Bijlage: acta-1981.pdf - Kerkrecht

de deputaten-curatoren H. Bouma, H. D. van Herksen, T. J. Keegstra en W. G. de Vries, de deputaten-financieel
Jac. van der Kolk, S. J. Mullender, W. G. Burenra, D. Dreschler en A. Vreugdenhil, alsmede de administrateur S.
Riedstra; voorts dr. J. N. Schilder, afgevaardigden van de kerken te Bergschenhoek en Utrecht-Centrum; ds. D.
van Dijk zond bericht van verhindering; prof. drs. D. Deddens is afwezig wegens bijwoning van de herdenking
van de synode van Middelburg 1581.
Na het zingen van Psalm 32 : 1 en 3 leest de praeses Psalm 32. Vervolgens richt hij zich met de volgende
woorden tot prof. Schilder:
Hooggeachte Professor Schilder!
Het komt helaas niet zo dikwijls voor, dat een generale synode in de gelegenheid is, afscheid te nemen van een
hoogleraar aan de Theologische Hogeschool te Kampen, die op de meest eervolle wijze ontslag krijgt uit de
dienst vanwege emeritering. Nog minder dikwijls komt het voor dat zulk een afscheid plaats vindt na een zo
langdurig hoogleraarschap als in het geval van u, hooggeleerde Professor Schilder!
Het unieke van de situatie van heden is dat sinds de dagen van de vrijmaking der kerk géén hoogleraarschap te
Kampen een dergelijke lange tijdsduur heeft gekend als het uwe. Het is nu bijna 29 jaar geleden - de preciese
datum was 14 oktober 1952 - dat de generale synode van Berkel en Rodenrijs in overeenstemming met de
voordracht die deputatencuratoren van de Theologische Hogeschool daartoe hadden ingediend, tot hoogleraar in
de vakature van wijlen Prof. B. Holwerda benoemde: Ds. H. J. Schilder te Utrecht. Deze benoeming geschiedde in
het voor de kerken zo moeilijke jaar 1952. Groot was de rouw, toen de HERE op 23 maart van dat jaar Prof. Dr.
K. Schilder, nog in de kracht van zijn jaren, had weggenomen. De kerken in het algemeen en de Theologische
Hogeschool in het bijzonder werden diep beproefd. En nog geen zes weken later volgde een tweede zware slag,
die de kerken en opnieuw de Theologische Hogeschool trof: het behaagde de HERE op 30 april van dat jaar de
nog zo jonge Prof. B. Holwerda tot Zich te nemen. Zo ontvielen in zeer korte tijd aan de Theologische Hogeschool
twee van de vijf dienstdoende hoogleraren. Wat was de blijdschap groot, toen de generale synode van Berkel en
Rodenrijs twee benoemingen deed: Ds. L. Doekes en Ds. H. J. Schilder. „Wij zeggen niet te veel als we met
dankbaarheid constateren" - aldus de schrijver van het Jaaroverzicht in het Handboek dat in 1953 verscheen, nl.
Prof. P. Deddens - „dat deze benoemingen hartelijke instemming bij ons volk gevonden hebben. De namen waren
vertrouwd en geliefd; de personen geëerd; van de door God geschonkengaven was zoveel gebleken, dat men ook
daarvoor geenszins in twijfel verkeerde. De vraag was nu maar, of de broeders ook vrijmoedigheid zouden
vinden, deze benoeming op te volgen. Tot ons aller blijdschap schonk de HERE die; make Hij voorts de weg der
nieuwe professoren voorspoedig en doe Hij hen met veel zegen voor de kerken arbeiden".
Ongetwijfeld mogen wij thans aan het einde van deze periode van aktief hoogleraarschap van Prof. Dr. L. Doekes
eerst en van Prof. H. J. Schilder thans, constateren dat deze wens in vervulling is gegaan en dat beiden met veel
zegen voor de kerken hebben mogen arbeiden.
In de Acta van de generale synode van Berkel en Rodenrijs proeft men met name na uw benoeming, Professor
Schilder, iets van de moeite die een dominee kan hebben, wanneer hij tot hoogleraarschap wordt geroepen. Dat
moet een grote overgang zijn, die diep in het leven insnijdt. Toch zou ik hier niet een scherpe incisie willen
maken, maar veeleer willen wijzen op de continue lijn, die de HERE Zelf in uw leven heeft getrokken. Ik bedoel
de lijn van de eerbied voor en de gehoorzaamheid aan het Woord van de HERE en de daarmee gepaard gaande
confessionele trouw, die Hij U heeft willen verlenen in heel uw ambtelijke loopbaan en door alle crises heen. En
dan kan ik niet nalaten in de herinnering terug te roepen het jaar 1944, dat bange oorlogsjaar, toen de invasie
voor de deur stond en de zwaarte van de oorlog zich in alle hevigheid liet gelden. Het jaar ook van kerkelijke
crisis, toen Prof. Dr. K. Schilder, op de dag die acht jaar later zijn sterfdatum zou worden als hoogleraar en
emeritus predikant werd geschorst.
Ik denk aan de 2e juni van dat jaar, toen scherper dan ooit naar voren kwam dat de belijdenis van de kerk in
geding was, terwijl de synode de zaken wilde reduceren tot ordekwesties. Werd het op die dag niet vastgelegd in
een synodale uitspraak dat - ik citeer letterlijk - „het standpunt van candidaat Schilder dat de sacramenten geen
aanwezig geloof verzegelen, in strijd is met artikel 33 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis"? Zeker, formeel
geredeneerd werd de toenmalige candidaat Schilder alleen geweerd op grond van de leeruitspraak van de
synode, die hij niet voor vast en bondig kon houden. Maar toch: infeite werd de toenmalige kandidaat Schilder uit
het ambt geweerd op grond van afwijking van de belijdenis.
Formeel had de synode niet vastgelegd de stelling, dat de sacramenten aanwezig geloof zouden verzegelen. Maar
toch zákelijk heeft de synode toen wel degelijk uitgesproken dat de sacramenten aanwezig geloof verzegelen.
De HERE heeft u, professor Schilder, de genade geschonken, te mogen blijven staan voor de waarheid van Gods
verbond en woorden en voor de handhaving van de gereformeerde confessie. De HERE deed meer. Hij gaf ook
ruimte. Op 12 november van dat jaar mocht u worden bevestigd in de ambtelijke dienst in de gemeente
Bergschenhoek, de kerk die enkele maanden tevoren op synodocratische wijze buiten het kerkverband werd
geplaatst- een feit dat nergens in de Acta van die synode terug te vinden is, maar dat wel terdege is vastgelegd
en kan worden geschouwd in het gebouw van de Theologische Hogeschool te Kampen.
Na korte tijd riep de stadskerk te Utrecht u en precies zes jaar hebt u daar met vreugde mogen arbeiden. Wat
hebt u zich daar mogen geven, in het plaatselijke kerkelijke leven, maar ook in het kerkeverband!
Hier valt te denken aan de zeer gewaardeerde artikelen in het Utrechtse kerkblad uit die jaren, die instruktief en
aktueel waren en nog niets aan aktualiteit hebben ingeboet. Het was dan ook een goede gedachte dat deze
artikelen thans gebundeld zijn onder de veelzeggende titel„Het kerkschip biedt behouden vaart. ".