer reën as die twaalf jaar gemiddeld ontvang het.
Hoe verder wes jy in die bedieningsgebied beweeg,
hoe droër is dit. Die verwagte nat najaar het nog
nie gerealiseer nie. Gelukkig het die oorgedraagde
grondvog van die vorige seisoen, die huidige oes in
baie gevalle deurgehelp.
Figuur 1 dui die geakkumuleerde reënval aan vir
die huidige seisoen beginnend by Julie 2011 tot en
met die einde van Januarie, minus die twaalf jaar
gemiddelde geakkumuleerde reënval. Dit blyk dat
die grootste gedeelte van die Senwes bedieningsgebied
tussen 100 mm tot 200 mm minder reënval
hierdie seisoen ontvang het. Wat die res van die
seisoen gaan gebeur, kan ons maar net oor gis.
Gedurende Desember 2011 was die gemiddelde
seetemperatuur van die Stille Oseaan baie kouer
>
Figuur 1: Werklike reënval van Julie 2011 tot Januarie
2012 versus die langtermyngemiddeld van Julie tot
Januarie, 1999 tot 2011.
as normaal, wat op ’n baie sterk La Niña gedui het.
Dit was verlede seisoen ook baie natter as normaal,
met versuipskade wat in verskeie distrikte gerapporteer
is.
Die seetemperature het intussen heelwat afgekoel
en die La Niña-verskynsel het heelwat verswak,
hoewel dit steeds ’n La Niña-tipe seisoen is. Die
SOI-indeks (Suidelike Oselasie Indeks) het van ’n
maandgemiddeld van 21,95 op 2 Januarie 2012 tot
9,9 op 1 Februarie 2012 verswak. Verder was die
tropiese sikloon, Funso, die grootste gedeelte van
Januarie in die Mosambiek-kanaal aktief gewees.
Dié tropiese sikloon het ’n enorme hoeveelheid vog,
onder andere uit die trope, na homself ingesuig. Dit
het ’n groot bydrae tot die droër as normale Januarie
gelewer.
OPSOMMING EN GEVOLGTREKKING
Die natter as normale seisoen wat voorspel is, maar
nog nie gerealiseer het nie, laat baie produsente
naels kou, omdat dit in sekere distrikte baie droog
word. Die tradisionele watertafelgrond, wat verlede
seisoen versuip het, se gesaaides vertoon hierdie
seisoen baie goed. Baie gesaaides is steeds baie
jonk en benodig opvolgreën vir ’n goeie oes. Die
oorgedraagde grondvog van verlede seisoen, help
van die gesaaides deur die afgelope droë tyd. S
>>
Die artikel en figuur is saamgestel in Januarie 2012 deur Thys
Grobbelaar (Senior Graananalis: Senwes Grainlink) en Ronél
Koen (Senior Gis-tegnoloog: Senwes Landboudienste). Vir
meer inligting, skakel Thys by (018) 464-7385.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

52
••• TRUSTS
IN SY EENVOUDIGSTE EN
ELEMENTÊRSTE VORM BEHELS
BOEDELBEPLANNING DIE ORDENING,
BESTUUR, BEVEILIGING EN
BESKIKKING VAN ’N PERSOON
SE BOEDEL SODAT HY, SY GESIN
EN ANDER BEGUNSTIGDES DIE
MAKSIMUM VOORDELE VAN SY
AARDSE BESITTINGS TYDENS SY
LEEFTYD ASOOK NÁ SY DOOD,
KAN GENIET.
> TEKS: ANN NEL
Faktore wat ’n belangrike rol
by boedelbeplanning speel, is ouderdom, huwelikstatus,
die waarde van bates asook die samestelling
van die gesin of familie.
Boedelbeplanning behels verskillende fases
wat uiteraard van persoon tot persoon kan verskil.
Die beplanning- en implementeringsfases is baie
belangrik en sluit die opstel van ’n testament en die
registrasie van plaaslike en buitelandse strukture,
soos byvoorbeeld ’n trust in. Die volgende belangrike
fase is die instandhouding van die strukture,
byvoorbeeld die dag-tot-dag administrasie van
trusts en moontlike wysigings aan strukture soos en
wanneer dit ontstaan of wetgewing verander. Die
finale stadium is die bereddering van die boedel
na afsterwe en die beskerming van bates van een
geslag na die volgende.
Oor jare het trusts ontwikkel in ’n baie waardevolle
struktuur in die boedelbeplanningsproses. Daar
is natuurlik verskeie redes hoekom mense trusts
oprig.
>
Gebruik ’n
familietrust as
1. WAT IS DIE VOORDELE VIR MY AS
PRODUSENT OM MY BATES IN ’N TRUST
TE SIT?
• Die groei van die trustbates vestig in die trust en
nie jou persoonlike boedel nie.
• Indien jy van jou persoonlike bates aan die trust
verkoop, sal die bedrag wat deur die trust aan
jou verskuldig is (saldo van die leningsrekening)
op die datum van jou afsterwe, as ’n bate in
jou boedel geag word. Die bedrag kan egter
vir boedelbelastingdoeleindes verminder word,
deur gebruik te maak van die jaarlikse toegelate
skenking van R100 000.
• ’n Trust bied beskerming teen moontlike probleme
indien jy dalk nie meer oor die vermoë
sou beskik om gesonde finansiële besluite te
neem nie. Deur ’n trust kan verhoed word dat
’n kurator aangestel moet word om na jou
finansiële sake om te sien.
• ’n Trust is vertroulik in die sin dat die besonderhede
daarvan nié openbaar gemaak hoef te
word, soos in die geval van die inhoud van
’n bestorwe boedel nie. ’n Testament en die
inhoud van ’n bestorwe boedel is ná jou afsterwe
twee openbare dokumente wat toeganklik is vir
enigeen.
• ’n Trust kan finansiële beskerming bied aan
gestremde afhanklikes, begunstigdes met
spesiale behoeftes of teen spandabelrige
familielede.
• ’n Trust kan die hoë administrasiekoste van
opeenvolgende boedels vermy deur voorsiening
te maak vir opeenvolgende begunstigdes.
• ’n Trust kan die emosionele stres waardeur familie-
lede gaan ná jou afsterwe verminder deurdat dit
onveranderd voortgaan, sonder die formaliteite wat
deur ’n bestorwe boedel vereis word.
• Deur kundige trustees aan te wys, kan jy verseker
dat jou bates en beleggings op ’n professionele
wyse bestuur word.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

• Jy kan, via die aanstelling van trustees, selfs
ná jou dood steeds ’n mate van beheer oor die
trustbates uitoefen.
• Die trust kan ’n inkomste aan jou afhanklikes
voorsien in die tydperk tussen jou afsterwe en die
afhandeling van jou boedel.
• ’n Trust kan verhoed dat jou minderjarige afhanklikes
se erfporsies in die voogdyfonds beland.
• Jy kan die probleme wat ontstaan indien jou
bates verdeel moet word ten einde ’n gelyke
verdeling aan u erfgename te maak, voorkom.
• Die trust se inkomste kan verdeel word tussen
begunstigdes, wat ’n laer effektiewe belastingkoers
tot gevolg kan hê. Alle trustinkomste wat
aan die trust self uitbetaal word en wat nie deur
die trustees aan begunstigdes uitgekeer word
nie, maar wat in die trust gekapitaliseer word, is
egter onderworpe aan ’n belastingkoers van 40%.
• Inkomstevlakke kan, volgens die diskresie van
die trustees, varieer na gelang van veranderende
behoeftes van die trustbegunstigdes.
• Aangesien die trustbates die eiendom van die trust
is en nie dié van die trustbegunstigdes nie, vorm
dit nie deel van die begunstigdes se boedels by
hul afsterwe nie. Dit kan ’n besparing van boedelbelasting
vir die trustbegunstigdes tot gevolg hê.
• Om dieselfde rede as hierbo genoem, is die
trustbates beskerm teen skuldeisers van die
trustbegunstigdes.
2. WATTER BATES BEHOORT EK IN ’N
TRUST TE SIT?
• Bates wat beter as inflasie kan groei en wat van
een geslag na ’n ander oorgedra moet word, dit
wil sê groeibates.
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
TRUSTS •••
• Bates wat beskerm moet word teen potensiële
egskeidings van kinders, byvoorbeeld met
betrekking tot aanwaseise.
3. WATTER PARTYE IS BY ’N TRUST
BETROKKE?
Oprigter/skenker
Die oprigter is die persoon wat die trust begin.
Die oprigter kan enige persoon wees van 18
jaar en ouer of dit kan ’n regspersoon wees. Die
oprigter kan nie vervang word nie.
Trustees
Trustees is die enigste partye wat namens
die trust enige kontrakte mag aangaan sowel
as bates mag koop en verkoop. Die trustees
aanvaar die bates van die trust en bestuur dit
in terme van die trustakte tot voordeel van die
trustbegunstigdes.
Trustees is wetlik verplig om sover as wat dit
redelik verwag kan word van ’n persoon wat die
sake van ander bestuur, hulle magte omsigtig,
bekwaam en met toegewydheid uit te voer.
Die trustakte bepaal gewoonlik wat die
minimum aantal trustees moet wees. Daar word
gewoonlik aanbeveel dat daar ten minste twee
trustees moet wees waarvan een ’n onpartydige
persoon moet wees.
Daar kan ook in die testament opvolgende
trustees benoem word, indien die trustakte dit so
bepaal.
vervolg op bladsy 54
>
53

54
••• TRUSTS
Gebruik 'n familietrust as
boedelbeplanningsinstrument
vervolg van bladsy 53
Begunstigdes
Daar is kapitaal- en inkomstebegunstigdes
in ’n trust. Om enige voordeel uit ’n trust te
ontvang, moet ’n persoon eers kwalifiseer as ’n
begunstigde. Aan die anderkant, die blote feit
dat ’n persoon benoem is as ’n begunstigde in ’n
trust, beteken nog nie dat hy/sy enige reg het op
enige inkomste en/of kapitaal nie. Die trustees
het die mag om binne hulle diskresie, kapitaal
en inkomste toe te ken aan wie en ook in watter
verhouding hulle wil.
’n Persoon kan terselfdertyd die oprigter, ’n
trustee en ’n kapitaal- en inkomstebegunstigde
wees.
4. HOE MOET JY TE WERK GAAN OM JOU
BATES IN ’N TRUST TE KRY?
• Daar is verskillende maniere hoe jy jou bates in
’n trust kan kry, naamlik:
• Jy kan jou bates in jou testament aan jou trust
bemaak.
• Jy kan jou bates aan jou trust skenk.
• Jy kan jou bates aan jou trust verkoop.
5. WAT IS DIE KOSTE DAARAAN VERBONDE
OM JOU BATES IN ’N TRUST TE KRY?
Die koste hang daarvan af of die bate bemaak,
geskenk of aan die trust verkoop word.
a) Bemaking
Transportkoste: Dit is slegs van toepassing
op vaste eiendom en is betaalbaar aan die
oordragprokureur. Die bedrag word bepaal op ’n
glyskaal volgens die waarde van die eiendom.
Hereregte: Daar is geen hereregte betaalbaar
op bemaking nie.
BTW: Indien die oorledene geregistreer was vir
BTW, word 14% BTW gehef, behalwe indien die
erfgenaam vir BTW geregistreer is en die erfporsie
kan oorgaan as ’n lopende saak, dan word BTW
teen ’n nul koers betaal.
Kapitaalwinsbelasting (KWB): Indien die
nagelate gade die bates erf en dit nie uit die
boedel verkoop nie, is daar geen KWB betaalbaar
in die boedel van die eerssterwende nie. Die
nagelate gade verkry die bates teen dieselfde
>
basiskoste as die oorledene en dus word die
betaling van KWB net uitgestel tot by die afsterwe
van die langslewende.
Indien die bate bemaak is aan ’n ander party
en die markwaarde by dood is meer as die basis -
koste (waardasie soos op 1 Oktober 2001 of
aan koopprys ná 1 Oktober 2001, of tydtoedelingswaarde),
het die boedel ’n vrystelling
van R200 000 en 25% van die balanswins is
belasbaar teen die oorledene se marginale koers.
Wanneer dit plaasvaste eiendom is, kwalifiseer
2 ha, waarop die woonhuis geleë is, vir die
primêre woonhuisvrystelling – dit wil sê die eerste
R1 500 000 van die wins is vry van KWB.
Waar die boerdery kwalifiseer as ’n kleinsakeonderneming,
is die eerste R900 000 van die
wins ook vry van KWB.
Onthou egter dat KWB betaalbaar is op lewende
hawe, tensy die nagelate gade die lewende hawe
erf. Indien die seun byvoorbeeld ’n bul erf met ’n
markwaarde van R7 000 is die KWB R1 737,50
(R7 000 - R50 = R6 950 x 25%).
Skenkingsbelasting: Nie van toepassing nie.
Seëlregte: 0,25% op markwaarde van aandele.
b) Skenking
Skenkingsbelasting: Die skenker betaal 20%
skenkingsbelasting op die markwaarde van die
bate wat geskenk word – dit wil sê ’n produsent
wat ’n plaas van R5 miljoen aan sy trust skenk
sal R980 000 aan skenkingsbelasting moet
opdok. Elke natuurlike persoon mag egter
R100 000 per belastingjaar skenk, vry van
skenkingsbelasting.
Transportkoste: Dit is slegs van toepassing
op vaste eiendom en is betaalbaar aan die
oordragprokureur. Die bedrag word op ’n glyskaal
bepaal volgens die waarde van die eiendom.
Hereregte: Dit is slegs van toepassing op vaste
eiendom en die bedrag word op ’n glyskaal
bepaal volgens die waarde van die eiendom.
R0 - R600 000 teen 0%
R600 000 - R1 miljoen teen 3%
R1m - R1,5 miljoen teen 5%
>R1,5 miljoen teen 8%
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

Is jou laaste
testament
werklik
jou laaste
wense?
BTW: Indien die skenker geregistreer is vir
BTW, word 14% BTW gehef; behalwe indien die
ontvanger van die bate wat geskenk word, vir
BTW geregistreer is en die bate kan oorgaan as
’n lopende saak, dan is BTW teen ’n nul koers
betaalbaar. Indien dit ’n BTW-transaksie is, is
daar geen hereregte betaalbaar nie.
Kapitaalwinsbelasting: Waar die bate geskenk
word tussen gades, is daar geen KWB betaalbaar
nie, maar die bevoordeelde gade verkry die bates
teen dieselfde basiskoste as die gade wat die
bate geskenk het.
Indien die bate aan ’n derde party (insluitend
’n kind) geskenk word en die markwaarde is
meer as die basiskoste (waardasie soos op
1 Oktober 2001 of aankoopprys ná 1 Oktober
2001, of tydtoedelingswaarde), het die skenker
’n vrystelling van R20 000 en 25% van die
winsbalans is belasbaar teen die skenker se
marginale koers.
As dit plaasvaste eiendom is, kwalifiseer 2 ha
waarop die woonhuis is vir die primêre woonhuisvrystelling
– dit wil sê die eerste R1 500 000 van
die wins is vry van KWB.
Sou die boerdery kwalifiseer as ’n kleinsakeonderneming,
is die eerste R900 000 van die
wins eenmalig ook vry van KWB.
Daar is KWB betaalbaar op lewende hawe,
tensy die lewende hawe aan die gade geskenk
word.
Seëlregte: 0,25% op markwaarde van aandele.
c) Verkoping teen markwaarde
Transportkoste: Dit is slegs van toepassing
op vaste eiendom en is betaalbaar aan die
oordragprokureur. Die bedrag word bepaal op ’n
glyskaal volgens die waarde van die eiendom.
Hereregte: Dit is slegs van toepassing op
vaste eiendom en die bedrag word bepaal op ’n
glyskaal volgens die waarde van die eiendom.
>>
Is ’n testament nie net vir ryk mense bedoel nie? Wie
is ek veronderstel om te benoem as begunstigdes
van my bates? Is my kinders oud genoeg om hul eie
erflatings te hanteer? Hoe weet ek my testament is
geldig? Wie kan ek vra om na my testament om te
sien? Wie kan ek vertrou?
Gesels gerus met Sanlam Trust.
Tel: (021) 947 6363 of besoek www.sanlamtrust.co.za.
www.sanlam.co.za
GELISENSIEERDE VERSKAFFER VAN FINANSIËLE DIENSTE
R0 - R600 000 teen 0%
R600 000 - R1 miljoen teen 3%
R1 miljoen - R1,5 miljoen teen 5%
>R1,5 miljoen teen 8%
TRUSTS •••
Kapitaalwinsbelasting: Wanneer die bate
verkoop word aan die gade, is daar geen KWB
betaalbaar nie, maar die bevoordeelde gade
verkry die bates teen dieselfde basiskoste as die
gade wat die bate verkoop het.
Indien die bate aan ’n derde party (insluitend
’n kind) verkoop word en die markwaarde is meer
as die basiskoste (waardasie soos op 1 Oktober
2001 of aankoopprys ná 1 Oktober 2001 of
tydtoedelingswaarde), het die verkoper ’n vrystelling
van R20 000 en 25% van die winsbalans is
belasbaar teen die verkoper se marginale koers.
Waar dit plaasvaste eiendom is, kwalifiseer
2 ha waarop die woonhuis is vir die primêre
woonhuisvrystelling, dit wil sê die eerste
R1 500 000 van die wins is vry van KWB.
Sou die boerdery as ’n kleinsake-onderneming
kwalifiseer, is die eerste R900 000 van die wins
ook vry van KWB.
KWB is betaalbaar op lewende hawe, tensy die
lewende hawe aan die gade verkoop word.
BTW: Indien die verkoper geregistreer is vir BTW,
word 14% BTW gehef, behalwe indien die koper vir
BTW geregistreer is en die transaksie kan oorgaan
as ’n lopende saak, dan is BTW teen ’n nul koers
betaalbaar. Let wet, indien dit ’n BTW-transaksie
is, is daar geen hereregte betaalbaar nie.
Skenkingsbelasting: Geen skenkingsbelasting is
betaalbaar by ’n verkoping nie.
Seëlregte: 0,25% op markwaarde van aandele. S
In die volgende uitgawe beantwoord Ann Nel nog vrae
oor trusts. Ann is die Nasionale Bestuurder: Testamente,
Sanlam. Vir meer inligting, skakel haar by (021) 947-6354
of stuur ’n e-pos na ann.nel@sanlam.co.za.
Trust
55

56 ••• TOEKOMSBLIK
SPESIALE
AANBIEDING
Koop die filter teen slegs
R297,00 (BTW en vervoer
uitgesluit) elk. Koop ’n kas van
agt filters en kry twee filters
gratis. Koop vier filters en kry
een filter er gratis.
Die filter is
ook by Senwes
se onderdeleafdelings
te
koop.
STEL JY BELANG?
Vir meer inligting oor die filter,
besoek www.whalefilter.co.za.
Jy kan ook vir Henning skakel
by (018) 469-1554.
>
Trap minder
koolstofspore
LANDBOUTOERUSTING SE DIESEL-
ENJINS GEBRUIK MEER BRANDSTOF
AS ENIGE ANDER DIESELAAN-
GEDREWE TOERUSTING. STAANTYD
VAN TOERUSTING GEDURENDE
BESIGE SEISOENE KAN NIE BEKOSTIG
WORD NIE, OMDAT DIT TYDROWEND
EN DUUR IS. DIE WHALE DIESEL
FILTER, WAT DIE BREINKIND VAN
HENNING JOUBERT (75) VAN
KLERKSDORP IS, HOU EGTER JOU
TOERUSTING SE DOELTREFFENDHEID
EN PRESTASIE OP SY PIEK.
> TEKS: RUTH DAVIES
’n Beraamde 80%
van al die dieselinspuitingstelselfoute
ontstaan as gevolg
van vuilheid. Inspuiting-agteruitgang
maak dat die doeltreffendheid en prestasie van die
toerusting negatief beïnvloed word. Die gevolg is
dat langer periodes in die land deurgebring word.
Hoe gouer en doeltreffender produsente meganiese
aktiwiteite kan voltooi, hoe meer geld kan gemaak
word.
Met die heersende dieselprys en hoë bedryfs koste
teenoor produkprysberaming en die invoer beleid,
grens die uitdagings in landbou aan oorweldigend.
Volhoubare voortbestaan eis doelgerigte beplanning
en verantwoordbare bestuurspraktyke wat uiteraard
geen grasie vir “skoolgeld” laat nie. Die Whale filter
speel daarom ’n prominente rol in die daarstelling
van ’n haalbare brandstofbestuursbeleid sowel as die
bekamping van giftige uitlaatgasse.
Senwes Scenario het Henning by sy werkswinkel
in Klerksdorp ontmoet om uit te vind hoekom hierdie
filter ’n moet-hê op elke produsent se plaas is.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

VAN WAAR DIE
NAAM WHALE CONCEPT
FILTERING?
’n Walvis eet kril wat deur die seewater
filtreer word. Dit is presies wat hierdie Whale
dieselfilter doen. Die filter vervang niks in
die dieselenjin nie, dit is bloot ’n
toevoeging.
HOEKOM JY DIÉ FILTER MOET KIES
Dit verwyder onsuiwerhede in die diesel tot
onder een mikron.
Dit kan as addisionele filter gebruik word tot die
bestaande filtersisteem.
Word in lyn met ander filters net voor die
dieselpomp, inspuiters (injectors) of common
rail-sisteem geïnstalleer.
Dit is ’n weggooi-tipe filter.
Dit is ontwerp vir ’n diensperiode van 250 uur
(vir byvoorbeeld grondverskuiwingstoerusting) of
20 000 km.
Dit is deursigtig om die kontrole van
dieselkwaliteit moontlik te maak.
Dit lewer voldoende vloeitempo vir gebruik in
enige dieselvoertuig.
Benodig nie ’n addisionele pomp nie.
Atmosfeervriendelik.
WAT IS DIE DOEL VAN
GEFILTREERDE DIESEL?
Lewer werkverrigting volgens
standaardspesifikasies wat andersins nie
haalbaar is nie.
Verminder slytasie van die dieselpomp,
inspuiters (injectors) asook die enjin.
Voorkom lekkende inspuiters. Dus word
enjinolie nie deur diesel afgebreek nie.
Ontbrand volledig en meer brandstof sal
effektief funksioneer.
Hou temperatuur laer as gevolg van
volledige ontbranding.
Verminder giftige uitlaatgasse asook
oormatige rook.
Verkort die ontbrandingstyd en verminder
koolstofneerslag op silinder- en
klepkoppe.
“Die Whale filter verwyder
deeltjies so klein as 0,5 mikron.”
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
TOEKOMSBLIK •••
vervolg op bladsy 58
>
57
Die wêreld se eerste volledige groen dieselfilter. Henning
was in 2011 ’n finalis in die vervoer-kategorie by die Eco
Logic toekenningsfunksie. Sy produk is ook by die COP
17-beraad in Durban uitgestal.
Só lyk die diesel wat in
jou tenk gegooi word.
“Die Whale filter speel
’n prominente rol
in die daarstelling
van ’n haalbare
brandstofbestuursbeleid
sowel as die bekamping
van giftige uitlaatgasse.”
Só lyk die diesel wanneer
dit deur die filter gegaan
het – 99,66% skoon.

58 ••• TOEKOMSBLIK
Trap minder
koolstofspore
vervolg van bladsy 57
Omdat daar geen deeltjie groter as
0,5 mikron is nie, sal:
• Die dieselpomp nie beskadig word nie.
• Die skade aan die inspuiters verminder.
• Skade aan die enjin verminder as gevolg van
volledige verbranding en geen afloop aan die
kant van die silinder plaasvind nie.
• Dit giftige gasse in die atmosfeer verminder.
• ’n Merkbare verbetering in brandstofverbruik
gesien kan word as gevolg van volledige
verbranding.
WAAR WORD DIE DIESELFILTER
GEÏNSTALLEER?
Die filter word ingesit tussen die primêre/sekondêre
filter en die brandstofinspuiting (fuel injector). Die
meeste dieselvoertuie/enjins is toegerus met ’n
primêre filter wat vuil water en deeltjies van tien
mikron en groter verwyder en dit het ’n sekondêre
Die filter bestaan uit
deursigtige plastiek en
katoen.
D
Dié patent is getoets deur die SABS,
Naschem/Denel en onafhanklike
toetsinstansies. Vir meer inligting, skakel
Henning Joubert by (018) 464-1554.
Whale Dieselfilter
Die wêreld se eerste,
filter wat kleiner deeltjies bo 2 mikron in grootte,
verwyder. Die Whale filter verwyder deeltjies so klein
as 0,5 mikron.
SUIWERHEIDSTOETS
Denel was die enigste maatskappy wat hierdie ultrafyn
deeltjies, wat deur die filter opgevang en gestoor
word, kon toets. Die grootste deeltjie wat hulle gemeet
het, was 0,5 mikron. Hou in gedagte 1 mikron
= eenduisendste van ’n millimeter. 0,5 mikron is
dus die helfte van ’n duisendste millimeter.
te,
volledige groen dieselfilter
Het He Het jy geweet?
gew ew ewee ee eet? t? t
Dit is die enigste dieselfilter wat
koolstofdeeltjies kan opvang en
stoor.
Dit beskerm die dieselpomp, injector
tips en enjin.
Die filter pas op alle dieselenjingroottes.
Dit is die eerste deursigtige filter vir
’n brandstofbeheerbeleid.
Verbeter dieselverbruik tot en met
20% per tenk.
Dit benodig geen addisionele
installering van pompe in die
brandstoflyn nie.
Só lyk die suiwerheidsverslag
Tydsduur van toets: 282 sekondes
Skoonheid: 99,66%
Grootte van deeltjie: 0,5 mikron
Die filter kan onder andere
op ’n trekker gesit word.
Die filter kan in enige
model diesel enjinvoertuig
geïnstalleer word.

Hennie Naudé het baie vertroue in die Whale dieselfilter en gebruik dit reeds vir
agt jaar op sy toerusting.
>> “EK GEBRUIK DIÉ FILTER”
Hennie Naudé, ’n stoet- en saaiprodusent (sojabone,
mielies en sonneblom) van die Heilbrondistrik
is een van die eerste produsente wat die
Whale dieselfilter uitgetoets het en vandag dit
steeds op sy vyf trekkers en bakkie gebruik.
“Ek gebruik die filter op my toerusting, omdat
ek gehoor het jy kan tot 20% op jou diesel spaar.
Die filter hou jou diesel baie skoon en beskerm
HOE BESKERM DIE FILTER DIE OMGEWING?
• Die filter verminder uitlaatgasse (swart rook).
• Stel vlootbestuurders in staat om die vervoerkoolstofvoetspoor
aan te spreek.
• Verminder vlakke van groenhuisgasse wat veroorsaak
word deur dieselvoertuie (CO 2, Nox, en PM).
>> FILTER WORD GETOETS OP
´N JOHN DEERE TREKKER
Een van die toetse wat in die veld gedoen is,
was op ’n John Deere 6420 trekker van mnr B
Naudé in die Odendaalrus-distrik in die Noordwes
Provinsie. Die trekker was slegs gebruik vir
topbemesting en spuitwerk. Gedurende die
oesseisoen het die filter ’n addisionele 750 ure
gehou.
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
ook jou dieselsisteem. Dit maak die diesel só
skoon dat dit nie eens nodig is om jou oorspronklike
filter op jou trekker te vervang nie,” verwoord
dié Senwes-klant sy vertroue in dié produk.
Hy noem ook dat sy trekkers minder rook. “Ek
vervang nie die filter volgens ens ure u nie, maar eers
wanneer ek sien die filter raak vu vuil, want die filter
is deursigtig.”
>>
TOEKOMSBLIK •••
Die standaardfilter
waarmee die trekker
uitkom.
Die Whale dieselfilter.
Buiten die landbousektor, waar kan die
filter nog gebruik word?
Swaar, medium en ligte vragmotors;
busse; taxi’s
Laaigrawe; stortvragmotors;
padskrapers
Trokke; vurkhysers
4x4-voertuie; dubbelkajuite;
vierwielmotorfietse
Bote; vlootskepe
Sleepvoertuie; lughawe-voertuie
Dieselaangedrewe kragopwekkers en
nog vele meer. S
e landbou ou o se sekt kt k or or, , w
eb ebruik wor ord? d? d
Vervoer: Sw Swaar, m
se
Konstruksie:
Mynwese:
Ontspanning:
Marine:
Lughawens:
Ander:
Ruth Davies is die Redakteur van S enwes S cenario.
>
59

60
••• AGRI-WENKE
Lang strooptyd wag
op produsente
DIE SOMERPRODUKSIESEISOEN HET
OOR DIE ALGEMEEN LAAT BEGIN (LAAT
SOMERREËN). MIN VROEË MIELIES
EN SONNEBLOM IS DUS AANGEPLANT,
MET HEELWAT PRODUSENTE WAT
NOG TOT IN JANUARIE GEPLANT HET.
GEWAS SE IS OOR ’N LANG TYDPERK
AANGEPLANT, WAT LEI TOT GROOT
VARIASIE IN DIE ONTWIKKELING-
STADIUMS VAN DIE GEWASSE, WAT
GEVOLGLIK TOT ’N LANG STROOP-
PERIODE AANLEIDING GEE.
>> GROENTE
• Wortels, beet, spinasie en die winter groentes
kan geplant word.
• Peste, plae en siektes gedy onder vogtige
klimaatstoestande
• Uie (kultivarspesifiek) en knoffel kan vanaf
Maart geplant word.
• Inspekteer gereeld vir aartappel rttappel
-
mot, vroeë en laat roes en
n
spuit eerder voorkomend
as genesend.
>
4.
5.
1. JanDirk Engelbrecht
2. Johan du Toit
3. Castuff Sekgala
3.
6.
4. Jacques Odendaal
5. Izak du Plessis
6. Gerrit Oosthuizen
Volgens die Nasionale Oesskat tings -
komitee (NOK) se voorlopige oppervlakskatting
(24 Januarie 2012) is daar onderskeidelik 19,87%
en 16,59% minder sonneblom en grondboontjies
aangeplant, terwyl 10,87% meer mielies aange -
plant is.
Goeie reënneerslae gedurende Februarie, Maart
en April (soos deur sekere weervoorspellingsinstansies
voorspel) behoort te lei tot goeie mielie-
en sonneblomopbrengste.
Stronkboorderbesmetting het op verskeie plekke
op weerstandbiedende mielies (Bt) voorgekom en
daar moet dus gereelde inspeksies vir moontlike
insekskade gedoen word.
Oorlêlande moet skoongehou word en die grondoppervlakte
moet in so ’n toestand gehou word dat
dit waterindringing bevorder en vogverliese beperk.
GRONDKUNDE
Ná die afgelope paar jare se goeie reënseisoene,
was daar lanklaas so ’n intense midsomerdroogte
soos die afgelope tyd. Mielies is tot laat in Desember
geplant, terwyl sonneblomme tot einde Januarie
geplant is weens die laat afgelope oesseisoen.
Opbrengs- en graadverliese weens vroeë koue kan
dalk nog ’n probleem word vir die oes. Hou die
oorlêlande onkruidvry en die bewerkingsoppervlakte
in ’n goeie toestand, sodat soveel moontlike reën
opgevang kan word en om vogverliese tot die minimum
te beperk.
Groo Groot dele van die koringgronde moet nog goeie
reën kr kry, r voordat daar geplant kan word.
Indien Indd
grondontledings nog nie gedoen is
nie, niee
is dit nou ’n goeie tyd om die koringland
se s ontledings te doen, sodat die regte
bemestingsprogram b
gevolg kan word. Met ’n
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012
1.
2.

VEE
• Die bulle en windpompe behoort nou beide
lekker te werk.
• Oorweging behoort gegee te word aan die
oorskakel na ’n oorgangslek, veral nader na
einde Maart toe. Die oorgangslek moet veral
met proteïene verryk wees.
• Dit is belangrik om te onthou dat verse
voor die ouderdom van agt maande teen
brusellose (besmetlike misgeboorte) geënt
moet word. RB51 is duur en moet jaarliks
herhaal word, maar dit gee nie positiewe
toetsuitslae soos wat die ou stam 19 entstof
doen nie. RB51 kan ook op dragtige koeie
gebruik word.
• Ent solank kalwers in April teen Clostridiums
asook teen lam- en miltsiekte. Die opvolginenting
kan dan in Junie/Julie saam met
die skraag-enting van die groot diere gedoen
word.
• Ooie, veral dié wat in April/Mei gaan lam,
moet in Maart teen blou-uier geënt word.
• Sorg dat die nodige plaatjies, rekkies,
applikators en tange betyds gereed is vir die
herfs-lamseisoen.
• Diegene wat so besig was met planttyd dat
die wintervoer agterweë gebly het, daar is
nog tyd om vinnig Japanese radyse te plant.
• Groenvoer-aanplantings kan ook “gestagger”
word deur van nou af (Februarie) elke drie
weke ’n stuk groenvoer te vestig. Speel ook
met die kultivars om vir so lank moontlik
groenvoer beskikbaar te hê.
ruitpatroon-grondopname van 1 ha tot 2 ha word
die “raai” uit goeie gewasverbouing gehaal.
LANDBOU-EKONOMIE
Jy, as produsent, is sekerlik al baie gekonfronteer
en/of worstel self met vrae, soos “waarheen is
ek met my boerdery op pad?”; “is dit die regte
besluit?”; en “hoe gaan ek oorleef binne ’n milieu
van konstante verandering?”
Hierdie tipe vrae lei ons na die konsep van
strategiese bestuur waarby ons in die volgende
paar uitgawes bietjie gaan stilstaan. In sy
eenvoudigste vorm kan dit soos volg omskryf word:
’n plan ontwikkel vir die bereiking van ’n bepaalde
langtermyndoelwit”.
’n Strategie is deels beplan en deels ’n reaksie
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
>>
AGRI-WENKE •••
op veranderende omstandighede. Dit is dus ’n
dinamiese proses en moet voortdurend hersien en
aangepas word.
’n Goeie besigheidstrategie fokus op die volgende:
• Hoe om die boerdery te groei (ekonomie van
skaal).
• Hoe om aan verbruikersverwagtinge te voldoen
(produk).
• Hoe om beter te presteer as jou mededinger
(buurman).
• Hoe om aan te pas by veranderende
omstandighede (praktyke, tegnologie, mark,
wetgewing ensovoorts).
• Hoe om elke faset van jou besigheid optimaal te
bestuur.
• Hoe om finansiële doelwitte te bereik.
Dit is gevolglik noodsaaklik dat jy as produsent eers
die volgende selfondersoek sal doen ten einde antwoorde
op eersvermelde vrae te verkry:
• Beskik jy oor ’n basiese strategie vir jou boerdery?
• Wat behels hierdie strategie?
• Hoe effektief is die strategie?
• Is dit op skrif?
• Is of word dit gekommunikeer aan diegene wat
jou moet help?
In die volgende uitgawe gaan ons bietjie kyk na
die kritiese elemente van ’n strategie, die basiese
bestuurstake en fatale foute wat vermy behoort te
word. S
Dié artikel is saamgestel deur Johan du Toit, Gerrit Oosthuizen,
Izak du Plessis, Castuff Sekgala, Jacques Odendaal en
JanDirk Engelbrecht (Senwes Landboudienste). Skakel hulle
by (018) 464-7604 vir meer inligting.
>
61

62
••• PROMOSIE-ARTIKEL: AGRICOL
DUO festulolium
is die alles-in-een-oplossing
Agricol breek nuwe grond en
betree ’n nuwe mark met die vrystelling van hul
eerste festulolium variëteit.
DUO festulolium is ’n kruising tussen sagteblaar
langswenkgras en tetraploïed meerjarige raaigras.
Dit lyk soos ’n raaigras, het die verteerbaarheid van
’n raaigras en is so smaaklik soos ’n raaigras. Die
swenkgraskomponent verseker hoë produksie en
langslewendheid en daarom kan DUO ook ekstreme
somer- en wintertemperature beter hanteer.
DUO is omvattend in proewe geëvalueer en
resultate bewys dat DUO net so goed en selfs
beter as meerjarige raaigras presteer. DUO kan
aangeplant word vir weiding, kuilvoer, staande
hooi en “green chop”. Dit kombineer goed met
peulgewasse, wat dan ’n hoë-kwaliteit weiding, hooi
of kuilvoer verseker.
DUO kan in die herfs (Maart tot Mei) sowel
as in die lente (September tot Oktober) gesaai
word. Goeie saadbedvoorbereiding is noodsaaklik
en die oppervlakte moet gelyk, fyn gewerk en
ferm wees. Dit moet goed vasgerol word en kan
met groot sukses ook deur “no fill” plantmetodes
in bestaande grasse ingeplant word. Waar
langslewendheidsprobleme op meerjarige raaigras
ondervind word, is DUO die oplossing. S
oi
>
AGRICOL het ’n wye
reeks raaigrasse en klawers vir
aanplantings in die herfs, beskikbaar.
Meerjarige raaigrasse – Bealey, Bronsyn en
Alto.
Italiaanse raaigras – Agriton, Agriboost en TABU.
Westewolds – Energa, Agri Hilton en Peleton.
Die DUO festulolium is ook reeds dié
seisoen beskikbaar.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

64 ••• DEVELOPING AGRICULTURE
Market
segmentation
in livestock
BESIDES MASTERING THE LIVESTOCK
PRODUCTION ASPECTS, PRODUCERS
ARE TO KNOW AND UNDERSTAND
DIFFERENT MARKET SEGMENTS AND
FACTORS DETERMINING THE SELLING
PRICE.
> TEXT: CASTUFF SEKGALA
MARKET SEGMENTATION
Market segmentation is a process of dividing the
total heterogeneous market into several segments.
The livestock producer sells the products primarily to
two broad categories, namely:
• Ultimate consumers
• Business users
The sole criteria for the segmentation of the market
into one or other of these later categories, is the
customer’s reason for buying.
ULTIMATE CONSUMERS
These consumers usually buy and use the livestock
and/or its products for own personal or household
consumption, such as parties, rituals, funerals, etc.
They are therefore satisfying non-business needs
and they constitute the “consumer market”.
BUSINESS USERS
These are business organisations buying livestock
to use in their own businesses to make other
>
products. They constitute the “business market”.
This market has several segments, as illustrated in
Figure 1.
The retailers (supermarkets) play an important
role in the distribution of livestock products to the
countrywide consumer market.
On the other hand, the majority of primary producers
sell their livestock to feedlots, private buyers
and auctions, but not to the other segments of the
market, such as meat processors, wholesalers, retailers
as well as meat import/export agencies. As
Primary
producers
Feedlot
Abattoir
Wholesalers
• Beef
• Lamb
• Pork
• Goats
Retailers Processors
CONSUMERS
Importers/
Exporters
Hide and
skins
Figure1: Illustration of different market segments in
the livestock industry.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

such, there formally remains a huge traditional gap
between primary producers and consumers in the
meat supply chain (as indicated in Figure 1) and
this is an area that still needs to be explored.
MARKETING CHALLENGES FACING
LIVESTOCK PRODUCERS
There are various challenges facing emerging livestock
producers regarding livestock marketing,
namely:
• Lack of marketing information
• Transportation
• Infrastructure
MARKETING INFORMATION
A lack of marketing information is the main challenge.
As such, they (emerging producers) do not
know and understand the local, regional and national
livestock and meat prices, livestock and meat
classification characteristics, seasonal price movements
and areas of high/low demand and supply.
The common element of marketing information is
the market price, which is determined by the classification
characteristics of livestock and meat (i.e.
age, fatness, conformation, damage and sex) as
outlined in Table 1 and Table 2.
The livestock and meat prices are also affected
by the following factors:
Availability and price of maize
Demand and supply
Climate (rain, drought or fodder flows)
Imports of red and other meats
As a result, the livestock prices are normally high
during the months of October to December and lowest
during the months of January to March.
TO CONCLUDE
It is advisable for livestock producers to develop
marketing skills and think out of the box concerning
the different segments of the livestock market. S
REFERENCES
1. Paper No. 7 on Livestock Marketing: Red Meat Marketing.
2. South African Meat Industry Company (SAMIC): Meat
Classification Regulations No. R. 863, Government
Gazette of the Republic of South Africa. 1 September
2006.
>>
Castuff Sekgala is a livestock specialist at Senwes Agricultural
Services. Contact him at (018) 464-7480 or send an email
to castuff.sekgala@senwes.co.za for more information.
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
DEVELOPING AGRICULTURE •••
>
65
TABLE 1: CLASSIFICATION CHARACTERISTICS OF BEEF,
LAMB, SHEEP AND GOAT MEAT.
AGE CLASS CONFORMATION CLASS
0 teeth A Very flat 1
1 - 2 teeth AB Flat 2
3 - 6 teeth B Medium 3
More than 6 teeth C Round 4
Very round 5
FATNESS CLASS DAMAGE CLASS
No fat 0 Slight 1
Very lean 1 Moderate 2
Lean 2 Severe 3
Medium 3 SEX
Fat 4 Carcass of a ram or bull as
Slightly over fat 5
well as hamel, kapater or ox
showing signs of late castra tions
Excessively over fed 6 of AB, B or C are identified.
TABLE 2: CLASSIFICATION CHARACTERISTICS OF PORK.
% MEAT* mm* CLASS CONFORMATION CLASS
≥70 ≤12 P Very flat 1
68 - 69 13 - 17 O Flat 2
66 - 67 18 - 22 R Medium 3
64 - 65 23 - 27 C Round 4
62 - 63 28 - 32 U Very round 5
≤ 61 > 32 S
No specifications in respect DAMAGE CLASS
of % meat apply in the case
of rough, sucking pig (≤20kg)
and sausage pig (≥100,1kg).
Slight
Moderate
1
2
Severe 2
FAT THICKNESS** SEX
% MEAT* The carcass of a boar as
Only in the case of the
Hennessy classification
apparatus.
well as of a barrow showing
signs of late castration are
identified.

PROMOSIE-ARTIKEL: SIE-AR TASOL SOLAR ENERGY SOLUTIONS •••
H ernubare
energie
is die
gonswoord
Die grootste elektrisiteitsverbruiker in elke
huishouding is die waterverwarmer of sogenaamde
geiser. Met die skerp styging in elektrisiteitstariewe
verlede jaar en ook die beplande styging van Eskomtariewe
vanaf einde Maart vanjaar, het dit onontbeer-
lik geraak vir elke huishouding om na ander maniere
te kyk om elektrisiteit te bespaar, waarvan die gebruik
van die son se energie vir waterver war ming die eerste
prioriteit moet wees.
Agri SA het ’n beroep op die land se produsente
gedoen om spaarsamig met krag te werk gedurende
dié tye van die dag wanneer die vraag na elektrisiteit
normaalweg baie hoog is, veral weeksaande in
spitstyd tussen 17:00 en 21:00. Johannes Möller
(President: Agri SA) het in ’n verklaring gesê beurtkrag
kan landbou- en voedselproduksie knou en in
sommige gevalle selfs vernietig. “Daarom is dit
belangrik dat almal, ook landbouers, gehoor moet
gee aan Eskom se beroep op kragverbruikers om
besparingspraktyke toe te pas ten einde ’n beurtkragstelsel
te vermy,” het Möller gesê.
Tasol Solar Energy Solutions is spesialiste in die
gebruik van sonnige Suid-Afrika se gratis sonenergie
om water meer koste-effektief te verwarm. Talle
opsies vir sonkragwaterverwarmingstelsels is by
Tasol Solar Energy Solutions beskikbaar en alle
stelsels dra ’n vyf jaar waarborg.
Alle sonkragstelsels wat Tasol Solar Energy
Solutions installeer, is volgens SABS-standaarde
vervaardig, getoets en goedgekeur. Slegs professio
neel gekwalifiseerde loodgieters wat PIRB
geregistreer is, mag Tasol produkte installeer.
Tasol Solar Energy Solutions is ook ’n lid van die
Sustainable Energy Society of Southern Africa
(SESSA). SESSA reguleer die solarbedryf deur
middel van streng reëls en regulasies.
Paul Maree, eienaar van Tasol Solar op Kroonstad,
Bethlehem, Kimberley en Bloemfontein sê
dat huishoudelike hittepompe die gebruik van die
element van ’n geiser, die grootste kragverbruiker
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
>> PLAAS JOU BESTELLING
BY SENWES VILLAGE
Senwes kliënte kan nou
hittepompe aanskaf deur van
Senwes se kredietfasiliteite
gebruik te maak. Plaas ’n
bestelling by jou naaste Senwes
Village en hulle sal Tasol Solar
vra om jou element te vervang
met ’n kostedoeltreffende
hittepomp.
>
67
“Deur die
son se energie
te benut om
daagliks water
te verwarm, kan
’n huisbewoner
se kragrekening
met tot 40%
daal.”
– TASOL SOLAR
ENERGY SOLUTIONS
Die elektrisiteitsverbruik van Huis Eden, ’n sentrum vir
hawe lose mense in Kroonstad, het byna met die helfte
verminder, omdat laedruk-sonkragwater ver warmers en
hittepompe by die sentrum geïnstalleer is. Van links is ds
Joe Venter, ds M.G. van Rooyen en Kabous du Preez (almal
van die NG Gemeente Kroonheuwel-Noord in Kroonstad,
se Barmhartigheids kommissie), pastoor Johan Esterhuyse
(Hoof: Eden Christelike Bediening), Diederick Reinecke
(Bemarker: Tasol produkte) en Paul Maree (Tasol konsessieeienaar:
Vrystaat en Noord-Kaap).
in elke huis, uitskakel. ’n Gewone element van ’n
standaardgrootte geiser by ’n woonhuis verbruik
nagenoeg 4 kW elektrisiteit per uur. ’n Hittepomp
verbruik slegs 1,25 kW elektrisiteit per uur, maar
beskik oor die uitsettingsvermoë om 5 kW se krag
per uur te bied.
Die huishoudelike hittepompe is ideaal om vir
elektrisiteitsbesparing by woonhuise, skoolkoshuise,
melkstalle ensovoorts te gebruik. Verskeie produsente
het ook al vir hul plaasarbeiders die 111 liter
laedruk-sonwaterverwarmers laat installeer en daardeur
word hul lewensomstandighede ook verbeter.
Vir meer inligting en ’n gratis kwotasie, kontak
gerus vir Diederick Reinecke (Bemarkingsbestuurder:
Tasol Solar Energy Solutions) by (056) 213-1245
of stuur ’n e-pos na diederick@tasolsolar.co.za.
Besoek ook hul webbladsy by www.tasolsolar.
co.za vir meer besonderhede. S

68 ••• PROMOSIE-ARTIKEL: ADVANCE SEED
Haal die raaiwerk
uit grasmengsels
VEEBOERE KAN NOU DIE RAAIWERK
UIT DIE VOORBEREIDING VAN VOORAF-
VERMENGDE GRASMENGSELS HAAL.
Met die nuwe Prime Beef
Blend grasmengsel vanaf Advance Seed, leiers
op die gebied van verskeie weidingsade vir
die Suid-Afrikaanse veeprodusent, kan hierdie
produsente nou ’n vooraf-vermengde grasmengsel
op hul weidings aanplant, wat bykomende
voedingsvoordele aan hulle kuddes bied.
Prime Beef grasmengsel se voedingsvoordeel
is nie aan vee onder normale weidingstoestande
beskikbaar nie, wat beteken dat Advance Seed
se nuwe grasmengsel wesenlike voordele aan die
veeprodusent bied.
Die grasmengsel is geskik vir produksie op
beide droëlande en op besproeiingslande en moet
gedurende die maande tussen September en Maart
aangeplant word. Die gras benodig ’n subtropiese
klimaat, met ’n gemiddelde jaarlikse reënval van
sowat 400 mm.
Hierdie weiding is veral geskik vir vrugbare grond
en die aanbeveelde saaidigtheid vir beide ry- en
breedwerpig gesaaide aanplantings, is 10 kg per
hektaar. In die geval van ry-aanplantings behoort die
Verskaffers van
staatmaker saad
Vir goeie gehalte
wintervoergewasse,
grasperk en turfgras.
www.advanceseed.com
rywydte tussen 30 cm
en 90 cm te wees om die
beste resultate te verkry.
In droë gebiede waar
daar minder as 400 mm reën per jaar val, word
addisionele besproeiing van die weiding aanbeveel.
Diep, vrugbare grond word verder aanbeveel om die
peulgewas-komponent van die mengsel ten beste
te laat presteer. In hierdie droër gedeeltes, beveel
Advance Seed ook aan dat daar slegs van ryaanplantings
gebruik gemaak word en dan ook met
’n voorgestelde rywydte van 90 cm.
Soos in die geval van die meeste van
Advance Seed se produkte, is die Prime Beef
grasmengsel ook bedek met Advance Seed se
Agricote-saadbedekking wat voedingstowwe en
groeistimulante bevat. Hierdie saadbedekking
vergemaklik die hantering van die saad tydens plant
en bevorder die suksesvolle vestiging van sterker
saailinge met ’n verhoogde oorlewingsvermoë.
Daar is dus geen raaiwerk meer wanneer
Advance Seed se spesialis-weidingsgewasse
aangeplant word nie. S
ie
y.
>>
Vir meer inligting, besoek gerus Advance Seed se webwerf
by www.advanceseed.com of kontak Advance Seed by (011)
762-5261.
Wintervoergewasse nou beskikbaar:
Vir meer inligting skakel: 011 762-5261 of 0861 AGRICOTE
E-mail: sales@advanceseed.com

Ds Willie Botha
Lees: Psalm 1
In die jaar 1500 het Kaptein
Pedro de Ataide op pad terug van die Ooste na
Portugal, ’n boodskap in ’n skoen onder ’n melkhoutboom
in Mosselbaai gelaat. Drie maande later
het ’n skip van die Oos-Indiese vloot verbygekom
en die boodskap aan Portugal besorg. Hierdie
melkhoutboom was die eerste poskantoor in
Suid-Afrika. Daar is ook ander bome wat bekende
bakens in Suid-Afrika is. Dink maar aan die enorme
aantrekkingskrag van die groot geelhoutbome in die
Tsitsikamma, of die pragtige kremetartbome in die
Kruger Wildtuin.
Bome het ’n enorme rol in die Bybel gespeel.
’n Boom het die middelpunt van die tuin van Eden
aangedui. In Esegiël 17 word Israel met ’n pragtige
seder op die Libanon vergelyk. Die simboliek van die
wingerdstok, vye- en olyfbome is welbekend deur
die Bybel.
Psalm 1 dien as ’n inleiding of voorportaal vir die
res van die Psalms wat volg. Op ’n manier vat dit
die essensie van die boek saam. Die leser staan
van die begin a f voor ’n keuse: jy kan die pad van
goddeloses kies wat tot ondergang lei, of die pad
kies waarop die Here regverdiges lei. Die regverdige
word vergelyk met ’n boom langs ’n waterstroom.
Hy is lewenskragtig en ’n lus vir die oog. Hy dra sy
vrugte op sy tyd. Tydens droogtes en woestynwinde
sal sy blare nie verwelk nie. ’n Boom langs ’n
waterstroom is bekend vir sy permanensie en
standvastigheid. In so ’n boom vind die voëls ’n nes
en die vee skadu. ’n Boom langs ’n waterstroom is
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
>>
VIR DIE SIEL •••
Wees ’n boom
>> BOOM = ’N BAKEN VAN
LEWENSKRAGTIGHEID EN
PERMANENSIE
• Die Psalmdigter het ’n enorme bron van
lewenskrag en inspirasie uit die Tora (die
wet van Moses wat in die eerste vyf boeke
van die Hebreeuse Bybel opgeteken staan)
gekry.
• Bome is bekende bakens in die Bybelse en
ons eie geskiedenis.
• ’n Gelowige se lewe straal dieselfde eienskappe
as ’n boom uit.
• Wees ’n boom.
niks anders as ’n baken nie.
Teenoor die lewenskragtigheid van die boom en
sy permanente staanplek, steek die kaf sleg af. Dit
is kwalik vergelykbaar. Kaf het in homself nie eens
voedingswaarde nie, wat nog te sê van kwaliteite
van lewe. Dit is klaaglik gedoem tot ondergang.
Gelowiges wat God se Woord ernstig opneem, kan
vandag nog met ’n boom vergelyk word. Omdat ons
krag uit die onuitputlike waterstroom van God se
sorg, liefde en genade kom, kan gelowiges se lewe
’n lus vir die oog wees. Kom ons wees hierdie jaar ’n
boom langs ’n waterstroom. S
Ds Willie Botha is van die Nederduitsche Hervormde Gemeen
te op Lydenburg. Skakel hom by 082 786 3458 of stuur
’n e-pos aan wbot@absamail.co.za.
>
69

70
••• NUUS
210 liter
oliedromme sorg
vir hope adrenalien
’n Gelukkige Senwes klant en
’n Village personeellid glimlag breed nadat hulle
gehoor het hulle gaan Maleisië toe om die F1 Grand
Prix in lewende lywe te gaan beleef.
Die Village manne wat deel was van die 2011
Engen Olie Bonanza het tussen 1 Oktober en 31 Desem
ber 2011 teen mekaar meegeding om te sien
wie die meeste olie kan verkoop, terwyl klante kon
inskryf vir die kompetisie waar hulle 210 liter (1 x
210 liter of 11 x 20 liter) Engen smeermiddels moes
koop.
Salo Joubert van Bothaville, is die klant wat
tydens die gelukkige trekking as wenner aangewys
is. Hy wen die reis van ’n leeftyd na die Malei siese
F1 Grand Prix. Paul Leask (Agri Besigheidsverkoopsbestuurder:
Engen) en Gerhard Louw (Bestuurder:
Senwes Village, Viljoenskroon) sal saam met Salo
die vakansie meemaak.
Gerhard het 30 000 liter begroot vir die kompetisie,
maar het die kompetisie met 42 949 liter se
werklike verkope afgesluit. In die tweede plek was
Ottosdal Village wat 55 360 verkoop het, terwyl
daar begroot is vir 50 000 liter.
Joel Mosololi wat by Viljoenskroon Village werksaam
is, het ook ’n toekenning ontvang vir die
persoon wat die meeste dromme op een dag
verkoop het. Hy het ’n volle 35 X 210 liter dromme
(7350 liter) op een dag verkoop – dit wil gedoen
wees, baie geluk Joel!
>
Die Village bestuurders wat die pryse in ontvangs
geneem het, saam met van Senwes Village en Engen
se personeel. Voor van links is: Kevin Smit (Aankoopbestuurder:
Senwes Village), Herci Venter, Phillip
D’Alebout (Lichtenburg), Joel Mosololi, Dirk Theron
(Hoopstad) en Neel Rust (Algemene Bestuurder: Handel).
Agter van links is Willie Coetzer (Landbou verteenwoordiger:
Engen), Hennie Muller (Potchefstroom),
Johan du Plessis (Bultfontein), Gerhard Louw, Buks
Taljaard, Riaan van Eeden (Ottos dal), Gerhard
Odendaal (Bloemfontein), Louis Lingen velder
(Kroonstad) Kallie Kotzé (Landbouverteenwoordiger:
Engen) en Paul Leask.
Villages wat baie naby aan hul doelwitverkope
gekom het, het merietetoekennings ontvang. Hulle
is Bultfontein, Lichtenburg, Welkom, Potchefstroom
en Hoopstad.
Kroonstad Village het weggestap met die “Beste
Uitstaller” prys tydens die kompetisie en Bultfontein
en Bloemfontein se Villages het ’n tweede plek vir
hul Olie Bonanza uitstalling gedeel. Buks Taljaard
(Bemarkingsassistent: Senwes Village, Ottosdaldistrik)
is aangewys as die beste Bemarker tydens
die kompetisie.
Hercie Venter (Nasionale Verkoopsbestuurder:
Engen Smeermiddels) het tydens die oorhandigingsfunksie
gesê dat Engen se ankerbesigheid in die
landbousektor by Senwes lê. “As ons doelwitte stel,
is Senwes heel bo-aan ons lys om ons te help om
dit te bereik,” het hy gesê. S
Elke bydrae het gehelp, baie dankie
Die brandrampfonds wat verlede jaar deur Senwes
gestig is, het menige produsente van die Vrystaat
en Noordwes gehelp om die skade wat op hul
plase deur verwoestende brande aangerig is, te
herstel.
Agri NW en Vrystaat Landbou het elkeen ’n bedrag
van R220 000 ontvang, wat dan aan produsente in
Senwes se bedieningsgebied geallokeer is. Pro dusente
het die geld onder andere gebruik vir diesel,
veevoer, draad, plastiekpype en veemedisyne.
“Die skenking het beslis die produsente wat
finansiële hulp nodig gehad het, gehelp. As dit nie
vir dié fonds asook die welwillendheid en ondersteuning
van mede-pro du sente was nie, sou die
produsente dit nie gemaak het nie,” het Boeta du
Toit (Hoofbestuurder: Agri NW) gesê.
Vrystaat Landbou en Agri NW spreek hul dankbaarheid
uit teenoor Senwes, hul klante, verskaffers
asook die produsente wat hulp en bystand verleen
het aan hul mede-produsente. S
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

NUUS •••
Produseer meer op dieselfde hoeveelheid grond
Een akker kon in 1960 kos vir
een persoon gee, in 2005 kon dit vir 1,8 persone
kos gee en in 2050 sal dit vir 2,4 tot 2,6 persone
kos moet gee.
“Op dieselfde grootte stuk
grond moet daar van -
dag meer geproduseer word,”
het mnr Kobus Linde que
(bestuurder: Monsanto Afrika)
tydens Monsanto se mediajaareindfunksie
verlede jaar
gesê.
Monsanto het begin om in
Berkina Faso te belê om pro -
duksie in die wêreld te ver hoog.
Landbou gaan onder droogtes
gebuk en daar om werk Monsanto
tans hard daar aan om ’n
droogte verdraag saamheidsgeen
in Afrika geregistreer te kry.
Dié plant het die vermoë om
stremmingsperiodes te oorleef
®
Ons witmielies lyk goed op papier
en nóg beter op die land.
DEKALB ® – Dis mos mielies!
Na afloop van Monsanto se oorsig- en 2012gesprek
het die media en Monsanto personeel
teruggedelf in die diggings (1890’s). Van
’n delwer, dominee tot ’n bar moeder was
by die geleentheid. Van links: Izak Hofmeyr
(Veeplaas), Susan Botes (Land bouweekblad)
– die bar moeder, Charl van Rooyen (Landbouweekblad),
Willie Louw (NWK Arena) en
Nico von Burick (Landbouweekblad).
Monsanto tel: 011 790-8200 | www.monsanto.co.za
Kliënte is welkom om ons kliëntedienslyn te skakel by 011 790-8201 of stuur ’n e-pos aan: customercare.sa@monsanto.com.
Net Abacus ® van BASF gee AgCelenceTM . Vir meer inligting oor Abacus ® , SMS* die woord “ABACUS12”,
jou naam en area na 33090 en ons skakel jou terug. *SMS-koste is R1.50.
BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk Sestiendestraat 852, Midrand Tel: +27 11 203 2400 Faks: +27 11 203 2461 Epos: AgCelence-za@basf.com.
Abacus ® Reg. No. L8048 Wet No. 36 van 1947. Aktiewe bestanddele: Piraklostrobien 62,5 g/l. Epoksikonasool 62,5 g/l. Skadelik.
Vir volledige gebruiksaanwysings, verwys na die etiket. Abacus ® is ’n geregistreerde handelsmerk van BASF Suid-Afrika (Edms) Bpk.
en wanneer toestande weer gunstig is, normaal
verder te ontwikkel. Volgens Lindeque het die
inisiatief só ’n groot indruk op Bill Gates gemaak, dat
die Gates Foundation saam met Howard Buffet, die
WEMA-projek befonds het. ’n
Bonus is dat die produsente
die saad gratis sal ontvang.
Navorsing toon dat 175 mil -
j ard liters per dag op landbougrond
in Amerika uitgespuit
word. “Produsente moet leer
om drupbesproeiing aan te
bring, sodat baie minder water
gebruik word vir ’n groter
opbrengs,” het Lindeque
gesê. Hy meen produsente sal
hul opbrengs kan verdubbel
wanneer hulle die droogteverdraag
saamheids geen plant
met ’n derde van die water en
kunsmis wat hulle gewoonlik
gebruik. S
71
Dis mos die keuse!
Hoë opbrengspotensiaal
Stabiliteit
Goeie staanvermoë
Besproeiing
Witmielies Witmielies Witmielies
Nuut
DKC78-15B
DKC78-45BR GEN
DKC78-35R
DKC77-61B
DKC77-85B GEN
DKC79-05
van BASF
A06309/SS

72
“Th
T ink fr
••• LEEFSTYL • LIFESTYLE
r sh”
ff e
“E ntertain with ease”
72 ••• KOMPETISIE
Gooi bestanddele
in en ontspan
DAAR IS DAREM NIKS LEKKERDER
AS WANNEER DIE REUK VAN
VARSGEBAKTE BROOD JOU
VROEGOGGEND WAKKER MAAK NIE;
EN AS JY BOONOP NOG KON SLAAP
TERWYL DIE DELUXE BROODMASJIEN
VIR JOU DIE MENG-, KNIE- EN
BAKPROSES GEDURENDE DIE AAND
GEDOEN HET, IS JY EERS IN JOU
ELEMENT.
WENNER DESEMBER 2011: Wilna Saayman van Riversdal het die Salton Food Steamer gewen.
Baie geluk en lekker kook!
>
Tupperware makes it easy
to pack a lunchbox for your family – it
keeps your food warm, fresh and tasty
and on top of all of this it is a space
saver wherever you go.
>> WIN WITH SENWES
SCENARIO AND TUPPERWARE!
A reader stands the chance to win
these practical, smart and versatile
Tupperware products worth R700.
To enter SMS Senwes + Tupper +
your name + your email address to
31022. The competition closes on
3 April 2012.
Standard SMS tariffs apply. S
For more information on the Tupperware
range contact Ursula Pretorius
at 082 662 9282.
>> WEN MET SENWES SCENARIO
’n Gelukkige leser staan die kans om die Sunbeam
broodmaker te wen. Al wat jy hoef te doen om
in aanmerking te kom vir hierdie prys is om die
volgende na 31022 te SMS: Senwes + Scenario +
jou naam en van + jou e-posadres. Kompetisie sluit
3 April 2012. Termes en voorwaardes geld. S
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

DANKBAARHEID...
Corné Muller-Bodenstein en haar
man Hennie (Senwes Scenario
Oktober 2011-wenners) het ’n
tweedagpakket by die Feather
Hill Spa gewen. Hulle deel hul
dankbaarheid oor dié prys:
“Om dankbaar te wees en
dit nie te sê nie, is soos om ’n
geskenk mooi toe te draai, maar
dit nooit te gee nie. (Anoniem)
Baie dankie Feather Hill en Scenario
vir die wonderlike drie dae
van hemelse bederf. Ek kan nie vir
julle in woorde sê wat en hoe baie
dit vir ons beteken het nie.
Wanneer groot en wonderlike
dinge in my lewe gebeur, voel dit
altyd vir my dat “dankie” so ’n ou
afskeepwoordjie is, maar weet
dit het ongelooflik baie vir ons
beteken. Hierdie gebeurtenis is
iets wat ons altyd saam met ons
sal dra.” S
Hennie en Corné
Liefde en omgee
is sinoniem met
FEATHER HILL SPA
Kom geniet ons roos- en granaatbederf...
Februarie/Maart 2012 • www.senwes.co.za
LEEFSTYL: FEATHER HILL SPA •••
Rose is ’n simbool van skoonheid en oorvloed.
P rofetiese betekenis van die roos:
Dit verteenwoordig die noue verband waar Jesus vir
ons sondes gesterf het…skoonheid is jou gedeelte.
Rose is ’n antidepressant wat help om angs
te verminder en is goed vir liggaam,
verstand en siel.
P rofetiese betekenis van die g ranaat:
Jesus het jou lief ongeag van jou persoonlike
mislukkings. Dit is die simbool van die bruilofsvrug
en die Vader se liefde vir ons.
Granaatolie help teen veroudering.
www.featherhillspa.com
(018) 285-1050
079 556 9915
>> WEN ’N ROOS PAKKET
VIR TWEE
Die pakket sluit in:
Roos wrap, roosbad en
roos-eksfolieerder.
Middagete met ’n
rooskelk en liefdeskoekies.
Potpourri-sakkie.
Skryf só in
SMS Senwes + Spa + jou
naam en van + e-posadres na
31022.
Standaard SMS-tariewe geld.
Sluitingsdatum: 3 April 2012.

74
••• PROMOSIE-ARTIKEL: NUTRI FEEDS
Gee jou diere
woema dié winter
Dit is weer tyd om te besin oor
winterlekke. Ag nee! Al die hope inligting en gevegte
oor met wie en van wie en hoeveel en, en, en...
Nutri Feeds gaan dit vir jou makliker maak.
Somerweiding verskaf nie voldoende fosfaat
aan beeste en skape nie en in die winter is die
voorsiening van proteïen en fosfaat nie voldoende
nie. Vir produserende diere is daar in natuurlike
weiding gewoonlik ook nie voldoende energie nie.
Produsente word dikwels om die bos gelei as dit
kom by winterlekke, omdat hulle aanbeveel word
om ’n goedkoop winterlek te koop (of self te meng),
sonder voldoende voedingstowwe.
In die meeste gevalle is fosfaat in die winterlekke
nie voldoende nie. Die som word dikwels voor die
produsent gehou om te kyk na koste per dier, per
dag, wat natuurlik sinspeel op inname van goedkoop
lekke. ’n Mens kan jouself baie maklik bankrot
spaar, deur lekinname te probeer beperk. Diere het
’n minimum behoefte aan sekere voedingstowwe.
As ons die inname beperk tot so laag as moontlik
TABEL 1: NUTRI LICK-REEKS.
PRODUKTIEWE DIERE
(met ander woorde
wolgroei, vleis, melk)
Nutri Lick
Energie 18
Nutritub
Energie
Nutri Lick
Bees 50 of
Nutri Lick
Winter 40
Figuur 1: Watter lek om te gebruik?
>
Vroeg winter
Nutritub
Proteïen
gaan diere nie die voedingstowwe inkry nie – hulle
gaan dus kondisie verloor, of baie langer aanvullings
nodig hê om die behoefte aan te vul.
Daar is altyd die opsie tussen ’n meeltipe lek en
’n blok, die sogenaamde Nutritub. Al Nutri Feeds
se lekke bevat voldoende voedingstowwe asook
fosfaat (P) om in die dier se behoeftes te voorsien.
Dit is dikwels gevaarlik om duimreëls te gee, want
soos mense, is al die koeie of skape in ’n kudde
nie dieselfde nie, maar om lesers nie met moeilike
wiskundige formules op te saal nie, kan ons sê dat
beeste ten minste 150 g proteïene en 6 g fosfaat
nodig het vir onderhoud. Skape het 25 g proteïene
en 1 g fosfaat per dag nodig vir onderhoud. Sien
Tabel 1.
Nutri Feeds het konsentraat-opsies beskikbaar
om in al die dier se behoeftes te voorsien waar
die boer self mielies, sout of melasse wil byvoeg.
Nutri Feeds se voere word met die nuutste
tegnologie geformuleer deur ‘n veekundige span wat
voortdurend hul produkte ondersoek en verbeter. S
Inname Bees Inname skaap Proteïen (g)/Fosfaat (g) Proteïen/Fosfaat
Produk % Proteïen % Fosfaat (g)
(g) per dag vir beeste vir skape
Nutri Lick Bees 50 50 2 300 N/A 150 / 6 N/A
Nutri Lick Winter 40 40 2,3 375 N/A 150 / 8,6 N/A
Nutri Lick Winter 32 32 1,3 470 78 (onderhoud) 150 / 6 25 / 1
Nutri Lick Energie 18* 18 0,6 1 100 (min) 195 (min) 200 / 6,6 35 / 1,1
Nutritub Energie* 18 0,5 1 100 (min) 195 (min) 200 / 5,5 35 / 1
Nutritub Proteïen 28 1,6 575 90 (onderhoud) 150 / 9,2 25 / 1,4
* Die duimreël verander by produksielekke na ‘n minimum van 200 g proteïene vir beeste en 30 g vir skape.
DROË DIERE
Laat winter
(doodmaakmaande)
Nutri Lick
Winterbreker
32
Nutritub
Energie en
Nutritub
Proteïen
50/50
>>
Indien jy enige navrae
het, kontak gerus Nutri
Feeds se Tegniese
Adviseur in jou gebied
of besoek ons by www.
nutrifeeds.co.za. Jy kan
ook Nutri Feeds se
kantoor skakel by (056)
344-2200 om meer uit
te vind oor Nutri Feeds
se aanvullings.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012

76
••• IN MY VISIER
Totsiens
“Ek het die plaas verkoop, as jy
nog een maal hier wil jag beter jy gou kom kuier.”
So eindig ek toe op Lammerfontein in die
Moordenaarskaroo, om dié plek se ooptes te groet.
Dit was die laaste aand van my vyf dae daar voordat
ek moes terugkeer Durban toe. By my vuur kon ek
die afgelope paar dae se jag- en staptogte en my
afskeid van hierdie geliefde plek oordink en herleef.
Ek het langs ’n droë rivierloop kampeer, op ’n plek
wat ek en Piet jare gelede gekies het.
Op die eerste dag van my afskeidsbesoek het
ek skuins ná vyfuur hout aangepak op ons ou
vuurmaakplek en toe sit en kyk hoe die dag luiweg
oor die rante die skemerte in drentel. Toe dit goed
donker was, het ek vleis gebraai en geluister hoe
die nagkiewiete en verskeie jakkalse met mekaar
gesels. Dit was ’n soel April-aand en ek moes
eenvoudig die nag buite deurbring. So, ek het
my matras en beddegoed op my kwadfiets se wa
oopgesprei. Daar kon ek rustig die wye nag se
stilte en die Melkweg se sterreprag waardeer – die
Hemelstraat het Ma Lenie dit altyd genoem, die plek
waar die engele dans.
Ek is in die grou skemer by die groen hek op die
bultjie deur, daar waar die enkele gwarrieboom,
soos so baie jare al, steeds gedwee waghou. Een
jaar het ek reg van onder dié boom ’n springbokram
geskiet. Nogal met die .375 H&H. Die afstand was
150 m.
Toe die son sy kop oor die rante lig, het ek ’n
springbok ver teen ’n rant sien wit en hom toe met
’n wye ompad bekruip. Twee ure later was ek in
posisie maar hy was steeds te ver en die wêreld te
oop om nader te gaan, dus het ek by ’n rotsriffie
neergesak en gewag. In dié wye land moet geduld
jou wagwoord wees as jy te voet jag, anders gaan jy
leëhand huis toe.
Terwyl ek daar sit, het ek vele van my
vorige besoeke in herinnering geroep. Die
Meintjiesplaatsrivier het skuins agter my, diep in
skeur gebêre gelê. Dis teen een van die toringkranse
bo sy bedding dat ek een jaar amper afgetuimel
het. Anderkant die rivier het Boesmanskop gelê. ’n
Hoë spitskop met steil hellings waarteen min mense
>
Koos Barnard
dit waag. Daar het ek een jaar op 24 Desember
my tentjie teen die skuinste staangemaak nadat
ek ’n gelyktetjie uitgeskrop het. Toe Kersoggend
aanbreek, het ek met ’n beker koffie in die hand
en stoksielalleen, die Moordenaars se stil genade
ingedrink. Teen Boesmanskop het ek gesien teen
watter ongelooflike kranse en hellings vaalribbokke
ligvoets af kan beweeg.
Ek het vele ander jagtogte onthou. Op
Lammerfontein het ek my eerste vaalribbok in die
Moordenaarskaroo geskiet en dis ook hier waar ek
as jagter ware geduld kom leer het. Ook dat die
Moordenaars se oënskynlik lewelose, woestynagtige
voorkoms jou erg kan mislei. Dié dorre klipland is ’n
paradys, jy moet net leer om fyner as gewoonlik te
kyk om die lewe hier raak te sien.
Die springbok het later in my rigting begin wei en
toe merk ek ’n vaalribbok op, ook op pad my kant
toe. Hulle het my nooit gesien nie en toe die eggo’s
van die tweede knal wegsterf, het ek opgestaan en
aangestap na waar die twee ramme stil bly lê het.
My jag op Lammerfontein was volbring.
Met die nag se swart karos om die Karoo gevou
het ek met ’n swaar hart langs my vuur gesit. Dit
was tyd om totsiens te sê en ek het gewonder of
ek ooit weer my tent op Lammerfontein sou kon
staanmaak. ’n Jakkals se melankoliese roep langs
die sandloop het my so swaarmoedig gestem dat ek
besluit het om dadelik op te pak. Toe ek vir oulaas
deur die groen hek ry waar die gwarrie waghou, het
ek hartseer en alleen gevoel.
Om te groet is ’n bietjie soos stadig doodgaan
– al wat jy saam kan neem is herinneringe. Vir
’n ruk lank is dit genoeg, want jou geheue is nog
vars, maar dan raak die onthou dowwer en vervaag
tot vergeelde bladsye waardeur jy met al groter
tussenposes blaai.
Ja, afskeid is hartseer, donker…maar uit elke
donker nag word ’n nuwe dag gebore. Elke afskeid
is ’n perron na ’n nuwe bestemming, ’n ongekaarte
pad wat wag. Dis ’n nuwe stukkie genade wat die
lewe in jou uurglas skink. S
>>
Koos Barnard is ’n voltydse jagskrywer.
www.senwes.co.za • Februarie/Maart 2012
Koo

Draai briek aan.
Hoë rug om ou rugbybesering te sus.
Verstelbare kussing vir skoonma.
’n Plekkie vir jou dop.
Behandelde raam vir beskerming teen wind en weer.
’n GRATIS kampeerstoel ter waarde van R500 is joune
as jy ’n 210L-drom Premium Engen Smeerolie aanskaf.
Bepalings & Voorwaardes Geld. Terwyl voorraad hou.
Hierdie aanbod is slegs geldig by hierdie deelnemende kanale: Landbou-köoperasies en The Oil Centre.
Opgestopte kopkussing om die wolke dop te hou.
Verstelbare rugleuning vir ‘n dutjie êrens in die koelte.
Stewige staalraam vir kuier om ‘n potjie.
DRAFTFCB CAPE TOWN ENGE001116/A