Voorbeelde van Beplanning en Assessering
Voorbeelde van Beplanning en Assessering Voorbeelde van Beplanning en Assessering
VOORBEELDE VAN BEPLANNING EN ASSESSERING LEERAREA: EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE SENIOR FASE Januarie 2008
- Page 2 and 3: INHOUD BLADSY NR. Inleiding 3 • D
- Page 4 and 5: DIE HWWWWH OM ASSESSERINGSTAKE (AT
- Page 7 and 8: ste 1 Kwartaal Week Nr. 1 2 -7 GRAA
- Page 9 and 10: 2de Kwartaal Week Nr. 11 - 12 Datum
- Page 11 and 12: o Diens- /Kleinhandelondernemings -
- Page 13 and 14: 34 - 36 KONSOLIDASIE 37 - 40 GTA Af
- Page 15 and 16: KWAR LU’s en AS’e Fokus ASSESSE
- Page 17 and 18: GRAAD 9-ASSESSERINGSTAAK EKONOMIESE
- Page 19 and 20: RUBRIEK OM DIE MARKDAG-SIMULASIE-AK
- Page 21 and 22: • Identifiseer finansiële instel
- Page 23 and 24: de 4 KWA RTAA L Week Nr. Datum volt
- Page 25 and 26: KWA RTAA L LU s en AS e FOKUS ASSES
- Page 27 and 28: Nabetragting deur onderwyser 27
- Page 29 and 30: Skuld R56.1b Die 2007-Begroting ond
- Page 31 and 32: GRAAD 7 ste 1 Kwarta al Week Nr. 1
- Page 33 and 34: 24-26 27 o Neem deel aan ʼn gesamen
- Page 35 and 36: GRAAD 7-ASSESSERINGSPROGRAM Assesse
- Page 37 and 38: GRAAD 7-LESPLAN LEERAREA: EBW GRAAD
- Page 39: edrywighede binne die drie sektore.
- Page 42 and 43: 4. Jou breinkaart moet kleur doeltr
- Page 44 and 45: OPTEKENVELLE EKONOMIESE en BESTUURS
- Page 46: EMS/EWB 46
- Page 49 and 50: LU4AS4 Evalueer ʼn sakeonderneming
- Page 51 and 52: C Laste D Inkomste 51
VOORBEELDE VAN<br />
BEPLANNING EN<br />
ASSESSERING<br />
LEERAREA:<br />
EKONOMIESE EN<br />
BESTUURSWETENSKAPPE<br />
SENIOR FASE<br />
Januarie 2008
INHOUD BLADSY NR.<br />
Inleiding 3<br />
• Die ‘HWWWWH’ om <strong>Assessering</strong>stake te beplan 4<br />
• <strong>Beplanning</strong> vir <strong>Assessering</strong> 5<br />
• Ontleed ʼn <strong>Assessering</strong>staak 6<br />
Graad 9 7<br />
• Werkskedule 7<br />
•<br />
• <strong>Assessering</strong>sprogram 13<br />
• Lesplan 15<br />
• <strong>Assessering</strong>staak <strong>en</strong> <strong>Assessering</strong>sinstrum<strong>en</strong>t 16<br />
Graad 8 19<br />
• Werkskedule 19<br />
• <strong>Assessering</strong>sprogram 22<br />
• Lesplan 24<br />
• <strong>Assessering</strong>staak <strong>en</strong> <strong>Assessering</strong>sinstrum<strong>en</strong>t 25<br />
Graad 7 28<br />
• Werkskedule 28<br />
• <strong>Assessering</strong>sprogram 32<br />
• Lesplan 34<br />
• <strong>Assessering</strong>staak <strong>en</strong> <strong>Assessering</strong>sinstrum<strong>en</strong>t 37<br />
Optek<strong>en</strong>blaaie 39<br />
Berei S<strong>en</strong>ior Fase-leerders op Graad 10 voor 41<br />
• Rek<strong>en</strong>ingkunde-kontrolelys 41<br />
• Rek<strong>en</strong>ingkunde-grondlyntoets 44<br />
• Besigheidstudies-grondlyntoets 49<br />
• Ekonomie-grondlyntoets 57<br />
2
Inleiding<br />
Dagsê onderwysers. Hierdie boek is vir u! Dit gaan u help om u rykdom <strong>van</strong> k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> ondervinding tot<br />
voordeel <strong>van</strong> u leerders aan te w<strong>en</strong>d. Die boek sal u lei <strong>van</strong> beplanning tot by die onderrig <strong>van</strong> die<br />
leerders.<br />
U het die afgelope paar jaar ʼn aantal beleidsdokum<strong>en</strong>te <strong>en</strong> riglyndokum<strong>en</strong>te ont<strong>van</strong>g. Die<br />
Leerareadokum<strong>en</strong>te wat u behoort te hê <strong>en</strong> gereeld vir beplanning te gebruik, sluit die volg<strong>en</strong>de in:<br />
• Die (Hersi<strong>en</strong>e) Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R – 9 2002<br />
• Onderwysersgids vir die Ontwikkeling <strong>van</strong> Leerprogramme<br />
• Nasionale beleid oor <strong>Assessering</strong> <strong>en</strong> Kwalifikasie vir Skole in die AOO-band<br />
• <strong>Assessering</strong>sriglyne vir Ekonomiese <strong>en</strong> Bestuurswet<strong>en</strong>skappe (Intermediêre <strong>en</strong> S<strong>en</strong>ior<br />
Fase)<br />
• Leerprogramvoorbeelde<br />
• Leerarea-hulpbronmateriaal:<br />
Basiese Rek<strong>en</strong>ingkunde<br />
My Business – Onderwysergids <strong>en</strong> leerderboeke<br />
Die behoefte aan ʼn dokum<strong>en</strong>t oor ‘<strong>Voorbeelde</strong> <strong>van</strong> <strong>Beplanning</strong> <strong>en</strong> <strong>Assessering</strong>’ het geblyk uit monitering<br />
tyd<strong>en</strong>s die ontplooiing <strong>van</strong> Graad 8 <strong>en</strong> 9, onderwyserwerkswinkels, skoolbesoeke <strong>en</strong> terugvoering <strong>van</strong><br />
onderwysers. Baie onderwysers het gevra vir voorbeelde <strong>van</strong> assesseringstake <strong>en</strong> -instrum<strong>en</strong>te, asook<br />
vir e<strong>en</strong> dokum<strong>en</strong>t wat omvatt<strong>en</strong>d gebruik kan word.<br />
Hierdie dokum<strong>en</strong>t volg op die Leerprogramvoorbeelde <strong>en</strong> gee ʼn werkskedule vir Graad 7, 8 <strong>en</strong> 9, wat<br />
gevolg word deur lesplanne. U sal binne die lesplanne voorbeelde <strong>van</strong> assesseringstake <strong>en</strong><br />
assesseringsinstrum<strong>en</strong>te, asook voorstelle vir aanpassings vir leerders met hindernisse, vind.<br />
Die lesplanne is uit die Uitkomste ontwerp <strong>en</strong> maak gebruik <strong>van</strong> die assesseringstandaarde om die<br />
diepte <strong>en</strong> breedte <strong>van</strong> die aktiwiteite te bepaal. Die aktiwiteite lê klem op leerder-aktiewe,<br />
navraaggebaseerde, ervaringsleer. Die lesplanne wys ook hoe geletterdheid <strong>en</strong> gesyferdheid binne die<br />
leerareas verbeter kan word.<br />
Ons het e<strong>en</strong> lesplan per graad as voorbeeld om u te help met die implem<strong>en</strong>tering <strong>van</strong> die S<strong>en</strong>ior Fase, in<br />
hierdie dokum<strong>en</strong>t ingesluit. U kan hulle uitbrei <strong>en</strong> aanpas om by u leerkonteks <strong>en</strong> leerders aan te pas.<br />
Direktoraat: Kurrikulum AOO<br />
Januarie 2008<br />
Dankie aan die onderwysers <strong>en</strong> EBW-kurrikulumadviseurs vir hulle bydrae tot hierdie dokum<strong>en</strong>t.<br />
Jerome Gordon<br />
S<strong>en</strong>ior Kurrikulumbeplanner: Ekonomiese <strong>en</strong> Bestuurswet<strong>en</strong>skappe<br />
3
DIE HWWWWH OM ASSESSERINGSTAKE (AT’s) TE BEPLAN<br />
• Om te assesseer of leerders die nodige k<strong>en</strong>nis,<br />
vaardighede <strong>en</strong> waardes <strong>van</strong> die LU’s <strong>en</strong> AS’e<br />
bereik het<br />
• Moet op alle vlakke deel wees <strong>van</strong> die<br />
beplanning - werkskedule lesplan<br />
assesseringstaak (AT)<br />
• Vir optek<strong>en</strong>- <strong>en</strong> verslag do<strong>en</strong>-doeleindes<br />
• <strong>Assessering</strong>staak = 1 of<br />
meer aktiwiteite + 1 of meer<br />
metodes <strong>van</strong> assessering.<br />
Dit assesseer ‘n reeks<br />
vaardighede <strong>en</strong><br />
bevoegdhede<br />
• Daar word aanbeveel dat<br />
daar bykom<strong>en</strong>d tot al die<br />
ander vorme <strong>van</strong><br />
assessering gedur<strong>en</strong>de elke<br />
kwartaal, ook ‘n toets gegee<br />
word oor al die<br />
<strong>Assessering</strong>standaarde wat<br />
reeds gedek is<br />
Onderwyser<br />
assesseer<br />
alle AT’e<br />
Informele + formele assesseringsaktiwiteite moet al die LU’s <strong>en</strong> AS’e dek<br />
4<br />
ASSESSERING<br />
STAKE VIR<br />
FORMELE<br />
ASSESSERING<br />
Onderwyser se<br />
portefeulje moet<br />
voorbeelde <strong>van</strong><br />
AT’e, memoranda<br />
<strong>en</strong> rubrieke bevat<br />
•<br />
• 4 AT’e per kwartaal vir Graad 8<br />
• 3 AT’e vir kwartaal 1-3 + GTA (4de<br />
kwartaal) vir Graad 9<br />
• <strong>Assessering</strong>sprogram sê<br />
• Stel vrae op verskill<strong>en</strong>de<br />
kognitiewe vlakke<br />
• Die voorgestelde gewig <strong>van</strong> LU’s<br />
vir leer, onderrig <strong>en</strong> assessering is<br />
as volg:<br />
S<strong>en</strong>ior Fase<br />
LU1 20%<br />
LU2 15%<br />
LU3 30%<br />
LU4 35%<br />
• AT se gewig is eweredig (25%)<br />
• <strong>Assessering</strong>sinstrum<strong>en</strong>te bv.<br />
Gevallestudies, toetse <strong>en</strong><br />
eksam<strong>en</strong>s memo<br />
Projekte, ondersoeke rubriek of<br />
AT deels memo + rubriek
BEPLANNING VAN FORMELE ASSESSERING OP DIE VERSKILLENDE VLAKKE VAN<br />
BEPLANNING<br />
WERKSKEDULE<br />
In watter week die AT gedo<strong>en</strong> sal word, inhoud <strong>en</strong> metode <strong>van</strong> assessering<br />
ASSESSERINGSPROGRAM<br />
In watter week die AT gedo<strong>en</strong> sal word, inhoud <strong>en</strong> metode <strong>van</strong> assessering NA GRAADHOOF<br />
LESPLAN<br />
Watter dag die AT gedo<strong>en</strong> sal word, tydsduur <strong>van</strong> die AT, inhoud - meer besonderhede, vorm,<br />
assesseringsinstrum<strong>en</strong>t<br />
ASSESSERINGSTAAK<br />
LU’s + AS’e, tydsduur <strong>van</strong> die AT, instrum<strong>en</strong>t + kriteria<br />
OPTEKEN EN VERSLAG DOEN<br />
Optek<strong>en</strong>vel, skedule <strong>en</strong> verslag<br />
5
ste<br />
1<br />
Kwartaal<br />
Week Nr.<br />
1<br />
2 -7<br />
GRAAD 9<br />
Datum<br />
voltooi<br />
EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE<br />
WERKSKEDULE<br />
GRAAD 9<br />
Onderwerp<br />
Oorsig oor Uitkomste <strong>en</strong><br />
<strong>Assessering</strong>sprogram<br />
o G<strong>en</strong>ereer idees vir<br />
sakegele<strong>en</strong>thede<br />
o Sake-idees moet in die<br />
behoefte aan vervaardigde<br />
goedere of di<strong>en</strong>ste voorsi<strong>en</strong><br />
o Onderskei tuss<strong>en</strong><br />
vervaardigings-, di<strong>en</strong>s- of<br />
toerismebedryf<br />
o SSGB-ontleding<br />
o Ontwikkel uit die beste idee:<br />
o Sakeplanne<br />
Bemarkingsplan<br />
Marknavorsing<br />
Advert<strong>en</strong>sieplan<br />
Bestuursplan<br />
Finansiële plan<br />
(Kosteberek<strong>en</strong>ing, Inkomstestaat <strong>en</strong><br />
Balansstaat)<br />
o Vorme <strong>van</strong> ei<strong>en</strong>aarskap<br />
(Alle<strong>en</strong>ei<strong>en</strong>aar,<br />
V<strong>en</strong>nootskap, Beslote<br />
Korporasie)<br />
o K<strong>en</strong>merke <strong>van</strong> verskill<strong>en</strong>de<br />
vorme <strong>van</strong> ei<strong>en</strong>aarskap<br />
(Graad 8)<br />
o Voordele <strong>en</strong> nadele<br />
o Keuse <strong>van</strong> gepaste vorm<br />
<strong>van</strong> ei<strong>en</strong>aarskap<br />
o Markdag<br />
Hulpbronmateriaal:<br />
“My Business”<br />
werkboeke<br />
7<br />
<strong>Assessering</strong>stan<br />
daarde<br />
9.4.3<br />
9.4.4<br />
9.4.7<br />
9.4.9<br />
9.3.1<br />
<strong>Assessering</strong><br />
<strong>Assessering</strong>staak 1<br />
Aktiwiteit 1<br />
Sakeplan<br />
(Aanbieding)<br />
Markdag<br />
(Simulasie)<br />
30 – 50 punte<br />
“My Business”<br />
Graad 8 <strong>en</strong> 9<br />
Leerderboek <strong>en</strong><br />
Werkboek
8<br />
o Effek <strong>van</strong> die nasionale<br />
begroting op die ekonomie<br />
o Regte <strong>en</strong><br />
verantwoordelikhede,<br />
regeringsinname <strong>en</strong><br />
-uitgawes<br />
o Streeks- <strong>en</strong> internasionale<br />
oore<strong>en</strong>komste<br />
o Ekonomiese groei- <strong>en</strong><br />
ontwikkelingsbeleid <strong>van</strong><br />
Suid-Afrika<br />
o Begrippe:<br />
o Op<strong>en</strong>bare betrekkinge,<br />
Maatskaplike<br />
verantwoordelikheid<br />
o Omgewingsverantwoordelikh<br />
eid vir:<br />
o Verskill<strong>en</strong>de soorte<br />
ondernemings <strong>en</strong><br />
9.1.5 Informele<br />
9.2.1<br />
<strong>Assessering</strong><br />
organisasies 9.3.2 Informele<br />
9<br />
o Stappe deur ondernemings<br />
g<strong>en</strong>eem om goeie op<strong>en</strong>bare<br />
betrekkinge te verseker<br />
o Strategieë <strong>en</strong> aksies <strong>van</strong><br />
ondernemings te<strong>en</strong>oor<br />
maatskaplike <strong>en</strong><br />
omgewingsverantwoordelikh<br />
eid<br />
o Ontwerp ʼn vraelys<br />
o Onderskei tuss<strong>en</strong><br />
verskill<strong>en</strong>de vorme <strong>van</strong><br />
kredietaankope<br />
o Verduidelik <strong>en</strong> assesseer die<br />
gebruik <strong>van</strong> verskill<strong>en</strong>de<br />
maniere <strong>van</strong> betaal binne die<br />
ekonomie<br />
<strong>Assessering</strong><br />
10<br />
o Voordele <strong>van</strong><br />
kontantaankope<br />
o Begrippe <strong>van</strong> spaar<br />
o Begrippe <strong>van</strong> belegging<br />
o Begrippe <strong>van</strong> ekonomiese<br />
groei<br />
o Begrippe <strong>van</strong> welvaart<br />
o Verhoudings <strong>van</strong> spaar <strong>en</strong><br />
ekonomiese groei<br />
o Effek <strong>van</strong> spaar <strong>en</strong><br />
belegging op ekonomiese<br />
groei<br />
9.3.6<br />
9.2.3<br />
<strong>Assessering</strong>staak 1<br />
Aktiwiteit 2<br />
Kwartaaltoets 1<br />
75 - 100 Punte<br />
8
2de Kwartaal<br />
Week Nr.<br />
11 - 12<br />
Datum<br />
voltooi<br />
Onderwerp<br />
o Begrippe <strong>van</strong> spaar,<br />
belegging, ekonomiese<br />
groei, welvaart<br />
o Verhouding <strong>van</strong> spaar <strong>en</strong><br />
ekonomiese groei<br />
o Effek <strong>van</strong> spaar <strong>en</strong><br />
belegging op ekonomiese<br />
groei<br />
o Begrip <strong>van</strong> produktiwiteit,<br />
globalisering, ekonomiese<br />
groei<br />
o Strategieë om ekonomiese<br />
groei te verbeter<br />
o Produktiwiteit <strong>en</strong> die effek<br />
daar<strong>van</strong> op ekonomiese<br />
groei <strong>en</strong> globale<br />
mededinging<br />
o Effek <strong>van</strong> globalisering op<br />
die SA ekonomie<br />
<strong>Assessering</strong>stan<br />
daarde<br />
9.2.3<br />
9.2.4<br />
<strong>Assessering</strong><br />
13 -15<br />
o Verduidelik die vloei <strong>van</strong><br />
geld, goedere <strong>en</strong> di<strong>en</strong>ste in<br />
die SA ekonomie<br />
o Produksiefaktore <strong>en</strong><br />
vergoeding<br />
o Goedere <strong>en</strong> di<strong>en</strong>ste <strong>van</strong><br />
ondernemings<br />
o Rol <strong>van</strong> buitelandse sektor:<br />
Invoere <strong>en</strong> Uitvoere<br />
o Produktiwiteit;<br />
9.1.1<br />
9.1.2<br />
9.1.3<br />
<strong>Assessering</strong>staak 2<br />
Aktiwiteit 1<br />
Aanbieding<br />
o Buitelandse markte;<br />
o Bespreek hoe vraag <strong>en</strong><br />
aanbod pryse beïnvloed:<br />
o Grafieke; (Gebruik<br />
grafiekpapier)<br />
o Tabelle;<br />
o Ewewigspryse;<br />
o Brandstofprys – oorsake <strong>van</strong><br />
verandering;<br />
o Impak op die ekonomie<br />
9<br />
30 – 50 Punte
16<br />
o Die begrip <strong>van</strong> HOP<br />
o Die redes vir die HOP<br />
o Die rol <strong>van</strong> die HOP in die<br />
ekonomie<br />
o Onderskei tekortkominge <strong>en</strong><br />
sterk punte <strong>van</strong> die HOP<br />
o Stel huidige strategieë<br />
9.2.2<br />
9.4.10<br />
<strong>Assessering</strong>staak 2<br />
Aktiwiteit 2<br />
Projek<br />
(30 – 50 Punte)<br />
17-18<br />
bek<strong>en</strong>d, bv. GEAR, ASGISA<br />
o Klein-, medium-, <strong>en</strong> mikroondernemings<br />
se rol in die<br />
proses <strong>van</strong> welvaart- <strong>en</strong><br />
werkskepping<br />
Rol <strong>van</strong> vakbonde;<br />
Redes vir ontstaan;<br />
o Reëls <strong>en</strong> regulasies;<br />
o Regte <strong>en</strong><br />
verantwoordelikhede <strong>van</strong><br />
werkers<br />
o Effek op die ekonomie;<br />
o Effek op arbeidsvraagstukke;<br />
o Rol in die transformasie;<br />
o Do<strong>en</strong> navorsing oor wette<br />
wat basiese voorwaardes vir<br />
indi<strong>en</strong>sneming raak –<br />
id<strong>en</strong>tifiseer byvoorbeeld<br />
verskill<strong>en</strong>de wette<br />
9.1.4<br />
9.3.7<br />
o Wet op Basiese<br />
Voorwaardes vir<br />
Indi<strong>en</strong>sneming<br />
o Wet op Bedryfsgesondheid<br />
<strong>en</strong> veiligheid<br />
o Wet op Billike Indi<strong>en</strong>sneming<br />
o Wet op<br />
Vaardigheidsontwikkeling<br />
o Arbeidswet<br />
o Ge<strong>en</strong> diskriminasie in die<br />
werkplek nie<br />
19 HERSIENING EN KONSOLIDASIE<br />
20 - 21 SKOOL: ASSESSERING: WEEK <strong>Assessering</strong>staak 2<br />
Aktiwiteit 3<br />
Junie-eksam<strong>en</strong><br />
3de Kwartaal<br />
Week Nr.<br />
Datum<br />
voltooi<br />
Onderwerp <strong>Assessering</strong>stan<br />
daarde<br />
10<br />
150 – 200 punte<br />
<strong>Assessering</strong>
o Di<strong>en</strong>s-<br />
/Kleinhandelondernemings –<br />
Alle<strong>en</strong>ei<strong>en</strong>aar <strong>en</strong> begrippe<br />
o Kontant, Krediet, KOJ, KBJ,<br />
DJ, KJ, Ontleding <strong>van</strong><br />
kwitansies, Bank, Verkope,<br />
Koste <strong>van</strong> verkope,<br />
Debiteurekontrole,<br />
Krediteurekontrole,<br />
Brondokum<strong>en</strong>te, Inkomste,<br />
Uitgawes, Bates, Laste,<br />
9.3.1 <strong>Assessering</strong>staak 3<br />
Ei<strong>en</strong>aarsbelang<br />
9.3.3<br />
Aktiwiteit 1<br />
22 – 28 o Rek<strong>en</strong>kundige vergelyking 9.3.4<br />
Simulasie<br />
o Tek<strong>en</strong> transaksies aan in die<br />
(30 – 50 Punte)<br />
KOJ <strong>en</strong> KBJ<br />
o Tek<strong>en</strong> transaksies aan in die<br />
KJ <strong>en</strong> DJ<br />
o Beginsel <strong>van</strong> dubbel<br />
inskrywing<br />
o Boek oor na Algem<strong>en</strong>e<br />
Grootboek<br />
o Saldeer <strong>en</strong> optel <strong>van</strong><br />
rek<strong>en</strong>inge<br />
o Stel proefbalans op<br />
11
29 – 30<br />
31 - 32<br />
4de Kwartaal<br />
Week Nr.<br />
33<br />
Datum<br />
voltooi<br />
Formaat <strong>van</strong> Inkomstestaat <strong>en</strong><br />
Balansstaat<br />
o Konsepte:<br />
o Verkope<br />
o Koste <strong>van</strong> verkope<br />
o Bruto Wins<br />
o Bedryfsinkomste<br />
o Bedryfsuitgawes<br />
o Netto wins<br />
o Laste<br />
o Ekwiteit – Kapitaal + Netto<br />
Wins – Onttrekkings<br />
o Vaste (Tasbare) Bates<br />
o Vaste deposito<br />
o Bedryfsbate<br />
o Inv<strong>en</strong>taris<br />
9.3.1<br />
9.3.3<br />
9.3.4<br />
Informele<br />
o Debiteure<br />
9.3.5<br />
<strong>Assessering</strong><br />
o Kontant <strong>en</strong><br />
kontantekwival<strong>en</strong>te<br />
o Onttrekkings<br />
o L<strong>en</strong>ings<br />
o Bedryfslaste<br />
o Krediteure<br />
o Bankoortrekking<br />
o Korttermynl<strong>en</strong>ings<br />
o Verhoudings: bruto wins %,<br />
netto wins %,<br />
Bedryfsverhouding,<br />
Vuurproefverhouding<br />
o Opbr<strong>en</strong>gs op ei<strong>en</strong>aarsbelang<br />
o Komm<strong>en</strong>taar <strong>en</strong><br />
besluitneming<br />
<strong>Assessering</strong>staak 3<br />
SEPTEMBER KONTROLETOETSE Aktiwiteit 2<br />
Kwartaaltoets<br />
75 -100<br />
ONDERWERP<br />
o Dele <strong>van</strong> rek<strong>en</strong>aar<br />
o Aan- <strong>en</strong> afskakel <strong>van</strong><br />
rek<strong>en</strong>aar<br />
o Oopmaak <strong>van</strong> dokum<strong>en</strong>t in<br />
MS Word<br />
o Gebruik <strong>van</strong> toetsbord<br />
o Tuissleutels<br />
o Stoor <strong>van</strong> dokum<strong>en</strong>te<br />
o Herroep <strong>van</strong> dokum<strong>en</strong>te<br />
o Redigering <strong>van</strong> dokum<strong>en</strong>te<br />
12<br />
<strong>Assessering</strong>stan<br />
daarde<br />
<strong>Assessering</strong>
34 - 36 KONSOLIDASIE<br />
37 - 40 GTA Afdeling A <strong>en</strong> B<br />
41<br />
Administrasie<br />
GRAAD 9-ASSESSERINGSPROGRAM<br />
KWAR<br />
TAAL<br />
Kwarta<br />
al 1<br />
Assess<br />
eringst<br />
aak 1<br />
GTA A <strong>en</strong> B<br />
LU’s <strong>en</strong> AS’e<br />
<strong>Assessering</strong>sprogram vir Graad 9<br />
Fokus ASSESSERING<br />
SMETODES<br />
Graad 9 LU 4:<br />
Aktiwiteit 1 Aanbieding <strong>en</strong><br />
Entrepr<strong>en</strong>eursk<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> -vaardighede Sakeplan Simulasie<br />
<strong>Assessering</strong>standaarde:<br />
Markdag 30 – 50 Punte<br />
• Kom, deur SSGB-ontleding te gebruik, met moontlike<br />
sake-idees vor<strong>en</strong>dag om in die behoefte vir<br />
vervaardigde goedere of di<strong>en</strong>ste te voorsi<strong>en</strong>.<br />
• Ontwikkel ʼn sakeplan (wat ʼn begroting insluit) vir ʼn<br />
vervaardigings-, di<strong>en</strong>s- of toerismebedryf gebaseer<br />
op die beste sakegele<strong>en</strong>theid uit die voorgestelde<br />
idees.<br />
13
KWAR<br />
TAAL<br />
LU’s <strong>en</strong> AS’e Fokus ASSESSERING<br />
SMETODES<br />
• Raak betrokke by die sake-aktiwiteit wat beplan is <strong>en</strong> Aktiwiteit 2 Kwartaaltoets<br />
bespreek die redes vir die keuse <strong>van</strong> ʼn spesifieke Vorme <strong>van</strong> 75 – 100 Punte<br />
vorm <strong>van</strong> ei<strong>en</strong>aarskap.<br />
krediet<br />
• Voer ʼn bemarkingsveldtog uit as promosie vir ʼn Kontant vs<br />
produk <strong>en</strong> bespreek die reklamemedia wat ingespan kredietkaart<br />
is.<br />
Spaar <strong>en</strong><br />
Graad 9 LU 3:<br />
beleggings<br />
Bestuurs-, verbruikers- <strong>en</strong> finansiële k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong><br />
Spaar <strong>en</strong><br />
vaardighede<br />
ekonomiese<br />
• Stel ʼn basiese inkomstestaat vir ʼn di<strong>en</strong>s- <strong>en</strong><br />
kleinhandelonderneming op.<br />
groei<br />
Graad 9 – LU 3:<br />
Bestuurs-, verbruikers- <strong>en</strong> finansiële k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong><br />
vaardighede<br />
Onderskei tuss<strong>en</strong> vorme <strong>van</strong> kredietaankope (bv. oop<br />
rek<strong>en</strong>inge, paaiem<strong>en</strong>tverkope, kredietkaarte) <strong>en</strong><br />
verduidelik <strong>en</strong> evalueer:<br />
• Gebruik <strong>van</strong> verskill<strong>en</strong>de vorme <strong>van</strong> betaling in die<br />
ekonomie (bv. kontant, tjeks, posorders,<br />
kredietkaarte, debietkaarte, slimkaarte, reistjeks);<br />
• Die voordele <strong>van</strong> kontantaankope.<br />
Graad 9 – LU 2:<br />
Volhoubare groei <strong>en</strong> ontwikkeling<br />
• Verduidelik die rol <strong>van</strong> spaar <strong>en</strong> beleggings in<br />
ekonomiese vooruitgang <strong>en</strong> groei<br />
Kwarta Graad 9 – LU 1:<br />
Aktiwiteit 1 Aanbieding<br />
al 2 Ekonomiese kringloop Ekonomiese 30 – 50 Punte<br />
Assess • Verduidelik die vloei <strong>van</strong> geld, verskill<strong>en</strong>de<br />
sirkelvormige<br />
ering produksiefaktore, goedere <strong>en</strong> di<strong>en</strong>ste in die<br />
vloei<br />
Taak 2 ekonomiese kringloop in die Suid-Afrikaanse<br />
Vloei <strong>van</strong> geld<br />
ekonomie<br />
<strong>en</strong> goedere<br />
• Bespreek die rol <strong>van</strong> die buitelandse sektor in die <strong>en</strong> di<strong>en</strong>ste<br />
ekonomiese kringloop<br />
Tek<strong>en</strong> vraag-<br />
• Illustreer met behulp <strong>van</strong> ʼn grafiek hoe vraag <strong>en</strong><br />
aanbod pryse beïnvloed.<br />
<strong>en</strong>-aanbodgrafiek<br />
uit<br />
datastel.<br />
Graad 9 LU 2<br />
Bespreek die<br />
grafiek.<br />
14
KWAR LU’s <strong>en</strong> AS’e Fokus ASSESSERING<br />
TAAL<br />
SMETODES<br />
Volhoubare groei <strong>en</strong> ontwikkeling<br />
Aktiwiteit 2 Projek<br />
• Ondersoek <strong>en</strong> debatteer die HOP se suksesse <strong>en</strong> Ekonomiese 30 – 50 Punte<br />
tekortkominge<br />
herstel:<br />
Graad 9 – LU 4<br />
inisiatiewe vir<br />
Entrepr<strong>en</strong>eursk<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> -vaardighede<br />
volhoubare<br />
• Do<strong>en</strong> navorsing oor die rol <strong>van</strong> klein-, medium- <strong>en</strong> ontwikkeling<br />
mikro-ondernemings in die proses <strong>van</strong> welvaart- <strong>en</strong> <strong>en</strong> groei<br />
werkskepping.<br />
KMMO’s<br />
Aktiwiteit 3 Kwartaaltoets<br />
150 – 200<br />
Punte<br />
Kwarta Graad 9 – LU 3:<br />
Aktiwiteit 1 Simulasie-<br />
al 3 Bestuurs-, verbruikers- <strong>en</strong> finansiële k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong><br />
Hou boek <strong>van</strong> oef<strong>en</strong>inge<br />
Assess vaardighede<br />
transaksies in 30 – 50 Punte<br />
ering • Stel ʼn basiese inkomstestaat <strong>en</strong> balansstaat vir ʼn joernaal <strong>en</strong><br />
Taak 3 di<strong>en</strong>s- <strong>en</strong> kleinhandelonderneming op.<br />
boek hulle<br />
• Do<strong>en</strong> kontant- <strong>en</strong> krediettransaksies in die boeke <strong>van</strong> oor.<br />
die di<strong>en</strong>s- <strong>en</strong> kleinhandelonderneming:<br />
Stel<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Gebruik ʼn kontantont<strong>van</strong>gstejoernaal <strong>en</strong> ʼn debiteure<strong>en</strong><br />
krediteurejoernaal<br />
Boek joernale in die algem<strong>en</strong>e grootboek oor<br />
Stel ʼn proefbalans op<br />
Gebruik toetsbordvaardighede <strong>en</strong> funksiesleutels om<br />
sakedokum<strong>en</strong>tasie te ontwikkel, stoor, herroep <strong>en</strong><br />
redigeer.<br />
Analiseer finansiële state om besluite op ʼn basiese<br />
vlak te kan neem.<br />
proefbalanse<br />
op<br />
Stel<br />
inkomstestaat<br />
<strong>en</strong><br />
balansstaat<br />
op<br />
Aktiwiteit 2 Kwartaaltoets<br />
75 – 100 Punte<br />
Kwarta<br />
al 4<br />
GTA<br />
Gebaseer op spesifieke tema GTA<br />
Prestasie-<br />
Sluit ʼn verskeid<strong>en</strong>heid LU’s <strong>en</strong> AS’e in<br />
gebaseerde<br />
take<br />
P<strong>en</strong>-<strong>en</strong>- Papier<br />
taak<br />
15
GRAAD 9-LESPLAN<br />
EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE<br />
LESPLAN<br />
GRAAD 9<br />
ENTREPRENEURSKAP<br />
TYDSDUUR: 6 WEKE<br />
LU’s <strong>en</strong> AS’e: 9.4.3; 94.4; 9.4.7; 9.4.9; 93.1; 9.3.5<br />
INTEGRASIE MET: WISKUNDE/TALE/TEGNOLOGIE/KUNS EN KULTUUR<br />
INTEGRASIE MET LU 3<br />
KONTEKS: Entrepr<strong>en</strong>eursk<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> -vaardighede – Finansiële K<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> Vaardighede – Vorme <strong>van</strong><br />
ei<strong>en</strong>aarskap - Bemarking<br />
VOORAF-KENNIS: Bankwese: Idees om toeriste te lok – Vorme <strong>van</strong> ei<strong>en</strong>aarskap, formele <strong>en</strong> informele<br />
sektor – Lew<strong>en</strong>svatbaarheid, insetkoste, produksiekoste, verkope <strong>en</strong> wins<br />
HULPBRONNE: “My Business Steps to financial freedom” (Onderwysersgids; Leerdergids <strong>en</strong><br />
leerderwerkboek) - 1 stel Boeke word aan alle publieke skole in die Wes-Kaap verskaf.<br />
ONDERWYSER SE TAAK<br />
Stel die projek vir ʼn vervaardigings-, di<strong>en</strong>s- of toerisme-onderneming met duidelike instruksies<br />
op:<br />
Onderwysers behoort die stap-vir-stap riglyne in “My Business Steps to financial freedom” se<br />
onderwysersgids te volg om die leer <strong>en</strong> onderrig <strong>van</strong> <strong>en</strong>trepr<strong>en</strong>eurskap te vergemaklik. “My Business<br />
Steps to financial freedom” lei die leerders stap-vir-stap deur die g<strong>en</strong>erering <strong>van</strong> idees, SSGB-ontleding,<br />
Sakeplan (Bemarkingsplan <strong>en</strong> Finansiële plan), betrokk<strong>en</strong>heid by ʼn sakegele<strong>en</strong>theid (Markdag),<br />
optek<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> evaluering.<br />
LEERDER SE TAAK<br />
Leerders moet die “My Business Steps to financial freedom” Leerderboek gebruik om hulle deur die<br />
projek te lei. Leerders moet die stap-vir-stap aktiwiteite in die “My Business Steps to financial freedom “<br />
Leerderwerkboek voltooi.<br />
16
GRAAD 9-ASSESSERINGSTAAK<br />
EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE<br />
ASSESSERINGSTAAK 1<br />
AKTIWITEIT 1 - SAKEPLAN <strong>en</strong> MARKDAG<br />
JANUARIE – FEBRUARIE GRAAD 9<br />
PUNTE: 60<br />
VORME VAN OF ASSESSERING: AANBIEDING <strong>en</strong> SIMULASIE<br />
LU’s <strong>en</strong> AS’e:<br />
9.4.3: Ontwikkel, deur SSGB-ontleding<br />
9.4.4: Stel ʼn sakeplan op<br />
9.4.7: Neem aan ʼn sake-aktiwiteit deel – Bespreek redes<br />
waarom ʼn bepaalde vorm <strong>van</strong> ei<strong>en</strong>aarskap gekies is<br />
9.4.9: Loods ʼn bemarkingsveldtog<br />
9.3.1: Stel ʼn basiese inkomstestaat <strong>en</strong> balansstaat vir ʼn<br />
di<strong>en</strong>s- <strong>en</strong> kleinhandelonderneming op<br />
9.3.5: Ontleed finansiële state vir besluitneming op ʼn<br />
basiese vlak<br />
ASSESSERINGSINSTRUMENT: Rubriek<br />
INSTRUKSIES:<br />
Gebruik MY BUSINESS Leerderboek <strong>en</strong> Werkboek om hierdie aktiwiteit te voltooi.<br />
Voltooi al die aktiwiteite in die leerderwerkboek.<br />
Jou leerderwerkboek sal ook di<strong>en</strong> as jou Portefeulje <strong>van</strong> bewyse.<br />
Portfeulje-bewyse moet op die eerste Maandag in Maart 2008 ingehandig word.<br />
Groepe mo<strong>en</strong>ie uit meer as 4 leerders bestaan nie.<br />
Elke leerder moet ʼn portefeulje <strong>van</strong> bewyse inhandig.<br />
17
Sakeplan<br />
Uitkoms: LU4<br />
Aktiwiteit: 1<br />
Naam <strong>van</strong> leerder: Datum <strong>van</strong> <strong>Assessering</strong>:<br />
Tipe <strong>van</strong> <strong>Assessering</strong>: Assessor:<br />
<strong>Assessering</strong>skriteria Vlak 1 Vlak 2 Vlak 3 Vlak 4 Leerder se vlak<br />
Id<strong>en</strong>tifiseer sake-gele<strong>en</strong>thede<br />
deur middel <strong>van</strong> behoeftes <strong>en</strong><br />
begeertes<br />
Kom met sake-idees vor<strong>en</strong>dag<br />
Keuse <strong>van</strong> mees gepaste vorm<br />
<strong>van</strong> ei<strong>en</strong>aarskap<br />
Do<strong>en</strong> ʼn SSGB-ontleding<br />
Do<strong>en</strong> marknavorsing<br />
Stel ʼn bemarkingsplan op<br />
Begrip <strong>van</strong> verskill<strong>en</strong>de<br />
bestuursfunksies<br />
Id<strong>en</strong>tifisering <strong>van</strong><br />
bestuursfunksies<br />
Stel ʼn finansiële plan op<br />
Evaluering <strong>van</strong> bestaande<br />
sakegele<strong>en</strong>thede<br />
Nie in staat om <strong>en</strong>ige<br />
lew<strong>en</strong>svatbare sakegele<strong>en</strong>thede<br />
te id<strong>en</strong>tifiseer nie.<br />
Nie in staat om lew<strong>en</strong>svatbare<br />
sake-idees te id<strong>en</strong>tifiseer nie.<br />
Maak ʼn sinnelose keuse.<br />
Toon ge<strong>en</strong> begrip <strong>van</strong> ʼn SSGBontleding<br />
nie.<br />
Toon ge<strong>en</strong> begrip <strong>van</strong> die rol<br />
<strong>van</strong> marknavorsing nie.<br />
Toon ge<strong>en</strong> begrip <strong>van</strong> die rol<br />
<strong>van</strong> ʼn bemarkingsplan nie.<br />
Toon ge<strong>en</strong> begrip nie.<br />
Glad nie in staat om<br />
bestuursfunksies te id<strong>en</strong>tifiseer<br />
nie.<br />
Toon ge<strong>en</strong> begrip <strong>van</strong> ʼn<br />
finansiële plan nie.<br />
ʼn Onvolledige of foutiewe<br />
evaluering is gedo<strong>en</strong>.<br />
Pogings om voor die hand<br />
ligg<strong>en</strong>de sake-gele<strong>en</strong>thede te<br />
id<strong>en</strong>tifiseer, maar met beperkte<br />
sukses.<br />
Probeer om met ʼn sake-idee<br />
vor<strong>en</strong>dag te kom, maar slaag<br />
nie daarin nie.<br />
Maak ʼn swak <strong>en</strong> on<strong>van</strong>paste<br />
keuse.<br />
Probeer ʼn SSGB-ontleding<br />
do<strong>en</strong>, maar daar is foute <strong>en</strong>/of<br />
miskonsepsies.<br />
Probeer marknavorsing m.b.v.<br />
die vraelys do<strong>en</strong>, maar met<br />
beperkte sukses.<br />
ʼn Poging is aangew<strong>en</strong>d om ʼn<br />
bemarkingsplan op te stel, maar<br />
dit is nie op<br />
bemarkingsbeginsels of<br />
navorsing gebaseer nie.<br />
Beperkte begrip, heelwat<br />
miskonsepsies.<br />
Probeer bestuursfunksies<br />
id<strong>en</strong>tifiseer, maar foute <strong>en</strong>/of<br />
miskonsepsies kom voor.<br />
Poog om ʼn finansiële plan op te<br />
stel met syfers <strong>en</strong> berek<strong>en</strong>inge,<br />
maar sukses is beperk we<strong>en</strong>s ʼn<br />
afwesigheid aan navorsing <strong>en</strong><br />
omdat die plan nie op<br />
sakebeginsels gebaseer is nie.<br />
Daar is gepoog om te evalueer,<br />
maar daar is miskonsepsies<br />
<strong>en</strong>/of foute.<br />
18<br />
In staat om e<strong>en</strong>voudige sakegele<strong>en</strong>thede<br />
wat op e<strong>en</strong>voudige<br />
wyse met behoeftes <strong>en</strong><br />
begeertes verband hou, te<br />
id<strong>en</strong>tifiseer.<br />
Kom met e<strong>en</strong>voudige, maar<br />
praktiese sake-idees vor<strong>en</strong>dag.<br />
Maak ʼn e<strong>en</strong>voudige, gepaste <strong>en</strong><br />
gerieflike keuse.<br />
Do<strong>en</strong> ʼn basiese ontleding vir<br />
e<strong>en</strong>voudige gevalle.<br />
Do<strong>en</strong> gepaste marknavorsing<br />
m.b.v. ʼn e<strong>en</strong>voudige vraelys,<br />
maar response kort soms<br />
besonderhede.<br />
Stel ʼn goeie bemarkingsplan op<br />
wat die meeste <strong>van</strong> die<br />
bemarkingsbeginsels dek, maar<br />
ietwat tekort skiet in terme <strong>van</strong><br />
navorsing.<br />
Id<strong>en</strong>tifiseer lew<strong>en</strong>svatbare<br />
sake-gele<strong>en</strong>thede wat nou<br />
verband hou met behoeftes <strong>en</strong><br />
begeertes.<br />
Kan met deurdagte, omvatt<strong>en</strong>de<br />
<strong>en</strong> lew<strong>en</strong>svatbare sake-idees<br />
vor<strong>en</strong>dag kom.<br />
Maak ʼn wel-deurdagte <strong>en</strong><br />
gepaste keuse.<br />
Do<strong>en</strong> ʼn omvatt<strong>en</strong>de ontleding<br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong>voudige <strong>en</strong> komplekse<br />
gevalle.<br />
Do<strong>en</strong> uitstek<strong>en</strong>de<br />
marknavorsing m.b.v. ʼn goeie<br />
vraelys; gevolglik is die afleiding<br />
betroubaar <strong>en</strong> volledig.<br />
Stel ʼn uitstek<strong>en</strong>de<br />
bemarkingsplan saam wat al die<br />
bemarkingsbeginsels dek;<br />
tek<strong>en</strong>s <strong>van</strong> deeglike navorsing.<br />
Toon basiese begrip. Toon volledige begrip <strong>en</strong> insig.<br />
Kan basiese bestuursfunksies<br />
op e<strong>en</strong>voudige manier<br />
id<strong>en</strong>tifiseer.<br />
Stel ʼn e<strong>en</strong>voudige finansiële<br />
plan op met akkurate syfers <strong>en</strong><br />
berek<strong>en</strong>inge wat gebaseer is op<br />
navorsing <strong>en</strong> basiese<br />
sakebeginsels.<br />
ʼn Basiese evaluering is op ʼn<br />
e<strong>en</strong>voudige manier gedo<strong>en</strong>.<br />
Id<strong>en</strong>tifiseer die verskill<strong>en</strong>de<br />
bestuursfunksies op bedrewe<br />
wyse <strong>en</strong> met insig.<br />
Stel ʼn uitstek<strong>en</strong>de finansiële<br />
plan op met akkurate syfers <strong>en</strong><br />
berek<strong>en</strong>inge wat op uitgebreide<br />
navorsing <strong>en</strong> fundam<strong>en</strong>tele<br />
sakebeginsels gebaseer is.<br />
ʼn Volledige evaluering is met<br />
insig gedo<strong>en</strong>.<br />
Komm<strong>en</strong>taar: ___________________________________________________________________________________________________________________________
RUBRIEK OM DIE MARKDAG-SIMULASIE-AKTIWITEIT TE ASSESSEER<br />
<strong>Assessering</strong>skriteria Vlak 1 Vlak 2 Vlak 3 Vlak 4 Leerder se Vlak<br />
Keuse <strong>van</strong> produk Produkkeuse voldo<strong>en</strong> Die produk voldo<strong>en</strong> Daar is aan die Voldo<strong>en</strong> aan of oorskry<br />
nie aan die<br />
met hulp aan meeste <strong>van</strong> die al die kriteria.<br />
aanbevole kriteria sommige <strong>van</strong> die kriteria vir<br />
Produkkeuse sluit die<br />
nie.<br />
kriteria.<br />
produkkeuse/- volg<strong>en</strong>de in:<br />
seleksie voldo<strong>en</strong>. -aanbeveling uit<br />
navorsing<br />
-aanbevole prys<br />
-bekostigbaarheid<br />
-gehalte<br />
-bemarkbaarheid<br />
Die produk self Min of ge<strong>en</strong> aandag ʼn Bietjie aandag G<strong>en</strong>oeg aandag Behoorlike aandag<br />
gesk<strong>en</strong>k aan: gesk<strong>en</strong>k aan: gesk<strong>en</strong>k aan: gesk<strong>en</strong>k aan:<br />
-voorkoms<br />
--voorkoms<br />
-voorkoms<br />
-voorkoms<br />
-gehalte<br />
-gehalte<br />
-gehalte<br />
-gehalte<br />
-prys <strong>van</strong> produk. -prys <strong>van</strong> produk. -prys <strong>van</strong> produk. -prys <strong>van</strong> produk.<br />
Interaksie met klante Min of ge<strong>en</strong> tek<strong>en</strong> Trek ʼn bietjie aandag, Trek tot ʼn mate Oortuig klante om te<br />
<strong>van</strong> aandag of maar lok nie ʼn aandag <strong>en</strong> lok ʼn mate koop. Doeltreff<strong>en</strong>de<br />
oorreding in<br />
behoefte om te koop <strong>van</strong> behoefte om te bemarkingstrategieë is<br />
promosiestrategie<br />
nie.<br />
uit nie.<br />
koop, uit.<br />
gebruik.<br />
<strong>Beplanning</strong> <strong>van</strong> Min of ge<strong>en</strong> aandag ʼn Bietjie aandag ʼn Redelike mate <strong>van</strong> Heelwat aandag<br />
stalletjie<br />
gesk<strong>en</strong>k aan: gesk<strong>en</strong>k aan: aandag gesk<strong>en</strong>k aan: gesk<strong>en</strong>k aan:<br />
-uitleg<br />
-uitleg<br />
-uitleg<br />
-uitleg<br />
-voorkoms<br />
-voorkoms<br />
-voorkoms<br />
-voorkoms<br />
-gepastheid<br />
-gepastheid<br />
gepastheid<br />
gepastheid<br />
-sekuriteit.<br />
-sekuriteit.<br />
-sekuriteit<br />
-sekuriteit.<br />
Groeporganisasie Groeprolle <strong>en</strong> Groeprolle <strong>en</strong> Groeprolle <strong>en</strong> Groeprolle <strong>en</strong><br />
-vaardighede nie -vaardighede -vaardighede meestal vaardighede<br />
duidelik gedefinieer gedefinieer, maar nie gevolg <strong>en</strong> gebruik. gedefinieer, begryp <strong>en</strong><br />
<strong>en</strong>/of gevolg/gebruik heeltemal gevolg/<br />
doeltreff<strong>en</strong>d in die<br />
nie.<br />
gebruik nie.<br />
<strong>en</strong>trepr<strong>en</strong>euriese<br />
aktiwiteit gebruik.<br />
19
GRAAD 8<br />
1ste<br />
KWA<br />
RTAA<br />
L<br />
Week<br />
Nr.<br />
1<br />
2 – 3<br />
4 –5<br />
6<br />
Datum<br />
voltooi<br />
EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE<br />
WERKSKEDULE<br />
GRAAD 8<br />
ONDERWERP<br />
• Oorsig oor uitkomste <strong>en</strong><br />
<strong>Assessering</strong>sprogram<br />
• Historiese ontwikkeling <strong>van</strong> geld,<br />
rol in die geme<strong>en</strong>skap, impak op<br />
ekonomieë<br />
• Inflasie: Definisie <strong>en</strong> Redes vir<br />
veranderinge in die<br />
inflasiekoerse<br />
• Bespreek hoe handel (invoer <strong>en</strong><br />
uitvoer) die ekonomiese<br />
probleem (keuse <strong>en</strong><br />
gele<strong>en</strong>theidskoste) aanspreek<br />
• Rol <strong>van</strong> banke in belegging in<br />
die ekonomie<br />
• Ondersoek <strong>en</strong> bespreek hoe die<br />
nasionale begroting gebruik<br />
word om groei <strong>en</strong> die herstel <strong>van</strong><br />
ongelykhede te beïnvloed<br />
• Ondersoek hoe die HOP gebruik<br />
kan word om ekonomiese groei<br />
<strong>en</strong> herstrukturering (bv. bou <strong>van</strong><br />
kapasiteit, werkskepping) te<br />
stimuleer<br />
<strong>Assessering</strong><br />
standaarde<br />
8.1.1<br />
8.1.5<br />
8.1.2<br />
<strong>Assessering</strong><br />
Informele<br />
<strong>Assessering</strong><br />
Informele<br />
<strong>Assessering</strong><br />
8.2.1 <strong>Assessering</strong>staak<br />
1:<br />
Aktiwiteit 1<br />
Brongebaseerde<br />
Aktiwiteit<br />
30 – 50 punte<br />
8.2.2<br />
<strong>Assessering</strong>staak<br />
1:<br />
7 – 9 • Ondersoek die gebruik <strong>van</strong><br />
Aktiwiteit 2<br />
tegnologie om produktiwiteit,<br />
ekonomiese groei <strong>en</strong><br />
lew<strong>en</strong>standaarde (internet /<br />
satelliete / rek<strong>en</strong>aars /<br />
vernuwings te verbeter<br />
• Konsolidasie<br />
8.2.4<br />
Geskrewe verslag<br />
30 – 50 punte<br />
10<br />
<strong>Assessering</strong>staak<br />
1:<br />
Aktiwiteit 3<br />
Kwartaaltoets<br />
50 punte<br />
de<br />
2 Datum ONDERWERP<br />
KWA voltooi<br />
RTAA<br />
L<br />
Week<br />
Nr.<br />
<strong>Assessering</strong><br />
standaarde<br />
<strong>Assessering</strong><br />
20
• Id<strong>en</strong>tifiseer finansiële instellings<br />
11 –12<br />
<strong>en</strong> organisasies wat<br />
<strong>en</strong>trepr<strong>en</strong>eurskap bevorder<br />
8.4.2<br />
• Bespreek verskill<strong>en</strong>de idees oor<br />
Groepbespreking<br />
hoe om ʼn nuwe onderneming<br />
(idees om toeriste te lok,<br />
konsessie/franchise) te begin<br />
8.4.3<br />
13- 15<br />
•<br />
•<br />
Vorms <strong>van</strong> ei<strong>en</strong>aarskap:<br />
K<strong>en</strong>merke <strong>van</strong>:<br />
Alle<strong>en</strong>ei<strong>en</strong>aar, V<strong>en</strong>nootskap,<br />
Beslote Korporasie, Privaat- <strong>en</strong><br />
Op<strong>en</strong>bare Maatskappye<br />
8.4.7<br />
<strong>Assessering</strong>staak<br />
2:<br />
Aktiwiteit 1<br />
Toets<br />
• Onderskei tuss<strong>en</strong> finansiële<br />
16 –17<br />
•<br />
•<br />
•<br />
konsepte in ʼn besigheid:<br />
Bates:<br />
Niebedryfsbates: Grond <strong>en</strong><br />
Geboue, Toerusting, Voertuie<br />
Bedryfsbates: Handelsvoorraad,<br />
Debiteure, Bank, Kleinkas,<br />
Wisselgeld<br />
8.3.1<br />
Informele<br />
<strong>Assessering</strong><br />
• Ei<strong>en</strong>aarsbelang:<br />
Kapitaal/Trekkings/Inkomste <strong>en</strong><br />
Uitgawes<br />
• Laste<br />
• Niebedryfslaste – L<strong>en</strong>ings<br />
• Bedryfslaste – Krediteure,<br />
Oortrokke bank<br />
18<br />
• Evalueer finansiële<br />
lew<strong>en</strong>svatbaarheid <strong>van</strong> ʼn<br />
onderneming ( bv.<br />
aan<strong>van</strong>gskoste, produksiekoste,<br />
verkope, wins)<br />
8.4.8 <strong>Assessering</strong>staak<br />
2<br />
Aktiwiteit 2<br />
Simulasie<br />
19 –21<br />
KONSOLIDASIE EN EKSAMEN <strong>Assessering</strong>staak<br />
2<br />
Aktiwiteit 3<br />
Junie-eksam<strong>en</strong><br />
100 – 120 mark<br />
de<br />
3 Datum Onderwerp<br />
KWA voltooi<br />
RTAA<br />
<strong>Assessering</strong> <strong>Assessering</strong><br />
L<br />
Week<br />
Nr.<br />
standaarde<br />
21
22 –<br />
27<br />
28 –<br />
30<br />
31 –<br />
32<br />
• Neem deel aan sake-aktiwiteite<br />
wat betrekking het op aankope,<br />
produksie <strong>en</strong> bemarking<br />
• Finansiering <strong>van</strong> ʼn<br />
onderneming: eie of gele<strong>en</strong>de<br />
kapitaal, bv. oortrokkefasiliteit<br />
8.4.6<br />
• Volledige brondokum<strong>en</strong>te bv.<br />
kwitansies, depositostrokies,<br />
tjeks<br />
8.3.3<br />
• Tek<strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudige<br />
kontanttransaksies <strong>van</strong><br />
kwitansies in ʼn staat <strong>van</strong><br />
ont<strong>van</strong>gste <strong>en</strong> betalings<br />
8.3.4<br />
• Inleiding tot rek<strong>en</strong>aars,<br />
toetsbordvaardighede <strong>en</strong><br />
funksiesleutels<br />
8.3.2<br />
• Ontwikkel leierskap- <strong>en</strong><br />
bestuurstrategieë<br />
• Konsepstaat <strong>van</strong> netto waarde<br />
• Kapitaal + Netto Wins –<br />
8.3.5<br />
Informele<br />
Onttrekkings<br />
assessering<br />
• Ontledingstaat <strong>van</strong> netto waarde<br />
SEPTEMBER SE KONTROLETOETS <strong>Assessering</strong>staak<br />
3<br />
Aktiwiteit 1<br />
Kwartaaltoets<br />
75 – 100 punte<br />
22
de<br />
4<br />
KWA<br />
RTAA<br />
L<br />
Week<br />
Nr.<br />
Datum<br />
voltooi<br />
ONDERWERP<br />
Assesserin<br />
gstandaard<br />
<strong>Assessering</strong><br />
• Belangrikheid <strong>van</strong> spaar vir<br />
33- 34<br />
•<br />
•<br />
beleggings<br />
Metodes <strong>van</strong> spaar <strong>en</strong> belegging<br />
bv. spaarrek<strong>en</strong>ing, vaste<br />
deposito’s, aandele, effektetrusts<br />
Berek<strong>en</strong> opbr<strong>en</strong>gs op beleggings:<br />
E<strong>en</strong>voudige <strong>en</strong> saamgestelde<br />
r<strong>en</strong>te<br />
8.2.3<br />
8.3.6<br />
<strong>Assessering</strong>staak<br />
4<br />
Aktiwiteit 1<br />
Brongebaseerde<br />
aktiwiteit<br />
• Verduidelik hoe ekonomiese<br />
Informele<br />
stelsels die ekonomiese probleem 8.1.3 <strong>Assessering</strong><br />
35<br />
aanspreek: K<strong>en</strong>merke <strong>van</strong>:<br />
• Beplande ekonomie Definisies<br />
• Markekonomie<br />
• Gem<strong>en</strong>gde ekonomie<br />
36 • Vakbonde<br />
8.1.4 Informele<br />
• Rol<br />
assessering<br />
• Regte <strong>en</strong> Verantwoordelikhede<br />
37<br />
•<br />
•<br />
Beroepe<br />
Vlakke, kategorieë, vergoeding <strong>en</strong><br />
8.3.7<br />
<strong>Assessering</strong>staak<br />
4<br />
verantwoordelikhede <strong>van</strong> poste<br />
Aktiwiteit 2<br />
Aanbieding<br />
30 – 50 punte<br />
• KONSOLIDASIE EN EKSAMENS<br />
<strong>Assessering</strong>staak<br />
<strong>en</strong> ADMINISTRASIE<br />
4<br />
38 –<br />
Aktiwiteit 3<br />
41<br />
Novembereksam<strong>en</strong><br />
100 – 120 punte<br />
23
GRAAD 8 ASSESSERINGSPROGRAM<br />
<strong>Assessering</strong>sprogram vir Graad 8<br />
KWA<br />
RTAA<br />
L<br />
Kwart<br />
aal 1<br />
Asses<br />
sering<br />
staak<br />
1<br />
Kwart<br />
aal 2<br />
Asses<br />
sering<br />
staak<br />
2<br />
LU’s <strong>en</strong> AS’e FOKUS ASSESSERIN<br />
GSMETODES<br />
Graad 8 LU 2<br />
Volhoubare groei <strong>en</strong> ontwikkeling<br />
<strong>Assessering</strong>standaarde:<br />
Aktiwiteit 1<br />
Nasionale<br />
Begroting<br />
Data-response<br />
30 – 50 Punte<br />
• Ondersoek <strong>en</strong> beskryf hoe die nasionale begroting<br />
gebruik word om groei te beïnvloed <strong>en</strong> ekonomiese<br />
ongelykhede te reg te stel<br />
• Ondersoek hoe die HOP gebruik kan word om Aktiwiteit 2 Geskrewe<br />
ekonomiese groei <strong>en</strong> heropbou (bv.<br />
HOP<br />
verslag<br />
kapasiteitsbou, skep <strong>van</strong> werksgele<strong>en</strong>thede) te Ekonomiese 30 – 50 Punte<br />
stimuleer<br />
groei<br />
• Ondersoek <strong>en</strong> do<strong>en</strong> verslag oor hoe tegnologie Lew<strong>en</strong>standaa<br />
produktiwiteit, ekonomiese groei <strong>en</strong><br />
rd<br />
lew<strong>en</strong>standaarde (internet / satelliete /<br />
rek<strong>en</strong>aars / vernuwings te verbeter ) kan<br />
verbeter<br />
Tegnologie<br />
Alle Leeruitkomste <strong>en</strong> <strong>Assessering</strong>standaarde wat<br />
gedur<strong>en</strong>de die kwartaal gedek is<br />
Aktiwiteit 3<br />
Alle werk wat<br />
in Kwartaal 1<br />
gedo<strong>en</strong> is<br />
Kwartaaltoets<br />
50 Punte<br />
Graad 8: LU 4<br />
Aktiwiteit 1<br />
Entrepr<strong>en</strong>eursk<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> -vaardighede Vorme <strong>van</strong> Toets<br />
• Vorme <strong>van</strong> ei<strong>en</strong>aarskap: K<strong>en</strong>merke <strong>van</strong>: ei<strong>en</strong>aarskap 30 – 50 Punte<br />
Alle<strong>en</strong>ei<strong>en</strong>aar, V<strong>en</strong>nootskappe, Beslote K<strong>en</strong>merke <strong>van</strong><br />
Korporasies, Privaat <strong>en</strong> Op<strong>en</strong>bare<br />
Alle<strong>en</strong>ei<strong>en</strong>aar,<br />
Maatskappye<br />
V<strong>en</strong>nootskap,<br />
Beslote<br />
Korporasie,<br />
Privaat <strong>en</strong><br />
Op<strong>en</strong>bare<br />
Maatskappye<br />
24
KWA<br />
RTAA<br />
L<br />
LU s <strong>en</strong> AS e FOKUS ASSESSERIN<br />
GSMETODES<br />
• Evalueer ʼn sakeonderneming se finansiële<br />
lew<strong>en</strong>svatbaarheid (bv. aan<strong>van</strong>gskoste,<br />
produksiekoste, verkope, wins)<br />
Aktiwiteit 2<br />
Finansiële<br />
lew<strong>en</strong>svatbaar<br />
heid <strong>van</strong> ʼn<br />
onderneming<br />
Aan<strong>van</strong>gskost<br />
e<br />
Produksiekost<br />
e<br />
Verkope<br />
Wins<br />
Simulasie<br />
30 – 50 Punte<br />
Alle Leeruitkomste <strong>en</strong> <strong>Assessering</strong>standaarde wat Aktiwiteit 3<br />
gedur<strong>en</strong>de die kwartaal gedek is<br />
Alle werk in Junie-<br />
Kwartaal 2 eksam<strong>en</strong><br />
gedo<strong>en</strong> 100 – 120<br />
Punte<br />
Kwart • Neem deel aan sake-aktiwiteite met betrekking tot Aktiwiteit 1 <strong>Assessering</strong>st<br />
aal 3 aankope, produksie <strong>en</strong> bemarking Sakeondernem aak 3<br />
Asses • Finansiering <strong>van</strong> ʼn onderneming: eie of gele<strong>en</strong>de ing/aktiwiteit Aktiwiteit 1<br />
sering kapitaal, bv. Oortrokkerek<strong>en</strong>ing Rek<strong>en</strong>ingkund Kwartaaltoets<br />
staak<br />
3<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Volledige brondokum<strong>en</strong>te bv. kwitansies,<br />
depositostrokies, tjeks<br />
Tek<strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudige kontanttransaksies <strong>van</strong><br />
kwitansies in ʼn staat <strong>van</strong> ont<strong>van</strong>gste <strong>en</strong> betalings<br />
op<br />
Inleiding tot rek<strong>en</strong>aars, toetsbordvaardighede <strong>en</strong><br />
funksietoetse<br />
Ontwikkel leierskap- <strong>en</strong> bestuurstrategieë<br />
• Konsepstaat <strong>van</strong> netto waarde<br />
• Kapitaal + Netto waarde - Trekkings<br />
• Ontledingstaat <strong>van</strong> netto waarde<br />
e:<br />
Brondokum<strong>en</strong>t<br />
e<br />
Joernale<br />
Leierskap- <strong>en</strong><br />
bestuurstrateg<br />
ieë<br />
Staat <strong>van</strong> netto<br />
waarde<br />
Ontleding <strong>van</strong><br />
netto waarde<br />
75 – 100 punte<br />
Kwart • Belangrikheid <strong>van</strong> spaar vir beleggings<br />
Aktiwiteit 1<br />
aal 4 • Metodes om te spaar <strong>en</strong> te belê bv.<br />
Spaar Brongebaseer<br />
Asses spaarrek<strong>en</strong>ing, vaste deposito’s, aandele, Metodes om te de aktiwiteit<br />
sering effektetrusts<br />
spaar <strong>en</strong> te 30 – 50 Punte<br />
staak<br />
4<br />
• Berek<strong>en</strong> opbr<strong>en</strong>gs op beleggings: E<strong>en</strong>voudige<br />
<strong>en</strong> saamgestelde r<strong>en</strong>te<br />
belê<br />
Berek<strong>en</strong>ing<br />
<strong>van</strong> r<strong>en</strong>te:<br />
E<strong>en</strong>voudig <strong>en</strong><br />
Saamgestelde<br />
• Beroepe<br />
Aktiwiteit 2<br />
• Vlakke, kategorieë, vergoeding <strong>en</strong><br />
Beroepe <strong>en</strong> Aanbieding<br />
verantwoordelikhede <strong>van</strong> poste<br />
vergoeding 30 – 50 punte<br />
Alle Leeruitkomste <strong>en</strong> <strong>Assessering</strong>standaarde Aktiwiteit 3<br />
wat gedur<strong>en</strong>de die kwartaal gedek is<br />
Al die werk November-<br />
wat in eksam<strong>en</strong><br />
Kwartaal 4 100 – 120<br />
•<br />
gedo<strong>en</strong> is Punte<br />
25
GRAAD 8-LESPLAN<br />
LEERAREA: EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE GRAAD: 8<br />
ONDERWERP: Nasionale Begroting<br />
TYDSDUUR: 120 minute /(1 week) WEEK / DATUM:<br />
KU's <strong>en</strong> OU’s:<br />
1,2,3,4,5,6,7 <strong>en</strong> 1,2,3,4,5<br />
LU’s <strong>en</strong> AS’e:<br />
LU 2: Volhoubare groei <strong>en</strong> ontwikkeling<br />
8.2.1 Ondersoek <strong>en</strong> beskryf hoe die nasionale begroting gebruik<br />
word om groei te beïnvloed <strong>en</strong> ekonomiese ongelykhede reg te<br />
stel<br />
INTEGRASIE BINNE DIE VAK<br />
KONTEKS: Ekonomiese groei <strong>en</strong> ontwikkeling<br />
VERRYKINGSAKTIWITEIT<br />
Gevallestudie oor die jongste begroting<br />
VOORAF-KENNIS<br />
Begroot vir ʼn markdag in Graad 7<br />
Onderwyser se pligte Leerder se<br />
aktiwiteite<br />
Verduidelik die<br />
belangrikheid <strong>van</strong> die<br />
begroting, groei <strong>en</strong><br />
ekonomiese<br />
ongelykhede<br />
Ontwikkel ʼn<br />
brongebaseerde<br />
aktiwiteit<br />
Hulpbronn<br />
e<br />
INTEGRASIE MET ANDER VAKKE:<br />
Wiskunde, Tale, Sosiale Wet<strong>en</strong>skappe<br />
<strong>Assessering</strong> Vaardighede K<strong>en</strong>nis Waardes<br />
Maak notas Handboek <strong>Assessering</strong>st Bespreek Begroting Regte <strong>en</strong><br />
aak 1<br />
Id<strong>en</strong>tifiseer<br />
verantwoord<br />
Beantwoord vrae Koerante Ontleed Ekonomiese elikhede<br />
Aktiwiteit 1<br />
ongelykhede<br />
Stel ʼn persoonlike Televisie Beskryf Ubuntu<br />
begroting op<br />
Brongebaseer<br />
Begrotingsr de aktiwiteit Navorsing<br />
ede vir 30 punte<br />
26<br />
Tyd<br />
120 min.
Nabetragting deur onderwyser<br />
27
GRAAD 8-ASSESSERINGSTAAK<br />
EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE<br />
ASSESSERINGSTAAK 1<br />
AKTIWITEIT 1 - Nasionale Begroting<br />
FEBRUARIE GRAAD 8<br />
PUNTE: 30<br />
METODE VAN ASSESSERING: Dataresponsvrae<br />
LU <strong>en</strong> AS: 8.2.1: Ondersoek <strong>en</strong> beskryf hoe die nasionale begroting<br />
gebruik word om groei te beïnvloed <strong>en</strong> ekonomiese ongelykhede reg te stel<br />
ASSESSERINGSINSTRUMENT: Memorandum<br />
Lees die onderstaande artikels oor 2007 se nasionale begroting <strong>en</strong> beantwoord dan die<br />
onderstaande vrae.<br />
Gedeelde Groei<br />
Die Suid-Afrikaanse ekonomie het verlede jaar met 5<br />
pers<strong>en</strong>t gegroei <strong>en</strong> daar word verwag dat dit selfs meer in<br />
die volg<strong>en</strong>de drie jaar gaan uitbrei. Daar is meer werk<br />
geskep <strong>en</strong> die regering het meer geld om aan di<strong>en</strong>ste<br />
soos opvoeding, gesondheid, polisiëring <strong>en</strong> op<strong>en</strong>bare<br />
vervoer te bestee.<br />
Die uitdaging aan ons land is om te seker te maak dat ons<br />
selfs vinniger groei, meer werk skep <strong>en</strong> die armoedevlak<br />
verlaag. Die 2007-Begroting dra by tot vinniger groei <strong>en</strong><br />
gedeelde voordele vir almal.<br />
Wat is die Nasionale Begroting?<br />
In Februarie <strong>van</strong> elke jaar kondig die<br />
Minister <strong>van</strong> Finansies die<br />
regeringplanne met betrekking tot<br />
uitgawes, belasting <strong>en</strong> l<strong>en</strong>ings vir die<br />
volg<strong>en</strong>de drie jaar aan. Dit word die<br />
nasionale begroting g<strong>en</strong>oem. Dit beskryf<br />
hoe die regering gaan geld loskry <strong>en</strong> hoe<br />
dit uitgegee gaan word. Die nasionale<br />
begroting verdeel geld tuss<strong>en</strong> nasionale<br />
departem<strong>en</strong>te, provinsies <strong>en</strong><br />
munisipaliteite.<br />
Sommige <strong>van</strong> die regeringsprogramme bied onmiddellike voordele, terwyl ander vir ons almal, <strong>en</strong><br />
ons kinders op die lange duur, voordele inhou. Die regering belê in op<strong>en</strong>bare vervoer, klinieke <strong>en</strong><br />
hospitale, elektrisiteit, behuising, water <strong>en</strong> skole om te verseker dat ons ekonomie voortdur<strong>en</strong>d groei<br />
<strong>en</strong> dat almal toegang tot hierdie di<strong>en</strong>ste het. Ons is ook besig om die manier waarop dinge gedo<strong>en</strong><br />
word te verander om te verseker dat ons in ʼn veilige land woon <strong>en</strong> op die lange duur almal se<br />
lew<strong>en</strong>standaard verbeter.<br />
ʼn Groei<strong>en</strong>de ekonomie help om m<strong>en</strong>se se lew<strong>en</strong>s op die volg<strong>en</strong>de maniere te verbeter:<br />
• Werkskepping – meer as ʼn miljo<strong>en</strong> werksgele<strong>en</strong>thede is sedert 2004 geskep.<br />
• Behuisings-, water-, sanitasie- <strong>en</strong> elektrifiseringsprogramme bereik nou meer m<strong>en</strong>se in<br />
townships aangesi<strong>en</strong> dit ʼn regeringsprioriteit is<br />
• Beter op<strong>en</strong>bare vervoerstelsels help m<strong>en</strong>se om by die werk <strong>en</strong> die huis te kom <strong>en</strong> om vir werk<br />
te soek<br />
• Bykom<strong>en</strong>de besteding aan opvoeding, gesondheids- <strong>en</strong> maatskaplike di<strong>en</strong>ste gee meer<br />
m<strong>en</strong>se toegang tot ʼn beter gehalte <strong>van</strong> di<strong>en</strong>s.<br />
• Beter toegang tot maatskaplike toelaes, meer verdi<strong>en</strong>stelike m<strong>en</strong>se trek voordeel.<br />
• Meer polisie, beter howe <strong>en</strong> meer plek in die tronk maak ons geme<strong>en</strong>skappe veiliger.<br />
28
Skuld<br />
R56.1b<br />
Die 2007-Begroting ondersteun ekonomiese groei<br />
<strong>en</strong> verseker dat almal deel in die vrugte <strong>van</strong> die<br />
ekonomie sodat ons werkloosheid <strong>en</strong> armoede kan<br />
verlaag.<br />
VRAE:<br />
Begrotingshoogtepunte<br />
Die belangrikste veranderinge aan die begroting vir die<br />
volg<strong>en</strong>de drie jaar is:<br />
Veranderings aan besteding<br />
• R8,1 biljo<strong>en</strong> meer vir onderwysersalarisse,<br />
onderwyserassist<strong>en</strong>te, ondersteun<strong>en</strong>de personeel in<br />
skole <strong>en</strong> distrikte.<br />
Regeringsbesteding • R7,2 biljo<strong>en</strong> meer vir gesondheid om HIV <strong>en</strong> vigs te<br />
dek, meer geld vir gesondheidswerkers <strong>en</strong> die<br />
Ander<br />
R75.8b<br />
Vervoer <strong>en</strong><br />
Kommunikasie<br />
Gesond- Welsyn<br />
heidheid R89.4b<br />
R62.7b<br />
Behuising<br />
Geme<strong>en</strong>skapsont-<br />
wikkeling<br />
Opvoeding Water <strong>en</strong><br />
R45.3b R105.5 Landbou<br />
R30.4b<br />
R46.7bn<br />
Beskermings<br />
-di<strong>en</strong>ste<br />
R88.2b<br />
verbetering <strong>van</strong> hospitale.<br />
• R17,4 biljo<strong>en</strong> vir die 2010 FIFA Wêreldbeker<br />
• R7,8 biljo<strong>en</strong> vir op<strong>en</strong>bare vervoer, water, <strong>en</strong> ander<br />
munisipale infrastruktuur<br />
• R2,7 biljo<strong>en</strong> vir behuising<br />
• R2,4 biljo<strong>en</strong> vir bykom<strong>en</strong>de polisie<br />
• R1,5 biljo<strong>en</strong> om die werk in die howe te verbeter<br />
Belastingvoorstelle<br />
• Die belasting op aftreefondse sal afgeskaf word om<br />
te help om vir aftrede te spaar<br />
• Die sekondêre belasting op maatskappye sal<br />
verander word <strong>en</strong> die koers word verlaag <strong>van</strong> 12,5 %<br />
na 10% om ekonomiese groei te ondersteun<br />
• M<strong>en</strong>se jonger as 65 jaar wat minder as R43 000<br />
verdi<strong>en</strong>, sal nie belasting betaal nie<br />
• Persoonlike belasting word met R8,4 biljo<strong>en</strong><br />
verminder<br />
• Belasting op ʼn liter petrol of diesel styg <strong>van</strong>af 4<br />
April 2007 met 10 s<strong>en</strong>t<br />
• ʼn Blikkie bier sal 5c meer kos<br />
• ʼn Pakkie <strong>van</strong> 20 sigarette sal 60 s<strong>en</strong>t meer kos<br />
• ʼn 750 ml bottel drank sal R1,88 meer kos<br />
1. Definieer die nasionale begroting? (2)<br />
2. Wie is die minister <strong>van</strong> Finansies? (1)<br />
3. Lewer komm<strong>en</strong>taar oor die effek wat ekonomiese groei op die lew<strong>en</strong>s <strong>van</strong> Suid-Afrikaners<br />
gehad het. Noem vier (4) faktore. (4 x 2 = 8)<br />
4. Verwys na die sirkeldiagram <strong>en</strong> beantwoord die volg<strong>en</strong>de <strong>van</strong>:<br />
4.1 Waaraan het die regering die meeste geld bestee? (2)<br />
4.2 Waaraan het die regering in die 2007-begroting die minste geld bestee?<br />
(2)<br />
5. Watter gebeurt<strong>en</strong>is in “2010” het veranderinge aan die begroting meegebring <strong>en</strong> watter bedrag<br />
is hiervoor begroot? (2 x 2 = 4)<br />
6. Wat is die twee belangrikste bronne <strong>van</strong> inkomste vir die regering? (2)<br />
7. Gee twee redes waarom die prys <strong>van</strong> sigarette <strong>en</strong> drank elke jaar verhoog word.<br />
(2 x 2 = 4)<br />
8. Berek<strong>en</strong> die totale uitgawe <strong>van</strong> die 2007-begroting. Wys jou berek<strong>en</strong>inge. (5)<br />
29
Memorandum<br />
ASSESSERINGSTAAK 1: Data-response<br />
1. Dit is ʼn plan wat wys hoe die regering gaan geld inkry <strong>en</strong> bestee. √√<br />
2. Trevor Manual √<br />
3<br />
Meer werk<br />
Behuising, water, sanitasie <strong>en</strong> elektrisiteit<br />
Beter op<strong>en</strong>bare vervoerstelsels<br />
Bykom<strong>en</strong>de besteding aan opvoeding, gesondheids- <strong>en</strong> welsynsdi<strong>en</strong>ste<br />
Beter toegang tot maatskaplike toelaes<br />
Meer polisiëring, beter howe <strong>en</strong> meer plek in die tronk (<strong>en</strong>ige vier) √√√√√√√√<br />
4.1 Opvoeding √√<br />
4.2 Water <strong>en</strong> landbou √√<br />
5. FIFA Sokkerwêreldbeker √√<br />
R17,4 biljo<strong>en</strong> √√<br />
6. Inkomstebelasting √√<br />
BTW √√<br />
7. Dit is gesondheidsrisiko’s<br />
Om m<strong>en</strong>se te ontmoedig om die stowwe te neem √√√√<br />
Om die koste aan die gesondheidsdi<strong>en</strong>ste te besnoei (<strong>en</strong>ige twee /<strong>en</strong>ige gepaste<br />
antwoord)<br />
8. R46, 7bn + 89,4bn + 30, 4bn + 105,5bn + 45,3bn + 62,7bn + 56,1bn + 75,8bn =<br />
R600,1bn √√√√√<br />
30
GRAAD 7<br />
ste<br />
1<br />
Kwarta<br />
al<br />
Week<br />
Nr.<br />
1<br />
2<br />
Datum<br />
voltooi<br />
EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE<br />
WERKSKEDULE<br />
GRAAD 7<br />
Onderwerp<br />
Grondlynassessering<br />
o Verduidelik behoeftes <strong>en</strong><br />
begeertes <strong>en</strong> hoe die verskille<br />
tuss<strong>en</strong> die twee ʼn impak op<br />
geme<strong>en</strong>skappe <strong>en</strong> die omgewing<br />
Assesserin<br />
gstandaard<br />
e<br />
7.1.1<br />
<strong>Assessering</strong><br />
Toets<br />
Informele<br />
<strong>Assessering</strong><br />
het.<br />
o Verduidelik die konsepte ‘vrye’ <strong>en</strong><br />
‘ekonomiese’ (skaars) goedere, <strong>en</strong><br />
die invloed <strong>van</strong> vraag <strong>en</strong> aanbod<br />
<strong>Assessering</strong>st<br />
3- 5<br />
op markpryse.<br />
o Beskryf die verskill<strong>en</strong>de soorte<br />
7.1.3<br />
7.1.2<br />
aak 1:<br />
Collage<br />
ondernemings <strong>en</strong> aktiwiteite binne<br />
die primêre, sekondêre <strong>en</strong> tersiêre<br />
sektore.<br />
30 punte<br />
6<br />
o Bespreek die betek<strong>en</strong>is <strong>van</strong><br />
produktiwiteit.<br />
o Beskryf <strong>en</strong> debatteer oor die<br />
magsverhoudings, ekonomiese<br />
regte <strong>en</strong> verantwoordelikhede<br />
7.2.4<br />
7-8<br />
tuss<strong>en</strong>:<br />
o Verbruiker <strong>en</strong> produs<strong>en</strong>t<br />
o Werkgewer <strong>en</strong> werknemer<br />
o Staat <strong>en</strong> die sakewêreld<br />
7.1.3 7.1.4<br />
o Konsolidering<br />
<strong>Assessering</strong>st<br />
aak 1:<br />
9<br />
de<br />
2<br />
Toets<br />
30 – 50 punte<br />
Kwarta<br />
ONDERWERP Assesserin<br />
al<br />
gstandaard <strong>Assessering</strong><br />
Week<br />
No.<br />
e<br />
10-11<br />
o Verduidelik die rol <strong>van</strong> beplanning,<br />
organisering, leierskap <strong>en</strong> beheer<br />
(bv. finansiële <strong>en</strong> prosedurele<br />
kontrole) in ʼn sakeonderneming<br />
7.3.1<br />
31
o Bespreek verskill<strong>en</strong>de<br />
<strong>Assessering</strong>st<br />
aak 2:<br />
12-13 b<strong>en</strong>aderings tot leierskap <strong>en</strong><br />
7.3.2 Gevallestudi<br />
bestuur<br />
e<br />
20 punte<br />
14-15<br />
o Beskryf die belangrikheid <strong>van</strong><br />
administrasie in die bestuur <strong>van</strong> ʼn<br />
sakeonderneming (rekordhouding,<br />
bewaring <strong>van</strong> dokum<strong>en</strong>tasie)<br />
7.3.3<br />
16<br />
o Bespreek die gebruik <strong>van</strong><br />
tegnologie in<br />
telekommunikasiedi<strong>en</strong>ste (bv.<br />
OTM, internet) in die verbetering<br />
<strong>van</strong> administrasie, kommunikasie<br />
<strong>en</strong> toegang tot inligting.<br />
7.3.4<br />
<strong>Assessering</strong>st<br />
aak 2:<br />
Geskrewe <strong>en</strong><br />
Mondelinge<br />
Aanbieding<br />
40 punte<br />
17<br />
o Verduidelik die verskill<strong>en</strong>de<br />
prosesse <strong>van</strong> m<strong>en</strong>slike<br />
hulpbronbestuur<br />
7.3.7<br />
18 Konsolidasie<br />
Informele<br />
<strong>Assessering</strong><br />
<strong>Assessering</strong>st<br />
Skooladministrasie: eksam<strong>en</strong>s,<br />
aak 2:<br />
verslae, skedules Toets - 50<br />
19-20<br />
3de<br />
punte<br />
Alle werk wat<br />
in Kwartaal 2<br />
gedo<strong>en</strong> is<br />
Kwarta Datum ONDERWERP Assesserin<br />
al voltooi<br />
gstandaard <strong>Assessering</strong><br />
Week<br />
Nr.<br />
e<br />
21-23<br />
o Vergelyk noodsaaklike<br />
ei<strong>en</strong>skappe <strong>en</strong> vaardighede wat<br />
nodig is om ʼn <strong>en</strong>trepr<strong>en</strong>eur te<br />
wees uit twee e<strong>en</strong>voudige<br />
gevallestudies <strong>van</strong> <strong>en</strong>trepr<strong>en</strong>eurs<br />
in eie geme<strong>en</strong>skap.<br />
o Gebruik tegnieke om idees te<br />
stimuleer <strong>en</strong> aanbevelings te do<strong>en</strong><br />
oor hoe geme<strong>en</strong>skapshulpbronne<br />
gebruik kan word om inkomste op<br />
ʼn verantwoordelike manier te<br />
g<strong>en</strong>ereer.<br />
32<br />
7.4.1<br />
7.4.3
24-26<br />
27<br />
o Neem deel aan ʼn gesam<strong>en</strong>tlike<br />
onderneming tuss<strong>en</strong> die skool <strong>en</strong><br />
die geme<strong>en</strong>skap / ouers deur ʼn<br />
produk of ʼn di<strong>en</strong>s te lewer.<br />
o Ontwerp plakkate of ander<br />
materiaal om eie<br />
sakeonderneming te bemark<br />
o Bedryf ʼn sakeonderneming deur<br />
die gebruik <strong>van</strong> e<strong>en</strong> of twee idees<br />
of gele<strong>en</strong>thede wat in ʼn ontwerpte<br />
vraelys geïd<strong>en</strong>tifiseer is.<br />
7.4.5<br />
7.4.9<br />
7.4.6<br />
<strong>Assessering</strong>st<br />
aak 3:<br />
Plakkaat<br />
<strong>Assessering</strong>st<br />
aak 3:<br />
Simulasie<br />
28-29<br />
o Tek<strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudige staat <strong>van</strong> netto<br />
waarde op m.b.v. persoonlike<br />
rekords.<br />
7.3.5<br />
o Konsolidasie <strong>Assessering</strong>st<br />
30<br />
aak 3:<br />
Toets<br />
31<br />
Skooladministrasie: eksam<strong>en</strong>s,<br />
verslae, skedules<br />
33
de<br />
4<br />
Kwarta<br />
al<br />
Week<br />
Nr.<br />
Datum<br />
voltooi<br />
ONDERWERP<br />
<strong>Assessering</strong><br />
standaarde<br />
<strong>Assessering</strong><br />
32-35<br />
o Versamel inligting oor die<br />
invloed <strong>van</strong> ekonomiese<br />
beleidsrigtings tyd<strong>en</strong>s apartheid<br />
op ei<strong>en</strong>aarskap, armoede,<br />
welvaart <strong>en</strong> gehalte.<br />
o Id<strong>en</strong>tifiseer stappe om sosioekonomiese<br />
wanbalanse <strong>en</strong><br />
armoede reg te stel.<br />
o Bespreek die betek<strong>en</strong>is <strong>van</strong><br />
produktiwiteit.<br />
7.2.1<br />
7.2.2<br />
7.2.4<br />
<strong>Assessering</strong>st<br />
aak 4:<br />
Navorsingsta<br />
ak:<br />
Onderhoud,<br />
bied<br />
bevindings in<br />
die vorm <strong>van</strong><br />
ʼn tabel aan<br />
30 – 50 punte<br />
36<br />
37<br />
38<br />
o Vergelyk <strong>en</strong> bespreek die verskil<br />
tuss<strong>en</strong> om te spaar <strong>en</strong> om te<br />
belê.<br />
o Vergelyk <strong>en</strong> bespreek die verskil<br />
tuss<strong>en</strong> om te spaar <strong>en</strong> om te<br />
belê.<br />
o Konsolidasie<br />
7.2.3<br />
7.2.3<br />
Konsolidasie <strong>en</strong> eksam<strong>en</strong>s <strong>Assessering</strong>st<br />
aak 4:<br />
39 Eksam<strong>en</strong><br />
50 – 100<br />
punte<br />
40<br />
Skooladministrasie: eksam<strong>en</strong>s,<br />
verslae, skedules<br />
34
GRAAD 7-ASSESSERINGSPROGRAM<br />
<strong>Assessering</strong>sprogram vir Graad 7<br />
KWAR<br />
TAAL<br />
Kwarta<br />
al 1<br />
Assess<br />
eringst<br />
aak 1<br />
Kwarta<br />
al 2<br />
Assess<br />
eringst<br />
aak 2<br />
LU’s <strong>en</strong> AS’e Fokus METODES<br />
VAN<br />
ASSESSERIN<br />
Graad 7 LU 1<br />
Ekonomiese kringloop<br />
<strong>Assessering</strong>standaarde:<br />
• Verduidelik die begrippe ‘vrye’ <strong>en</strong><br />
‘ekonomiese (skaars) goedere, <strong>en</strong> die<br />
invloed <strong>van</strong> vraag <strong>en</strong> aanbod op<br />
markpryse.<br />
• Beskryf die verskill<strong>en</strong>de soorte<br />
sakeondernemings <strong>en</strong> –bedrywighede<br />
binne die primêre, sekondêre <strong>en</strong> tersiêre<br />
sektore.<br />
Alle Leeruitkomste <strong>en</strong> <strong>Assessering</strong>standaarde<br />
wat gedur<strong>en</strong>de die kwartaal gedek is<br />
Graad 7: LU 3<br />
Bestuurs-, verbruikers- <strong>en</strong> finansiële k<strong>en</strong>nis<br />
<strong>en</strong> vaardighede<br />
<strong>Assessering</strong>standaarde<br />
• Bespreek die verskill<strong>en</strong>de b<strong>en</strong>aderings tot<br />
leierskap <strong>en</strong> bestuur<br />
• Bespreek die gebruik <strong>van</strong> tegnologie in<br />
telekommunikasiedi<strong>en</strong>ste (bv. selfone) <strong>en</strong><br />
finansiële transaksies (bv. OTM, internet)<br />
in die verbetering <strong>van</strong> administrasie,<br />
kommunikasie <strong>en</strong> toegang tot inligting<br />
Alle Leeruitkomste <strong>en</strong><br />
<strong>Assessering</strong>standaarde wat gedur<strong>en</strong>de<br />
die kwartaal gedek is<br />
35<br />
Aktiwiteit 1<br />
Vrye <strong>en</strong><br />
Ekonomiese<br />
(skaars) goedere<br />
Vraag <strong>en</strong><br />
aanbod<br />
Tipes <strong>van</strong><br />
sakeondernemin<br />
gs:<br />
Primêre<br />
Sekondêre<br />
Tersiêre<br />
Aktiwiteit 3<br />
Alle werk wat in<br />
Kwartaal 1<br />
gedo<strong>en</strong> is<br />
Aktiwiteit 1<br />
B<strong>en</strong>aderings tot<br />
leierskap <strong>en</strong><br />
bestuur<br />
Aktiwiteit 2<br />
Tegnologie in<br />
kommunikasie<br />
op<br />
Elektroniese<br />
administrasie,<br />
kommunikasie<br />
<strong>en</strong> inligting<br />
Aktiwiteit 3<br />
Alle werk wat in<br />
Kwartaal 2<br />
gedo<strong>en</strong> is<br />
G<br />
Collage<br />
30 Punte<br />
Kwartaaltoets<br />
30 - 50 Punte<br />
Gevallestudie<br />
20 Punte<br />
Geskrewe <strong>en</strong><br />
mondelinge<br />
Aanbieding<br />
40 punte<br />
Kwartaaltoets<br />
50 punte
KWAR LU’s <strong>en</strong> AS’e Fokus METODES<br />
TAAL<br />
VAN<br />
ASSESSERIN<br />
G<br />
Kwarta Graad 7 LU 4<br />
Aktiwiteit 1<br />
al 3 Entrepr<strong>en</strong>eursk<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> -vaardighede Gesam<strong>en</strong>tlike Plakkaat<br />
Assess <strong>Assessering</strong>standaarde:<br />
onderneming 30 Punte<br />
eringst • Neem deel aan ʼn gesam<strong>en</strong>tlike<br />
tuss<strong>en</strong> skool <strong>en</strong><br />
aak 3 onderneming tuss<strong>en</strong> die skool <strong>en</strong> die geme<strong>en</strong>skap<br />
geme<strong>en</strong>skap / ouers deur ʼn produk of ʼn Ontwerp<br />
di<strong>en</strong>s te lewer.<br />
plakkaat om<br />
onderneming te<br />
• Ontwerp plakkate of ander materiaal om<br />
eie sakeonderneming te adverteer<br />
adverteer<br />
• Bedryf ʼn sakeonderneming deur die<br />
Aktiwiteit 2 Simulasie<br />
gebruik <strong>van</strong> e<strong>en</strong> of twee idees of<br />
Sakegele<strong>en</strong>theid 30 – 40 Punte<br />
gele<strong>en</strong>thede wat in ʼn ontwerpte vraelys geïd<strong>en</strong>tifiseer uit<br />
geïd<strong>en</strong>tifiseer is.<br />
vraelys<br />
Alle Leeruitkomste <strong>en</strong> <strong>Assessering</strong>standaarde<br />
wat gedur<strong>en</strong>de die kwartaal gedek is<br />
Aktiwiteit 3<br />
Al die werk wat<br />
in Kwartaal 3<br />
gedo<strong>en</strong> is<br />
Kwartaaltoets<br />
30 - 50 Punte<br />
Kwarta Graad 7 LU 2<br />
Aktiwiteit 1 Navorsingsop<br />
al 4 Volhoubare groei <strong>en</strong> ontwikkeling<br />
Invloed <strong>van</strong> drag:<br />
Assess <strong>Assessering</strong>standaarde<br />
apartheid op Onderhoud,<br />
eringst • Versamel inligting oor die invloed <strong>van</strong> ekonomiese bied<br />
aak 4 ekonomiese beleidsrigtings tyd<strong>en</strong>s<br />
beleidsrigtings bevindings in<br />
apartheid op ei<strong>en</strong>aarskap, welvaart <strong>en</strong> Regstelling <strong>van</strong> ʼn tabel aan,<br />
gehalte.<br />
sosio- 30 – 50 punte<br />
• Id<strong>en</strong>tifiseer stappe om sosio-ekonomiese ekonomiese<br />
wanbalanse <strong>en</strong> armoede reg te stel.<br />
wanbalanse<br />
• Bespreek die betek<strong>en</strong>is <strong>van</strong> produktiwiteit Produktiwiteit<br />
Alle Leeruitkomste <strong>en</strong> <strong>Assessering</strong>standaarde<br />
wat gedur<strong>en</strong>de die kwartaal gedek is<br />
Aktiwiteit 2<br />
Al die werk wat<br />
in Kwartaal 4<br />
gedo<strong>en</strong> is<br />
Eksam<strong>en</strong><br />
50 – 100 punte<br />
36
GRAAD 7-LESPLAN<br />
LEERAREA: EBW GRAAD: 7<br />
ONDERWERP: Die Ekonomiese Kringloop<br />
TYDSDUUR: 4 Weke WEEK / DATUM: 21 Januarie – 29 Februarie 2008<br />
KU's <strong>en</strong> OU’s:<br />
1,2,3,4,5,6,7; 2,3<br />
LU’s <strong>en</strong> AS’e:<br />
7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.2.4<br />
INTEGRASIE BINNE DIE VAK<br />
Die Ekonomiese Kringloop <strong>en</strong> Produktiwiteit<br />
INTEGRASIE MET ANDER VAKKE:<br />
Wiskunde LU5: Data te versamel, op te som, voor te stel <strong>en</strong><br />
krities te ontleed<br />
Kuns <strong>en</strong> Kultuur LU4: Ontleed <strong>en</strong> gebruik veelvuldige vorme <strong>van</strong><br />
kommunikasie <strong>en</strong> uitdrukking.<br />
Taal LU4: Gebruik taal om te dink <strong>en</strong> red<strong>en</strong>eer<br />
KONTEKS:<br />
Behoeftes <strong>en</strong> begeertes, konsepte <strong>van</strong> ‘vrye’ <strong>en</strong> ‘ekonomiese (skaars) goedere, vraag <strong>en</strong> aanbod, verskill<strong>en</strong>de tipes <strong>van</strong><br />
sakeondernemings, die drie sektore <strong>van</strong> sake <strong>en</strong> produktiwiteit<br />
VERRYKINGSAKTIWITEIT<br />
VOORAF-KENNIS<br />
Die sakewêreld <strong>en</strong> die rol <strong>van</strong> verskill<strong>en</strong>de ondernemings wat die behoeftes <strong>en</strong> begeertes <strong>van</strong> hul klante bevredig.<br />
Onderwyser se Leerder se<br />
Hulpbronne <strong>Assessering</strong><br />
V K W Tyd<br />
pligte<br />
aktiwiteite<br />
Verduidelik die<br />
konsepte<br />
Toets / Werkvel Werkvel Grondlynassess<br />
eringstoets<br />
Groepwerk Insamel<br />
37<br />
Rolle <strong>van</strong><br />
huishoudings,<br />
besighede <strong>en</strong><br />
die regering in<br />
die<br />
ekonomiese<br />
kringloop<br />
Integriteit 1 les<br />
Verantwoor<br />
delikheid<br />
Eerlikheid
Verduidelik die<br />
konsepte <strong>van</strong><br />
behoeftes <strong>en</strong><br />
begeertes; watter<br />
impak hulle het op<br />
geme<strong>en</strong>skappe<br />
<strong>en</strong> die omgewing<br />
Onderwyser se<br />
pligte<br />
Verduidelik die<br />
‘vrye’ <strong>en</strong><br />
‘ekonomiese’<br />
(skaars) goedere,<br />
<strong>en</strong> die invloed <strong>van</strong><br />
vraag <strong>en</strong> aanbod<br />
op markpryse.<br />
Verduidelik die<br />
verskill<strong>en</strong>de<br />
soorte <strong>van</strong><br />
sakeonderneming<br />
s <strong>en</strong> –<br />
beantwoord<br />
onderwyser se vrae<br />
Leerder se<br />
aktiwiteite<br />
Leerders werk in<br />
pare of groepe<br />
Leerders werk in<br />
pare om ʼn<br />
skematiese<br />
aanbieding soos ʼn<br />
vloeidiagram of<br />
collage <strong>van</strong> die<br />
kill d t di<br />
Werkvel<br />
<strong>van</strong><br />
inligting<br />
kringloop<br />
Handboek<br />
Terugvoe<br />
ring aan<br />
die klas<br />
Behoeftes <strong>en</strong><br />
begeertes<br />
2 lesse<br />
Hulpbronne <strong>Assessering</strong> V K W Tyd<br />
Handboek Voltooi<br />
Vergelyk ‘Vrye’ goedere Verantwoor<br />
werkvelle<br />
delike<br />
Werkvelle Data in ‘Ekonomiese’ gebruik <strong>van</strong><br />
Tek<strong>en</strong> ʼn grafiek tabel goedere hulpbronne<br />
Handboek<br />
Werkvelle<br />
Tydskrifte<br />
<strong>Assessering</strong>staak:<br />
Collage /<br />
vloeidiagram <strong>van</strong><br />
die verskill<strong>en</strong>de<br />
produksiestadiums<br />
in die drie sektore.<br />
38<br />
Tek<strong>en</strong><br />
grafieke<br />
Ontleed<br />
grafieke<br />
Invloed <strong>van</strong><br />
vraag na<br />
goedere op<br />
pryse<br />
Invloed <strong>van</strong><br />
aanbod <strong>van</strong><br />
goedere op<br />
pryse<br />
Ander faktore<br />
wat die prys<br />
<strong>van</strong> goedere<br />
beïnvloed<br />
Primêre sektor<br />
Sekondêre<br />
sektor<br />
Eerlikheid<br />
Verantwoor<br />
delikheid<br />
1 week<br />
1 week
edrywighede<br />
binne die drie<br />
sektore.<br />
verskill<strong>en</strong>de stadiums<br />
<strong>van</strong> produksie in die<br />
drie sektore te maak.<br />
Onderwyser som<br />
bedrywighede <strong>van</strong><br />
die drie sektore met<br />
verwysing na<br />
produktiwiteit op.<br />
Koerante Tersiêre<br />
sektor<br />
Gevallestudie<br />
Tydskrifte 1 week<br />
Handboek Lees<br />
Werkvel Ontleed<br />
inligting Produktiwiteit<br />
Bespreek konsep<br />
<strong>van</strong> produktiwiteit. Uitsette<br />
Leerders werk in<br />
pare.<br />
Nabetragting deur onderwyser<br />
Onderwyser luister<br />
na terugvoering deur<br />
leerders terwyl hy /<br />
sy die gevallestudie<br />
in die klas merk.<br />
39<br />
Insette<br />
Ekonomiese<br />
groei
GRAAD 7-ASSESSERINGSTAAK<br />
EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE<br />
ASSESSERINGSTAAK 2<br />
APRIL – MEI 2008 GRAAD 7<br />
METODE VAN ASSESSERING: Geskrewe <strong>en</strong> Mondelinge Aanbieding<br />
LU <strong>en</strong> AS’e: 7.3.4<br />
ASSESSERINGSINSTRUMENT: Rubriek<br />
Instruksies:<br />
Kyk mooi na die onderstaande pr<strong>en</strong>tjie <strong>en</strong> volg dan die instruksies wat volg noukeurig:<br />
( Pr<strong>en</strong>tjie uit “EMS for all”, Graad 7 handboek, bladsy 105)<br />
1. Hierdie taak moet individueel voltooi word.<br />
2. Gebruik ʼn A3-plakkaatbord om jou breinkaart met al die tegnologiese hulpmiddels wat<br />
kommunikasie, administrasie <strong>en</strong> toegang tot inligting verbeter, vir jou onderwyser voor te<br />
berei.<br />
3. Sluit <strong>en</strong>ige verbeterings aan tegnologie gedur<strong>en</strong>de die afgelope vyf jaar ook by jou<br />
breinkaart in.<br />
41
4. Jou breinkaart moet kleur doeltreff<strong>en</strong>d gebruik <strong>en</strong> verwys op die agterkant <strong>van</strong> jou plakkaat<br />
na twee bronne wat jy gebruik het terwyl jy jou breinkaart saamgestel het.<br />
5. Skryf jou naam, <strong>van</strong> <strong>en</strong> graad regs onder in die hoek <strong>van</strong> jou plakkaat.<br />
Rubriek:<br />
KRITERIA 0 1 - 2 3 - 4 5<br />
Het die<br />
instruksies in<br />
die ontwerpopdrag<br />
gevolg<br />
Tegnologiese<br />
hulpmiddels<br />
wat<br />
kommunikasie,<br />
administrasie<br />
<strong>en</strong> toegang tot<br />
inligting<br />
verbeter, is<br />
beskryf.<br />
Bevredig<strong>en</strong>de<br />
verwysing na<br />
verbeterings in<br />
die tegnologie.<br />
Tegniese<br />
gehalte <strong>van</strong> die<br />
aanbieding sluit<br />
in:<br />
• Uitleg <strong>en</strong><br />
ontwerp<br />
<strong>van</strong><br />
breinkaart<br />
• Bronnelys<br />
• Netheid.<br />
Die instruksies<br />
<strong>van</strong> die<br />
ontwerp-opdrag<br />
is nie nagekom<br />
nie.<br />
ʼn Paar<br />
instruksies is<br />
nagekom. Die<br />
leerder het hulp<br />
<strong>van</strong> die<br />
onderwyser<br />
nodig om sy /<br />
haar<br />
aanbieding te<br />
verbeter.<br />
Die meeste <strong>van</strong><br />
die instruksies<br />
is nagekom <strong>en</strong><br />
daar is aan die<br />
meeste <strong>van</strong> die<br />
vereistes<br />
voldo<strong>en</strong>.<br />
Al die<br />
instruksies is<br />
nagekom <strong>en</strong><br />
daar is aan al<br />
die vereistes<br />
voldo<strong>en</strong>.<br />
1 - 2 3 - 4 5 - 6 7 - 10<br />
Toon min<br />
k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> die<br />
inhoud <strong>van</strong><br />
tegnologiese<br />
hulpmiddels<br />
wat in<br />
kommunikasie<br />
<strong>en</strong><br />
administrasie<br />
gebruik word.<br />
Toon ʼn bietjie<br />
k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> die<br />
inhoud <strong>van</strong><br />
tegnologiese<br />
hulpmiddels<br />
wat in<br />
kommunikasie<br />
<strong>en</strong><br />
administrasie<br />
gebruik word.<br />
ʼn Bevredig<strong>en</strong>de<br />
beskrywing <strong>van</strong><br />
die inhoud <strong>van</strong><br />
tegnologiese<br />
hulpmiddels<br />
wat in<br />
kommunikasie<br />
<strong>en</strong><br />
administrasie<br />
gebruik word.<br />
ʼn Uitstek<strong>en</strong>de<br />
beskrywing <strong>van</strong><br />
die inhoud <strong>van</strong><br />
tegnologiese<br />
hulpmiddels<br />
wat in<br />
kommunikasie<br />
<strong>en</strong><br />
administrasie<br />
gebruik word.<br />
1 - 2 3 - 4 5 - 6 7 - 10<br />
Verwysing is<br />
gemaak na die<br />
verbeterings in<br />
tegnologie.<br />
Daar is verwys<br />
na meer as e<strong>en</strong><br />
verbetering in<br />
die tegnologie.<br />
Daar is verwys<br />
na meer as<br />
twee<br />
verbeterings in<br />
die tegnologie<br />
<strong>en</strong> hulle is<br />
beskryf.<br />
Daar is na die<br />
meeste <strong>van</strong> die<br />
verbeterings in<br />
die tegnologie<br />
verwys <strong>en</strong> hulle<br />
is volledig<br />
beskryf.<br />
0 1 - 2 3 - 4 5<br />
Tegniese<br />
gehalte <strong>van</strong><br />
aanbieding is<br />
onbevredig<strong>en</strong>d.<br />
Tegniese<br />
gehalte <strong>van</strong><br />
aanbieding is<br />
bevredig<strong>en</strong>d.<br />
Daar is bewys<br />
<strong>van</strong> beplanning<br />
<strong>en</strong> volgorde.<br />
Tegniese<br />
gehalte <strong>van</strong><br />
aanbieding is<br />
aanvaarbaar.<br />
Dit is goed<br />
beplan <strong>en</strong><br />
georganiseer.<br />
Tegniese<br />
gehalte <strong>van</strong><br />
aanbieding is<br />
goed beplan,<br />
sistematies<br />
georganiseer<br />
<strong>en</strong> logies<br />
aangebied.<br />
1 - 2 3 - 4 5 - 6 7 - 10<br />
42
Mondelinge<br />
aanbieding <strong>van</strong><br />
plakkaat.<br />
Die spreker<br />
toon min<br />
beheer oor die<br />
onderwerp.<br />
ʼn Baie basiese<br />
mondelinge<br />
aanbieding.<br />
43<br />
ʼn Goeie<br />
mondelinge<br />
aanbieding. Die<br />
spreker toon ʼn<br />
goeie k<strong>en</strong>nis<br />
<strong>van</strong> die<br />
onderwerp.<br />
ʼn Uitstek<strong>en</strong>de<br />
aanbieding met<br />
goeie insig <strong>en</strong><br />
gepaste<br />
gebruik <strong>van</strong><br />
terminologie.
OPTEKENVELLE<br />
EKONOMIESE <strong>en</strong> BESTUURSWETENSKAPPE<br />
SKOOLHOOF : MODERATOR:<br />
OPSOMMENDE<br />
OPTEKENINGSBLAD GRAAD 7<br />
DEURLOPENDE ASSESSERING<br />
<strong>en</strong> 8: 2008 KWARTAAL 1 KWARTAAL 2 KWARTAAL 3 KWARTAAL 4<br />
# VAN, VOORNAME<br />
KLAS GROEP<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
TAAK 1<br />
TOTAAL<br />
KODE<br />
% .<br />
44<br />
TAAK 2<br />
TOTAAL<br />
KODE<br />
% .<br />
TAAK 3<br />
TOTAAL<br />
KODE<br />
% .<br />
TAAK 4<br />
TOTAAL<br />
KODE<br />
% .<br />
FINALE PUNT<br />
100<br />
FINALE KODE
EKONOMIE <strong>en</strong> BESTUURSWETENSKAPPE<br />
SKOOLHOOF : MODERATOR:<br />
OPSOMMENDE<br />
OPTEKENENINGSBLAD<br />
GRAAD 9: 2008 KWARTAAL 1 KWARTAAL 2 KWARTAAL 3<br />
# VAN, VOORNAME<br />
KLAS GROEP<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
EMS/EWB<br />
Taak 1<br />
TOTAAL<br />
KODE<br />
% .<br />
DEURLOPENDE ASSESSERING KWARTAAL 4: GTA<br />
45<br />
TAAK 2<br />
TOTAAL<br />
KODE<br />
% .<br />
TAAK 3<br />
TOTAAL<br />
KODE<br />
% .<br />
TOTAAL vir DAS<br />
OMGESKAKEL NA<br />
GTA : Afdeling A<br />
GTA : Afdeling B<br />
TOTAAL VIR GTA<br />
100 75 120 80 200<br />
Kode<br />
OMGESKAKEL NA<br />
FINALE PUNT (75+25)<br />
25 100<br />
FINALE KODE
EMS/EWB<br />
46
VOORBEREIDING VAN LEERDERS IN DIE SENIOR FASE VIR GRAAD 10 :<br />
REKENINGKUNDE<br />
K<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> vaardighede wat leerders reeds behoort te hê om Rek<strong>en</strong>ingkunde in die VOO-band<br />
onder die knie te kry.<br />
EBW Leeruitkomste Ja Nee<br />
Graad 7<br />
LU3AS5 Stel elem<strong>en</strong>têre staat <strong>van</strong> netto waarde op deur<br />
persoonlike rekords te gebruik:<br />
Graad 8<br />
LU3AS1 Finansiële begrippe:<br />
Transaksie<br />
Brondokum<strong>en</strong>t<br />
Joernaal<br />
Bates<br />
Vaste bates<br />
Bedryfsbates<br />
Langtermynlaste<br />
Bedryfslaste<br />
Ei<strong>en</strong>aarsbelang<br />
Wins<br />
Verlies<br />
Inkomste<br />
Uitgawes<br />
Kapitaal<br />
LU3AS3 Voltooide brondokum<strong>en</strong>te:<br />
Kwitansies<br />
Depositostrokie<br />
Tjek <strong>en</strong> tjekte<strong>en</strong>blad<br />
Hou rekord <strong>van</strong> kontanttransaksies in ’n staat <strong>van</strong><br />
ont<strong>van</strong>gste <strong>en</strong> betalings:<br />
Kapitaalbydrae deur ei<strong>en</strong>aar<br />
Kontant ont<strong>van</strong>g vir di<strong>en</strong>ste gelewer<br />
Gelde ont<strong>van</strong>g vir huurinkomste<br />
Betalings <strong>van</strong> uitgawes<br />
Aankoop <strong>van</strong> bates<br />
LU3AS5 Elem<strong>en</strong>têre staat <strong>van</strong> netto waarde met gebruik <strong>van</strong><br />
persoonlike rekords:<br />
Verduidelik die begrip<br />
Ontleed ʼn voltooide staat <strong>van</strong> netto waarde<br />
48
LU4AS4 Evalueer ʼn sakeonderneming se finansiële<br />
lew<strong>en</strong>svatbaarheid gebaseer op:<br />
Aan<strong>van</strong>gskoste (bv. aankoop <strong>van</strong> grondstowwe<br />
of voorraad, toerusting <strong>en</strong>s.)<br />
Produksiekoste (bv. Primêre produksiekoste =<br />
direkte arbeid + direkte grondstowwe.<br />
Oorhoofse koste = vaste oorhoofsekoste +<br />
veranderlike oorhoofsekoste<br />
Totale produksiekoste = primêre produksiekoste<br />
= oorhoofse uitgawes)<br />
verkope<br />
wins<br />
Graad 9<br />
LU3AS1 Brei konsepte uit om krediettransaksies in te sluit<br />
krediet<br />
debiteure<br />
krediteure<br />
Finansiële state:<br />
Voltooi inkomstestaat <strong>van</strong> di<strong>en</strong>sonderneming<br />
Voltooi balansstaat <strong>van</strong> di<strong>en</strong>sonderneming<br />
Voltooi inkomstestaat <strong>van</strong> kleinhandelonderneming<br />
Voltooi balansstaat <strong>van</strong> kleinhandelonderneming<br />
LU3AS3 Voltooi hulpjoernale vir kontanttransaksies:<br />
Kontantont<strong>van</strong>gstejoernaal vir di<strong>en</strong>sondernemings<br />
Kontantbetalingsjoernaal vir di<strong>en</strong>sondernemings<br />
Kontantont<strong>van</strong>gstejoernaal vir<br />
kleinhandelondernemings<br />
Kontantbetalingsjoernaal vir<br />
kleinhandelondernemings<br />
Voltooi brondokum<strong>en</strong>te wat betrekking het op<br />
kontanttransaksies:<br />
faktuur<br />
Voltooi hulpjoernale vir krediettransaksies:<br />
Debiteurejoernaal<br />
Krediteurejoernaal<br />
Boek na Algem<strong>en</strong>e Grootboek oor<br />
Stel proefbalans op<br />
LU3AS5 Ontleed finansiële state:<br />
Winsgew<strong>en</strong>dheidsverhoudings<br />
Bruto wins op verkope/omset<br />
Bruto wins op koste <strong>van</strong> verkope<br />
Netto wins op verkope/omset<br />
Bedryfsuitgawes op verkope/omset<br />
Likiditeitsverhoudings<br />
Bedryfsverhouding<br />
Vuurproefverhouding<br />
Graad <strong>van</strong> solv<strong>en</strong>sie<br />
Solv<strong>en</strong>sieverhouding<br />
49
REKENINGKUNDE-GRONDLYNTOETS<br />
Aktiwiteit 1<br />
Kies die korrekte alternatief <strong>en</strong> maak ’n kruisie (X) in die regte kolom op die antwoordvel.<br />
1. ’n Produk word te<strong>en</strong> R1 200 verkoop na ʼn winsopmerking <strong>van</strong> 25%. Die kosprys <strong>van</strong> hierdie<br />
produk was …<br />
A R300 B R960<br />
C R1 500 D R900<br />
2. Skryfbehoeftes is ’n ………………… rek<strong>en</strong>ing.<br />
A balansstaat B bate<br />
C uitgawe D inkomste<br />
3.<br />
DR KREDITEUREKONTROLE KR<br />
Bank KRJ 550<br />
’n Moontlike rede die inskrywing in die bog<strong>en</strong>oemde rek<strong>en</strong>ing is:<br />
A Die onderneming het goedere vir R550 kontant gekoop.<br />
B Die onderneming het ’n bedrag <strong>van</strong> R550 as terugbetaling <strong>van</strong> ’n krediteur ont<strong>van</strong>g.<br />
C Die onderneming het ’n bedrag <strong>van</strong> R550 as terugbetaling <strong>van</strong> R550 op rek<strong>en</strong>ing.<br />
D Die inskrywing is nie moontlik nie.<br />
4. Krediteure word gekrediteer wanneer voorraad op krediet gekoop word omdat …<br />
A handelsvoorraad vermeerder. B laste vermeerder.<br />
C bates vermeerder. D uitgawes vermeerder.<br />
5. Watter brondokum<strong>en</strong>t word gebruik om die transaksie in ons boeke op te tek<strong>en</strong> wanneer ons<br />
goedere aankoop?<br />
A Oorspronklike faktuur B Duplikaat-faktuur<br />
C Kwitansie D Tjekte<strong>en</strong>blad<br />
6. Die ouditeur het nie die skryfbehoeftes wat op krediet aangekoop is in die regte joernaal<br />
opgetek<strong>en</strong> nie. Dit betek<strong>en</strong> die proefbalans:<br />
A sal nie met die korrekte totale balanseer nie<br />
B sal nie balanseer nie want die krediettotaal is te hoog<br />
C sal nie balanseer nie want die debiettotaal is te groot<br />
D sal met verkeerde totale balanseer.<br />
7. Waardevolle besittings <strong>van</strong> ’n onderneming staan bek<strong>en</strong>d as:<br />
A Kapitaal B Bates<br />
50
C Laste D Inkomste<br />
51
8. M<strong>en</strong>se wat die onderneming geld skuld, staan bek<strong>en</strong>d as:<br />
A Krediteure B Bankiers<br />
C Groothandelaars D Debiteure<br />
9. Kontantont<strong>van</strong>gste word gedebiteer te<strong>en</strong>:<br />
A Bank B Kapitaal<br />
C Handelsvoorraad D Trekkings<br />
10. ʼn Rek<strong>en</strong>ing met ʼn debietinskrywing <strong>van</strong> R100 <strong>en</strong> ʼn kredietinskrywing <strong>van</strong> R60 het ʼn ….<br />
Balans <strong>van</strong> R40<br />
A Debiet B Krediet<br />
C Debiet <strong>en</strong> Krediet D Nie ʼn moontlike antwoord nie<br />
11. Die bates in ʼn balansstaat is presies gelyk aan:<br />
A Laste plus bedryfsbates<br />
B Ei<strong>en</strong>aarsekwiteit plus bedryfslaste<br />
C Laste <strong>en</strong> ei<strong>en</strong>aarsekwiteit<br />
D Kapitaal<br />
12. Winste verhoog altyd:<br />
A Ei<strong>en</strong>aarsbelang B Bates<br />
C Krediteure D Kontant<br />
13. Wanneer die ei<strong>en</strong>aar ʼn besigheidstjek vir eie gebruik aanw<strong>en</strong>d, is die prosedure om die bank<br />
te krediteer <strong>en</strong> die ….. te debiteer<br />
A Kapitaal B Trekkings<br />
C Verkope D Diverse rek<strong>en</strong>inge<br />
14. Watter e<strong>en</strong> <strong>van</strong> die onderstaande het gewoonlik ʼn debietbalans:<br />
A Inkomste B Kapitaal<br />
C Vaste bates D Laste<br />
15. Handelsvoorraad word vermeerder deur ʼn:<br />
A Debietinskrywing B Kredietinskrywing<br />
C Beide debiet- <strong>en</strong> kredietinskrywing D iets anders<br />
16. Die toerusting <strong>en</strong> geboue <strong>van</strong> ʼn onderneming is:<br />
A Bedryfsbates B Kapitaal<br />
C Laste D Vaste bates<br />
52
Aktiwiteit 2<br />
Jy kry op 31 Desember 2007 ’n onvolledige Inkomstestaat <strong>van</strong> die Sarepta-winkels.<br />
Instruksies:<br />
1. Voltooi die Inkomstestaat met inagneming <strong>van</strong> die bykom<strong>en</strong>de inligting hieronder.<br />
2. Voltooi die Balansstaat met inagneming <strong>van</strong> die bykom<strong>en</strong>de inligting hieronder.<br />
3. Voltooi slegs die nota vir Ei<strong>en</strong>aarsbelang. Verwys na Paragraaf 7 in die bykom<strong>en</strong>de inligting.<br />
Ander bedrae moet direk op die Balansstaat ingevoeg word. Wys berek<strong>en</strong>inge in hakies waar<br />
gepas.<br />
Susan Sarepta dryf handel as Sarepta-winkels<br />
INKOMSTESTAAT VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 Desember 2007<br />
Notas<br />
Verkope 600 000<br />
Koste <strong>van</strong> verkope (1) ?<br />
Bruto wins ?<br />
Ander bedryfskoste ?<br />
Huurinkomste (2) ?<br />
Bruto bedryfskoste ?<br />
Bedryfsuitgawes ?<br />
Salarisse (3) ?<br />
Lone 48 000<br />
Skryfbehoeftes 1 850<br />
Water <strong>en</strong> elektrisiteit 7 250<br />
Bemarking (4) ?<br />
Telefoon 6 350<br />
Verpakkingsmateriaal 2 440<br />
Netto wins (verlies) vir die jaar / tydperk ?<br />
53<br />
R
Susan Sarepta dryf handel as Sarepta-winkels<br />
BALANSSTAAT OP 31 Desember 2007<br />
Notas R<br />
BATES<br />
NIEBEDRYFSBATES<br />
?<br />
Vaste bates / Tasbare bates (5) ?<br />
BEDRYFSBATES<br />
?<br />
Inv<strong>en</strong>tarisse 28 200<br />
Handel <strong>en</strong> ander debiteure 30 350<br />
Kontant <strong>en</strong> kontantwaarde (6) ?<br />
TOTALE BATES<br />
?<br />
EKWITEIT EN LASTE<br />
Ei<strong>en</strong>aarskapitaal<br />
Niebedryfsbates<br />
Bedryfsbates<br />
39 450<br />
Handel <strong>en</strong> ander betaalbare rek<strong>en</strong>inge (krediteure) 39 450<br />
TOTALE EKWITEIT <strong>en</strong> LASTE<br />
?<br />
Bykom<strong>en</strong>de inligting<br />
1. Susan Sarepta verkoop haar produkte te<strong>en</strong> ’n winsopmerking <strong>van</strong> 50% bo kosprys.<br />
2. Susan Sarepta besit ei<strong>en</strong>dom. Sy gebruik deel daar<strong>van</strong> vir haar kantoor <strong>en</strong> winkel. Sy<br />
verhuur ’n deel daar<strong>van</strong> aan ’n besigheid g<strong>en</strong>aamd Kristalhelder wat glasware verkoop. Sy<br />
verhuur dit te<strong>en</strong> R2 200 per maand aan Kristalhelder.<br />
3. Susan Sarepta het vir J<strong>en</strong>na Moyce in di<strong>en</strong>s wat die winkel vir haar te<strong>en</strong> ’n salaris <strong>van</strong> R7<br />
500 per maand bestuur. J<strong>en</strong>na kry ook ’n jaarlikse bonus gelykstaande aan haar maandelikse<br />
salaris.<br />
4. Susan adverteer haar besigheid in die plaaslike koerant te<strong>en</strong> ’n koste <strong>van</strong> R350 per kwartaal.<br />
5. Sarepta-winkels besit ’n gebou met ’n kosprys <strong>van</strong> R725 000, ’n afleweringswa wat haar R75<br />
000 kos <strong>en</strong> toerusting met ’n kosprys <strong>van</strong> R40 000.<br />
6. Die balans in die lop<strong>en</strong>de rek<strong>en</strong>ing is R23 200, daar is ’n bedrag <strong>van</strong> R1 500 in die kleinkas<br />
<strong>en</strong> die los kontant beloop R900.<br />
7. Gedur<strong>en</strong>de die finansiële jaar het Susan Sarepta R35 000 vir persoonlike gebruik uit die<br />
Bankrek<strong>en</strong>ing onttrek. Sy het ook haar persoonlike Versekering <strong>van</strong> R350 per maand met ’n<br />
besigheidstjek betaal. Susan Sarepta het R150 000 in die Nasionale Lotery gew<strong>en</strong>. Sy het<br />
besluit om haar kapitaal met R50 000 te vermeerder.<br />
54<br />
?
Aktiwiteit 3<br />
Die onderstaande finansiële resultate is ’n uittreksel uit die rek<strong>en</strong>kundige stukke <strong>van</strong> Papahandelaars<br />
op 28 Februarie 2007. Kyk na die inligting <strong>en</strong> beantwoord dan die vrae wat volg:<br />
Nota:<br />
Wys alle berek<strong>en</strong>inge tot die eerste desimale punt.<br />
INLIGTING<br />
Omset (Verkope) R240 000<br />
Koste <strong>van</strong> verkope R 80 000<br />
Bruto wins R160 000<br />
Bedryfsuitgawes R 86 500<br />
Netto wins R 80 000<br />
Ei<strong>en</strong>aarsbelang R137 200<br />
Totale bates R149 200<br />
Totale laste R12 000<br />
Bedryfsbates (insluit<strong>en</strong>d Handelsvoorraad) R 37 200<br />
Bedryfslaste R 12 000<br />
Handelsvoorraad R 9 200<br />
Trekkings R 25 000<br />
Berek<strong>en</strong> die volg<strong>en</strong>de:<br />
1. Bruto wins op verkope<br />
2. Bruto wins op koste <strong>van</strong> verkope<br />
3. Netto wins op verkope<br />
4. Bedryfsuitgawes op verkope<br />
5. Bedryfsverhouding<br />
6. Vuurproefverhouding<br />
7. Solv<strong>en</strong>sieverhouding<br />
55
BESIGHEIDSTUDIES<br />
Die k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> vaardighede <strong>van</strong> Besigheidstudies wat leerders in die AOO Besigheidstudiesleerarea<br />
moet bereik om in staat te wees om Besigheidstudies in die VOO-band onder die knie te<br />
kry.<br />
Besigheidstudies-grondlyntoets<br />
AFDELING A: BESTUURS-, VERBRUIKERS- <strong>en</strong> FINANSIËLE KENNIS <strong>en</strong><br />
VAARDIGHEDE<br />
Graad 7 Verduidelik die rol <strong>van</strong> beplanning, organisering Ja Gede Nee<br />
LU3 <strong>en</strong> beheer in ’n sakeonderneming.<br />
eltelik<br />
AS1 Pas die korrekte verduideliking in Kolom B by die regte woord in<br />
Kolom A.<br />
Skryf slegs die letter a, b, c of d in die klein blokkie langs die<br />
woord.<br />
1 Kolom A Kolom B<br />
1. <strong>Beplanning</strong> (a) Hierdie taak gee ‘n uitleg <strong>van</strong> die take<br />
<strong>van</strong> werknemers.<br />
2. Organisering<br />
3. Leierskap<br />
(b) Die gebruik ʼn kontrolelys om gehalte te<br />
bepaal, is deel <strong>van</strong> hierdie taak.<br />
(c) Motivering <strong>en</strong> leiding is deel <strong>van</strong><br />
hierdie taak.<br />
4. Beheer<br />
(d) Hierdie bestuurstaak kan ’n lys <strong>van</strong><br />
moontlike stappe insluit wat sekere<br />
probleme aanspreek.<br />
LU3 Bespreek die verskill<strong>en</strong>de b<strong>en</strong>aderings tot Ja Gedeelt<br />
AS2<br />
2<br />
leierskap <strong>en</strong> bestuur<br />
“Wel! Het ek nou al julle idees <strong>en</strong> voorstelle ont<strong>van</strong>g?” Watter<br />
leierskapstyl word hier geïllustreer? Omkring die korrekte letter a, b of<br />
c.<br />
(a) Laissez faire<br />
(b) Outokraties<br />
(c) Demokraties<br />
56<br />
elik<br />
Ne<br />
e
Graad 8<br />
LU3<br />
AS2<br />
3<br />
B<strong>en</strong>oem die verskill<strong>en</strong>de spaar- <strong>en</strong><br />
beleggingsmetodes (bv. spaarrek<strong>en</strong>ing, vaste<br />
deposito’s, aandele, effektetrusts)<br />
Ja Gedeelt<br />
elik<br />
Pas die korrekte definisie <strong>van</strong> die woord in Kolom B by die woord in<br />
Kolom A.<br />
Skryf net die letter a, b, c, d of e in die klein blokkie langs die woord.<br />
Kolom A<br />
Kolom B<br />
1. Spaar<br />
(a) Belê geld in die aandelebeurs <strong>en</strong> bied<br />
diversifikasie.<br />
2. Belegging<br />
(b) Geld wat vir ’n spesifieke doel opsy gesit<br />
word met onmiddellike toegang tot die geld.<br />
3. Vaste deposito<br />
(c) Om deel <strong>van</strong> ’n onderneming te koop <strong>en</strong><br />
in die winste te deel.<br />
4. Aandele<br />
(d) Dit laat jou geld vir jou ‘werk’ deur r<strong>en</strong>te<br />
te verdi<strong>en</strong>, maar daar is risiko’s aan<br />
5. Effektetrust<br />
verbonde.<br />
(e) Geld is vir ’n vasgestelde tyd in ʼn<br />
rek<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> kry hoë r<strong>en</strong>te.<br />
LU3 Berek<strong>en</strong> die opbr<strong>en</strong>gs op ’n verskeid<strong>en</strong>heid <strong>van</strong> Ja Gedeelt Nee<br />
AS2 beleggings.<br />
elik<br />
4<br />
Berek<strong>en</strong> die opbr<strong>en</strong>gs op die onderstaande belegging vir die vasgestelde<br />
tydperk. Jy kan ’n sakrek<strong>en</strong>aar gebruik.<br />
’n Belegging <strong>van</strong> R15 000 in ’n vaste deposito vir ’n tydperk <strong>van</strong> 2 jaar.<br />
R<strong>en</strong>te word berek<strong>en</strong> te<strong>en</strong> 6% p.j. jaarliks saamgestel.<br />
Berek<strong>en</strong> die r<strong>en</strong>te vir die twee jaar.<br />
57<br />
Ne<br />
e
LU3 Beskryf die vlakke, kategorieë, besoldiging <strong>en</strong> Ja Gedeelt Ne<br />
AS3 verantwoordelikhede <strong>van</strong> verskill<strong>en</strong>de soorte werk.<br />
elik e<br />
5<br />
Pas die korrekte definisie <strong>van</strong> die woord in Kolom B by die woord in<br />
Kolom A.<br />
Skryf net die letter a, b of c in die klein blokkie langs die woord<br />
Kolom A Kolom B<br />
1. Boonste vlak<br />
(a) Dag-tot-dag besluite<br />
2. Laer vlak<br />
3. Middelvlak<br />
(b) Bemarkingsbestuurder<br />
(c) Strategiese beplanning<br />
Graad 9 Onderskei tuss<strong>en</strong> vorme <strong>van</strong> kredietaankope (bv. oop Ja Gedeelt<br />
LU3<br />
AS6<br />
rek<strong>en</strong>inge, paaiem<strong>en</strong>tverkope, kredietkaart).<br />
elik<br />
6<br />
Pas die korrekte definisie <strong>van</strong> die woord in Kolom B by die woord in<br />
Kolom A.<br />
Skryf net die letter a, b of c in die klein blokkie langs die woord.<br />
Kolom A<br />
1. Oop rek<strong>en</strong>ing<br />
2. Paaiem<strong>en</strong>t<br />
3. Kredietkaart<br />
58<br />
Ne<br />
e<br />
Kolom B<br />
(a) Kredietreëling tuss<strong>en</strong> ei<strong>en</strong>aar <strong>van</strong><br />
die kaart <strong>en</strong> bank, hierdie kaart gee<br />
ook vir jou onmiddellike kontant.<br />
(b) Klante kry ’n kredietlimiet, 6 tot 12<br />
maande om terug te betaal <strong>en</strong> koper<br />
neem onmiddellik ei<strong>en</strong>aarskap <strong>van</strong><br />
item.<br />
(c) Klant betaal ’n deposito, dan ’n<br />
gereelde paaiem<strong>en</strong>t. Verkoper behou<br />
ei<strong>en</strong>aarskap tot item t<strong>en</strong> volle betaal<br />
is.
LU3 Evalueer die voordele/nadele <strong>van</strong> die verskill<strong>en</strong>de Ja Gedeel Ne<br />
AS6 betaalmetodes (bv. kontant, tjeks, posorders,<br />
kredietkaarte, debietkaarte, slimkaarte <strong>en</strong><br />
reisigerstjeks).<br />
telik e<br />
7 Noem vier voordele om kontant vir jou goedere te betaal eerder as om op<br />
krediet te koop.<br />
1<br />
LU3<br />
AS7<br />
8<br />
2<br />
3<br />
4<br />
B<strong>en</strong>oem die wette met betrekking tot basiese<br />
di<strong>en</strong>svoorwaardes <strong>en</strong> nie-diskriminasie in die<br />
werkplek.<br />
Ja Gedeel<br />
telik<br />
Pas die korrekte definisie <strong>van</strong> die woord in Kolom B by die woord in<br />
Kolom A.<br />
Skryf net die letter a, b, c of d in die klein blokkie langs die woord.<br />
Kolom A<br />
1. Die Wet op Basiese<br />
Voorwaardes vir Indi<strong>en</strong>sneming<br />
2. Die Arbeidswet<br />
3. Die Wet op Billike Indi<strong>en</strong>sneming<br />
4. Die Wet op Vaardigheidsontwikkeling<br />
59<br />
Kolom B<br />
(a) Hierdie wet verseker dat<br />
daar ’n verhoogde vlak <strong>van</strong><br />
investering in opvoeding <strong>en</strong><br />
opleiding is.<br />
Ne<br />
e<br />
(b) Hierdie wet bevat riglyne<br />
oor kwessies soos verlof,<br />
werksure <strong>en</strong> aftrekkings.<br />
(c) Hierdie wet bevorder<br />
regverdigheid <strong>en</strong> niediskriminasie<br />
in<br />
arbeidspraktyke.<br />
(d) Hierdie wet gaan oor die<br />
hantering <strong>van</strong> geskille, stakings<br />
<strong>en</strong> die aansluit by vakbonde.
AFDELING B: ENTREPRENEURIESE KENNIS <strong>en</strong> VAARDIGHEDE<br />
Graad 7 B<strong>en</strong>oem <strong>en</strong>trepr<strong>en</strong>euriese ei<strong>en</strong>skappe <strong>en</strong><br />
Ja Gedee Ne<br />
LU4<br />
AS1<br />
vaardighede.<br />
ltelik e<br />
1 Hieronder is ’n paar ei<strong>en</strong>skappe <strong>en</strong> vaardighede. Besluit watter as<br />
ei<strong>en</strong>skappe <strong>en</strong> watter kan as vaardighede geklassifiseer word.<br />
Omkring die korrekte (x).<br />
Vaardigheid Ei<strong>en</strong>skap<br />
(a) Probleemoplossing x x<br />
(b) Hoogs gemotiveerd x x<br />
(c) Hardwerk<strong>en</strong>d x x<br />
(d) <strong>Beplanning</strong> x x<br />
(e) Kreatiewe d<strong>en</strong>ke x x<br />
LU4 B<strong>en</strong>oem tegnieke om idees vir probleemoplossing te Ja Gedee Ne<br />
AS2 stimuleer.<br />
ltelik e<br />
2<br />
Om ’n dinkskrum te hou is e<strong>en</strong> tegniek om idees vir probleemoplossing te<br />
stimuleer. Noem nog ’n tegniek.<br />
LU4 Skep idees om ’n nuwe sakeonderneming te begin. Ja Gedee Ne<br />
AS2<br />
ltelik e<br />
Beskryf in drie sinne hoe jy idees sou kry om ’n nuwe sakeonderneming te<br />
begin.<br />
1<br />
3<br />
2<br />
3<br />
Op watter idee het jy besluit <strong>en</strong> hoekom?<br />
LU4 Adverteer jou eie sakeonderneming bv. plakkaat. Ja Gedee Ne<br />
AS2<br />
ltelik e<br />
4<br />
’n Goeie advert<strong>en</strong>sie is op die AIDA-tegniek gebaseer. Vul die ontbrek<strong>en</strong>de<br />
woorde in die onderstaande sinne in:<br />
Dit moet aandag t.............<br />
Dit moet b.......... wek om meer oor die produk uit te vind.<br />
Dit moet ’n b.......... skep om die produk te probeer.<br />
Dit moet lei tot ’n a.......... om die produk te gaan koop.<br />
DIE VRAAG WERK NIE IN AFRIKAANS NIE!<br />
60
Graad 8 Id<strong>en</strong>tifiseer finansiële instellings <strong>en</strong> organisasies wat Ja Gedee Nee<br />
LU4<br />
AS1<br />
<strong>en</strong>trepr<strong>en</strong>eurskap ondersteun.<br />
ltelik<br />
5 Kolom A Kolom B<br />
1. Die Departem<strong>en</strong>t <strong>van</strong> (a) Hierdie instelling poog om wêreldwyd<br />
Handel <strong>en</strong> Nywerheid marktoegang vir SA-produkte te bekom.<br />
LU4<br />
AS3<br />
6<br />
2. Kleinsakeontwikkelingskorporasie<br />
(b) Dit is ’n ag<strong>en</strong>tskap wat finansiële<br />
produkte soos l<strong>en</strong>ings aan<br />
sakeondernemings bied.<br />
3. Khula Enterprise<br />
Finance Ltd (c) Hierdie organisasie ondersteun<br />
programme vir kleinsakeondernemings<br />
regdeur Suid-Afrika.<br />
Onderskei tuss<strong>en</strong> vorme <strong>van</strong> ei<strong>en</strong>aarskap in die<br />
formele <strong>en</strong> informele sektor (alle<strong>en</strong>ei<strong>en</strong>aar,<br />
v<strong>en</strong>nootskap, beslote korporasie).<br />
Kolom A<br />
1. V<strong>en</strong>nootskap<br />
2. Alle<strong>en</strong>ei<strong>en</strong>aar<br />
Kolom B<br />
(a) lede<br />
(b) 2 - 20<br />
Ja Gedee<br />
ltelik<br />
3. Beslote Korporasie (c) Ei<strong>en</strong>aar kry al die wins.<br />
LU4 Raak betrokke by ’n sakegele<strong>en</strong>theid wat aankope, Ja Gedee Nee<br />
AS5 produksie <strong>en</strong> bemarking behels.<br />
ltelik<br />
7 Julle het ’n markdag by die skool gehou. Verduidelik kortliks hoe jou<br />
sakeonderneming by die volg<strong>en</strong>de drie besigheidsfunksies betrokke was:<br />
aankope, produksie <strong>en</strong> bemarking.<br />
61<br />
Nee
Graad 9 Kom met moontlike sake-idees vir vervaardigde<br />
LU4<br />
AS1<br />
8<br />
LU4<br />
AS2<br />
9<br />
goedere of di<strong>en</strong>ste vor<strong>en</strong>dag. Evalueer die idees<br />
m.b.v. die SSGB’-ontleding.<br />
Ja Gede<br />
eltelik<br />
Gebruik ’n SSGB-ontleding om die sake-idee wat jy vir die mark/jou eie<br />
sakeonderneming gehad het, te evalueer.<br />
STERKPUNTE SWAKPUNTE<br />
GELEENTHEDE BEDREIGINGS<br />
Ontwikkel ’n sakeplan (wat ’n begroting insluit) vir ’n<br />
vervaardigings-, di<strong>en</strong>s- of toerismebedryf uit die<br />
voorgestelde idees.<br />
Ja Gede<br />
eltelik<br />
Skryf al die stappe neer wat jy in ag moet neem wanneer jy ’n sakeplan<br />
opstel.<br />
62<br />
Ne<br />
e<br />
Ne<br />
e
LU4 Voer ’n bemarkingsveldtog uit as promosie vir jou eie Ja Gede Ne<br />
AS4 produk/di<strong>en</strong>s.<br />
eltelik e<br />
Gebruik slegs vier (4) sinne om te beskryf hoe jy jou produk voor <strong>en</strong> op die<br />
markdag bemark het.<br />
10<br />
LU4<br />
AS3<br />
11<br />
LU4<br />
AS5<br />
12<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
Raak betrokke by ’n sake-aktiwiteit wat beplan is<br />
(neem aan die markdag deel of bedryf eie<br />
sakeonderneming).<br />
Ja Gede<br />
eltelik<br />
Dink oor jou markdag by die skool <strong>en</strong> beantwoord die onderstaande vrae.<br />
(a) Het jy daar<strong>van</strong> gehou om vir e<strong>en</strong> dag ’n <strong>en</strong>trepr<strong>en</strong>eur te wees? Hoekom of<br />
hoekom nie?<br />
(b) Het jy ’n wins of ’n verlies gemaak? Hoekom?<br />
(c) Het jou klante <strong>van</strong> jou produk gehou? Verduidelik jou antwoord.<br />
Do<strong>en</strong> navorsing oor die rol <strong>van</strong> klein-, medium- <strong>en</strong><br />
mikro-ondernemings in die proses <strong>van</strong><br />
welvaartskepping.<br />
Ja Gedeelt<br />
elik<br />
(a) KMMO staan vir ____________________________________<br />
(b) Vul die ontbrek<strong>en</strong>de woord in: Die ondernemings skep<br />
__________.<br />
63<br />
Ne<br />
e<br />
Ne<br />
e
Ekonomie-grondlyntoets<br />
NAAM:______________________________________ KLAS/AFDELING: ___________<br />
Ekonomiese k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> vaardighede wat leerders in die AOO EBW-leerarea moet bereik om<br />
Ekonomie in die VOO-band onder die knie te kan kry.<br />
EBW-Leeruitkomste<br />
Graad 7<br />
LU1 AS1 Verduidelik die verskil tuss<strong>en</strong> behoeftes <strong>en</strong> begeertes.<br />
64<br />
Ja Gedeel<br />
telik<br />
Nee
1<br />
Maak ’n kruisie (x) in die regte blokkie.<br />
Kos soos brood<br />
Kos soos hamburgers<br />
Laserskyfspeler<br />
Slaap<br />
AS2 Beskryf die verskill<strong>en</strong>de soorte sakeondernemings<br />
binne die primêre, sekondêre <strong>en</strong> tersiêre sektore.<br />
Basiese Behoeftes Luukse Begeertes<br />
65<br />
Ja Gedee<br />
ltelik<br />
Nee
2<br />
Maak ’n kruisie (x) in die regte blokkie.<br />
Klerefabriek<br />
’n Plaas<br />
ABSA bank<br />
AS3 Verduidelik die begrippe ‘vrye’ <strong>en</strong> ‘ekonomiese’<br />
goedere.<br />
Primêre sektor Sekondêre sektor Tersiêre Sektor<br />
66<br />
Ja Gede<br />
eltelik<br />
Nee
3<br />
4<br />
Gebruik ’n kruisie (x) in die regte blokkie.<br />
Seesand <strong>en</strong> seewater<br />
Gee ’n rede vir jou antwoord.<br />
Kos<br />
Gee ’n rede vir jou antwoord.<br />
Beskryf die invloed <strong>van</strong> vraag <strong>en</strong> aanbod op<br />
markpryse.<br />
Ekonomiese goedere ‘Vry’ goedere<br />
Ja Gede<br />
eltelik<br />
(a) Wat sal met die prys <strong>van</strong> piesangs gebeur as daar ’n oorskot <strong>van</strong> piesangs<br />
is?<br />
(b) Hoekom? Verduidelik jou antwoord.<br />
LU2 AS1 Toon basiese begrip <strong>van</strong> die invloed <strong>van</strong> ekonomiese<br />
beleidsrigtings tyd<strong>en</strong>s apartheid op ei<strong>en</strong>aarskap,<br />
armoede, welvaart <strong>en</strong> gehalte.<br />
AS2<br />
Kan stappe id<strong>en</strong>tifiseer om sosio-ekonomiese<br />
wanbalanse <strong>en</strong> armoede reg te stel.<br />
67<br />
Ja Gede<br />
elteli<br />
k<br />
Nee<br />
Nee
5<br />
LU1 AS1<br />
Watter <strong>van</strong> die onderstaande kan as ekonomiese probleem in die apartheidsera<br />
geklassifiseer word <strong>en</strong> watter kan as oplossings om hierdie probleem te herstel<br />
geklassifiseer word? Trek ’n kruisie (x) in die regte blokkie.<br />
Oorbevolking in plakkerskampe<br />
Herverdeling <strong>van</strong> grond<br />
Regstell<strong>en</strong>de aksie<br />
Tekort aan beleggings in landelike<br />
gebiede<br />
Plaaslike owerhede nie in staat om<br />
di<strong>en</strong>ste te lewer nie.<br />
Beskryf die historiese ontwikkeling <strong>van</strong> geld.<br />
Beskryf die rol <strong>van</strong> geld in samelewings <strong>en</strong> hul<br />
ekonomieë.<br />
Ekonomiese probleme Moontlike stappe<br />
68<br />
wat g<strong>en</strong>eem kan<br />
word om hierdie<br />
probleme te herstel<br />
Ja Gede<br />
elteli<br />
k<br />
Nee
6<br />
AS2<br />
7<br />
AS2<br />
8<br />
AS3<br />
Verduidelik hoe handel plaasgevind het voor die ontwikkeling <strong>van</strong> geld.<br />
Hoe het geld dit makliker gemaak om handel te dryf?<br />
Verduidelik hoe internasionale handel die ekonomiese<br />
probleem aanspreek.<br />
Ja Gede<br />
elteli<br />
k<br />
Gee twee redes waarom Suid-Afrika sommige <strong>van</strong> sy produkte uitvoer <strong>en</strong><br />
sommige ander produkte invoer.<br />
1.<br />
2.<br />
Bespreek die rol <strong>van</strong> banke in belegging in die<br />
ekonomie.<br />
Ja Gede<br />
elteli<br />
Beskryf in slegs drie sinne die redes waarom banke so ’n belangrike rol in ons<br />
ekonomie speel.<br />
Verduidelik hoe verskill<strong>en</strong>de ekonomiese stelsels die<br />
ekonomiese probleem hanteer.<br />
69<br />
Ja<br />
k<br />
Gede<br />
elteli<br />
k<br />
Nee<br />
Nee<br />
Nee
9<br />
AS 4<br />
10<br />
Maak ’n kruisie (x) in die regte blokkie.<br />
Regering besit al die produksie-<br />
faktore<br />
Pryse word bepaal deur<br />
vraag <strong>en</strong> aanbod<br />
Maatskaplike <strong>en</strong> arbeids-<br />
gelykheid<br />
Bespreek vakbonde se rol, regte <strong>en</strong><br />
verantwoordelikhede.<br />
Mark-ekonomie S<strong>en</strong>traal-beplande Gem<strong>en</strong>gde<br />
ekonomie ekonomie<br />
Noem twee <strong>van</strong> ’n vakbond se verantwoordelikhede te<strong>en</strong>oor sy lede.<br />
1.<br />
2.<br />
70<br />
Ja<br />
Gede<br />
elteli<br />
k<br />
Nee
AS 5<br />
11<br />
LU 2 AS 1<br />
12<br />
AS3<br />
Verduidelik wat inflasie is.<br />
Bespreek die redes vir veranderinge in inflasiekoerse.<br />
Ja Gede<br />
elteli<br />
k<br />
Pas die korrekte definisie <strong>van</strong> die woord in Kolom B by die woord in Kolom<br />
A. Skryf net die letter a, b of c in die klein blokkie langs die woord.<br />
Kolom A<br />
Kolom B<br />
1. Inflasie<br />
(a) Wanneer die pryse <strong>van</strong> goedere<br />
<strong>en</strong> di<strong>en</strong>ste afneem.<br />
2. Verhoging in<br />
inflasie<br />
3. Deflasie<br />
Beskryf hoe die nasionale begroting gebruik word om<br />
groei te beïnvloed <strong>en</strong> ekonomiese ongelykhede te<br />
herstel.<br />
Sê of die onderstaande WAAR of VALS is<br />
(b) ’n Verhoging in die pryse <strong>van</strong><br />
goedere <strong>en</strong> di<strong>en</strong>ste.<br />
(c) Werkers eis ’n loonverhoging.<br />
Ja Gede<br />
elteli<br />
k<br />
Nee<br />
Nee<br />
(a) Die nasionale begroting is ontwerp om die maatskaplike omstandighede<br />
<strong>en</strong> lew<strong>en</strong>standaard <strong>van</strong> m<strong>en</strong>se te verbeter.<br />
(b) Die nasionale begroting beïnvloed ekonomiese groei op ’n<br />
negatiewe manier.<br />
(c) Belasting is ’n deel <strong>van</strong> nasionale uitgawes.<br />
(d) Regeringsalarisse is deel <strong>van</strong> verwagte nasionale<br />
Inkomste.<br />
Bespreek die belangrikheid <strong>van</strong> spaar vir beleggings. Ja Gede<br />
elteli<br />
k<br />
71<br />
Nee
13<br />
AS 4<br />
14<br />
Hoekom dink jy is dit belangrik om te spaar? Gee vier redes.<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
Do<strong>en</strong> verslag oor hoe tegnologie produktiwiteit,<br />
ekonomiese groei, lew<strong>en</strong>standaarde kan verbeter.<br />
Voor die Industriële Rewolusie was die meeste m<strong>en</strong>se<br />
by boerdery betrokke om selfonderhoud<strong>en</strong>d te wees.<br />
Daar is later tegnologiese vooruitgang in sekere<br />
aspekte <strong>van</strong> landbou gemaak. Noem <strong>en</strong> beskryf twee<br />
<strong>van</strong> hierdie tegnologiese voordele.<br />
1.<br />
2.<br />
EBW-Leeruitkomste<br />
Graad 9<br />
LU1 AS 1<br />
1<br />
Verduidelik die vloei <strong>van</strong> geld, verskill<strong>en</strong>de<br />
produksiefaktore, goedere <strong>en</strong> di<strong>en</strong>ste in die ekonomiese<br />
kringloop in die Suid-Afrikaanse ekonomie.<br />
Ja Gede<br />
elteli<br />
k<br />
Ja Gede<br />
eltelik<br />
Skryf slegs die letter in die oore<strong>en</strong>stemm<strong>en</strong>de blokkie <strong>van</strong> die antwoord in<br />
kolom B wat by die term in kolom A pas.<br />
72<br />
Nee<br />
Nee
16<br />
AS 2<br />
Kolom A<br />
1. Kapitaal<br />
2. Sakesektor<br />
3. Buitelandse<br />
sektor<br />
Kolom B<br />
(a) Invoere <strong>en</strong> uitvoere<br />
(b) Kry inkomste uit verkope <strong>en</strong><br />
beleggings<br />
(c) R<strong>en</strong>te<br />
4. Regering<br />
(d) Ont<strong>van</strong>g belasting<br />
5. Entrepr<strong>en</strong>eur<br />
(e) Huur<br />
6. Huishoudings<br />
(f) Verskaf arbeid<br />
7. Natuurlike hulpbronne<br />
(g) Wins<br />
Bespreek die rol <strong>van</strong> die buitelandse sektor in die<br />
Ja Gede<br />
ekonomiese kringloop.<br />
elteli<br />
k<br />
Bespreek hoe ons uit die buitelandse sektor geld maak.<br />
73<br />
Nee
17<br />
AS 3<br />
Illustreer met behulp <strong>van</strong> ’n grafiek hoe vraag <strong>en</strong> aanbod<br />
pryse beïnvloed.<br />
R7<br />
R6<br />
R5<br />
R4<br />
R3<br />
R2<br />
Ja Gede<br />
elteli<br />
k<br />
R1<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />
Hoeveelheid Roomyse<br />
(a) Id<strong>en</strong>tifiseer watter lyn die vraagkurwe <strong>en</strong> watter lyn die aanbodkurwe is.<br />
Vraag (DD) Aanbod (SS)<br />
(b) Watter as <strong>van</strong> die grafiek toon die prys <strong>van</strong> die roomys? (X of Y)<br />
(c) Hoeveel roomyse sal die verbruiker te<strong>en</strong> ’n prys <strong>van</strong> R4 koop?<br />
(d) Wat is die ewewigsprys?<br />
(e) Noem drie faktore wat die prys <strong>van</strong> roomys beïnvloed.<br />
74<br />
Nee