Bijlage: acta-1981.pdf - Kerkrecht

niet toereikend traktement genieten, kan een traktement toegelegd, of het bestaande
vermeerderd worden'.
Ook na het van kracht worden van de grondwet, bleek telkens dat de wetgever zelf als rechtsbasis
voor dit artikel teruggreep naar de historische achtergrond. Dit bleek bij allerleiprocessen. Het bleek
ook bij de grondwetswijziging van 1887 waarbij de regering over het bewuste artikel (toen 168)
opmerkte, dat ten aanzien van de uitkeeringen in de eerste alinea van art. 168 G. W., men tot op
zekere hoogte kan spreken van verkregen rechten en dat ten opzichte van dit onder alinea 2 vallende
een beroep mocht worden gedaan op billijkheid.
Het bewuste grondwet-artikel kreeg na 1815 in de Grondwet wel telkens een andere plaats, maar tot
op de huidige is het ongewijzigd gebleven. Sinds 1972 staat het als additioneel artikel buiten de
grondwet.
3. Reeds in de vorige eeuw zijn er veel pogingen ondernomen om deze strakke band tussen staat en
`kerk' te beëindigen. Na veel gestrande pogingen ook in deze eeuw is nu met medewerking van het
Interkerkelijk Contact in Overheidszaken een afkoopregeling in de pensioensfeer voorbereid, die
inmiddels ook door de minister van financiën is ondertekend. Deze regeling poogt recht te doen `aan
de historische en sociale betekenis van de financiële verhoudingen tussen de staat en de kerken'. (i).
Van belang mag geacht worden wat is vastgelegd in j: dat een regeling in de pensioensfeer aansluit
bij de historische strekking van de oude regelingen, waarbij dan tevens kan worden
toegemoetgekomen aan de rechtsgelijkheid van de kerkgenootschappen'.
In artikel 1 wordt bepaald:
In deze overeenkomst wordt verstaan onder:
a. `kerkgenootschap':
1. een ex Additioneel artikel X van de Grondwet rechthebbend kerkgenootschap;
2. een kerkgenootschap, dat geacht kan worden door afsplitsing of afscheiding onmiddellijk,
dan wel middellijk te zijn voortgekomen uit een onder a. 1 bedoeld kerkgenootschap;'
Verder wordt bepaald dat de kerkgenootschappen, die partij zijn bij deze overeenkomst zich
verbinden `tot het oprichten van een stichting, waarvan de statuten de goedkeuring van de minister
van financiën behoeven.' En dat de stichting de ter bescherming gestelde bedragen op geen andere
wijze zal aanwenden dan ten gunste van de financiering van pensioenvoorzieningen voor
ambtsdragers en hun nabestaanden', en dat `een verdeelsleutel zal gelden, gebaseerd op de totale
aantallen kerkelijke dienstjaren van de ambtsdragers van elk kerkgenootschap bij het van kracht
worden van deze overeenkomst.'
Vooral van belang is het volgende: (f) `de stichting kerkgenootschappen, die bij deze overeenkomst
geen partij zijn en die voldoen aan de begripsbepaling van artikel 1 onder a van deze overeenkomst
in geval zij binnen zes maanden na het van kracht worden van deze overeekomst de wens daartoe
aan de stichting te kennen geven, door erkenning als zodanig in de gelegenheid zal stellen tot het
aanvaarden van alle uit deze overeenkomst voortvloeiende rechten en verbintenissen als waren zij
daarbij partij'.
4. Het behoeft geen betoog dat de kerken van de Reformatie steeds gepretendeerd hebben wettige
voortzetting te zijn van de kerken van voor de Reformatie. Evenmin dat de Gereformeerde Kerken
wettige voortzetting zijn van het instituut, dat sinds 1816 onder een hiërarchische organisatie de
rechten opeist van de kerken van voor dit jaartal.
Het standpunt dat mannen als Luther, Zwingli en Calvijn hebben ingenomen inzake de
rechtsaanspraken op kerkelijke en geestelijke goederen, hebben de kerken van de Reformatie in
practijk gebracht.
De rechtmatigheid van het in de staatskas storten van opbrengsten van goederen, die voor `vrome
doeleinden' waren afgestaan is niet alleen door gereformeerden in de vorige eeuw en in deze eeuw
betwist. Ook juristen hebben voor en na de ontstane toestand onbevredigend geacht. Terwijl een politieke
partij als de oude Anti-Revolutionaire partij zich hierover in zijn beginselprogram uitliet. Eveneens is
betwist de mogelijkheid van passeren van de Gereformeerde Kerken, wanneer er sprake zou zijn van een
beëindiging van de bestaande door middel van een afkoopregeling. Zo schreef H.H. Kuyper in 1920 in de
Heraut nr. 2215 in zijn 26e artikel over deze zaak onder de welsprekende titel: `Geen gunst maar recht':
`Met evenveel beslistheid als we ons steeds verzet hebben tegen staatssubsidie aan onze Kerken op grond
van alinea b van Artikel 171, omdat we tegen zulk een staatssubsidie aan de kerk zeer ernstige bezwaren