Natuurwetenskappe en Tegnologie Graad 6-B - The Thunderbolt Kids
Natuurwetenskappe en Tegnologie Graad 6-B - The Thunderbolt Kids Natuurwetenskappe en Tegnologie Graad 6-B - The Thunderbolt Kids
AKTIWITEIT: Kom ons gaan op 'n reis die verlede in - miljoene jare terug! INSTRUKSIES • Lees die teks hieronder oor hoe fossielbrandstowwe gevorm word en bestudeer die prente. • Beantwoord dan die vrae wat volg. 300 mijoen jaar gelede... Dink oor hoe die aarde so lank terug moes gelyk het! Daar was oral moerasse en vleie en dit was warmer as wat dit vandag is. Antieke bome, varings en plante het oral gegroei. Daar was vreemde diere wat op die aarde geloop het. Die visse wat in die riviere en diep in die oseane en seë gebly het, was nog vreemder. 'n Antieke, prehistoriese wêreld. Toe hierdie prehistoriese plante en diere gesterf het, het hul liggame op dieselfde manier ontbind as wat organismes vandag ontbind. Die dooie organismes word onder lae en lae modder, rots, sand en water begrawe. Mettertyd bou hierdie lae op en word baie diep en sit dit baie druk op onderste die lae. Miljoene jare gaan verby en die dooie diere en plante ontbind stadig en vorm fossielbrandstowwe. Verskillende soorte fossielbrandstowwe vorm afhangend van verskillende faktore. Dit hang byvoorbeeld af of die oorblyfsels van plante of diere of 'n 64 Energie en Verandering
kombinasie van die twee kom en vir hoe lank die oorblyfsels van die organismes begrawe was. Die soort fossielbrandstof wat vorm hang ook af van hoe die temperatuur en die druk tydens die stadium van ontbinding was. Olie en aardgasse Olie is 'n donker, dik vloeistof wat ons kan gebruik om petrol in voertuie soos motors, busse en vragmotors te brand. Aardgasse is kleurloos en word meestal in huise gebruik om te kook en vir hitte. Olie en aardgasse word van organismes (plant en dier) gevorm wat in die oseane gebly het, selfs voor daar dinosourusse was. Toe die organismes gesterf het, het hulle na die bodem van die rivier of die oseaan gesink en lae modder en sand (slik) het daaroor gaan lê. Die modder en sand het stadig maar seker in rots verander en die rots en die waterdruk het afgedruk op die oorblyfselfs van die dooie plante en diere. Trilobiet Limulus Ceratodus Ammonoids Na miljoene jare van onder druk en hitte wees, verander die plante en diere in 'n dik vloeistof wat ru-olie genoem word. In die dieper, warmer plekke vorm klein borreltjies aardgas. Hulle was onder die Hoofstuk 4. Elektrisiteit uit die hooftoevoerkabel 65
- Page 24 and 25: 4. Beweeg die skuifspeld sodat dit
- Page 26 and 27: AKTIWITEIT: Batterye kom in alle vo
- Page 28 and 29: 'n Motorbattery. Horlosiebatterye.
- Page 30 and 31: HET JY GEWEET? In 1879, net meer as
- Page 32 and 33: 1.2 Stroombaandiagramme Indien ons
- Page 34 and 35: Dit is baie beter! Ek kan definitie
- Page 36 and 37: INSTRUKSIES 1. Dink terug aan ons e
- Page 38 and 39: 3. 'n Stroombaandiagram met 3selle
- Page 40 and 41: HERSIENING 1. Verduidelik in jou ei
- Page 42 and 43: 4. Teken 'n stroombaandiagram van d
- Page 44 and 45: 8. Die stroombaandiagram in Vraag 7
- Page 46 and 47: 2 Elektriese geleiers en nie-geleie
- Page 48 and 49: METODE - uitveër - kryt - keramiek
- Page 50 and 51: 1. Wat het die voorwerpe wat die gl
- Page 52 and 53: Geleiers en isolators is die teenoo
- Page 54 and 55: SLEUTELBEGRIPPE • Party stowwe la
- Page 56 and 57: 5. Maak 'n lys van 5 nie-geleidende
- Page 58 and 59: 3 Stelsels om probleme op te los NU
- Page 60 and 61: Stroombane word gereeld gebruik om
- Page 62 and 63: (Scalextric) 52 Energie en Verander
- Page 64 and 65: ONDERSOEK Die volgende stap in die
- Page 66 and 67: Nou moet jy 'n paar ontwerpe vir jo
- Page 68 and 69: KOMMUNIKASIE Ingenieurs moet hulle
- Page 70 and 71: 4. Skryf drie elektriese toestelle
- Page 72 and 73: 4 Elektrisiteit uit die hooftoevoer
- Page 76 and 77: otse vasgevang. Mettertyd begin van
- Page 78 and 79: 5. Verduidelik waarom ons sê dat a
- Page 80 and 81: Ons het nou fossielbrandstowwe en e
- Page 82 and 83: HET JY GEWEET? Wanneer mense steenk
- Page 84 and 85: Apparaat of toestel Selfoonlaaier E
- Page 86 and 87: Mooi so! Jou ma is reg, Jojo! Elekt
- Page 88 and 89: name en telefoonnommers neer. Skryf
- Page 90 and 91: 6. Waarom is dit gevaarlik om die s
- Page 92 and 93: 15. Verduidelik waarom dit nie 'n g
- Page 94 and 95: HET JY GEWEET? Sonpanele wat sonlig
- Page 96 and 97: BESOEK Hoe hidro-elektrisiteit werk
- Page 98 and 99: 3. Skryf 'n paragraaf waarin jy bes
- Page 100 and 101: 90 Energie en Verandering
- Page 103 and 104: Die Aarde en die Heelal en Sisteme
- Page 105 and 106: A B S O N S O N D E R G A N G J E E
- Page 107 and 108: AKTIWITEIT: Die kern van die son. I
- Page 109 and 110: Sommige konstellasies van sterre ma
- Page 111 and 112: wiskunde gebruik om te voorspel waa
- Page 113 and 114: AKTIWITEIT: Kyk na die sonnestelsel
- Page 115 and 116: • 'n Klein stoel of 'n kartondoos
- Page 117 and 118: VRAE Twee leerders moet nou die bal
- Page 119 and 120: Dit is die vier rotsagtige binnepla
- Page 121 and 122: VRAE 1. Gee die name van die vier b
- Page 123 and 124: 'n Satelliet volg 'n orkaan wat oor
kombinasie van die twee kom <strong>en</strong> vir hoe lank die oorblyfsels van<br />
die organismes begrawe was. Die soort fossielbrandstof wat vorm<br />
hang ook af van hoe die temperatuur <strong>en</strong> die druk tyd<strong>en</strong>s die<br />
stadium van ontbinding was.<br />
Olie <strong>en</strong> aardgasse<br />
Olie is 'n donker, dik vloeistof wat ons kan gebruik om petrol in<br />
voertuie soos motors, busse <strong>en</strong> vragmotors te brand. Aardgasse is<br />
kleurloos <strong>en</strong> word meestal in huise gebruik om te kook <strong>en</strong> vir hitte.<br />
Olie <strong>en</strong> aardgasse word van organismes (plant <strong>en</strong> dier) gevorm wat<br />
in die oseane gebly het, selfs voor daar dinosourusse was. Toe die<br />
organismes gesterf het, het hulle na die bodem van die rivier of die<br />
oseaan gesink <strong>en</strong> lae modder <strong>en</strong> sand (slik) het daaroor gaan lê.<br />
Die modder <strong>en</strong> sand het stadig maar seker in rots verander <strong>en</strong> die<br />
rots <strong>en</strong> die waterdruk het afgedruk op die oorblyfselfs van die<br />
dooie plante <strong>en</strong> diere.<br />
Trilobiet Limulus<br />
Ceratodus Ammonoids<br />
Na miljo<strong>en</strong>e jare van onder druk <strong>en</strong> hitte wees, verander die plante<br />
<strong>en</strong> diere in 'n dik vloeistof wat ru-olie g<strong>en</strong>oem word. In die dieper,<br />
warmer plekke vorm klein borreltjies aardgas. Hulle was onder die<br />
Hoofstuk 4. Elektrisiteit uit die hooftoevoerkabel<br />
65
Change language