Huidige selectiecriteria en de online documentaire HOOFDSTUK 4 ...

omdat dat hun business is, heeft de collecties van een groot aantal bibliotheken in de wereld
geïndexeerd en gedigitaliseerd. Google kreeg toegang tot het materiaal, heeft de digitalisering
geregeld, meta-data gegenereerd en een index gemaakt. Dit alles samen vormde Google
Books. Het deel van deze boeken dat niet langer onderhevig was aan auteursrechten kwam
volledig beschikbaar op het internet. De bibliotheken hebben hier over het algemeen geen
kosten aan. Er zijn wel een aantal juridische kwesties waarover duidelijke afspraken gemaakt
moeten worden: wat mag er met het materiaal gebeuren? Wie mag er gebruik van maken?
Wat gebeurt er als Google wordt verkocht? Volgens Mackenzie Owen zullen we deze positie
van private partijen in de toekomst ook met audio-visueel materiaal gaan zien. Samenwerking
tussen partners is dan heel belangrijk omdat je dan een veel betere onderhandelingspositie
hebt tegenover giganten als Microsoft en Google. Het lijkt evident dat de dienstverlening bij
dit soort initiatieven gebaad is: de gebruiker kan op één centrale plaats terecht voor al het
benodigde materiaal, het is goed vindbaar door zorgvuldige indexering en gespecialiseerde
zoektechnologie en meta-data is direct toegankelijk. Voor een gebruiker is het niet behulpzaam
om eerste te moeten nadenken over waar een bepaald beeld of een bepaalde video te vinden
is.
Hoewel er sprake zou zijn van een toenemende toegankelijkheid zijn er belemmeringen op
organisationeel niveau, namelijk als het gaat om identiteitsvorming van een archiveringsinstituut
als Beeld en Geluid. Dergelijke instanties zouden namelijk veel minder zichtbaar worden door
bovenstaande ontwikkelingen. Het worden dan in feite toeleveranciers aan dat grote, mondiale
systeem. Doordat archieven op dit moment alles zelf doen, van archivering tot ontsluiting creëert
men een eigen collectie waaraan men ook een bepaalde identiteit ontleent. Er zijn hiervoor
meerdere redenen te noemen. Ten eerste wil de geldschieter (de overheid) resultaat zien
van haar investering. Niet alleen moet Beeld en Geluid haar functie uitvoeren, het moet ook
zichtbaar zijn (zowel online als offline), het moet een publiek trekken. Een andere reden voor
het bestaan van een sterke identiteit van archieven is de beleving van de medewerkers die zich
verbonden voelen met de identiteit van de organisatie in kwestie. Er moet over gediscussieerd
worden of de dienstverlenende functie van archieven er niet bij gebaad is om dit idee van een
eigen identiteit veel meer los te laten en veel nauwere samenwerking te zoeken met andere
partijen, zowel commercieel als publiek.
1.4 CONCLUSIES
Selectiecriteria kunnen een verzameling regels worden en leiden dan al snel tot een soort
conservatisme. Archivarissen en curatoren moeten in toenemende mate in staat zijn om ad hoc
in te spelen op nieuwe mediavormen en experimenteel gebruik van technologiën. In een snel
veranderend medialandschap is een flexibele houding noodzakelijk.
De collectie internetvideo biedt in principe voldoende mogelijkheden voor het acquireren
van korte, lineaire vormen van online documentaires. Dit vereist wel een nadrukkelijker focus
van de betrokken archivarissen. De zoektermen en vindplaatsen van documentaire video’s
wijken wat af van de wijze waarop nu gezocht wordt.
Bij de meer innovatieve vormen van documentaire is het vaak nog onduidelijk wie er
11 | 12