De koning der dieren - Reynaertgenootschap

266
Buysse de opgang en ontwikkeling van Robert La Croix, een dromerige idealist.
Door een zekere Louis Chattel aangespoord de woordvoerder te worden van De
Christelijke Volkspartij, stort hij zich in de politiek. Hij droomt ervan ‘om zijn land nog
te redden, om ’t met geweld te rukken uit zijn doodsslaap, om uit elkaar te zwepen,
met een forse zwaai van grootheid, die zwaar-benauwende doodsnevelen! …’
(p. 907).
Op meetings ontpopt hij zich tot de retorische evenknie van de socialistische redenaar
en ‘volkstribuun’ Jan Kappuijns, die Buysse gemodelleerd heeft naar Edward
Anseele. Door Desgenêts gesteund, een in Brussel huizende, katholieke filantroop,
gooit hij zich in de verkiezingsstrijd en wordt verkozen. Maar de gedwongen verhuis
naar de hoofdstad doet zijn heimwee naar het Vlaamse platteland aanzwellen en
hem uiteindelijk besluiten het politieke ambt vaarwel te zeggen. Intussen heeft zijn
hart vuur gevat voor Ghislaine, de beeldschone dochter van Desgenêts, maar ook
die liefde kan hem niet binden aan de bruisende stad. Door bemiddeling van Chattel
komt hij te weten dat Ghislaines ouders hem haar hand schenken, ook als hij zich
niet langer politiek engageert. Een huwelijk volgt. Een laatste poging vanwege de
arbeidersbeweging om hem alsnog voor de goede te zaak te winnen, mislukt:
Robert en Ghislaine nemen vrede met hun huiselijk geluk en de beoefening van
welgemeende liefdadigheid.
Deze verhaallijn laat wellicht niet toe een onmiddellijk verband te leggen tussen
Buysses titel en Consciences roman. En toch is dat verband er wel degelijk.
Opvallend is natuurlijk dat de titelpersonages ongeveer dezelfde voornaam dragen:
de historische Robrecht keert hier terug als de fictionele Robert. Maar daarnaast
gaat het in beide boeken om de strijd voor Vlaanderen, voor het vaderland tegen
een bepaalde verdrukker. Ook in Buysses roman gaat het om een ‘rampzalig, lijdend
volk’ (p. 912) dat moet worden bevrijd. Of duidelijker: ‘De redding van ons arm
Vlaanderen, eenmaal zo groot, zo roemrijk, nu nog zo mild begaafd aan nooit geopenbaarde
krachten, alleen dààrom is het ons te doen. De vrijheid, de oplossing
van ons diep ellendig volk’ (p. 916). Aldus de woorden van Chattel op het ogenblik
dat hij Robert nog voor zijn ideaal warm moet maken. Uiteraard gaat het bij Buysse
om een andere strijd, maar de aanvankelijke overwinning die Robert behaalt,
bezorgt hem toch het eerst smalend bedoelde epitheton ‘de tamme Leeuw van
Vlaanderen’ (p. 995). Maar zijn aanhangers schurken zich tegen zijn succes aan:
‘Hij was hùn man, hùn Leeuw, en naast hem voelden zij zich allen weer de zonen
uit de heldentijden’ (p. 995).
Overigens wordt er wel degelijk expliciet gerefereerd aan de heldentijden die precies
het voorwerp uitmaken van Consciences boek. Buysse, die veel ruimte inlast
voor de evocatie van een grootse meeting in het uitvoerige hoofdstuk VII, laat ook
de flamingant Koppens een opmerkelijke beurt maken. Wanneer die de verderfelijke
invloed van het wufte Frankrijk breeduit borstelt, verwijst hij naar ‘zijn ouders en
zijn voorouders, wier bloed de heuvels van Gavere en de vlakten van
Groeningeveld had gedrenkt’ (p. 953). Bovendien beschrijft Buysse Koppens’ aanhang
als volgt: ‘Een vrij aanzienlijke groep flaminganten had zich daar geschaard,
grotendeels samengesteld uit jonge studenten met groene petten, en gewapend
met zware knuppels. Niet zelden verwekte hun doorgaans luidruchtig optreden
stoornis in de meetings of vergaderingen waar ze zich vertoonden, en hun welbekende
dikke knuppels, hun ‘goedendags’ zoals ze die naar het vervaarlijk wapen
van de middeleeuwse Vlamen noemden, werden wel eens geduchte voorwerpen in
hun handen’ (p. 953).
Tiecelijn, 18, 2005